Morgunblaðið - 26.09.1987, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 1987
7
Hvað segja þeir um úrskurð launanefndanna?
Fyrstu skrefin í átt til veru-
lega aukinnar verðbólgu
- segir Þórarinn V. Þórarinsson framkvæmdastjóri VSÍ
„Við teljum að það launaskrið
og sú kaupmáttaraukning al-
mennt sem átt hefur sér stað í
þjóðfélaginu sé það mikil að það
séu ekki efni til þess að bæta þar
við. Við teljum að það sé ekki
raunhæft að efnahagslegar for-
sendur fái staðist þessa hækkun.
Við erum sannfærðir um að þetta
sé óheillavænlegt skref og við
séum að stíga fyrstu skrefin í
átt til verulega aukinnar verð-
bólgu,“ sagði Þórarinn V.
Þórarinsson, framkvæmdastjóri
VSÍ, á blaðamannafundi eftir
úrskurð launanefndarinnar.
Þórarinn sagði að sá möguleiki
að launanefnd úrskurðaði krónu-
töluhækkun launa hefði ekki komið
til álita, þar sem það væri utan
verksviðs launanefndarinnar, eins
og það væri skilgreint í samningun-
um. Því gæti hún ekki tekið
mismunandi á launahlutföllum.
Þess vegna hefði VSÍ lagt fram til-
lögu að kjarasamningi, sem hefði
verið eina raunhæfa lausnin, og
eftir að henni var hafnað hefði
krónutöluhækkun ekki komið til
álita. Vinnuveitendur hefðu ekki
sett fram úrslitakosti og hefðu ver-
ið tilbúnir til þess að ræða einstök
atriði í tillögu þeirra að kjarasamn-
ingi. Meðal annars hefðu þeir verið
tilbúnir til þess að ræða samninga
til skamms tíma, sem miðuðu að
því að tryggja hag lægstlaunaða
fólksins. En það hefði komið fyrir
ekki og þeir hörmuðu að Alþýðu-
sambandinu tækist ekki að horfast
í augu við vandamálin.
„Við teljum að ekki séu efni tjl
þess að hækka laun nú um 7,23%.
Við vísum til þess að launanefnd-
inni var ætlað að tryggja það að
kaupmáttarmarkmið samninganna
næðust. Það liggur fyrir nú, sam-
kvæmt upplýsingum Þjóðhags-
stofnunar, að horfur séu á að
kaupmáttur dagvinnulauna verði
14-16% hærri heldur en á síðasta
ári og kaupmáttur atvinnutekna
allt að 18% hærri. Á sama tíma
vaxa þjóðartekjur mjög mikið, en
ekki nema um helming þessa eða
um 9%. Við teljum því að við séum
að stíga ógæfusamlegt skref og
hörmum að okkur skyldi ekki tak-
ast með samningum að koma í veg
fyrir það,“ sagði Þórarinn.
„Reynsla liðinna ára segir okkur
hvað nú kemur til með að ganga
yfir og þegar við segjum að fast-
gengisstefnu stjórnvalda sé stefnt
í tvísýnu, þá horfum við ekki ein-
göngu til þeirra 7% hækkunar launa
sem var ákvörðuð í dag. Við rrietum
viðbrögð verkalýðshreyfingarinnar
á þann veg að þau séu vísbending
um sundrungu í hennar röðum. Þau
bendi til þess að hér verði átök á
næstu mánuðum, þar sem launin
komi ekki til með að standa í stað.
Við höfum verið að glata tækifær-
um til þess að semja áfram á
óbreyttum forsendum," sagði Þór-
arinn V. Þórarinsson.
Morgunblaðið/KGA
Ásmundur Stefánsson, forseti ASÍ, og Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, á fundi með blaðamönnum í gær.
Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ um úrskurð launanefndar:
Verðbólgan minnkai- en vex ekki
- ef ríkisstjórnin stendur við fyrirheit í efnahagsmálum
„Ef stjórnvöld ganga til þess
að hafa hér einhverja efnahags-
stefnu og beita sér fyrir aðhalds-
semi í verðlagningu og
efnahagslífinu almennt þá á verð-
bólguhjöðnun að vera framundan
en ekki verðbólguvöxtur,“ sagði
Ásmundur Stefánsson, forseti
ASÍ, eftir að sambandið hafið
beitt oddaatkvæði sínu til þess að
úrskurða að fullar verðlagsbætur
komi á laun 1. október.
Ásmundur sagði að launanefndin
hefði ekki umboð til annars, sam-
kvæmt samningum, en ákveða
framreikning launa. Krónutöluhækk-
un launa hefði því ekki komið til
álita. Um tillögu VSÍ að lqarasamn-
ingi í síðustu viku sagði Ásmundur
að hún hefði falið í sér skerðingu
Birgir ísleifur Gunnarsson:
Verulegt áhyggjuefni
BIRGIR ísleifur Gunnarsson,
menntamálaráðherra, sem nú
gegnir störfum forsætisráð-
herra, sagði í samtali við
Morgunblaðið að launahækkan-
irnar væru sér verulegt áhyggju-
efni og breyttu þær forsendum
fjárlaga og annarra ákvarðana.
Hins vegar taldi hann of snemmt
að úttala sig um það, hvort þær
væru tilefni sérstakra aðgerða
af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Að sögn Birgis ísleifs hefur ríkis-
stjómin ekki tekið ákvörðun um
nein sérstök viðbrögð við þessari
ákvörðun launanefndar. „Við áttum
fund með báðum aðilum og lýstum
áhyggjum okkar yfir því að öll laun
hækkuðu; slíkt hefði í för með sér
Birgir ísleifur Gunnarsson
hættu á nýrri víxlhækkun launa og
verðlags. Það er hins vegar orðið
ljóst að hækkunin kemur inn og er
ekkert við því að segja sem komið
er.“ Birgir kvað ríkisstjómina
myndu fylgjast vel með þróun mála;
breyta þyrfti forsendum íjárlaga
og ýmsum fyrri ákvörðunum þar
að lútandi. Hvort hækkunin væri
tilefni sérstakra ráðstafana, yrði
tíminn að leiða í ljós.
Birgir aftók það með öllu að sett
yrðu lög, er bönnuðu þessa hækkun
og um hugsanlega gengislækkun,
sagði hann að ekkert væri farið að
ræða um slíkar aðgerðir. „Það er
stefna ríkisstjómarinnar að halda
genginu óbreyttu og hefur ekki
verið tekin ákvörðun um annað.“
Svavar Gestsson, formaður AlþýðubanHalagsinsf
Rökrétt framhald
af verðhækkununum
SVAVAR Gestsson, formaður
Alþýðubandalagsins telur þá
ákvörðun launanefnda að hækka
laun um 7,23% eðlilega, miðað
við undanfarandi verðhækkanir,
en telur ríkisstjórnina munu
bregðast við með kaupráni í stað
þess að takast á við spennuna i
efnahagsmálum.
„Þessi ákvörðun er alveg rökrétt
framhald af því, sem hefur verið
að gerast að undanförnu, verðlag
hefur hækkað gífurlega og er ekki-
hægt að láta launamenn bera
byrðina eina,“ sagði Svavar Gests-
son formaður Alþýðubandalagsins
í samtali við Morgunblaðið í tilefni
af ákvörðun launanefndar. Svavar
telur að með þessari ákvörðun sé
ekki verið að hrinda af stað nýrri
verðbólguskriðu, verðhækkanirnar
að undanfömu sýni að hún sé kom-
in af stað. „Verkalýðshreyfingin
hefur ekki bmgðist á undanförnum
árum heldur hefur stjórnun efna-
hagsmála bmgðist; stórkostlegur
halli á ríkissjóði, milljarða erlend
• skuldasöfnun umfram lánsfjárlög
og síðast en ekki síst óbeinir skatt-
ar eins og matarskatturinn. Allt eru
þetta orsakir þess ástands, sem nú
hlýtur að leiða til þess að laun
hækki.“
Um hugsanleg viðbrögð ríkis-
stjómarinnar sagði Svavar, að erfitt
væri um það segja fyrir sig, enda
væri hann þar ekki innanbúðarmað-
ur. „Utanríkisráðherra hefur hótað
því í samtali við erlent blað að lækka
gengið og „Alþýðuflokkurinn" hef-
verðlagsbóta, ekki aðeins á hærri
laun heldur einnig á ákvæðisvinnu.
Auk þess hefði samningurinn verið
til eins árs með engum kauptrygg-
ingarákvæðum og þar hefði einnig
verið gengið út frá að ekki yrðu við-
ræður um sérsamninga við aðra hópa
en tilgreindir vom í desembersamn-
ingunum, sem hefði til dæmis útilok-
að samninga við fiskvinnslufólk.
„Það er augljóst mál að launa-
hækkun hefur einhver áhrif á
verðbólguna, þar sem ýmislegt í
verðlaginu em beinlínis laun. Það
liggur hins vegar alveg ljóst fyrir að
það fer eftir viðbrögðum stjómvalda
og atvinnurekenda að hve miklu leyti
launahækkunin hefur áhrif á verð-
bólguna. Eins og staðan er núna á
þessi launahækkun ekki að þurfa að
leiða til neinnar vemlegrar aukning-
ar á verðbólgu, meðal annars vegna
þess að sjávarútvegurinn virðist hafa
góða aðstöðu til þess að axla þessar
launahækkanir án þess að það verði
gengisfelling í kjölfarið. Nýjustu
uppiýsingar, sem við höfum um stöðu
sjávarútvegsins, sýna það mjög ótví-
rætt, þannig að það er engin ástæða
til þess að hverfa frá fastgengisstefn-
unni,“ sagði Ásmundur ennfremur.
Hann sagði að atvinnurekendur
héldu því fram að ekki ætti að bæta
verðlagshækkunina vegna þess að
það hefði orðið svo mikið launaskrið
í sumar. Kaup hafi hækkað svo mik-
ið að það sé engin forsenda til þess
að hækka það meira. í samningunum
í desember væri hins vegar skýrt
ákvæði um það að launaskrið væri
mál atvinnurekenda. Það væri ekki
á ábyrgð launanefndar og hún hefði
ekki heimild til þess að niðurreikna
laun vegna launaskriðs. Atvinnurek-
endur ættu sjálfír að sjá um þau mál.
„Það getur enginn reiknað með
því að það fólk sem hefur ekki notið
neins launaskriðs eigi nú að borga
launaskrið annarra með skerðingu á
verðbótum, sem að öðmm kosti ættu
að koma núna. Það er svo öfugsnúin
röksemdafærsla að hún nær í raun-
inni ekki nokkurri átt. Ég harma það
fyrir mitt leyti að Vinnuveitendasam-
bandið skuli ekki hafa getað staðið
að afgreiðslu málsins með okkur.
Þetta kerfí hvílir á trausti, að launa-
nefndin axli þá ábyrgð að tryggja
þann kaupmátt sem um var samið
og þá er ég að tala um kaupmátt
þeirra taxta sem við sömdum um,“
sagði Ásmundur.
Hann sagði að ástæðan fyrir þessu
vandamáli væm brigðir ríkisvaldsins
undanfama mánuði og jafnvel miss-
eri. Það færi eftir framhaldinu hver
verðbólguþróunin yrði. Ef genginu
yrði haldið föstu og staðið við fyrir-
heit um aðhald í ríkisfjármálum og
peningamálum þá myndi verðbólgan
fara minnkandi á næstu mánuðum
en ekki vaxandi. Ef ríkisvaldið stæði
ekki við sitt færi verðbólgan vaxandi.
„Þegar launanefndin er núna að
úrskurða um kauphækkun 1. október
þá er hún ekki að búa til vandamál
heldur taka afleiðingum af þeim
vandamálum sem stefnulevsið hefur
leitt yfir fólk. Málið snýst um að
bæta fólki það sem það hefur þurft
að taka á sig óbætt í sumar," sagði
Ásmundur Stefánsson.
Svavar Gestsson
ur lagt það til að banna þessar
hækkanir, þannig að ég þykist vita
að beitt verði gömlu íhaldsúrræðun-
um, það er að segja að beita
kaupráni, í stað þess að takast á
við grunnvandann, sem er spenna
og ójafnvægi í efnahagsmálum,"
sagði Svavar að lokum.
Kristján Thorlacius, formaður BSRB;
Víxlhækkanir undir
stjómvöldum komnar
„ÞETTA er eðlileg afleiðing og
sjálfsögð ráðstöfun vegna verð-
hækkana að undanförnu og
batnandi afkomu þjóðarbúsins,“
sagði Kristján Thorlacius form-
aður Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja í tilefni þeirrar
ákvörðunar launanefndar BSRB
og fjármálaráðuneytisins að
hækka laun félaga BSRB um
7,23% um næstu mánaðamót.
Kristján sagði að ekki væri verið
að skapa nýjar ástæður verðbólgu,
heldur væru launahækkanirnar af-
leiðing verðbólgunnar en ekki
orsök. „Að sjálfsögðu er það ekki
fagnaðarefni ef verðbólgan eykst,“
sagði Kristján. Kristján hafnaði
þeirri fullyrðingu atvinnurekenda,
að veruleg kaupmáttaraukning
hefði átt sér stað. „Það getur verið
rétt, að launaskrið hafi orðið hjá
sumum, en það hefur engan veginn
náð yfir allan launamarkaðinn. Ef
ákvæðum samninganna hefði ekki
verið framfylgt nú, hefði orðið mik-
ið óréttlæti í þjóðfélaginu."
Aðspurður um líkur þess. að til
Kristján Thorlacius.
víxlhækkana launa og verðlags
kæmi i kjölfar þessarar ákvörðun-
ar, sagði Kristján að hann gæti
ekki um það spáð, slíkt væri komið
undir viðbrögðum stjórnvalda.