Morgunblaðið - 06.08.1987, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 1987
13
Með Kristiáni og hvalnum
eftir Óskar
Guðmundsson
Það vakti athygli mína í sjón-
varpsþætti á dögunum, þar sem
fram komu þeir hvalvinimir Helgi
Kristbjamarson læknir og Halldór
Ásgrímsson ráðherra, að báðir virt-
ust sammála um ákveðna túlkun á
hafréttarsáttmála Sameinuðu þjóð-
anna. Túlkunin var sú að sáttmálinn
byggist á því grundvallaratriði, að
allir hvalir væru sameign mann-
kyns. Það þýðir að nýting hvala er
sameiginlegt mál þjóðanna, öfugt
við t.d. nýtingu fiskstofna, sem við
höfum einkarétt á í okkar fiskveiði-
landhelgi. Hafréttarsáttmálinn er
okkur sem þjóð eins og stjómar-
skrá, allt okkar efnahagslíf byggist
á þeim rétti, sem okkur er tryggður
í sáttmála þessum. Enda hafa ís-
lendingar eins og alþjóð veit haft
forgöngu um þennan sáttmála og
réttindi þau sem hann tryggir.
Nú höfum við, íslenska þjóðin,
ákveðið okkar skammt af um-
ræddri sameign mannkyns, í þágu
vísindanna 120 hvaldýr á ári. Mann-
kynið telst vera rúmlega 5 milljarð-
ar, en við íslendingar erum í stórri
einingu taldir 0,24 milljónir. Ef
aðrar þjóðir, sem byggja kringlu
heimsins, færu að dæmi okkar í
þágu vísindanna og veiddu sam-
svarandi magn hvaldýra, væri
vísindakvóti mannkyns 2,4 milljónir
hvaldýra. Sá fjöldi er ekki til í sjón-
um. A einni viku myndi hvaldýrum
verða eytt á þvílíkum vísindaveið-
um. Eftir það þyrfti hvalurinn enga
hvalfriðunarmenn og enginn sjávar-
útvegsráðherra þyrfti að verða
ergilegur við granna sína. Svona
verður þetta auðvitað ekki, þó töl-
umar tali alltaf skringilega þegar
þeim er beitt svona illkvitnislega.
Það er ekki meiningin.
Hvalkjöt til ársins 2014
Aðrar tölur eru jafnvei enn for-
vitnilegri og þær snúa að iðrum
vorum og afkomenda vorra. Þannig
er að íslendingar hafa fallist á að
neyta 51% af því kjeti sem til fellur
af hvölum. Með öðrum orðum má
ekki flytja út nema 49% hvalkjets
á ári hveiju. Samningar skuldbinda
okkur til þessarar innanlandsnotk-
unar. Af þessum ástæðum höfum
við kappkostað að borða sem mest
af hvalkjöti, því þjóðníðingar viljum
við engir vera. í bjnjun febrúar
höfðum við torgað 130 tonnum á
einu ári og þótti afrek. En verðlagn-
ing hefur verið okkur neytendum
býsna hagstæð a.m.k. í samanburði
við lúxusverðið á lambakjeti, en það
er talið borga sig þjóðhagslega frek-
ar að henda því á haugana en selja
okkur svöngum á skikkanlegu
verði. 130 tonn er ekki svo lítið,
og þó.
resiö af
meginþorra
þjóðarinnar
daglega!
Auglýsinga-
síminn er2
Óskar Guðmundsson
„Oft hafa ýmis
kykvendi orðið til þess
að sundra þessari ann-
ars einhug’a þjóð. Einu
sinni var það lús, svo
hundar og nú hvalur-
inn. Mál er að linni.“
Einhvers staðar las ég að heildar-
framleiðsla kjötsins í fyrra hefði
verið um 4.000 tonn. I ár mætti
gera ráð fyrir um 3.000 tonnum,
þökk sé vísindunum. Þar sem við
eigum að eta yfir helminginn af
þessu, þ.e. um 3.500 tonn eftir
tveggja missera vísindaveiðar, en
borðum árlega 130 tonn, þá eigum
við eftir sumarið 1987 í geymslu
nægar birgðir til ársins 2014.
Um tíma olli það mér nokkurri
gremju í garð Amríkana, að bama-
bömin mín fengju e.t.v. aldrei að
verða þeirrar lífsreynslu aðnjótandi
að smakka hvalkjet. En samkvæmt
tölfræðinni, sem hér hefur verið
notast við, þarf ekki að óttast þá
smán. Hvalurinn verður djúpfrystur
eins og Disney og þíddur í fyllingu
tímans og settur á pönnu! Þetta á
aðeins við ef við hættum að veiða
strax, ef við höldum hins vegar
áfram þessum vísindaveiðum mun-
um við á næsta ári framleiða
hvalkjet fyrir afkomendur núlifandi
manna í 4. og 5. lið. Þetta væri
eitthvað svipað því að fara og panta
á morgun geirfuglslq'et í „american
style", og umsvifalaust seildist af-
greiðslumaðurinn í frystikistuna og
setti þennan útdauða fogl á grillið.
Þorskurinn blífur
Annars lifum við af þorski. Við
seljum þann fisk á Amríkumarkaði
og Evrópumarkaði. Hvalvemdar-
menn eru áhrifamiklir á þessum
mörkuðum og á öðrum jarðarpört-
um hyllast landstjómendur til að
hlusta á umhverfisvemdarmenn og
hvalvini. í þeim plássum em hval-
veiðasinnar öfgamenn og ekkert
hvalkjet að fá í kjetborðum versl-
ana.
Burtséð frá alþjóðasáttmálum og
túlkunum á þeim er hætta á að
markaðir okkar og orðspor bíði
hnekki á alþjóðavettvangi ef ein-
hveijum dytti í hug að halda áfram
þessum hvalveiðum. Þeir sem
þekkja markaði þessa og þjóðlönd,
sem við eigum viðskipti við, vita
flestir og viðurkenna þetta. í öllum
framtíðarspám og vonum er byggt
á útflutningsmöguleikum okkar og
þeim mörkuðum sem fiskurinn okk-
ar er seldur á. Við megum ekki
vísvitandi stefna þeim I hættu.
í sjálfu sér er ekkert eðlilegra
en smáþjóð vilji beita sér gegn stór-
þjóð, sem beitir hana þvingunum,
en það á ekki við í þessu máli, þar
sem sjaldgæf sjávarspendýr eiga
einnig hlut að máli. Til þess eru
veiku hlekkimir í málsvöm íslensku
ríkisstjómarinnar of slappir. Ef
menn vilja endilega beija á banda-
rískum stjómvöldum, þá er her
þeirra á Miðnesheiði og það er
hægt að stríða þeim í atkvæða-
greiðslum hjá Sameinuðu þjóðunum
og NATÓ.
Stríðsskaðabætur
Oft hafa ýmis kykvendi orðið til
þess að sundra þessari annars ein-
huga þjóð. Einu sinni var það lús,
svo hundar og nú hvalurinn. Mál
er að linni. Hvalurinn má ekki leng-
ur vera eins og Berlfnarmúr í miðju
þjóðlífsins; kljúfandi þjóð, rífandi
flokka og truflandi kaffiboð.
Ljúft er að játa, að sá sem hér
skrifar hefur haft mikla samúð með
málstað allra aðila; hvalvemdar-
manna, hvalsins, Halldórs og
Kristjáns Loftssonar. Nú er komið
að þeim tímapunkti sem íslenska
þjóðin verður að fara gera gott úr
þessu máli. Halldór er orðinn
þreyttur á því, Krístján blankur og
hvalvemdarmenn þurfa að fara að
snúa sér að öðmm skepnum.
Kristján Loftsson hefur haldið
vel og drengilega á málinu og jafn-
framt sýnt að hann lætur ekki hlut
sinn fyrir neinum hálftröllum. Slíkir
menn verða ekki settir á knén svo
auðveldlega. Hann er líka hygginn,
sem sést best á því að hann er
kominn á fleygiferð í framtíðarat-
vinnuveginn; þorskveiðum. Og gott
ef hann er ekki að kaupa nýjan
togara.
Hitt er ljóst að Kristján og fyrir-
tæki hans, Hvalur hf., vérða fyrir
miklu fjárhagslegu áfalli. Og engin
ástæða er til að fyrirtækið beri
bótalaust skaðann af því, að við
hættum veiðunum og því stríði sem
háð hefur verið of lengi. Starfs-
mennimir þurfa að fá atvinnutrygg-
ingu og bætur. Hver á að borga?
Mér dettur fyrst f hug, að þau
fyrirtæki, sem hættast er við áföll-
um ef veiðunum yrði haldið áfram,
greiði þessar stríðsskaðabætur. Þá
á ég við að þau fyrirtæki, sem nán-
ust hafa viðskiptin við Bandaríkin
og er því hættast við að verða fyr-
ir neikvæðni bandarískra stjóm-
valda og almennings greiði
bætumar. Þannig gætu t.d. verið á
skaðabótalistanum íslenskir aðal-
verktakar, Flugleiðir, SH, SÍS, SÍF
og fleiri slík kostafyrirtæki. Auðvit-
að á ríkið að hafa hér forgöngu og
efna til viðræðna um málið. Þannig
er líka hægt að standa með þorskin-
um, útflutningsfyrirtækjunum,
Halldórí, vinaþjóðunum, hvalnum
og Kristjáni. Allir eiga þessir gott
skilið og gætu unað glaðir við sitt.
Og þjóðin í heilu lagi.
Höfundur er blaðamaður.

3*

SUMARFERÐ '87
c/f Laugardaginn 8. ágúst nk.
FJALLABAKSLEŒ) SYÐRI
upp úr Fljótshlíð um Emstrur og Mælifellssand
komið niður í Skaftártungu _
Ávörp flytja: Guðmundur G.
Þórarinsson og
Jón Helgason
Lagt af stað frá Nóatúni 21 klukkan 8.
Verðkr. 1.200,-fyrirfullorðna, Mætið stundvíslega
kr. 700,- fyrir 7-15 ára og og munið eftir að
ókeypis fyrir þá yngstu. taka með ykkur nesti
Nánari upplýsingar og skráning í síma 24480.
FRAMSÓKNARFÉLÖGIN
ÍREYKJAVÍK
1 UT OC SUÐUR ]
RSÍ HÓPFERDABÍLAR