Morgunblaðið - 26.09.1987, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 1987
Minning:
IngigerðurA. Auðuns
dóttirfrá Dalseli
Fædd 17. september 1909
Dáin 16. september 1987
Margar góðar minningar leita nú
á hugann þegar elskuleg föðursyst-
ir og vinkona er kvödd. Ingigerður
átti sinn þátt í því að gera æskuár
okkar systkinanna ánægjuleg. Á
Ránargötu 7, þar sem hún bjó á
heimili okkar um árabil, áttum við
eldri systkinin svo margar yndisleg-
ar stundir með henni. Herbergi
hennar hafði sérstakt aðdráttarafl
fyrir okkur og þangað vorum við
alltaf velkomin. Þar inni voru marg-
ir faliegir munir sem litlar hendur
fýsti að handfjatla, þar stóð líka
fallega útskorna píanóið hennar
sem hún spilaði svo oft á og vegg-
imir voru þaktir bókum. Þama inni
áttum við marga góða stund er við
sátum við spil, spjall eða bókalest-
ur, en Ingigerður kenndi okkur
snemma að handfjatla bækur með
virðingu. Það var líka ósjaldan sem
við gleymdum okkur við að hlusta
á hana segja frá æskuárum sínum
heima í Dalseli, en hún hafði frá
mörgu skemmtilegu að segja. Ófáar
voru þá líka gönguferðimar með
henni um nágrennið og þá var oft
gott að lauma litlum lófa í hlýja
og styrka hönd hennar, ef eitthvað
hræddi litla bamssál. Aðfangadags-
kvöldin eru okkur sérstaklega
minnisstæð er hún birtist í gervi
jólasveinsins og lék á als oddi.
Já, það var oft glatt á hjalla á
Ránargötunni og þegar við fluttum
burtu gegndi Ránargatan áfram
mikilvægu hlutverki, því hjá Ingi-
gerði var mótsstaður allra ættingja
og vina. Þangað var gott að koma
og létta á áhyggjum sínum og
spjalla saman yfir kaffibolla og
öðrum góðgjörðum.
Þegar hún tók að eldast hagaði
svo til að foreldrar okkar tóku hana
til sín og nú svo nærri æskustöðvun-
um. Enn var herbergi Ingigerðar
aðdráttarafl með öllum hennar fjár-
sjóði og enn sagði Ingigerður sögur
og dró fram spilin og nú miðlaði
hún þekkingu sinni til okkar sem
ynjrst erum og enn vom í föður-
húsum. Einnig kynntust bömin
okkar eldri systkinanna henni vel
er þau dvöldu oft sumarlangt þar
eystra. Þannig fengum við öll að
njóta elsku hennar og hlýju.
Nú er of seint að þakka henni
sjálfri alla hlýjuna og umhyggju-
semina, en við þökkum Guði fyrir
þær stundir sem við áttum með
henni. Nú er hún komin heim til
Eyjafalla, fjallanna sem hún unni
svo mjög. Við kveðjum hana með
broti úr Jfjóði Leifs heitins bróður
hennar, Óður til Eyjafalla:
Ala vil ég aldur minn
undir þínum fógru tindum.
-Þig að líta sérhvert sinn,
silfurskæran jökulinn,
þar ég mestan fögnuð fínn,
ftó í töfraríkum myndum.
Ala vil ég aldur minn
undir þínum fógru tindum."
Auðunn, Kristjana Unnur,
Guðlaug Helga, Svandís
Regína, Sólrún Björk, Ingj-
aldur, Dagný Ágústa, Bryndís
Sunna.
Þann 16. þ.m. lést á Dvalar-
heimilinu að Lundi á Hellu Ingigerð-
ur Anna Auðunsdóttir, degi fyrir
sjötugasta og áttunda afmælisdag
sinn.
Þegar hún er í dag borin frá
Stóradalskirkju til hinstu hvíldar
við rætur sinna kæru Eyjafjalla finn
ég sterka hvöt til þess að minnast
hennar. Hún var mágkona mín, sem
um langt skeið skipaði, í sterkum
og litríkum persónuleika sínum,
virðingar- og heiðurssess innan
systkinafjölskyldna sinna. Ég vildi
gjaman reyna að varpa nokkurri
birtu jrfír fölnandi minningu um
áður vel- og víðþekkt heimili for-
eldra hennar, tengdaforeldra
minna, sem ég á óendanlegar þakk-
ir að gjalda, af því að ég naut á
minni lífsvegferð samfylgdar
jmgstu dóttur þeirra, er bar til
hinstu stundar mannkosti og per-
sónutöfra frá góðerfð í móður- og
föðurættum.
Ingigerður Anna var fædd 17.
september 1909 að Dalsseli í Vest-
ur-Eyjafjallahreppi. Foreldrar
hennar voru Guðlaug Helga Haf-
liðadóttir og Auðun Ingvarsson
kaupmaður og bóndi í Dalsseli.
Látum nú séra Jón Guðjónsson,
preest að Holti undir Eyjafjöllum,
bregða upp mynd af æskuheimili
Ingigerðar, þegar hann minntist
Guðlaugar Helgu, en hún lést fyrir
aldur fram við áramót 1941—42:
„Það er alkunna að í Dalsseli
hefur um 40 ára skeið búið stórbrot-
inn áhuga- og athafnamaður og
Dalsselsheimilið er löngu víðfrægt
fyrir höfðingsbrag. Svo mjög sem
heimilisfaðirinn hefur sett sitt mót
á það heimili, hefur það engu að
síður borið svip húsmóðurinnar.
Með mannkostum sínum, ráðdeild,
örlæti og ljúflyndi átti hún sinn
stóra hlut í að gera garðinn fræg-
an. Dalssel var í þjóðbraut til
skamms tíma. Var þá í Dalsseli oft
margt gesta og gangandi. Það er
löngu kunnugt þessari þjóð hvemig
þau Dalsselshjónin tóku á móti
gestum sínum, hveijum sem að
garði bar. Þau voru samhent í rausn
og kærleika. Fyrir því hefur svo
margur minnst þessa heimilis með
svo miklum hlýhug sem raun ber
vitni og gjörir ekki síst nú, þegar
hennar er minnst, sem var önnur
stoð þess.“
Guðlaug Helga var fædd 17. jan-
úar 1877 að Fjósum í Mýrdal. Hún
var Hafliðadóttir bónda þar, Narfa-
sonar frá Lunansholti á Landi,
Jónssonar, Þorsteinssonar og konu
hans, Guðrúnar Þorsteinsdóttur, en
langamma hennar í föðurætt var
Karítas á Vatnsskarðshólum, dóttir
Þórunnar Hannesdóttur Scheving
og fyrri manns hennar, Jóns Vig-
fússonar klausturhaldara að Reyn-
isstað, er átti að móður Helgu,
alsystur Þórdísar í Bræðratungu,
Jónsdóttur biskups Vigfússonar á
Hólum. Móðir Guðrúnar húsfreyju
að Fjósum var Helga Þórðardóttir
bónda á Hvammi undir Eyjafjöllum.
Langafi Þórðar í Hvammi var
Brynjólfur sýslumaður á Hlíðarenda
í Fljótshlíð, Þórðarsonar biskups í
Skálholti, Þorlákssonar.
Auðun var fæddur 6. ágúst 1869
að Neðra-Dal í Dalssókn, sonur
Ingvars Hallvarðssonar bónda þar
og Ingibjargar húsmóður þar,
Samúelsdóttur bónda að Tjörnum,
Pálssonar hins dverghaga hugvits-
manns og bónda að Syðstu-Mörk,
Hamragörðum og að Urriðakoti við
Hafnarfjörð, Ámasonar skálds í
Dufþakshoíti, Egilssonar prests að
Útskálum, Eldjámssonar. Séra Eg-
ill var albróðir séra Hallgríms prests
á Grenjaðarstað, langafa Jónasar
Hallgrímssonar skálds og náttúm-
fræðings. Föðurmóðir Auðuns var
Ingibjörg Jónsdóttir, hreppstjóra og
stórbónda í Stóm-Mörk, Guð-
mundssonar. Jón í Stóm-Mörk var
dóttursonur séra Ólafs Thorlaciusar
prests í Stóra-Dalssókn er var beinn
afkomandi Þorláks biskups Skúla-
sonar á Hólum.
Það bar vott um framsækni Auð-
uns að hann hóf að halda dagbók
yfir árið 1885, þá 16 ára og hélt
því áfram nær óslitið næstu fímmtíu
ár. Ungur nam hann að smíða spæni
og binda inn bækur og nutu þess
sveitungar hans og nærsveitungar.
Hann færði innheimtuskrár yfír
þóknanir fyrir verk sín.
Þann 1. desember 1905 gaf þá-
verandi sýslumaður Rangæinga,
Einar Benediktsson, út verzlunar-
leyfi til handa Auðuni Ingvarssjmi
bónda í Dalsseli.
Auðun tefldi djarft til vinnings.
Hann tók stórlán hjá kaupmanni í
Vestmannaeyjum og festi kaup á
timburvið miklum, ásamt tilheyr-
andi húsgerðarvamingi, sem fluttur
var upp að hinni sendnu brimströnd
austan Markarfljóts með vélknúð-
um 9 tonna bátum er drógu viðinn
í flotbúntum. Á land komnum var
viðnum skipt í kljrf til burðar á
hestum. Ekki var hægt að hafa
hestana í lest vegna hinna löngu
dráttarklyfja og því varð að reka
þá vestur yfir Markarfljótið. Þetta
var á vordögum 1907 og vakti at-
hygli á sínum tíma. Reis þá af
grunni í Dalsseli tvílyft timburhús,
hannað af smið í Vestmannaeyjum
og byggt af kunnáttumönnum. Var
hús þetta, sem einnig var verzlunar-
húsnæði, talið stærsta og vegleg-
asta hús i sýslunni. Voru nú öll
skilyrði til staðar í Dalsseli til marg-
þættra athafna og umsvifa hús-
bóndans og hinnar mannkostamiklu
húsfreyju til móttöku á gestum
sínum „af örlæti og ljúflyndi, hverj-
um sem að garði bar“.
Ingigerður var 5. bam foreldra
sinna og naut á uppvaxtarárum
sínum betri bamafræðslu og
menntunaruppeldis en þá var títt.
Auðun tók ágæta heimiliskennara
handa bömum sínum og lagði jafn-
framt til húsnæði undir bama-
fræðslu sveitunga sinna.
Þá bárust inn á Dalsselsheimilið,
fyrr en annarsstaðar þar í sveit,
hugljúfir hljómlistarstraumar sem
áttu greiðan aðgang að tilfinninga-
gerð og tónhneigð Ingigerðar sem
og til annarra Dalsselsbama. Þar
átti Markús, fyrrikonubam Auðuns,
hlut að máli. Fyrri kona Auðuns,
móðir Markúsar, var Guðrún Sig-
urðardóttir bónda á Seljalandi,
Sigurðssonar. Föðurmóðir hennar
var Ingibjörg húsfreyja á Barkar-
stöðum í Fljótshlíð alsystir séra
Tómasar Sæmundssonar prófasts á
Breiðabólsstað í Fljótshlíð. Auðun
missti Guðrúnu konu sína á öðm
hjúskaparári þeirra á Seljalandi, 13.
apríl 1899.
Markús var fæddur 17. nóvember
1898. Hann ólst upp hjá föður
sínum og fósturmóður í Dalsseli.
Hann var snemma bráðger til hug-
ar og handa og var eftirlæti föður
síns, dáður af systkinum sínum og
sveitungum. Hann hóf nám í ljós-
myndun og orgelleik. Hann náði
með ólíkindum góðum tökum á org-
eli því sem faðir hans gaf honum
og spilaði á það albúmútfærslur
klassískra tónbókmennta.
Ingigerður hændist ung að hijóð-
færinu og naut tilsagnar bróður
síns og gat síðar miðlað öðrum þar
af. Svo var og með Leif bróður
hennar. Síðar hrifust þau systkin,
Ingigerður og Leifur, mjög af hinni
fimmföldu takkaharmónikku sem
norskir og sænskir harmónikkuleik-
arar gerðu fræga. Þetta var afar
handhægt og hljómfagurt flöl-
hljóma hljóðfæri.
Þau Ingigerður og Leifur eignuð-
ust saman fyrstu harmónikkuna í
Dalsseli og æfðu sig í frístundum
af kappi, enda leið ekki á löngu þar
til þau systkin voru orðin ómissandi
þáttur í örtvaxandi menningar- og
félagslífi sveitar sinnar og nær-
sveita. Þótti framlag heimasætunn-
ar í Dalsseli á þessum vettvangi
heillandi nýjung. Þegar yngri bróð-
ir þeirra, Valdimar, var einnig
kominn til harmónikkuleiks, og
hafði náð svo góðum tökum á hljóð-
færi þessu að með ólíkindum þótti
á hans aldri, þá dró Ingigerður sig
í hlé. En þeir bræður, Leifur og
Valdimar, stilltu saman hljóðfæri
sín að hætti erlendra leikbræðra og
urðu landskunnir sem „Dalssels-
bræður“.
Dökkt sorgarský lagðist yfir
Dalsselsheimilið þegar hinn fjölhæfi
og dáði Markús Áuðunsson lést þar
heima 21. júní 1926 á 28. aldurs-
ári. Þess minnist systir Ingigerðar,
Guðrún skáldkona og húsfreyja í
Stóru-Mörk, í eftirfarafldi ljóðlínum
úr kvæðinu „Bróðurlát":
„Það kom eins og haustnótt um
hádag / míns hjartkjæra bróðurlát,
/ þögnin var þrungin af ekka / og
þeyrinn af saknaðargrát.
Sól skein á ný jrfír Dalsselsbæ
og Guðrún skáldkona man einnig
sólheitan þurrkdag á töðuvelli:
Það er fagurt á grænum grundum
í glóandi sólaiyl.
Reykurinn liðast í bugðu upp af bænum,
bráðum er kaffið til.
Er faðminn breiðir minn fjallahringur
flýr bæði þreyta og kíf
og tjaldurinn „blíar“ og svanurinn syngur
um sumar og eilíft líf.
Höndin er enn við hrífuna bundin
en hugurinn viða fer,
við hörpuslátt fossanna hlýnar lundin,
þeir hvísla svo blítt að mér.
Nú er sumar í sveitum öllum
og sólin í vestri skín,
og kvöldblærinn líður í kyrrð undan fjöllum
með kveðju frá mér til þín.
(Úr ljóðinu „Heyannir")
Þær Dalsse'.ssystur fundu fleiri
fyrir fjötrum við tæki og skyldur
stórheimilisins og áttu sér hugar-
flugsdrauma á sléttunni undir
fögrum fjallahring þar sem fossar
steypast fram af brúnum.
Ingigerður var ljóðræn og tilfinn-
ingarík. Á uppvaxtarárum sínum
var hún viðkvæm vegna húsdýra
heimilisins er urðu þolendur sölu-
markaðarins. Það féll einkum í hlut
Ingigerðar að vinna hina ýmsu
handavinnu innanhúss. Hún nýtti
sér vel kennslu hinna góðu heimilis-
kennara og undi sér best við tón-
listariðkun og lestur góðra bóka.
t
Eiginkona mín,
JAKOBÍNA HELGA JAKOBSDÓTTIR,
Austurgötu 6,
Stykkishólmi,
lést í Sjúkrahúsi Stykkishólms að morgni 24. september.
Gestur Sólbjartsson.
Faðir okkar, t SIGURGEIR JÓNSSON,
bifvólavirki,
er látinn. Magnús, Baldur og Gunnlaugur.
t
Maðurinn minn,
SVAVAR JÓHANNSSON
fyrrverandi bifreiðaeftirlitsmaður,
Bjarkarstíg 1,
Akureyri,
verður jarðsunginn frá Akureyrarkirkju mánudaginn 28. septem-
ber kl. 13.30. Blóm vinsamlega afþökkuð en þeim sem vilja
minnast hans er bent á líknarstofnanir.
Björg Benediktsdóttir.
t
Elskuleg eiginkona mín,
SIGRÚN KRISTJÁNSDÓTTIR JÖRGENSEN,
Ægissíðu 111,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju miövikudaginn 30. septem-
ber kl. 13.30.
Carl Jörgensen.
t
Innilegustu þakkir til fjölskyldu, vina og allra þeirra sem með
ástúö og vináttu styrktu okkur ómetanlega vegna fráfalls sonar
okkar og bróður,
INGVARS ARNARSSONAR,
Logafold 75.
Rúna Didriksen, Ásmundur Jóhannsson,
Hanna Kristín A. Didriksen, Dagmar Ásmundsdóttir.
t
Hugheilar þakkir færum við þeim fjölmörgu nær og fjær sem
sýndu okkur samúö og vinarhug við andlát og útför eiginmanns
míns, föður okkar, tengdaföður, afa og langafa,
MAGNÚSAR GUNNLAUGSSONAR
fv. bónda og hreppstjóra frá Ytra-Ósi,
Blöndubakka 18, Reykjavfk.
Guö blessi ykkur öll.
Aðalheiður Þórarinsdóttir,
Sigrfður Þóra Magnúsdóttir, Rfkharður Jónatansson,
Marta Gunnlaug Magnúsdóttir, Svavar Jónatansson,
Nanna Magnúsdóttir, Hrólfur Guðmundsson,
Þórarinn Magnússon, Sigrfður Austmann Jóhannsd.,
barnabörn og barnabarnabörn.