Morgunblaðið - 04.11.1987, Page 36

Morgunblaðið - 04.11.1987, Page 36
36 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1987 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1987 37 Ilforga Útgefandi ntlritoftttÞ Árvakur, Reykjavík Framkvæmdastjóri HaraldurSveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoöarritstjóri Björn Bjarnason. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Askriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 55 kr. eintakiö. Fylgikvillar í haftabúskap Nýlega urðu umræður utan dagskrár á Alþingi vegna þess að Útgerðarfélag Akur- eyrar hefur keypt togarann Dagstjömuna frá Suðumesj- um. Hefði þar með sjöundi togarinn verið seldur af þessu svæði. í umræðum um málið kom fram, að útgerð á Suður- nesjum ætti ekki síst undir högg að sækja vegna kvóta- reglnanna svonefndu, það er þeirra reglna, sem gilda um skiptingu afla á milli einstakra fískiskipa og þar með lands- hluta. Á þingi Verkamanna- sambandsins í síðustu viku vakti Þröstur Ólafsson, fulltrúi sambandsins í ráðgjafamefnd um stjómun fískveiða, máls á sölu þessa sama togara og sagði meðal annars: „Ég hef heyrt að kaupverð á togaranum Dagstjömunni hafí verið um 180 milljónir króna. Glöggir menn telja að gangverð á svona skipi án kvóta sé um 50 milljón- ir króna. Vátryggingarverð er um 80 milljónir og það er venju- lega allt of hátt. Kvóti skipsins, 2.700 tonn, er því seldur á um 130 milljónir króna, 50.000 krónur tonnið og 50 krónur kílóið. Kvótinn verður reyndar notaður áfram, til fjögurra ára, verði það samþykkt á Alþingi og þá kostar hvert kíló af físki að minnsta kosti 12,50 krón- ur.“ Þessar umræður um sölu á Dagstjömunni em hér rifjaðar upp til að varpa ljósi á eina hlið fískveiðistefnunnar. Mótun þessarar stefnu fyrir næstu ár er nú í deiglunni. Fjölmenn ráðgjafamefnd hefur haldið fundi undanfamar vikur. Á döfínni em þing Landssam- bands íslenskra útvegsmanna, og Farmanna- og fískimanna- sambandsins og formannaráð- stefna Sjómannasambands íslands auk Fiskiþings. Þama koma saman fulltrúar þeirra, sem standa fískveiðistefnunni næst, ef þannig má orða það, auk fískvinnslunnar. Undirbún- ingur steftiumótunarinnar er að vemlegu leyti í höndum þessara aðila, en að lokum er það Alþingi, sem tekur af skar- ið. Er mikið í húfí, því að hér er ekki verið að fjalla um neina einkaeign þeirra, sem sækja sjóinn eða vinna verðmæti úr aflanum, heldur sameign þjóð- arinnar allrar, sjálfa undirstöðu þjóðarbúskaparins. Ef þær tölur, sem fram koma í ræðu Þrastar Ólafssonar og vitnað var til hér að ofan, em réttar þá hafa fískveiðistefnan og kvótareglumar haft svipuð áhrif og innflutningshöftin fyr- ir fjórum áratugum eða svo. Þá þurftu menn að leita til Viðskiptanefndar og Fjár- hagsráðs, ef þeir vildu fá erlendan gjaldeyri eða flytja inn vaming frá útlöndum. Þá var svartur markaður með gjald- eyri hluti af hinu daglega lífi í landinu og vömr, sem leyfi fékkst fyrir, vom seldar á upp- sprengdu verði, af því að menn borguðu svo og svo mikið fyrir leyfíð. Sagt var, að jeppar, sem kostuðu tuttugu þúsund krón- ur, væm seldir á sjötíu þúsund krónur vegna þess hve leyfið sjálft var verðmætt í augum þeirra, er vildu eignast jeppa. Efnahagssaga áranna frá 1930 til 1960 ætti að vera mörgum þeirra, sem vinna að því að móta fískveiðistefnuna, í minni. Af eigin raun kynntust útgerðarmenn, sjómenn og fískverkendur því, hve fylgi- kvillar haftakerfísins vom alvarlegir. Ekki nóg með það, reynslan sýndi einnig, að höftin höfðu alls ekki þau áhrif, sem að var stefnt með þeim. At- vinnulífíð var drepið í dróma, opinber ofstjóm var óskilvirk og menn beittu öllum ráðum til að fara í kringum kerfíð. Ættu þingmenn að huga að þessum kafla í sögu Alþingis og líta á tíðar umræður innan veggja þess um höftin og hindr- animar, þegar þeir huga að opinbemm afskiptum af físk- veiðum. Sagan sýnir, að þeir, sem vom andvígir höftunum, létu sig hafa það að kyngja þeim í þeirri trú, að þeir væm að fóma minni hagsmunum fyrir meiri. Enginn stjómmálaflokkur var sannfærðari um gildi opinberr- ar íhlutunar í málefni atvinnu og verslunar en Framsóknar- flokkurinn, þótt ekki vildi hann þjóðnýtingu eins og Alþýðu: flokkurinn og kommúnistar. í slgóli þessa kerfís náði SÍS ör- uggri fótfestu. Allir em á einu máli um nauðsyn þess að hafa stjóm á sókninm í takmörkuð auðæfí sjávar. í þeirri viðleitni mega menn ekki horfa fram hjá fylg- ikvillunum. Þeir geta ekki síður orðið hættulegir en sá sjúk- dómur, sem ætlunin er að uppræta. Aukin fjölbreytni í atvinnulífi á Ólafsfirði: Með fjóra togara og fiskeldisstöð, en lélegar samgöngur á sjó og landi Helmingur af togaraflota Ólafsfirðinga við festar í Vesturhöfninni: Sigurbjörg og Ólafur Bekkur. Morgunblaðið/Bjami Gunnar Sigvaldason, framkvæmdastjóri Sæbergs, um borð í frysti- togaranum Mánabergi: Stefna stjórnvalda i hafnarmálum er furðu- leg. Það er „þensla“ í atvinnulífinu á Ólafsfirði um þessar mundir, en það er þó varla áhyggjuefni, því vöxturinn er fyrst og fremst í undirstöðunni, ekki yfirbygg- ingunni. Nú era fjórir skuttogar- ar gerðir út frá Ólafsfirði, og er það líklega íslandsmet — mið- að við höfðatölu. Það þykir líka vel af sér vikið af tæplega 1.200 manna bæ að eiga knattspyraulið í fyrstu deild og Ólafsfirðingar era ánægðir með árangur Leift- urs í sumar, sem tryggði sér sæti meðal þeirra bestu í þessari vinsælu íþróttagrein. Morgunblaðsmenn heimsóttu Ólafsfjörð á dögunum til að kynna sér atvinnumál i kaup- staðnum, og til að forvitnast um hvaða mál era efst á baugi þar í bæ. Ólafsfjörður hefur byggt nær eingöngu á sjávarútvegi allt frá því að vélbátaútgerð hófst þar á fyrsta tug aldarinnar. Samvinnuhreyfing- in og ríkið hafa átt lítinn þátt í atvinnuuppbyggingu á Ólafsfirði í gegnum tíðina, en bjartsýnir at- hafnamenn hafa látið því meira að sér kveða. Bæjarbúar benda á að á Ólafsfírði er ekkert bankaútibú, en hins vegar er þar myndarlegur sparisjóður. Þora að taka áhættu „Einn togari er fyrir okkur eins og ein stóriðja er fyrir þá fyrir sunn- an,“ sagði Þorsteinn Ásgeirsson, framkvæmdastjóri Útgerðarfélags Ólafsfíarðar, en togari félagsins, Ólafur Bekkur, er nýkominn úr gagngerri endursmíði í Póllandi. Fyrr á árinu, eða í apríl, kom frysti- togarinn Mánaberg til Ölafsfíarðar, og eru þá fjórir skuttogarar á staðn- um; Sólberg, og frystitogarinn Sigurbjörg, auk hinna tveggja fyrr- nefndu. „Það eina sem er óbreytt á hon- um er afturmastrið", sagði Þor- steinn um Ólaf Bekk, meira í gamni en alvöru, en það er þó hægt að segja með nokkrum rétti að tveir nýir togarar hafi bæst í flota bæj- arbúa á árinu, því Ólafur Bekkur er mun hæfari til veiða eftir breyt- inguna en hann var áður. Auk togaranna eru tveir 200-300 tonna bátar á Ólafsfirði, auk fjölda smærri báta. Það eru tvö hraðfrystihús í bænum, og ein stór saltfískverkun- arstöð, en margir smábátaeigendur verka afla sinn sjálfír í smærri hús- um. Hveiju þakkar Þorsteinn Ás- geirsson uppsveifluna í atvinnumál- um á Ólafsfírði? „Menn hafa þorað að taka áhættu, það er byrjunin," svaraði Þorsteinn, „síðan er þetta eins og snjóbolti sem hleður utan á sig; nýtt skip þarf löndunarmenn og iðnaðarmenn." Þorsteinn sagði að rekstur togarans og frystihúss- ins hefði gengið vel, en þó hefði verið stopult hráefni fyrr á árinu, og það hefði varla nóg vinnuafl nú í sumar. Ef áfram héldi á sömu braut gæti orðið skortur á vinnu- afli eftir áramót, og það væri þegar farið að hugsa um innflutning á vinnuafli. Höfnin of lítil fyrir flotann „Það eina sem háir okkur er bryggjuaðstaðan," sagði Þorsteinn ennfremur, „bryggjur eru mikið til ónýtar, og það er geysileg vinna eftir í Vesturhöfninni." Skipta jarðgöngin máli fyrir físk- vinnsluna? „Göngin munu gera okkur kleift að hafa betri samskipti við Akur- eyri og Dalvík, og munu auka möguleika á að miðla hráefni á milli staða," sagði Þorsteinn, „Múl- inn er þröskuldur fyrir því að fólk þori að setjast hér að; ef hann væri ekki til staðar væru líklega 200-300 manns fleira hér." „Það er ekki of mikið að hafa fjóra togara hér,“ sagði Gunnar Sigvaldason, framkvæmdastjóri Útgerðarfélagsins Sæbergs hf., „en það er óneitanlega orðið dálítið þröngt í höfninni." Sæberg gerir út tvo togara, Sólberg og Mána- berg, og sagði Gunnar að afkoma útgerðarinnar hefði verið í betra lagi á síðasta ári, ekki síst vegna olíuverðslækkunarinnar. Hafnaraðstaðan er stóra málið í huga Gunnars, eins og líklega flestra Ólafsfírðinga sem fást við útgerð. „Ef ekkert verður gert við höfnina er vandséð að það verði hægt að halda áfram að landa á Ólafsfírði," sagði Gunnar, „menn horfa með skelfíngu til þess ef framkvæmdum þar verður ekki haldið áfram." Gunnar sagði að það hefði ekkert verið unnið við höfnina í 10-12 án „Maður furðar sig á stefnu stjómvalda í þessum málum, það er með ólíkindum hve lítið fram- lag er til hafnarmála." Gunnar var ekkert allt of vongóð- ur um að fé fengist til að vinna áfram að endurbótum við höfnina, en hann var heldur bjartsýnni á jarðgöngin, sem munu koma út- gerðinni til góða eins og öllum öðmm atvinnurekstri: „Það er búið að lagfæra hina Ó-vegina, og það væm svik ef framkvæmdir við Ól- afsfjarðarmúlann yrðu dregnar til baka.“ Góð aðstaða fyrir fiskeldi Það er unnið við fleira en útgerð og fískvinnslu á Ólafsfirði, og má þar nefna fiskeldisstöðina Oslax, þar sem fjórir menn starfa. Ólafur Bjömsson, forstjóri Óslax, hafði ekki mikinn tíma til að spjalla við okkur Morgunblaðsmenn, því það var lax úti í Ólafsfíarðarvatni sem þurfti að kreista, og íslögn á vatn- inu hafði sett strik í reikninginn, og gert mönnum erfítt um vik við að ná fiskinum. Úlfar Agnarsson, starfsmaður þjá ÓsIaxL og Ólafur Björnsson, forstjóri, fyrir framan útitanka fiskeld- isstöðvarinnar. í baksýn grillir í isilagt Olafsfjarðarvatn. Þorsteinn Ásgeirsson, fram- kvæmdastjóri Hraðfrystihúss og Útgerðarfélags Ólafsfjarðar: Það væra kannski 200-300 manns í viðbót hér, ef jarðgöngin hefðu komið fyrr. Okkur tókst þó að tmfla Ólaf aðeins, og hann fræddi okkur á því að Óslax hefði starfað í rétt tæp tvö ár, og að nú væra um 500.000 seiði í stöðinni. Ólafur sagði að Óslax fengist nær eingöngu við seiðaeldi, en að nokkur þúsund seið- um hefði verið sleppt til hafbeitar, og hefðu heimtur verið góðar. Hann taldi að það væri gott útlit með markað fyrir seiði næsta ár, og var bjartsýnn um að hægt yrði að stækka stöðina mikið. Aðstæður fyrir fískeldi era af ýmsum ástæð- um góðar á Ólafsfirði; Óslax fær heitt vatn úr holu sem ekki var nýtt við hitaveituna, og svo er Ól- afsfjarðarvatn við bæjardymar á stöðinni. Ólafsfjarðarvatn er óvenjulegt að því leyti að í því blandast sjór og ferskvatn, og þar má fínna kola, ufsa, og jafnvel sfld, auk silungs og lax. „Það er góð aðstaða til hafbeitar hér í vatninu," sagði Ólaf- ur okkur, „það er tveggja metra þykkt ferskvatnslag á yfirborðinu, og svo seltulög neðar, þannig að seiðin geta seltuvanið sig þar sjálf." Jarðgöngin era kappsmál fyrir Ólaf eins og aðra, því ef farið verð- ur út í vetrarslátran á matfíski verður að vera hægt að senda fisk- inn fyrirvaralaust. Innanbæjarfréttir í kapalsjónvarpi Einn mesti athafnamaðurinn á Ólafsfírði — og sá albjartsýnasti, segja sumir — er Skúli Pálsson, bifvélavirki og fjölmiðlafrömuður. Skúli stóð fyrir „kapalvæðingu" Ólafsfjarðar hér á áram áður, og var Ólafsfjörður einn fyrsti staður- inn á landinu sem fékk þannig „innanbæjarsjónvarp". Skúli stóð fyrir þessu framtaki nánast alveg upp á eipn spýtur, og margir hristu hausinn jrfír þessarri bjartsýni í byrjun, en nú era um 70-80% húsa á Olafsfírði með innlögn frá Skúla, og era bæjarbúar hæstánægðir með sjónvarpið sitt, ekki síst með viku- legan þátt með innanbæjarfréttum sem Skúli tekur upp sjálfur. Það var ekki við það komandi að ná tali af Skúla daginn sem Morgunblaðsmenn vora á Ólafs- fírði, því hann var í óðaönn við að flytja loftnet með aðstoð þyrlu upp á ljallið Múlakollu fyrir ofan bæinn, og eiga Ólafsfirðingar þá að geta náð sendingu Stöðvar 2 samdægurs — en nú fær Skúli efni stöðvarinn- ar vikugamalt á spólum, og þykir sumum að einstaka efni, svo sem veðurfréttir, sé þá úr sér gengið. Eiga jarðgöngin inni hjá ríkinu Það er greinilega enginn skortur á athafnasömum einstaklingum á Ólafsfirði, og það var almenn bjart- sýni ríkjandi um framtíðina hjá viðmælendum Morgunblaðsins. En þó að einstaklingsframtakið hafi oft fengið miklu áorkað á Ólafsfírði, þá era stærstu hagsmunamál bæj- arbúa í dag komin undir velvilja og skilningi ráðamanna „fyrir sunn- an“. Ólafsfírðingum fínnst að þeir „eigi göngin inni“ hjá ríkisvaldinu, enda hafí ekki verið neinar stór- framkvæmdir í vegamálum á Ólafsfírði í 25 ár, á meðan bundið slitlag sé í kringum flest önnur byggðarlög á landinu. Höfnin var líka orðin úr sér gengin, en átak var gert í sumar við að endur- byggja bryggjur, og dýpka höfnina — en togaramir vora famir að taka niðri þegar þeir komu að landi. Það er þó mikið verk eftir I höfninni enn, og ef uppgangurinn í atvinnu- lífínu á Ólafsfírði á að haldast, er ljóst að samgöngur á sjó og landi verða að færast í betra horf frá því sem nú er. HÓ , Bætt hafnaraðstaða og göng í gegn- um Múlann eru brýnustu verkefnin - segir Valtýr Sigurbjörnsson, bæjarsljóri Morgunblaðið/Bjami Valtýr Sigurbjörnsson, bæjarstjóri á Ólafsfirði: hafnarbætur og jarð- göngin eru stóru málin fyrir Ólafsfirðinga - og svo grasvöUurinn fyrir Leiftur. „ÞAÐ ER eins og vítamínsprauta að fá fleiri skip í bæinn“, sagði Valtýr Sigurbjörnsson, bæjar- stjóri á Ólafsfirði, þegar Morg- unblaðsmenn tóku hann taU á bæjarskrifstofunni. „Velgengni í sjávarútvegi og aukin fjölbreytni i atvinnulifinu hafa þjálpast að en til þess að uppgangurinn hald- ist verður að halda áfram að bæta hafnaraðstöðuna og fá hin langþráðu jarðgöng i gegnum Ólafsfjarðarmúlann,“ sagði Val- týr. „Þetta era mestu framfarir í at- vinnumálum síðan 1972,“ sagði Valtýr, en það ár kom fyrsti skut- togarinn, Ólafur Bekkur, til ólafs- fjarðar. Hann sagði að nú munaði mestu um komu frystitogarans Mánabergs í aprfl, og komu Ólafs Bekks úr endursmíði í Póllandi fyrr í mánuðinum. Valtýr nefndi að um 40-50 ný störf sköpuðust í kringum Mánaberg. Bátum hefur einnig fjölgað, sagði Valtýr, og trilluút- gerðin blómstrað, enda hefði afli verið góður mestan hluta ársins. Húsbyg-gingar aukast að nýju Fjölbreytni í atvinnulífínu hefur einnig aukist á síðustu árum, sagði Valtýr, og nefndi hann sem dæmi fískeldisstöðina Óslax, framleiðslu á kavíar úr grásleppuhrognum á vegum Sævers, og saumastofuna Berg. „Einhæfni í atvinnulffínu er galli, það er mikilvægt að byggja upp fleiri möguleika, þvf það bæði skapar vinnu, og dreifír áhættunni." „Bærinn tengist atvinnulífínu á ólafsfírði býsna mikið," sagði Val- týr, bærinn á þriðjung í Ólafi Bekki, hann er stærsti hluthafínn í Hótel Ólafsfirði, og hann rekur dvalar- heimili aldraðra, Hombrekku, þar sem era 17 vistmenn. Hombrekka er einn af stærri vinnustöðum á Ólafsfirði, en þar er einnig heilsu- gæslustöð staðarins, með 13 sjúkra- rúm. Það hefur ekki orðið mikil breyt- ing á íbúafjölda nú síðustu ár á Ólafsfirði, sagði Valtýr, og hafa húsnæðismál líklega valdið þar ein- hveiju. Það var nær ekkert byggt á ólafsfírði í fyrra og hitteðfyrra, en nú eru í smíðum átta íbúðir í raðhúsi og eitt einbýlishús, og sagð- ist Valtýr vænta þess að uppsveiflan í atvinnulífínu skilaði sér í því að enn meira yrði bygggt næsta sum- ar. Tímabundið atvinnuleysi hefur verið viðloðandi á Ólafsfirði undan- farin ár, að sögn Valtýs, en það hefur minnkað mikið, og það var á mörkunum að það væri nægt vinnu- afl í sumar, einkum vantaði iðnað- armenn til starfa. Höfnin og göngin skipta öllu máli Hver era helstu málin sem á Ól- afsfirðingum brenna í dag? „Múlinn er mál málanna," sagði bæjarstjórinn, „það er mjög mikið atriði að fá göngin." Valtýr kvaðst vera bjartsýnn á að framkvæmdir við gerð jarðgangna í gegnum Ól- afsfjarðarmúla myndu hefjast næsta vor, enda hefði flárveitinga- nefnd gefíð út ákveðna yfírlýsingu þess efnis í fyrra, og allir ráðamenn lofað öllu fögra um framkvæmdir. Vegagerðin er nú búin að vinna alla undirbúningsvinnu fyrir gangnagerðina, og sagði hann að því væri ekki eftir neinu að bíða. „Erfíðar samgöngur hljóta alltaf að standa byggð og framförum fyr- ir þrifum" sagði Valtýr þegar hann var spurður hveiju göngin myndu breyta, og hann nefndi sem dæmi að samvinna sveitarfélaga, eins og fyrirhugað samstarf Ólafsfirðinga og Dalvíkinga á sviði sorpbrennslu, væri mjög erfið við núverandi skil- yrði. „Hitt aðalmálið, og ekki síður mikilvægt, era umbætur á höfninni á Ólafsfirði, enda er höfnin lífæð staðarins," sagði Valtýr. „Framlög ríkisins til hafnarinnar hér era ekki í neinu samhengi við þau verðmæti sem um hana fara. Höfnin gefur hundrað milljóna af sér, en samt er það hrein píslarganga að fá nokkra peninga til hennar. Það fara meiri verðmæti um þessa höfn en varið er til hafnarmála á öllu landinu. Það mætti kannski spyija á hveiju eigi að lifa þegar búið er að skera kýmar?" Þó að unnið hafí verið að því í sumar að endurbæta bryggjur og dýpka höfnina, þá hafa fjárveiting- ar til hafnarinnar ekki nægt til þess að halda í horfínu, sagði Val- týr, og með stækkun flotans yrðu endurbætur á höfninni enn brýnna mál en ella. Bjartsýnn á fótboltann og atvinnulíf ið Hver era helstu verkefnin á veg- um bæjarins í nánustu framtfð? Valtýr nefndi að það þyrfti að ljúka varanlegri gatnagerð, byggja íþróttahús, og svo auðvitað að leggja grasvöll fyrir Leiftur. Hveiju vill bæjarstjórinn spá um gengi Leifturs á næsta sumri? Valtýr sagðist vera vongóður uni að Leiftur héldi sæti sínu í fyrstu deild, og sagðist telja að heimavöll- urinn ætti eftir að færa liðinu þau stig sem til þess þyrfti. Hann sagð- ist ekki vera síður bjartsýnn á að uppgangurinn í atvinnulífínu héld- ist, en bætti þó við að það færi alveg eftir hvemig áraði hjá sjávarútveg- inum. í lok viðtalsins barst talið að Skúla Pálssyni, athafnamanni, sem var í óðaönn við að flytja loftnet upp á Múlakollu með aðstoð þyrlu þegar Morgunblaðsmenn vora á Ólafsfirði. „Þetta er merkilegt og lofsvert framtak hjá Skúla,“ sagði Valtýr, og fræddi okkur á því að Skúli hefði verið einn fyrsti maður- inn á landinu sem stóð fyrir kapalsjónvarpi. Skúli 'hefði staðið fyrir kapalvseðingu staðarins upp á sitt eindæmi, og að mörgum hefði þá þótt það glapræði. Svipaðar raddir hafa líka heyrst um nýjasta framtak Skúla, en loftnetið á Múla- kollunni á að ná efni Stöðvar 2 fyrir Ólafsfirðinga. Við spurðum Valtý Sigurbjömsson, bæjarstjóra, um hans álit, og ekki stóð á svar- inu: „Ef ekki væra til ótrúlega bjartsýnir menn, þá yrðu engar framfarir."

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.