Morgunblaðið - 14.11.1986, Page 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1986
Afvopnunarviðræðurnar í Genf:
Samkomulag um
afvopnun í höfn?
Genf, AP.
SAMNINGAMENN stórveldanna
í Genf hafa gert tveggja mánaða
hlé á fundum sínum. Samninga-
maður Bandaríkjastjórnar segir
samkomulag liggja fyrir um af-
vopnunarmál en hinn sovéski
starfsbróðir hans, Viktor
Karpov, segir ekkert hafa áunn-
ist í þessari lotu viðræðnanna.
Max Kampelman, helsti sam-
ingamaður Bandaríkjastjórnar í
Genf, sagði viðræðumar hafa tekist
vonum framar og að samkomulag
hefði náðst um mikilvæg atriði.
Báðir aðilar hefðu samþykkt að
fækka ætti langdrægum eldflaug-
um og sprengjuflugvélum um
helming innan fimm ára þannig að
6000 kjamaoddar yrðu í vopnabúr-
um hvors stórveldis. Ennfremur
sagði Kampelman að meðaldrægum
flaugum í Evrópu skyldi eytt og
hvort stórveldið skyldi halda eftir
100 kjamaoddum innan landamæra
sinna. Loks sagði Kampelman að
samningamenn stórveldanna hefðu
orðið ásáttir um að samkomulag
um meðaldrægar flaugar skyldi
einnig taka til skammdrægra kjam-
orkuvopna og að semja þyrfti
sérstaklega um þann vopnabúnað.
Ronald Reagan:
Viðurkennir vopna-
sendingar til Iran
Washington, Sameinuðu þjóðirnar, Tel Aviv, Teheran, AP, Reuter.
RONALD REAGAN, Bandaríkja-
forseti, tjáði leiðtogum Banda-
ríkjaþings á lokuðum fundi á
miðvikudag, að send hefðu verið
vopn til íran í þeim tilgangi að
komast í samband við hófsama
menn þar í landi.
Sagt var frá þessu í dagblöðunum
The Washington Post og The New
York Times í gær og ónafngreindir
heimildarmenn bomir fyrir frétt-
inni. The Times hafði það eftir
embættismanni stjómarinnar, að
Reagan hefði efnislega sagt það
skaðlegt hagsmunum Banda-
ríkjanna, að reyna ekki að komast
í samband við stjómmálamenn í
íran, er tækju við stjómartaumun-
um ef Khomeini félli frá og að
vopnasendingamar hefðu verið
nauðsynlegar vegna þessa. The
Washington Post sagði að hinar
leynilegu aðgerðir hefðu orðið til-
efni háværra deilna 6. nóv. sl. milli
Donald T. Regan starfsmannastjóra
Hvíta húsins og John M. Poindexter
öryggisráðgjafa, um hvort skýra
ætti opinberlega frá aðgerðunum.
Rajaie-Khorassani, sendiherra
íran hjá Sameinuðu þjóðunum neit-
aði því á miðvikudag, að ríkisstjóm
sín og Bandaríkjanna hefðu gert
með sér samkomulag um að skipta
á gíslum og vopnum, en sagði að
lausn fjármálalegra deilumála
ríkjanna gæti leitt til þess að þeim
Bandaríkjamönnum er haldið væri
í gíslingu yrði sleppt.
Yitzhak Rabin, vamamálaráð-
herra ísrael gaf í skyn, í ræðu er
hann hélt í Tel Aviv í gær, að ísrael-
ar hefðu flutt vopn til íran til þess
að stuðla að því, að fleiri gíslar
yrðu látnir lausir í Líbanon. Hann
nefndi ekki beinlínis skipti á vopn-
um og gíslum, en sagði síðar: „Eg
tel ekki rétt að fara út í smáatriði,
á meðan að annar aðili — þetta
ákveðna land — gerir slíkt ekki.“
Þessi ummæli vamarmálaráðher-
rans virðast stangast á við yfirlýs-
ingu Yitzhak Shamir, forsætisráð-
herra, er neitað hefur því eindregið,
að ísraelar hafi sent írönum vopn
að beiðni Bandaríkjamanna.
Sovéska fréttastofan Tassbirti á
miðvikudag yfírlýsingu frá Viktor
Karpov þar sem hann ítrekaði þá
ásökun Sovétstjórnarinnar að
Bandaríkjamenn reyndu að víkja
sér undan þeim samkomulagsdrög-
um sem leiðtogar stórveldanna
hefðu náð í Reykjavík. Sovétmenn
segja Ronald Reagan hafa fallist á
að öllum langdrægum kjamorku-
vopnum skyldi eytt innan tíu ára.
Reagan ber á móti þessu og segir
samkomulagið á Reykjavíkurfund-
inum eingöngu hafa tekið til
langdrægra kjamorkuflauga.
A miðvikudagskvöld var birt yfír-
lýsing frá Bandaríkjaforseta þar
sem sagði að þær hugmyndir sem
fram hefðu komið á Reykjavíkur-
fundinum hefðu getað leitt til
víðtækrar afvopnunar. „Þó svo
þessi lota viðræðnanna kunni að
hafa verið hin árangursríkasta til
þessa hafa Sovétmenn enn sem
komið er ekki treyst sér til að fylgja
eftir þeim góða árangri sem náðist
í Reykjavík," sagði í tilkynningu
forsetans.
AP/Símamynd.
Börn Bokassa
Börn Jean-Bedel Bokassa, fyrrum keisara Mið-Afríkulýðveldis-
ins, njóta frelsins í Frakklandi meðan faðir þeirra situr i dýflissu
í heimaiandinu. Hér er elzti sonur hans, Georges, ásamt þremur
ungum systkynum sínum, Romuald, Estelle og Joefrey, í göngu-
túr við Hardricourt-höllina, höll Bokassa vestan Parísar.
Hásætisræða Bretlandsdrottningar:
Fleiri ríkisfyrir-
tæki verða seld
London, Reuter.
BREZKA stjómin er ákveðin í
að selja fleiri ríkisfyrirtæki og
iækka skatta en halda fast við
fyrri stefnu sina í utanríkismál-
um. Kom þetta fram í hásætis-
ræðu Elísabetar drottningar,
sem hún flutti við hátíðlega at-
höfn i brezka þinginu í fyrradag.
Stjómin hét því að draga úr opin-
berum útgjöldum úr 44% af þjóðar-
tekjum í 41,5% á árunum
1889-1890. Þá var því lýst yfir, að
haldið yrði áfram sölu ríkisfyrir-
tækja og þar nefnd stórfyrirtæki
eins og British Gas, British Airways
og flugvélahreyflaverksmiðjur
Rolls-Royce.
Athygli vöktu áform stjómarinn-
ar um lög, sem eiga að heimila
upptöku á eignum dæmdra glæpa-
manna og strangari refsingar við
því að eiga vopn í fómm sínum.
Þá var ítrekuð stuðningsyfírlýs-
ing stjómarinnar við íbúa Falk-
landseyja, en jafnframt tekið fram,
að áfram yrði reynt að koma eðlileg-
um samskiptum við Argentínu.
Samskipi landanna hafa versnað,
eftir að Bretar ákváðu í síðasta
mánuði að lýsa einhliða yfír út-
færslu fískveiðilögsögunnar við
Falklandseyjar.
Frakkland:
Hvaða verði voru gíslamir keyptir?
París. Frá Torfa H. Tulinius, fréttaritara Morgiwbladsins.
Jacques Chirac, forsætisráðherra, tók sjálfur á móti Frökkun-
um tveimur, sem sleppt var úr haldií Beirút á þriðjudagskvöld,
er þeir lentu á Orly-flugvelli sama kvöld. Annar þeirra, Camille
Sontag, áttatiu og fjögurra ára gamall Frakki, sem alið hefur
mestallan aldur sinn i Beirút, hafði verið sjö mánuði í gíslingu
en hinn, Marcel Coudari, sem ef til vill er tengdur frönsku leyni-
þjónustunni (DGSE), hafði verið i haldi i tíu mánuði. Við þetta
tækifæri flutti Chirac stutt ávarp, sem lýsir ágætlega hvað staða
Frakka í Austurlöndum nær er allt í senn sérstök og erfið.
f ávarpinu gladdist Chirac yfír
nýfengnu frelsi mannanna
tveggja en sagði jafnframt að
hugur hans væri hjá frönsku
gíslunum sex, sem enn væru í
Líbanon. Þá þakkaði hann einlægt
sýrlenskum stjómvöldum fyrir
þeirra þátt í frelsun gíslanna svo
og stjómum Alsír og Saudi
Arabíu. Hann sagði ennfremur að
Frakkar myndu gera allt sem í
þeirra valdi stæði til að hinir
gíslamir gætu einnig endurheimt
frelsi sitt, svo framarlega sem
heiður Frakklands væri ekki í
hættu. Áð lokum lagði hann
áherslu á söguleg tengsl Frakka
við þennan heimshluta og að þeir
hygðust varðveita þessi tengsl til
að geta beitt áfram áhrifum sínum
í þessum löndum.
Fyrr um daginn hafði Raimond
utanríkisráðherra shgt í sjón-
varpsviðtali að á næstunni yrði
gengið frá samkomulagi við ír-
ansstjóm um endurgreiðslu
Frakka á skuld upp á einn millj-
arð dollara sem Mohammed Reza
Pahlavi, fyrrverandi keisari, hafði
lánað Frökkum áður en honum
var steypt af stóli og Frakkar
hafa hingað til ekki viljað endur-
g^eiða. Aðspurður sagði Raimond
að þessir samningar hefðu átt sér
stað hvort sem franskir ríkis-
borgarar væru í haldi í Líbanon
eða ekki. Það er eðlilegt að Frakk-
ar og íranir reyni að koma
samskiptum sínum í eðlilegra
horf. Samkvæmt utanríkisráð-
herranum er ekki hægt að leggja
að jöfnu það að semja við mann-
ræningja og að leysa gömul
deilumál við ríki sem geta haft
áhrif á mannræningja. Hann
kvaðst vona að þetta nýja sam-
komulag við írani kynni að leiða
til að fleiri franskir gíslar mættu
um fijálst höfuð stijúka.
Lausnargjald?
Ýmsir Qölmiðlar hafa velt því
fyrir sér hvort frelsi Sontag og
Coudari kunni að hafa verið of
dýru verði keypt. Af þeim sex
gíslum sem enn eru á valdi mann-
ræningjanna, eru tveir í haldi hjá
samtökum, sem talið er að Sýr-
lendingar hafí mikil áhrif á, en
fjórir eru hjá öfgasinnuðum sítum
sem eru undir áhrifum írans-
stjómar. Tvær spumingar brenna
á vömm fréttaskýrenda: Annars
vegar er spurt hvort Sýrlendingar
hafí ekki gert það allra minnsta
sem þeir komust upp með eftir
að Frakkar neituðu að láta af
stuðningi við þá þrátt fyrir rök-
studdar ásakanir Breta varðandi
ábyrgð sýrlensku leyniþjón-
ustunnar á misheppnaðri tilraun
til að sprengja upp þotu frá ísra-
elska flugfélaginu El-Al í London
í vor. Em frönsk stjómvöld þá
ekki að gera mistök með því að
treysta um of á Sýrlendinga?
Nánasta framtíð mun skera úr
um það, því svo virðist sem Sýr-
lendingar ættu að geta haft áhrif
á þá, sem halda tveimur frönskum
sjónvarpsmönnum.
Hin spumingin, sem vaknar,
er hvað Iranir muni gera. Líban-
skir sítar halda íjórum frönskum
gíslum. Einn þeirra virðist reynd-
ar hafa verið tekinn af lífí eftir
að bandarískar herflugvélar
sprengdu upp bækistöð Gadhafi í
Iibýu í vor. Munu íranir láta sér
nægja að Frakkar endurgreiði
þeim áðumefnda skuld eða munu
þeir reyna að fá meira fyrir
gíslana? Stuðningur Frakklands
við írak í stríðinu við Persaflóann
hefur lengi verið írönum þymir í
augum. Gæti farið svo að íranir
fæm fram á að Frakkar drægju
eitthvað úr stuðningi sínum við
írak? Vegna þessara spuminga
em tilfinningar blendnar hér í
Frakklandi eftir að Sontag og
Coudari vom látnir lausir. Menn
hafa áhyggjur af því að gíslatökur
verði að venjulegri aðferð til að
fá frönsk stjómvöld til að gera
það sem farið er fram á, en viður-
kenna samt að Chirac og stjóm
hans hafa náð verulegum árangri.
Að minnsta kosti er nú einhver
von um að gíslamálið leysist í
bráð.
Ekki treysta
blaðamönnum
Chirac getur andað aðeins létt-
ara nú því undanfamir dagar hafa
verið honum erfíðir. Eins og kunn-
ugt er átti hann viðtal við Amaud
de Borchgrave nokkum, sem er
ritstjóri bandaríska dagblaðsins
Washington Times. Chirac hafði
farið fram á að ummæli sín yrðu
ekki birt orðrétt. Hann á einnig
að hafa sagt (e.t.v. tók hann fram
að það væri aðeins ætlað eyrum
Borchgrave) að ísraelska leyni-
þjónustan væri eitthvað viðriðin
sprengjutilræðið í London. Chirac
neitar staðfastlega að hafa sagt
þetta, þó svo að Washington Tim-
es hafí nú birt allt viðtalið, sem
það tók við Chirac, og samkvæmt
því virðist sem forsætisráðherr-
ann hafí sagt þetta. Þessi ummæli
hafa verið álitshnekkir fyrir
Chirac, erlendis og innanlands.
Nú getur hann að minnsta kosti
sýnt að stefna sín ber einhvem
árangur.