Morgunblaðið - 05.08.1987, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. ÁGÚST 1987
17
Pijón og gleði
List og hönnun
Bragi Ásgeirsson
í Galleríi Langbrók á Bókhlöðu-
stíg 2 sýnir um þessar mundir
finnski ' textíllistamaðurinn
Sirkka Könönen úrval fram-
leiðslu sinnar. Er hér í senn um
að ræða sjálfstæð hönnunarverk,
módelprjón og peysur í miklu úr-
vali. Sjálfstæðu hönnunarverkin
eru t.d. pijónakjóll fyrir konu í
yfímáttúrulegri stærð svo og
peysa fyrir fjórhöfða kvenmann.
Byggist framleiðsla Sirkku á ein-
stæðri prjónagleði og jafnframt
lífsgleði um leið og vísað sé til
hinna hrífandi, litglöðu og hug-
myndaríku módelverka. Það er
auðséð á framleiðslu Sirkku, lið
hún á að baki langt nám í textíl-
fræðum og skapandi hönnun og
ekki skyldi mig undra þótt hún
væri útskrifuð úr pijónadeild lis-
tiðnaðarskólans í Helsinki. Þá
deild heimsótti ég og skrifaði um
fyrir áratug eða svo og vakti at-
hygli á að ullarlandið Ísland þyrfti
að koma upp hliðstæðu í MHÍ,
en ekkert hefúr gerst ennþá. Röng
stefna I þessum málum hefur
vísast kostað okkur hundruð millj-
óna í beinhörðum gjaldeyri.
Það er ákaflega mikilsvert að
fá hingað sýningu sem Sirkku
Könönen þótt ekki væri til annars
en að vekja athygli á hve frændur
vorir standa framarlega á þessu
sviði. Og þótt sýningin sé ekki í
stórum húsakynnum hefur lista-
konunni tekist að fylla það miklu
úrvali framleiðslu sinnar.
Þess má og geta, að fólk sem
leggur út á braut sem þessa eru
einhveijir bestu fulltrúar sjálf-
Sirkka Könönen
stæðrar þjóðmenningar sem til
eru og slíkir eiginleikar eru verð-
mætir í dag. Þvi skal fólk, sem
hefur áhuga á ekta vamingi á
þessu sviði, hvatt til að skoða
sýningu Sirkku Könönen, sem
stendur til 5. ágúst. Listakonunni
ber að þakka komuna ...
Ur myndinni Ovænt stefnumót; Willis er um það bil að missa vinnuna.
„Concerto grosso“
Ovænt
stefnu-
mót við
Edwards
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Óvænt stefnumót (Blind Date).
Sýnd í Stjörnubiói. Stjörnugjöf:
★ ★ ★.
Bandarísk. Leikstjóri: Blake
Edwards. Handrit: Dale Launer.
Framleiðandi: Tony Adams.
Kvikmyndataka: Harry Stradl-
ing. Tónlist: Henry Mancini.
Helstu hlutverk: Kim Basinger,
Bruce Willis, John Larroquette
og William Daniels.
Blake Edwards hefur allur lifnað
við með tveimur síðustu myndum
sínum eftir heldur djúpa lægð á
undanförnum árum. Síðasta mynd
hans, Svona er lífið (That’s Life),
um arkítekt sem fannst hann vera
útbrunninn, var sennilega mest um
krísurnar í lífí Edwards sjálfs. Með
henni lifnaði hann allur við og í
kjölfarið kemur nú oft bráðfyndin,
dæmigerð edwardísk gamanmynd
sem heitir Óvænt stefnumót (Blind
Date), er sýnd í Stjörnubíói og fær-
ir okkur heim sanninn um að kall
sé sannarlega ekki dauður úr öllum
æðum.
Óvænt stefnumót skiptist í tvo
hluta en efni fyrri hluta ætti að
vera orðið mönnum að nokkru leyti
kunnugt a.m.k. ef þeir hafa séð
Eftir miðnætti (After Hours) Mart-
ins Scorcese eða Villta daga
(Something Wild) eftir Jonathan
Demme. Allar þijár eiga það sam-
eiginlegt, þótt að öðru leyti séu þær
mjög ólíkar, að segja frá hrekk-
lausri karlmannssál sem Iendir í
ótrúlegustu ævintýrum eftir kynni
við kvenmann. Seinni hluti „Stefnu-
móts", sem er síst verri, er svo
eiginlega langur eftirmáli þar til
enn eitt og-þau-lifðu-hamingju-
söm-til-æviloka ævintýrið er í höfn.
Handritið að „Stefnumóti“ skrif-
ar Dale Launer en hann sýndi með
sinni fyrstu mynd (Ruthless People)
að hann hefur gott eyra fyrir fyndn-
um texta og með farsakenndum
sviðsetningum og skekkjulausu
tímaskyni Edwards, góðum leik
Bruce Willis og Kim Basingers oft-
astnær en kannski sérstaklega
aukaleikaranna, John Larroquette
og William Daniels, er myndin hin
besta skemmtun.
Hún segir sögu hins iðjusama
uppa Walter Davis (Bruce Willis)
sem er gersamlega óviðbúinn öllum
þeim voðalegu afleiðingum sem það
hefur í för með sér fyrir hann að
bjóða Nadíu (Kim Basinger), sem
hann hefur aldrei séð áður, með sér
í kvöldverð á vegum ráðgjafarfyrir-
tækisins, sem hann vinnur hjá, þar
sem verður meðal gesta mikilvægur
japanskur viðskiptavinur á svipinn
eins og stríðsherra í Kurosawa-
mynd. Ef Walter hefði hlustað á
ráðleggingu bróður síns, sem útveg-
aði honum hið „óvænta stefnumót“,
hefði kannski allt verið í lagi. Það
var svosem nógu einfalt ráð: Ekki
undir neinum kringumstæðum
máttu gefa Nadíu vín að drekka.
Alls ekki. En Walter bara hlustaði
ekki á bróður sinn.
Nadía, sem í fyrstu er eins og
draumur í dollu, verður óþekkjanleg
eftir nokkur kampavínsglös, sóða-
kjafturinn veður uppi og hún lætur
raunar hreint eins og vitleysingur.
Það er ekki að spyija að því að það
sem átti að vera hátíðlegur kvöld-
verður snýst uppí hreinasta gjörn-
ing. En það er aðeins upphafið.
Áður en kvöldið er úti hefur Waiter
misst vinnuna, eyðilagt bílinn sinn,
lent hvað eftir annað í morðóðum
fyrrverandi kærasta Nadíu, sem
Larroquette leikur svo geðveikis-
lega, hópur smápíupönkara reynir
að ræna hann og loks lendir hann
í steininum fyrir skotárás og á yfir
höfði sér allt að 10 ára fangelsi.
Eins og sjá má er alltaf eitthvað
að gerast í þessari mynd. Það er
varla í henni dauður punktur, at-
burðarásin er eldhröð og maður fær
næstum aldrei tíma til að hugsa
neitt um það sem fram fer. Myndin
er ekki gallalaus, það eru í henni
atriði sem eru harla ófyndin en þau
eru fá og þegar Edwards nær dampi
standast fáir honum snúning í að
skapa havarí og uppákomur sem
kítla hláturtaugarnar svo lipurlega.
Þegar Edwards tekst vel upp gerir
hann góðar myndir eins og Óvænt
stefnumót.
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Andaborð (Witchboard). Sýnd í
Laugarásbíói. Stjörnugjöf: ★.
Bandarisk. Leikstjóri: Kevin
Tanner. Helstu hlutverk: Todd
Allen, Tawny Kitaen og Stephen
Nichols.
Ef það væri ekki fyrir slappan
leik, sem er eiginlegaþað hryllileg-
asta við þessa hryllingsmynd, væri
kannski hægt að hafa svolítið
gaman af henni. En þegar slappir
leikararnir eru farnir að draga að
sér meiri athygli en spennuatriðin
og framganga þeirra er hryllilegri
en sjálf hrollvekjan stendur ekki
mikið eftir. Það bætir heldur ekki
TÓNLIST
Jón Ásgeirsson
Sumartónleikunumí Skálholti lauk
með Hándel-tónleikum og þar voru
fluttir tveir „concerto grosso“ og són-
ata fyrir tvær fíðlur, celló og sembal.
Ekki er ofborið í, þó staðhæft sé að
þetta framtak Helgu Ingólfsdóttur og
samstarfsmanna hennar megi nefna
„háskóla" í barokk-tónmenntum,
enda er nú til staðar álitlegur hópur
ungra tónlistarmanna hér á landi, sem
sitthvað kunna fyrir sér um flutning
slíkrar tónlistar og hafa þegar lagt
sitt af mörkum til framgangs henni.
Helga hefur vandlega gætt þess að
velja til samstarfs við sig góða tónlist-
armenn og nægir þar til að nefna
flautuleikarana Manuelu Wiesler og
Camillu Söderberg, stóran hóp af
heimsfrægum semballeikurum og nú
síðast fiðluleikarann Ann Wallström,
sem stjómaði þessum tónleikum og
kenndi einnig á námskeiði í túlkun
barokk-tónlistar dagana 20. til 25.
júlí. Þá er sá hópur íslenskra tónlistar-
manna orðinn stór sem í gegnum árin
hefur tekið þátt í sumartónleikunum
við góðan orðstír.
Tónleikamir hófust með öðrum
„concerto grosso“ í þeim flokki verka
sem gefin vom út sem ópus 6. Þarna
er um að ræða tólf konserta sem
Handel samdi í október mánuði árið
1739. Annað verkið var g-moll-tríó-
sónatan ópus 2 nr. 2. í einu handri-
tanna sem til er af þessu verki stendur
skrifað; „fjórtán ára þegar verkið er
samið". Sé þetta rétt er skiljanlegt
hvers vegna Handel gerði tónlistina
að ævistarfí, þvert á vilja fjölskyldu
Mitt í öllu umferðarfargani verslun-
armannahelgarinnar og bumbuslætti
skemmtimanna, fór fram hátíð í Skál-
holti, er fjölmiðlar hafa líklega ekki
mikinn áhuga fyrir, því þar komnir
munu menn og konur tæpast eiga á
hættu að tapa mannorði sínu eða
heilsu. Þar var sem sé verið að flytja
verk eftir Bach og þar sem hann
fæddist fyrir þijú hundruð árum, hef-
ur slíkt tilstand trúlega ekki mikið
fréttagildi. Svo virðist sem ekki þurfí
að marg segja því fólki til, er telur
sig eiga erindi við klassíska tónlist,
því Skálholtskirkja var fullsetin.
Á efnisskrá sjöundu sumartónleik-
anna í Skálholti voru þijú verk eftir
J.S. Bach. Eitt verkanna hefur veirð
tekið út af skrá yfír verk meistarans
og talið.eftir M. Hoffmann. Þær leið-
réttingar sem gerðar hafa verið á
síðari árum varðandi verk eignuð
Bach, hafa ekki enn náð til útgáfu
verka hans, enda þegar búið að prenta
slík fím að erfiðlega mun ganga að
gera þar á nokkra bót. Um það bil
13 kantötur eru ranglega eignaðar
J.S. Bach og þar á meðal eru tvær
taldar vera eftir umræddan Hoff-
mann. Kantatan Meine Seele riihmt
und preist, sem var fyrst á efnis-
skránni, ber ekki önnur einkenni en
sem eru sérstæð fyrir barokkina og
er þar margt að heyra ótrúlega ólíkt
því sem gerist hjá meistaranum.
Þessi kantata eftir Hoffmann var
sungin af Michael John Clarke tenor
og var söngur hans í heild vel út-
færður, einkum þó í fyrri hluta
úr skák þegar handritið er illa
skrifað og stundum svo að maður
skellir uppúr á ólíklegustu stöðum.
Sem er hálfgerð synd í þessu
tilviki því rauði þráðurinn í sög-
unni hefur margt til að bera sem
sómt gæti sér í góðum hrylli. Ann-
ar plús við þessa mynd er að það
leikur ekki einn einasti unglingur
í henni. Sjaldséðar slíkar hrollvekj-
ur nú á dögum.
Andaborð (Withchboard), sem
sýnd er í Laugarásbíói, segir með
öllum sínum göllum frá ungri konu
sem kemst í samband við illan
anda í gegnum leikinn andaglas
og andinn tekur sér bólfestu í
henni eða hún verður fyrir „vax-
andi vélun" hans eins og það er
sinnar. Verkið er sérlega fallegt og
var mjög vel flutt af Ann Wallström
og Lilju Hjaltadóttur, auk Helgu In-
gólfsdóttur og Ólöfu S. Óskarsdóttur,
er sáu um „basso continue". Síðasta
verkið var ellefti konsertinn í óp. 6,
en sá konsert er saminn 30. október
1739 og á sér samstæðu í orgelkon-
sert er var frumfluttur nokkru fyrr,
eða 20. mars sama ár. Þrátt fyrir
þetta samkrull er konsertinn ákaflega
skemmtilegur, leikrænn og áhrifamik-
ill í gerð. í heild voru tónleikamir
hreint afbragð og flutningur tríósónö-
tunnar þó sérstaklega, enda er tónmál
verksins sérlega fallegt og ljúft.
Þeir sem hafa staðið fyrir tónleika-
haldi í Skálholtskirkju í rúman áratug
hafa nú stofnað með sér félagsskap
er þeir nefna „Collegium Musicum".
Takist að gera þennan félagsskap vel
virkan mætti þama verða vísir að
háskóla, þar sem lögð yrði áhersla á
flutning eldri tónlistar og ekki síst
kirkjutónlistar, er gæfí kirkjustarfínu
í Skálholti nýtt inntak, sem siðar
mætti færa til samstarfs við skóla-
hald staðarins með flutningi stærri
verka í samvinnu tónlistarmanna
hvaðanæva úr heiminum. íslenska
þjóðkirkjan hefur ekki fyllilega skilið
það hversu mikið sameiningarafl tón-
listariðkun er og að vel flutt góð
tónlist dregur til sín fólk, sem hefui
þörf fyrir eitthvað mótvegandi þeirri
mögnuðu „skemmti“-fjölmiðlun sem
typpt er fyrir vit fólks, eins og heypok-
ar á hesta. Vonandi að „Collegium
Musicum" takist vel í starfi og fái sem
flesta til að líta upp úr heypokum fjöl-
miðlunarinnar um stund, þeim sjálfum
til blessunar og gleði.
verksins. Annað verkið á efnisskránm
var sónata fyrir fiðlu og sembal (BWV
1014), sú fyrsta af sex fíðlusónötum
er Bach samdi á árunum 1717—23 1
Cöthen. Það sem er sögulega merki-
legt við þessi verk, er að semballinn
er ekki notaður sem undirleikshljóð-
færi (eontiue með cellói), en hefui
jafna stöðu gagnvart einleikshljóð-
færinu, eins og tíðkaðist síðar i
samleikssónötum. Verk þetta var fal-
lega flutt af Michael Sheldon og Helgu
Ingólfsdóttur.
Síðasta verkið var kantatan Meir
Herze schwimmt im Blut (BWV 199)
og fór Margrét Bóasdóttir með söng-
hlutverkið. I þessu verki má glögglegs
heyra leikræna túlkun Bachs, serr
Margrét náði að túlka á sannfærand
máta. í heild var flutningurinn góðui
þó nokkuð mætti merkja þreytu hjá
flytjendum undir það síðasta.
Þeir sem áttu hlut að þessum tón-
leikum auk fyrrgreindra, voru Guðrúr
Skarphéðinsdóttir, er Iék á blokk-
flautu, Sverrir Guðmundsson á óbó,
en hljóðfærið, sem er eftirgerð ai
barokkóbói, er hans eigin smíð. Þriðji
blásarinn var Rúnar H. Vilbergssor
er lék á fagott, en strengjamenn voru
Lilja Hjaltadóttir, Michael Sheldon,
Svava Bernharðsdóttir, Ólöf S.
Óskarsdóttir, Páll Hannesson og Anr
Wallström, sænskur fiðluleikari og
sérfræðingur í flutningi barokktón-
listar. Stjórnandi tónleikanna vai
Helga Ingólfsdóttir, sem að hætti
barokkmeistaranna stjórnaði frá
sembalnum.
/ / þýtt. Tveir kærastar hennar reyna
* * svo að finna út hver hinn illi draug-
ur sé og losa konuna við hann.
Konan heitir Linda (þó ekki Linda
Blair) og leikkona að nafni Tawny
Kitaen leikur hana svo ámátlega
að það liggur við að maður heyri
leikstjórann stynja bak við mynda-
vélina. Hún er þó ekki verst.
Leikstjórinn hefur enn minni tök
á Todd Allen, sem leikur annan
kærastann, og er allt að því óborg-
anlegur í hallærislegri túlkun sinni
á vantrúuðum húsasmið í fyrstu
en einbeittum bjargvætti í lokin.
Þar fer maður sem með sama
áframhaldi á aldrei eftir að leika
neitt nema aukahlutverk í sápu-
óperum.
Það örlar einstaka sinnum á
spennu og stundum hryllir mann
við því sem fyrir augu ber. En það
er langtum oftar sem maður glott-
ir að hallærinu.
„Vaxandi vélun
Bach-hátíð í Skálholtí