Morgunblaðið - 05.08.1987, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. ÁGÚST 1987
*
Oeirðirnar í Mekka:
Saudi-Arabar og Iranir
skiptast á ókvæðisorðum
íranir segja Saudi-Araba neita að afhenda lík fallinna írana
London, Washington, Genf, Bahrain, SÞ.
ÍRANIR ásökuðu í gær stjóm
Saudi-Arabíu um að neita að af-
henda rönskum yfirvöldum lík
þeirra írönsku pílagríma sem lét-
ust í óeirðunum á föstudaginn.
Yfirvöld í Saudi-Arabíu segja að
alls 402 pílagrímar hafj fallið,
þar af 275 Íranar og hafi íranirn-
ir átt upptökin að óeirðunum.
íranir segja meira en 600 manns
hafa fallið. Rauði hálfmáninn í
íran hefur farið fram á aðstoð
Alþjóða rauða krossins í Genf til
að rannsaka atburðina í Mekka.
Fulltrúi írans hjá Sameinuðu
þjóðunum, Said Rajaie Khorassani,
sagði í gær að margir pílagrímanna
hefðu látist af völdum eiturgass en
aðrir hefðu verið fluttir á sjúkrahús
og síðan myrtir þar.
„Okkur hafa verið afhent lík fjöl-
margra írana og við höfum fregnað
að þeir hafl í mörgum tilvikum ver-
ið myrtir á sjúkrahúsum til að
hækka tölu fallinna írana og gefa
þannig til kynna að íranir hafí átt
mestan þátt í óeirðunum" sagði
sendiherrann við fréttamenn. Hann
sagði að óeirðirnar hefðu verið
skipulagðar af saudi-arabískum
stjórnvöldum. Sendiherrann bætti
því við að saudi-arabískum yfirvöld-
um hefði verið í lófa lagið að koma
í veg fyrir óeirðirnar með því ein-
faldlega að opna hliðargöturnar svo
Vopna-
sölunum
fjölgar
stöðugt
Bonn, Reuter.
ÞEIM þjóðum, sem selja styijald-
arþjóðunum við Persaflóa vopn,
hefur fjölgað mjög á síðustu
þremur árum en þó þannig, að
nú selja miklu fleiri Irönum en
færri Irökum.
Walter Stiitzle, forstöðumaður
SIPRI, alþjóðlegrar friðarrann-
sóknastofnunar í Stokkhólmi, sagði
í gær, að vegna þess hve vopnasöl-
unum hefði fjölgað væri ólíklegt,
að vopnasölubann á vegum Sam-
einuðu þjóðanna hefði nokkur áhrif.
„Vopnasalan er blómleg atvinnu-
grein eins og sjá má af þróuninni
frá 1984. Þá seldu 40 aðilar báðum
þjóðunum en nú eru þeir 53,“ sagði
Stiitzle í viðtali við vestur-þýska
ríkisútvarpið.
Meðal þeirra landa, sem aðeins
dollara. Samkvæmt bandarískum
heimildum hafa íranir frá upphafi
stríðsins keypt vopn fyrir fimm
milljarða dollara en frá 1980 hafa
Frakkar selt írökum vopn fyrir
fímm til níu milljarða dollara.
að aðrir vegfarendur kæmust burt.
Þeim hefði þvert á móti verið lok-
að. Einnig hefðu vopnaðir menn
verið uppi á húsaþökum, hópar
grímuklæddra manna með kylfur
og gijóthrúgur verið á efri hæðum
bygginga, viðbúnir átökum, og sér-
stakar , vopnaðar sveitir í grennd
við svæðið hefðu skotið á fólk.
Saudi-Arabar vísa þessum ásökun-
um á bug.
Forsætisráðherra Irans, Mir-
Hossein Musavi, sagði í gær að
íranir hefðu sent flugvélar til
Mekka til að sækja lík íranskra
borgara en vélamar hefðu verið
umkringdar og flugmönnunum
neitað um brottfararleyfi.
í viðtali við bandaríska sjón-
varpsstöð sagði sendiherra Saudi-
Arabíu í Bandaríkjunum að félagar
í íranska Byltingarverðinum hefðu
staðið á bak við óeirðimar. Aróðurs-
menn í hópi írönsku pílagrímanna
hefðu reynt að leggja undir sig
Stóra moskuna og ráðist á aðra
pílagríma með hnífum, glerbrotum
og bareflum. Er áróðursmennimir
réðust á lögregluna snerist hún til
vamar og á undanhaldinu tróðu
upphafsmennimir marga af eigin
mönnum undir að sögn sendiher-
rans, Bandar bin Sultan.
Hann bætti því við að í miðri
þröng írananna hefðu verið konur
og aldrað fólk og afleiðingar troðn-
ingsins orðið eftir því.
Iranir segja að það hafi átt að
sýna friðsemdarhug írönsku pílagrí-
manna er aldraðir og fatlaðir vora
hafðir í fararbroddi göngunnnar.
íranska fréttastofan IRNAsagði
í gær að aðstoðaratanríkisráðherra
Sovétríkjanna, Yuli Vorontsov, sem
nú er í opinberri heimsókn í Teher-
an, hefði fordæmt þær ríkisstjómir
sem hefðu átt þátt í dauða írönsku
pílagrímanna. Að sögn fréttastof-
unnar bætti Vorontsov við:„Hlut-
verk Irans og Sovétríkjanna á
alþjóðavettvangi tryggir að sam-
vinna ríkjanna tveggja mun verða
aukin". Þess má einnig geta að
Kabúl-stjómin í Afganistan, sem
nýtur stuðnings Sovétmanna, lýsti
yfir samúð í garð írana vegna
mannfallsins á föstudaginn og tók
ráðherra í stjóminni þátt í minning-
arathöfn í íranska sendiráðinu í
Kabúl í gær.
íranskir mótmælendur hertóku
sendiráð Saudi-Arabíu og Kuwait í
Teheran þegar er fréttist um vígin
í Mekka. í Bagdað sagði Saddam
Hussein, forseti íraks, að viðbrögð
annarra ríkja araba og múslima við
„skemmdarverkum og árásum út-
sendara" Khomeinis erkiklerks
hefðu til þessa verið of væg. Mubar-
ak Egyptalandsforseti hefur farið
fram á skyndifund ríkja múslima
og dagblöð í mörgum arabalöndum
hvetja til aðgerða gegn klerka-
stjóminni í Teheran.
Reuter
íranskur heittrúarmúslimi í fararbroddi mótmælenda er réðust inn
í sendiráð Saudi-Arabíu i Teheran á föstudaginn. í annarri hendi
heldur hann á hinni helgu bók múslima, kóraninum, en í hinni mynd
af Fahd, konungi Saudi-Arabíu, og hafa augun verið stungin úr
myndinni.
Ítalía:
Óeining innan stjórnarinnar
Róm, Reuter.
Ágreiningur er kominn upp
innan ítölsku ríkisstjórnarinnar
um þá afstöðu hennar að neita
að aðstoða Bandaríkjamenn við
tundurduflaslæðingu á Persa-
flóa. Þykir þessi óeining ekki
boða gott um framhaldið þótt
þingið hafi i gær samþykkt
traustsyfirlýsingu á stjórnina.
Talsmenn repúblikana og sósíal-
demókrata, sem aðild eiga að
stjóminni, gagnrýndu á laugardag
þá ákvörðun að verða ekki við beiðni
Bandaríkjastjómar um aðstoð við
tundurduflaslæðinguna og Bettino
Craxi, fyrrum forsætisráðherra og
leiðtogi Sósíalistaflokksins, næst-
stærsta stjómarflokksins, tók undir
hana og sagði, að Evrópuríkin gætu
ekki skotið sér undan skyldum
sfnum.
Giulio Andreotti, utanríkisráð-
herra, og Valerio Zanone, vamar-
málaráðherra, hafa varið
ákvörðunina og sagði sá síðar-
nefndi, að stjómin hefði tekið þann
kostinn, sem skynsamlegri var.
í flokksmálgögnum repúblikana
og sósíaldemókrata hefur verið var-
að við því, að Evrópuþjóðimar skytu
sér á bak samþykktir og ályktanir
Sameinuðu þjóðanna,' með því væru
þær aðeins að koma sér hjá að taka
ákvarðanir. Craxi sagði, að fijálsar
siglingar um Persaflóa væra
lífsnauðsynlegar fyrir Evrópu og
því hefðu þær skyldum að gegna,
sem þær mættu ekki bregðast.
ERLENT
Starfsemi KGB í Noregi:
Víðtækur áhugi á vísind-
um o g tækni Vesturlanda
í SÍÐUSTU viku var það upp-
lýst að fjórum KGB-mönnum
hefði verið vísað úr landi í
Noregi fyrr í júlí-mánuði. Ut-
anríkisráðherra Noregs,
Thorvald Stoltenberg, skýrði
frá þessu á blaðamannafundi á
fimmtudag eftir að Sovétmenn
tilkynntu að tveir norskir
stjórnarerindrekar yrðu í
framtiðinni óvelkomnir í Sov-
étríkjunum. Þar sagði Stolten-
berg að Norðmenn gætu á
engan hátt liðið athafnir KGB-
manna á norskri grund — hvort
heldur þeir sæktust eftir há-
tæknibúnaði eða snuðruðu um
einkahagi manna. Hann sagði
þó að mál þetta væri á engan
hátt tengt Kongsberg-hneyksl-
inu, né væru norsk yfirvöld að
reyna að blíðka Bandaríkja-
menn vegna þess. „Mennirnir
fjórir eru ekki velkomnir hér
einfaldlega vegna ólöglegrar
upplýsingaöflunar," sagði ráð-
herrann.
Utanríkisráðherrann kallaði
sovéska sendiherrann, Alexander
V. Teterins, á sinn fund þegar
hinn 15. síðastliðinn og tilkynnti
honum að mennimir væra óvel-
komnir í Noregi vegna starfa, sem
ekki samræmdust stöðu þeirra.
Til þess að skaða ekki sambúð
ríkjanna hafði stjómin þó ákveðið
að brottreksturinn færi fram með
leynd og létu Sovétmennimir sér
það vel líka. Dagblaðið Verdens
Gang komst þó á snoðir um að
ekki væri allt með felldu og birti
hinn 22. júlí frétt þess efnis að
einn verslunarfulltrúa Sovétríkj-
anna hefði verið vísað úr landi.
Þá urðu Sovétmenn þess áskynja
að málinu yrði ekki haldið leyndu
öllu lengur og ákváðu að vísa
tveimur Norðmönnum úr landi.
Þá loksins ákvað norska ríkis-
stjómin að skýra frá málavöxtum.
KGB-mennimir, þeir Valentin
V. Korpusov, Valeri I. Rechetn-
ikov, Alexander I. Sergienko og
Vladimir M. Vetrov, era allir verk-
fræðimenntaðir og á fertugsaldri,
en hafa auk þess menntun á sviði
utanríkisverslunar. Að sögn Helen
Bosterad, dómsmálaráðherra
Noregs, hafa mennimir ítrekað
reynt að kaupa hátæknibúnað og
flytja hann úr landi undanfarin ár.
Norska öryggislögreglan upp-
lýsti að þeir hefðu haft samband
við §ölda norskra smáfyrirtækja
og einstaklinga, en sagði að í
þann tíma sem þeir hefðu verið
undir eftirliti, hefði enginn Norð-
maður gert neitt ólöglegt. Þvert
á móti hefðu viðkomandi haft
samband við yfírvöld og verið
mjög samvinnufúsir.
Eftir hverju sækjast
Sovétmenn?
Áhugasvið Sovétmann er mjög
breytt þetta vísindi og tækni Vest-
urlanda er annars vegar. Hér á
eftir fer listi yfir það helsta:
Tölvubúnaður
Tölvur
tölvustýrð hönnunar- og fram-
leiðslutæki;
örgjörfar og minniskubbar úr
gallíumarseníði;
hefðbundnir örgjörfar og
minniskubbar;
Rafeindabúnaður
Stýrikerfi;
ratsjártækni;
siglingafræðibúnaður;
leysibúnaður;
ljósleiðarar;
Orkutækni
Neðansjávarbúnaður;
efnatækni
háspennutækni;
Lífefnatækni
Læknisfræði;
Thorvald Stoltenberg á blaða-
mannafundinum.
lækningatæki;
Lífefnafræði;
Framleiðslutækni
Sjálfvirk framleiðslutæki;
vélmenni;
verkfærasmíði;
Ýmislegt
Skógarhöggstæki;
landbúnaðartæki;
eldflaugatækni;
vígbúnaðarkerfi.
Eins og sjá má á listanum er
ofanskráð ekki nærri því allt þess
eðlis að það teljist til leyndar-
mála, en Sovétmenn vilja gjaman
koma höndum yfir þaið til þess
að geta stælt tæknina og notfært
sér, án þess að þurfa að gjalda
fyrir einkaleyfi og eyða dýrmæt-
um gjaldeyri í innflutning.