Morgunblaðið - 26.03.1987, Síða 54

54
VOAW r>0 OTTO A/TT TTIk/rvn^r mCJk TOTXTTnOO?/r
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. MARZ
Miiming:
Rósa Lárusdóttir
Fædd 3. febrúar 1904
Dáin 17. mara 1987
Fyrstu kynni mín af Rósu Lárus-
dóttur, tengdamóður minni, hófust
fyrir rúmum 45 árum er ég innan
við tvítugt kom til hennar og manns
hennar, Þórarins Ámasonar á
Stórahrauni á Snæfellsnesi, sem var
eitt annálaðasta gestrisni- og menn-
ingarheimili þar um slóðir. Ég
mætti strax þeirri vinsemd, hjarta-
hlýju og einlægu gestrisni er voru
alla tíð aðalsmerki þeirra hjóna.
Rósa giftist ung Þórami Áma-
syni og hófu þau búskap á Stóra-
hrauni þar sem þau bjuggu í 28
ár. Fyrstu 10 árin bjuggu þau þar
ásamt foreldrum Þórarins, frú
Elísabetu Sigurðardóttur og séra
Áma Þórarinssyni. Þau mátu Rósu
tengdadóttur sína mikils og bar þar
aldrei skugga á. Eftir að tengdafor-
eldrar Rósu fluttust til Reykjavíkur
voru þau öll sumur hjá Rósu og
Þórami og nutu umönnunar þeirra.
Það var alla tíð mjög gestkvæmt
er ættingjar og vinir komu í heim-
sókn og dvöldu þá böm systkina
Þórarins oft langdvölum á sumrin
á Stórahrauni. Það má því nærri
geta að vinnudagur tengdamóður
minnar var oft langur en alltaf vom
sama gæskan og gleðin frá hennar
hálfu og aldrei átti hún svo annríkt
að ekki gæfí hún sér tíma til að
setjast við orgelið og leiddi þá Þór-
arinn sönginn, en hann var mjög
góður söngmaður, og tóku þá allir
undir. Em mér þetta ógleymanlegar
stundir.
Rósa Lámsdóttir fæddist 3. febr-
úar 1904 á Breiðabólstað á
Skógarströnd, dóttir hjónanna séra
I byggingavörudeild fást
einnig hreinlætis og blöndun-
artæki að ógleymdum
flísunum. Það er gott að vita
af vöruúrvalinu í bygging-
avörudeildinni hjá okkur.
Það sparar þér sporin og þú
gengur að vörunni vísri.
Líttu víð næst þegar þú
kaupir í matinn.
HAGKAUP
Skeifunni
Lámsar Halldórssonar sálmaskálds
og skrautritara og frú Ambjargar
Einarsdóttur er var annáluð handa-
vinnumanneslqa. Rósa átti því ekki
langt að sækja listfengi sitt, en allt
sem hún snerti á varð iistaverk.
Snemma bar á tónlistarhæfíleik-
um Rósu og var hún aðeins 11 ára
er hún fór að læra á orgel hjá Júlí-
önu Jónsdóttur í Stykkishólmi.
Síðan var hún einn vetur í píanótím-
um hjá Þóm Halldórsdóttur, föður-
systur sinni. Þar næst hjá frænku
sinni, Þuríði Dalhoff. Hún var því
aðeins 13 ára er hún fór að spila í
kirkju föður síns á Breiðabólstað
og eftir að hún giftist Þórami spil-
aði hún alla tíð við kirkju hjá séra
Áma tengdaföður sínum. Einnig
kenndi Rósa fjölmörgum á orgel
þar í sveit og líka eftir að hún flutt-
ist til Reykjavíkur.
Séra Láms, faðir Rósu, var þjón-
andi prestur á Breiðabólstað í 14
ár en varð þá að hætta prests-
þjónustu vegna heilsubrests. Flutt-
ist hann þá til Reykjavíkur með
fjölskyldu sína og gerðist ritari hjá
Knut Zimsen en vann síðan á
Landsbókasafninu hjá Jóni Þorkels-
syni (foma) við lagfæringu gamalla
handrita, en listfengi hans í þeim
efnum var orðlagt.
Rósa var skarpgreind kona, ljóð-
elsk og las mikið og hefði farið
menntaveginn ef aðstæður hefðu
leyft, en faðir hennar, séra Láms,
dó úr spænsku veikinni 1918 og
stóð móðir hennar þá ein uppi með
6 böm en þau vom Bárður, er fórst
með togaranum Ólafí; Rósa, gift
Þórami Ámasyni; Sigurbjörg, gift
Braga Steingrímssyni dýralækni
(dáinn); Halldór, kvæntur Hrefnu
Magnúsdóttur (bæði dáin); og
Svanur, tvíkvæntur (báðar látnar).
Þrátt fyrir að Rósa hefði ekki tæki-
færi til frekara náms blundaði
menntaþráin ávallt með henni og
eftir að bömin vom komin upp fór
hún á námskeið meðal annars í
ensku er hún tileinkaði sér að miklu
gagni. Það sem fyrst og fremst ein-
kenndi þó Rósu tengdamóður mína
í daglegu fari hennar var fyrir-
hafnarlaus háttprýði, hógværð,
algjört látleysi og virðing fyrir þeim
sem hún umgekkst. Umhyggja
Rósu fyrir sínum nánustu var ein-
stök og er hennar nú sárt saknað.
Andlát Rósu bar snöggt að og
var mikið áfall tengdaföður mínum.
Hann hafði átt við vanheilsu að
stríða síðastliðið ár og áttu um-
hyggja hennar og fómfysi gagnvart
honum engin takmörk frekar en
endranær. Rósa og Þórarinn vom
óaðskiljanleg og máttu varla hvort
af öðm sjá. Rósa hafði til að bera
þann kvenlega yndisþokka sem
hreif alla er henni kynntust. Rósa
og Þórarinn hefðu átt 65 ára af-
mæli nú á hvítasunnunni og veit
ég að Þórami, tengdaföður mínum,
er huggun harmi gegn að „Anda
sem unnast fær aldrei eilífð að skil-
ið“. (J.H.)
Böm Rósu og Þórarins em:
Kristín, gift undirrituðum; Lára,
gift Halldóri Bech fyrrv. flugstjóra;
Anna María Elísabet, dó ung; Anna
María Elísabet, gift Stefáni Gísla-
syni flugstjóra; Elín, dó ung; Elín,
gift Hans Gústafssyni garðyrkju-
stjóra; Inga Ema, dó ung; Inga
Ema, gift Ólafí Eyjólfssyni skrif-
stofustjóra; Gyða, gift Hafliða
Guðjónssyni auglýsingastjóra.
Rósa tengdamóðir mín var trú-
kona mikil og ræktaði alla tíð sitt
trúarlíf. Hollráðari og heilsteyptari
konu en tengdamóður minni hef ég
ekki kynnst. Mín önnur móðir er
látin og er ég þess fullviss að fyrir-
bænir hennar eiga eftir að fylgja
okkur öllum um ókomna framtíð.
Minningin um Rósu tengdamóður
mína, kjark hennar og þolgæði mun
gera okkur sem eftir lifum færari
um að takast á við vandamál lífsins.
Einar Nikulásson
Látin er í Reykjavík frú Rósa
Lámsdóttir, eiginkona Þórarins
Ámasonar, fyrmrn bónda á Stóra-
Hrauni í Hnappadalssýslu.
Stóra-Hraun bar sannarlega
nafn með rentu, því stórt var þar
allt, og heimilisandinn einstakur.
Já, stemmningin á Stóra-Hrauni
var engu lík, það mætti skrifa um
hana heila bók. Þau vom miklir
gleðigjafar, Rósa og Þórarinn, móð-
urbróðir minn, og það vom fáir
heppnari en ég að fá að vera á
þessu glaða og elskulega heimili á
hveiju sumri til 15 ára aldurs.
Rósa og Þórarinn eignuðust níu
dætur, en sex þeirra náðu fullorð-
insaldri, fallegir og skemmtilegir
leikfélagar. Þær em allar giftar og
frá þeim kominn fyöldi afkomenda.
Frá þessum árum man ég best
sönginn í stofunni, með Rósu við
orgelið. Hún var einnig kirkjuorgel-
leikari f sókninni í fjöldamörg ár.
Og í eldhúsinu þar sem allt heimilis-
fólkið safnaðist saman og Rósa,
ásamt Elísabetu móðurömmu
minni, við eldavélina. Þá var nú
kynslóðabilið ekki fundið upp.
Rósa var mikið uppáhald allra,
sem henni kynntust, falleg kona og
elskuleg. Þórarinn kunni líka vel
að meta alla hennar miklu kosti,
og lifðu þau í hamingjusömu hjóna-
bandi í 65 ár.
Guð blessi minningu Rósu og
styrki Þórarin á skilnaðarstund.
„Þú, fagra ljós, í Ijósinu býrð,
nú launar þér guð í sinni dýrð,
nú gleðst um eilífð þinn andi.“
(M. Joch.)
Árni KHstjánsson
í dag kveðjum við hinstu kveðju
frú Rósu Lámsdóttur er lést í
Reykjavík 17. þ.m.
Rósa fæddist 3. febrúar 1904 á
Breiðabólsstað á Skógarströnd,
næstelst sex bama hjónanna Am-
bjargar Einarsdóttur og séra
Lárusar Halldórssonar sálmaskálds
og skrautritara.
Frá fyrstu æviáranum eigum við
minningar um þessa hæglátu og
vönduðu konu sem ávallt var kölluð
„Rósa mágkona" á heimili okkar.
Fyrir litlar telpur lá ekkert á útskýr-
ingu á þessu viðbótamafni en með
aldrinum skildum við þó tilurð þess
enda „Dói frændi" bróðir Ingunnar
ömmu okkar giftur henni.
Það var ævinlega gestkvæmt á
Smáragötu 3 þar sem amma okkar
og afí, Ingunn Ámadóttir og Krist-
ján Einarsson, héldu heimili.
Stór systkinahópur ömmu ásamt
mökum sínum og bömum sótti þau
heim og því ekki furða að systumar
á efri hæðinni gerðu sér ferð niður
til að hlusta á frásagnir frá Stóra-
hrauni, enda aldrei nein lognmolla
í kringum þær. Þannig vakir í end-
urminningunni gleði, hlátur og
fróðleikur; minningar sem gott hef-
ur verið að eiga á lífsleiðinni. Þama
opnaðist heimur fyrri tíma, fyrst
þegar þau systkinin ólust upp á
Stórahrauni og síðan þegar Þórar-
inn tók við búinu með sína ómiss-
andi Rósu sér við hlið. Systkinaböm
Þórarins biðu eftir að vetrinum lyki
svo þau kæmust í sveitina til Rósu
og Dóa og er rétt hægt að ímynda
sér hversu mikið húsmóðirin hefur
haft að gera með allan þann fjölda
sem naut gestrisni þeirra. Hápunkt-
ur frásagnanna þótti okkur þó er
lýst var sumarkvöldunum á Stóra-
hrauni þegar bömin settust
umhverfis Rósu, sem lék á orgelið,
og allir sungu af hjartans lyst fyrir
svefninn. Eitthvað hafa tímamir nú
breyst...
Fyrir þá sem lítið sem ekkert
þekkja til flölskyldu Elísabetar og
séra Ama kemur oft á óvart hversu
mikil tengsl em milli afkomend-
anna. Sumir verða jafnvel hálf hissa
hversu náin þessi tengsl em þar sem
ijöldinn er svo mikill, en raunin er
sú að frændsemin virðist þessu fólki
í blóð borin. Þannig þótti tilhlýði-
legt að innræta bömum strax
hveijar væm frænkur þeirra og
frændur, og hver væri giftur hveij-
um og bar að sýna þeim öllum sama
hlýhuginn og virðinguna, enda fjöl-
skylduböndin sterk.
í bamahópi Elísabetar og séra
Áma vom ellefu böm. Makar þeirra
urðu strax hluti af fjölskyldunni og
því kynntumst við þeim öllum vel.
Rósu kynntumst við þó kannski
einna best, enda nutum við góðvild-
ar hennar allt frá fyrstu kynnum.
Heimili hennar og Dóa stóð öllum
opið og þá kannski ekki hvað síst
okkur systmnum. Ekki lét Rósa sig
heldur muna um að koma við á
Smáragötu þegar vorprófín nálg-
uðust og handavinnuverkefnunum
ólokið. Beið hennar þar hálfúnnin
handavinna sem ógemingur virtist
að ljúka, en einkunnir urðu þó
„glimrandi" og gmnaði sjálfsagt
engan handavinnukennarann hvaða
álfadís hafði þar komið við sögu
og bjargað málunum. Hannyrðir
Rósu vom enda með eindæmum
fallegar og hafa sjaldan sést svo
fáguð vinnubrögð sem hennar hjá
konu á níræðisaldri.
Samleið Rósu og eiginmanns
hennar, Þórarins Ámasonar, var
orðin löng, 66 ár. Þau eignuðust
níu dætur en urðu fyrir þeim mikla
harmi að missa þijár þeirra á bams-
aldri með stuttu millibili. Það er
alltaf sárt að missa sína nánustu
ástvini og nú sér Dói frændi ekki
aðeins á bak eiginkonu heldur einn-
ig sínum besta vini sem hann deildi
stærstum hluta ævinnar með. Spor-
in sem hann stígur nú em þung.
Við biðjum góðan Guð að veita
honum styrk á þessari stundu sem
og dætmm þeirra, tengdasonum og
bamabömum.
Rósu Lámsdóttur biðjum við
Guðs blessunar, óskum henni góðr-
ar heimkomu og kveðjum hana með
þakklæti og virðingu.
Elísabet, Ingunn og
Anna Kristyine Magnús-
dætur.
Þriðjudaginn 17. mars lést í
Landspítalanum í Reykjavík amma
mín, Rósa Lámsdóttir. Hún var ein
af sex bömum séra Lámsar Hall-
dórssonar og Ambjargar Einars-
dóttur, sem bjuggu á Breiðabólstað
á Skógarströnd.
Amma var mjög hljómelsk og
hafði yndi af að spila á orgel. Þrett-
án ára gömul var hún byijuð að
spila við messur hjá föður sínum í
Breiðabólstaðarkirlq'u.
. í mars 1922 gekk hún að eiga
eftirlifandi eiginmann sinn, Þórarin
Ámason, prófastson frá Stóra-
Hrauni. Hann var sonur hjónanna
séra Áma Þórarinssonar og Önnu
Maríu Elísabetar Sigurðardóttur. Á
Stóra-Hrauni bjuggu afí og amma
í 23 ár en þá fluttu þau á Drangs-
nes og svo tveimur ámm síðar til
Reykjavíkur. Þau eignuðust níu
dætur en þijár þeirra dóu bamung-
ar. Eftirlifandi em: Kristín Guðríð-

Krýsuvíkursamtökin
ÁTáK
TILHJALP^R
Þverholti 20
minna á átak til
hjálpar gegn vímu-
efnum.
— g«gn vinwlnuni —
Hægt er að greiða framlög inn á gíróreikning 621005
eða
hringja í síma 621005 og láta bóka framlög sem síðan
er hægt að greiða með heimsendum gíróseðli sem
greið-
ist í næsta banka, sparisjóöi eða pósthúsi. Einnig má
greiða framlög gegnum innheimtukerfi VISA.
Hljómplatan/hljómsnældan
„MIRR0RED IMAGE“ er til sölu á
skrifstofu Krýsuvíkursamtakanna í
Þverholti 20 og kostar kr. 1000.-

0
ur, gift Einari Nikulássyni, Lárai
Ambjörg, gift Halldóri Beck, Anna,
María Elísabet, gift Stefáni Gísla-
syni, Elín, gift Hans Gústafssyni,
Inga Ema, gift Ólafí Eyjólfssyni
og Gyða, gift Hafliða Guðjónssjmi.
Það er erfítt að hugsa til þess
að einhver sé fallinn frá sem maður
hefur þekkt alla ævi. Frá því að ég
man fyrst eftir mér þá bjuggu afí
og amma á Óðinsgötunni en síðar
á Dalbraut 25. Að líta inn hjá þeim
var einn af föstu punktunum í til-
vemnni. Þau vom mjög ræðin og
hvarf hugurinn oft að liðinni tíð.
Gaman var að spjalla við þau því
amma var sérlega minnug á manna-
nöfn og ættfróð mjög. Alltaf var
boðið upp á kók svo ekki sé minnst
á pönnukökumar hennar ömmu.
Amma var mikil handavinnu-
manneskja og em ófá heimilin í
fjölskyldunni sem bera því vitni.
Það leið aldrei sá dagur að hún
gæti setið auðum höndum. Skapgóð
og jafnlynd var hún með afbrigðum
og kvartaði aldrei.
Með þessum fátæklegu orðum
kveð ég ömmu og bið þess að góð-
ur guð veiti afa mínum, sem nú er
orðinn háaldraður, styrk og huggun
í hans miklu sorg.
„Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vöm í nótt.
Æ, virzt mig að þér taka,
mér yfír láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt“
(S.E.)
Erna Stefánsdóttir
Okkur langar með nokkmm orð-
um að minnast ömmu okkar, Rósu
Lámsdóttur. Þegar við hugsum til
baka er lítið annað en ánægjulegra
stunda að minnast. Fyrstu minning-
amar em frá þeim tíma þegar afí
og amma bjuggu á Laugaveginum.
Þar var mjög gott að koma til að
leika sér og fá bakkelsi. Hveitikök-
umar hjá ömmu vom einstaklega
góðar.
Amma var mjög bamgóð og gott
að vera í návist hennar. Ekki fækk-
aði ferðunum til þeirra er þau fluttu
á Óðinsgötuna.
Amma var með afbrigðum vinnu-
söm og dugleg kona og aldrei féll
henni verk úr hendi og pijónunum
sleppti hún sjaldan. Um hver jól
fengu allir eitthvað handunnið frá
ömmu.
Afí og amma bjuggu fyrr á ámm
á Stórahrauni. Var þá gert margt
til að nýta matinn og eitt af því
var að leggja slátur í súr og héldu
þau því áfram í gegnum árin. Oft
komum við svangir og þá var súra
slátrið það besta sem við gátum
hugsað okkur og ætíð var til nóg
af því.
Ámma var flestum sem þekktu
hana stoð og stytta í lífínu og þeg-
ar maður kom þungur í skapi til
hennar átti hún það til að setjast
við orgelið og spila fallegt lag, og
létti manni fljótt við það. Amma
var mjög músíkölsk kona og spilaði
í kirkjum og kenndi á hljóðfæri á
yngri ámm.
Þegar fjárhagurinn stóð illa hjá
okkur var amma alltaf reiðubúin,
af litlum efnum, að hjálpa.
Amma var gáfuð kona og með
afbrigðum minnug. Hún kunni
kynstrin öll af vísum og var oft
gaman að heyra afa og ömmu kveð-
ast á.
Amma var mjög hæglát og
nægjusöm kona, en ef hún vildi svo
við hafa hafði hún sitt fram. Hún
var launkímin og hitti kímnin ætíð
í mark. Sérstaklega var gaman
þegar afi og amma vom að glettast.
Síðustu árin bjuggu amma og
afí á Dalbraut. Amma stundaði
mikið handavinnu, eða svonefnt
föndur, síðustu árin og liggja mörg
listaverk eftir hana og flestir fjöl-
skyldumeðlimir eiga dýrgripi eftir
hana.
Amma var mjög trúuð og bæn-
heit kona. Við emm þess fullvissir
að lífshlaup okkar hefði verið á
annan veg ef bæna hennar hefði
ekki notið við.
Við þökkum ömmu fyrir þá hlýju
og umhyggju sem hún sýndi okkur
og við vitum að hún er í góðum
höndum.
Þórarinn Bech,
Ragnar Már Einarsson.