Morgunblaðið - 26.09.1987, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 1987
Minning:
Sveinn Jóhanns
son, Varmalæk
Fæddur6.júní 1929
Dáinn 17. september 1987
Kveðjuorð frá
Félagi hrossabænda
Tólf ár eru liðin síðan allmargir
hrossaeigendur í landinu bundust
samtökum um hagsmunamál sín og
stofnuðu Hagsmunafélag hrossa-
bænda, sem síðan var svo breytt í
Félag hrossabænda, en það nafn
þótti látlausara og þægara í munni.
Einn af forgöngumönnum að stofn-
un þessa félagsskapar var Skagfirð-
ingurinn Sveinn Jóhannsson, bóndi
á Varmalæk, sem borinn er til graf-
ar í dag frá sóknarkirkju sinni að
Reykjum í Tungusveit.
Sveinn Jóhannsson hafði við
stofnun félagsins flestum öðrum
hrossaeigendum meiri reynslu í
hrossabúskap og hrossaviðskiptum.
Var hann af því kunnur víða um
land.
Faðir Sveins, Jóhann Magnússon
frá Mælifellsá, hafði þá um árabil
stundað hrossaverslun víða um
Norðurland og var í reynd mikil
hjálparhella margra bænda við að
koma afsláttarhrossum í verð. Var
þá ekkert viðurkennt skráð verð,
til á hrossaafurðum. Mikið orð fór
af áreiðanleika og úrræðasemi Jó-
hanns á Mælifellsá. Var minni hans
svo frábært að aldrei þótti skeika.
Þó svo að hann skrifaði aldrei staf
um viðskipti sín við aðra.
Sveinn Jóhannsson hélt áfram
starfi föður síns er því lauk, þótt í
nokkuð breyttri mynd yrði í sam-
ræmi við þróun tímans. Varð Sveinn
virkari í lífhrossasölu, enda fóru þá
að opnast augu landsmanna fyrir
verðmæti reiðhestsins, en hann
hafði nær gleymst þjóðinni er vél-
væðingin hóf innreið sína í landið,
en hrossin að mestu verið notuð til
kjötframleiðslu.
Strax í upphafi starfstíma sam-
taka hrossabænda var Sveinn á
Varmalæk kjörinn til þess að vinna
að afurða- og markaðsmálum fé-
lagsskaparins. Þótti hann alltaf til
þess sjálfsagður sökum fjölþættrar
reynslu af hrossabúskap, hestversl-
un og brautryðjendastarfi um
ferðalög á hestum um landið. Kom
þessi þekking Sveins félagsskapn-
um að góðu haldi og var ekki dregin
í efa eða hollusta um ráðgjöf. Er
ómetanlegt að eiga slíka menn að
í félagsmálum, ekki síst þegar starf-
semin er í mótun.
Sveinn Jóhannsson hafði þann
hátt á að auglýsa ekki sjálfan sig,
störf hans gerðu hann landskunnan.
Vinsæll var hann umfram flesta
menn sökum yfirlætisleysis og
drengskapar. Ráðhollur var hann á
málþingum og fann oft úrlausn er
aðrir deildu og fundu ekki niður-
stöðu. Var enginn málskrafsmaður,
en hlustaði þeim mun betur og sagði
svo er honum fannst tímabært:
„Getum við ekki haft þetta svona?“
og á tillögu hans var fallist. Hann
sagði líka stundum undir svipuðum
kringumstæðum: „Þið kallið á mig
piltar, ef ég get eitthvað gert.“ Og
Sveinn virtist alltaf viðbúinn að
miðla samfélaginu af vitsmunum
sínum, mikilli reynslu og góðgirni.
Frábært minni erfði hann frá föður
sínum og létti það honum mikil
umsvif í víðum verkahring. Orð
hans voru talin jafngild, sem skrifuð
voru.
Gestrisni Sveins og þeirra
Varmalækjarhjóna beggja er
víðkunn og þarf ekki að lýsa. Til
Varmalækjar lágu leiðir fólks úr
öllum áttum og ýmissa erinda. Ekki
sjaldan til þess að njóta hinnar
frjálsu gestrisni hjónanna beggja
er víðkunn og þarf ekki að lýsa.
Katrín Sigurðar-
dóttir - Minning
Fædd 7. október 1930
Dáin 18. september 1987
Laugardaginn 26. september
1987 verður lögð til hinstu hvfldar
frá Hólmavíkurkirkju Katrín Sig-
urðardóttir frá Klúku í Bjamarfirði,
er lést á Borgarspítalanum eftir
stutta legu 18. september sl.
Katrín fæddist á Svanshóli í
Bjamarfirði 7. október 1930, elst
bama hjónanna Fríðu Ingimund-
ardóttur og Sigurðar Amgrímsson-
ar á Klúku sem bæði era látin.
Systkini Katrínar era: Ingimunda
Ólöf búsett á Akureyri, Baldur
bóndi í Baldurshaga, Bjamarfírði,
Hulda húsmóðir í Sandgerði, Alda
Lilja húsmóðir á Kaldrananesi,
Bjamarfírði, Jón búsettur á Siglu-
fírði, Bragi tæknifræðingur á
Akureyri, Pálmi bóndi á Klúku,
Bjamarfírði og Kristinn málara-
meistari í Reykjavík.
Óhætt er að segja að systkinum
hennar og Qölskyldum þeirra fínnist
sem höfuð fjölskyldunnar sé fallið
frá langt um aldur fram, því ein-
hvem veginn var það svo að Katrín
var eins og klettur í hafinu, búsett
á Hólmavík og þangað lágu allra
leiðir til og frá Bjamarfírði.
Árið 1955 giftist Katrín Magnúsi
Þ. Jóhannssyni er alinn var upp á
Héraði. Attu þau heimili sitt lengst
af á Höfðagötu 2 á Hólmavík. Eign-
uðust þau 7 böm sem era: Svandís,
búsett í Vogum, gift Lárasi Láras
syni, Jóhann Sigurður, búsettur á
Hólmavík, sambýliskona Bára Ben-
ediktsdóttir, Þorbjörg, búsett á
Hólmavík, gift Magnúsi Magnús-
syni, Kristbjörg, búsett á Hólmavík,
sambýlismaður Asmundur Ver-
mundsson, Sigfríður, búsett á Stað,
Reykjanesi, gift Eiríki Snæbjörns-
syni, Jón Magnús, búsettur í
Kópavogi, giftur Önnu Jónu
Snorradóttur og Dagrún, nemi í
Myndlistarskólanum. Bamabömin
era orðin 19 og víst er að öll sakna
þau sárlega móður, tengdamóður
og ömmu.
Katrín var mjög virk í öllu félags-
starfí og var m.a. formaður
Verkalýðsfélags Hólmavíkur, í
stjóm Rauða kross deildar Stranda-
sýslu og í stjómmálum var hún virk.
Með leikfélaginu á staðnum lék hún
oft og var um tíma formaður þess.
Svo segja má að ýmislegt hafi hún
haft fyrir stafni um dagana ásamt
því að vinna mikið utan heimilis sem
innan. Og allir sem til þekkja vita
hver forkur hún var til allra starfa
og munum við ætíð minnast hennar
fullrar lífsorku, rétt eins og hress-
andi gustur færi um þar sem hún
var.
Missir okkar allra er mikill en
mestur þó hjá Magnúsi og bömun-
um. En sagt er að tíminn lækni öll
sár og vonum við að svo sé og biðj-
um Guð að styrkja þau öll.
„Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fyigi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Br.)
DJ
Til Varmalækjar lágu leiðir fólks
úr öllum áttum og ýmissa erinda.
Ekki sjaldan til þess að njóta hinn-
ar frjálsu gestrisni hjónanna
beggja. Óumdeilt er að hlutur
Herdísar, konu Sveins, hafi verið
svo stór að ómögulegt hefði verið
fyrir hann að hlýða kalli hæfíleika
sinna á svo víðu sviði, sem raun
var á, án hennar. Er Sveinn var
víðsfjarri heimili sínu hélt Herdís
öllu í horfínu heima.
Sveinn Jóhannsson var góður
hagyrðingur sem fleiri ættmenn
hans, en flíkaði því mjög í hófí.
Söngmaður var hann og bjó yfír
mikilli kímnigáfu, en kunni að fara
með þann hæfileika sinn svo að
alla gladdi en engan særði.
Sveinn Jóhannsson var einn af
máttarstólpum hestamanna í
Skagafírði, enda mjög kvaddur til
ráða í þeim samtökum. Er trúlegt
að um þann þátt í lífi Sveins verði
skrifað sérstaklega, nú við leiðarlok
hans.
Hér skulu Sveini Jóhannssyni
færðar þakkir fyrir störf hans í
þágu hrossabænda landsins. Að
þeim vann hann meðan starfskraft-
ar entust. Síðast sat hann í stjómar-
fund í Félagi hrossabænda þann
8. apríl sl. En nú er skarð fyrir
skildi. Stjórnarmenn félagsins og
aðrir samstarfsmenn biðja honum
blessunar, nú er leiðir skiljast um
óráðinn tíma.
Eigjnkonu Sveins á Varmalæk,
Herdísi Björnsdóttur, börnum
þeirra og venslamönnum öllum fær-
um við einlægar samúðarkveðjur.
Fyrir hönd Félags hrossabænda,
Grímur Gíslason.
Sveinn á Varmalæk andaðist á
heimili sínu fimmtudaginn 17. sept-
ember sl. 58 ára að aldri. Hann var
sonur hjónanna Lovísu Sveinsdóttur
frá Mælifellsá og Jóhanns Péturs
Magnússonar frá Gilhaga, sem
bjuggu á Mælifellsá allan sinn bú-
skap. Þau vora af kunnum ættum
í innsveitum Skagafjarðar, sem
margir merkir karlar og konur era
út af komnir. Sveinn ólst upp á
Mælifellsá til 17 ára aldurs er for-
eldrar hans hættu búskap. Þá fór
hann til eins vetrar undirbúnings-
náms fýrir menntaskóla hjá séra
Fáum hefur dottið í hug í júlíbyij-
un í sumar er kvaðst var á
Varmalandi í Borgarfirði eftir vel-
heppnað niðjamót, að Katrín
Sigurðardóttir yrði þá af flestum
kvödd í hinsta sinn.
Við áttum góða samvinnu ásamt
fleira frændfólki við undirbúning
og framkvæmd þriðja niðjamóts
Svanshólsættarinnar. Strax að því
loknu var tilhlökkun komin í hug-
ann að hittast á ný á slíku móti að
fímm árum liðnum.
En enginn veit hvenær kallið
kemur.
Mánudaginn 14. sept. sl. brá hún
sér í beijamó eins og títt er á þess-
um árstíma — kenndi lasleika og
fór heim. Nokkram klukkustundum
síðar missti hún meðvitund og lést
í Borgarspítalanum af völdum heila-
blóðfalls 18. september.
Katrín fæddist á Svanshóli 7.
okt. 1930, dóttir hjónanna Fríðu
Ingimundardóttur og Sigurðar
Amgrímssonar, sem bæði era látin.
Halldóri Kolbeins. Hann fór síðan
í Menntaskólann á Akureyri og
stundaði þar nám í einn vetur, en
af frekara námi varð ekki.
Á afmælisdaginn sinn, 6. júní
1950, giftist Sveinn eftirlifandi
konu sinni, Herdísi Bjömsdóttur frá
Stóra-Ökram í Blönduhlíð. Þau
eignuðust saman 6 böm: Lovísu,
Bjöm, Jóhann Pétur, Gísla, Sigríði
og Ólaf Stefán.
Sveinn á Varmalæk var umsvifa-
mikill athafnamaður og kom víða
við. Árið 1954 keypti hann jörðina
Varmalæk í Lýtingsstaðahreppi af
Gunnari bróður sínum, þegar Gunn-
ar og fjölskylda hans fluttu til
Reykjavíkur. Á Varmalæk og Mæli-
fellsá stundaði Sveinn hefðbundinn
búskap með kindur og kýr, ásamt
hrossabúskap, hrossarækt og um-
fangsmikilli hrossaverslun; ein-
hverri þeirri mestu sem um getur
norðan heiða. Einnig seldi hann og
keypti reiðhesta og allar tegundir
hrossa til útflutnings og slátranar.
Hann var af flestum talinn snjall
sölumaður og vora fáir hans jafn-
ingjar á því sviði. Hann var mikill
fjáraflamaður og kunni vel að gæta
fengins fjár.
Varmilækur stendur við þjóð-
braut og má segja að þeir bræður,
Gunnar og Sveinn, hafí reist skála
um þjóðbraut þvera. Þar er mikið
um ferðamenn og mikill gestagang-
Hún var elst 12 systkina og ólst
upp ásamt þeim á Klúku í Bjarnar-
firði.
11. júní 1955 giftist hún eftirlif-
andi manni sínum, Magnúsi Þor-
bergi Jóhannssyni, og áttu þau sjö
mannvænleg börn, og ef ég man
rétt era bamabörnin orðin 18 tals-
ins. Þau bjuggu á Hólmavík megnið
af sinni búskapartíð.
Trúlega hefur Kata, eins og hún
var jafnan kölluð af ættingjum og
vinum, haft nóg að starfa á lífsleið
sinni. Hún var elst i stóram systk-
inahóp og vandist fljótt á að vinna
öll hin algengustu sveitastörf.
Seinna þurfti hún fyrir stóra
heimili að sjá, en þar var oft gest-
kvæmt. Þau hjónin voru hress og
skemmtileg og fólk sótti til þeirra.
Kata var dugnaðarkona, ósér-
hlífin og framtakssöm, hvort heldur
var í almennri vinnu eða í félags-
störfum. Henni vora falin ýmis
trúnaðarstörf á Hólmavík og tók
virkan þátt í starfí margskonar fé-
laga þar.
Ekki er það ætlun mín að rekja
æviferil Katrínar frænku minnar,
aðeins þakka henni fyrir ánægju-
legt samstarf og kveðja hana með
fáeinum orðum, þar sem ég á ekki
kost að fylgja henni síðasta spölinn.
Það er sárt að sjá á bak konu á
besta aldri, sem aldrei kendi sér
meins og var með fulla starfsorku
og vilja til að láta að sér kveða í
starfí og félagsmálum.
En þannig er tilveran. Enginn
veit sitt skapadægur.
Ég sendi Magga og börnunum
innilegar samúðarkveðjur á sorgar-
stundu og bið guð að styðja þau,
tengdabörn og bamaböm í sorg
þeirra.
Veram minnug þess að þó Katrín
Sigurðardóttir sé burtkölluð til æðri
máttarvalda verður minningin um
góða konu aldrei frá okkur tekin.
Ingimundur Ingimundarson
ur og hefur alltaf verið. Sumir
dvelja nokkra daga, aðrir líta inn
og fá sér kaffisopa, allir era vel-
komnir og engum ofaukið. En eins
og að líkum lætur hvfldi gestamót-
takan inn á við á herðum eiginkonu
hans, sem hún leysti af hendi með
miklum myndarskap. Á Varmalæk
er verslun og bensínsala og eykur
það mjög á alla umferð. Þá höfðu
þeir fegðar, Sveinn og Björn, hesta-
leigu fyrir ferðamenn og vora
fararstjórar í fyallaferðum um Ey-
vindarstaðaheiði, Kjöl og Sprengi-
sand um árabil.
Sveinn tók virkan þátt í félags-
málum sveitunga sinna, var í
hreppsnefnd í 20 ár, varaoddviti í
eitt kjörtímabil og í ýmsum nefnd-
um og ráðum eins og algengt er
með menn sem hafa traust almenn-
ings.
Auk þess að vera bóndi og kaup-
maður á Varmalæk var Sveinn
framkvæmdastjóri Slátursamlags
Skagfírðinga og í forastusveit
skagfirskra hestamanna og fór vel
á því, því hvergi undi hann sér bet-
ur en á hestbaki á góðum grip.
Árið 1983 fékk Sveinn illkynja
sjúkdóm sem hann þjáðist af meira
og minna í fjögur ár, þó með hléum
væri. í öllum þessum veikindum
sýndi hann mikinn viljastyrk, enda
lífskrafturinn mikill og lífslöngunin
sterk. Hann virtist lengst af hafa
þá trú að hann kæmist yfir þessi
veikindi, en ef ekki, þyrfti hann
ekki að kvarta. Hann hefði verið
heilsuhraustur um dagana og lifað
litríku lífí við störf sem heilluðu
hann hveiju sinni. Þetta sagði
Sveinn undirrituðum fyrir tveim
áram og lifði lífinu samkvæmt því
til hinstu stundar.
En Sveinn stóð ekki einn, Herdís
kona hans sá um það. Flestar ferð-
ir sem hann fór til lækninga til
Reykjavíkur eða annað fór hún með
honum, honum til halds og trausts.
Fórnfýsi hennar og umhyggja fyrir
líðan bónda síns vöktu aðdáun allra
sem til þekktu.
Sveinn var vel á sig kominn
bæði andlega og líkamlega, hægur
í framkomu og umburðarlyndur við
náungann, drengur góður og hjálp-
samur ef með þurfti. Á gleðinnar
stund var hann hrókur alls fagnað-
ar og kunni vel að skemmta sér og
öðram, hagmæltur var hann og
orðheppinn eins og frændur hans
margir. Sveinn var geðríkur maður
en sjálfsagaður og prúður í ailri
framkomu og mikill vinur vina
sinna. Hann talaði aldrei illa um
nokkurn mann og tók ekki þátt í
slíkum umræðum.
Ég hef þessar línur ekki öllu
fleiri um frænda minn og fóstur-
bróður. Við vorum meira og minna
saman í 44 ár og alltaf fór vel á
með okkur og ber engan skugga á
minninguna. Á Mælifellsá slitum
við báðir barnsskónum, þó það
væri ekki á sama tíma, þar sem ég
er 10 áram eldri og man því Svein
allt frá fæðingu. Á Varmalæk og
Ljósalandi voram við nágrannar um
áratuga skeið. Þessara ára minnist
ég með þakklátum huga. Innilegar
samúðarkveðjur sendurh við hjónin
og synir okkar Herdísi og hennar
íjölskyldu. Guð blessi ykkur.
Jóhann Hjálmarsson
frá Ljósalandi
Hveiju sem ár
og ókomnir dagar
að mér víkja,
er ekkert betra
en eiga vini
sem aldrei svíkja.
(Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.)
Vinur minn og frændi, Sveinn
Jóhannsson frá Varmalæk í Skaga-
fírði, lést á heimili sínu hinn 17.
september síðastliðinn, 85 ára að
aldri, því hann fæddist 6. júní 1929.
Mig langar til að minnast þessa
frænda míns fáeinum orðum.
Sveinn á Varmalæk var föður-
bróðir minn og um hann á ég
margar ljúfar minningar. Bæði var
maðurinn einstakur að allri gerð,
auk þess sem hann hafði meiri per-
sónuleika til að bera en aðrir þeir
sem ég hefí kynnst á lífsleiðinni.
Ég var 5 ára gamall þegar ég
kom á heimili hans og þar var ég
til 15 ára aldurs ng naut umönnun-