Morgunblaðið - 09.12.1987, Blaðsíða 55

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1987
55
Saga vestrænnar tónlistar
Bækur
Egil! Friðleifsson
Saga vestrænnar tónlistar. Höf-
undur: Christopher Headington.
Þýðandi: Jón Asgeirsson. Útgef-
andi: ísafold.
ísafold sendi nýverið frá sér bók-
ina „Saga vestrænnar tónlistar"
eftir Christopher Headington í þýð-
ingu Jóns Ásgeirssonar. Er hér um
að ræða langstærstu og ítarlegustu
tónlistarsögu sem komið hefur út á
íslensku. Lengi hefur verið vöntun
á bók sem þessari og er hér bætt
úr brýnni þörf. Raunar er furðulegt
að slíkt rit hafí ekki verið tiltækt
fyrir löngu, en til þess liggja sjálf-
sagt ýmsar ástæður, m.a. vandi
þýðandans, sem þarf að glíma við
erfið orð og hugtök úr heimi tónlist-
arinnar og ekki er auðvelt að snara
yfir á móðurmálið, en nýyrðasmíð
er vandasamt og viðkvæmt verk.
En bókin er sem sé komin. Þökk
sé þeim, sem að því þarfa verki
stóðu.
Höfundurinn, Christopher Head-
ington, er fæddur í London. Hann
stundaði tónlistamám við Konung-
legu tónlistarakademíuna og hlaut
viðurkenningu fyrir píanóleik og
tónsmíðar. Hann hefur lengi fengist
við kennslu auk þess að starfa við
enska ríkisútvarpið BBC.
Bókin „Saga vestrænnar tónlist-
ar“ skiptist í 17 kafla auk formála
og fjallar um sögu og þróun tónlist-
ar á Vesturlöndum svo langt aftur
sem rakið verður til okkar daga.
Þó bókin sé allmikil að vöxtum, eða
um 460 síður, er í raun farið hratt
yfir sögu, því af mörgu er að taka
og efnið viðamikið. Enda getur þýð-
andi þess ( eftirmála, að bókin sé
hugsuð sem grunnlestrarefni um
sögu tónlistarinnar. Og það er víst
að þeir, sem lesa bókina gaumgæfi-
lega, fá góða útsýn fyrir litríka og
Jón Ásgeirsson
margbrotna sögu hennar. Höfund-
urinn, Christopher Headington,
hefur lipran og myndríkan stíl.
Bókin er skemmtileg aflestrar og
er langt frá því að vera þurrt fræði-
rit. Fjöldi tóndæma er í bókinni til
skýringa og eykur það gildi henn-
ar. Einn meginkostur bókarinnar
er hve höfundurinn er laginn við
að tengja saman hræringar og
breytingar í tónlistinni við strauma
og stefnur á öðrum sviðum
mannlífsins, þ.e. menningarmálum,
trúmálum og stjórnmálum og þá
hugmyndafræði sem ríkti hverju
sinni. Eru margar ábendingar hans
snjallar og eftirtektarverðar. Þó fer
ekki hjá því að þeir, sem kynnt
hafa sér þessi fræði áður, reki aug-
un í eitt og annað og fínnst jafnvel
að sumar fullyrðingar höfundar séu
Asta litla lipurtá
Bókmonntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
Ásta litla lipurtá.
Höfundur: Stefán Júlíusson.
Myndir: Tryggvi Magnússon.
Lituð mynd á _ kápu: Þórdís
Tryggvadóttir. Útlit kápu: Al-
menna auglýsingastofan hf.
Prentverk: Oddi hf. Útgefandi:
Æskan.
7. útgáfan stðan 1940. Þarf í
raun að segja nokkuð meir? Slíkri
hylli ná aðeins sögur sem sagðar
eru á þann hátt, að gleðistreng
hreyfir í bijósti þjóðar. Og það
gerði Stefán svo sannarlega, er
hann tók að segja okkur frá systur
hans Kára litla, sem Lappa átti.
Telpan hreinlega leið á dansspori
inní hug okkar, og alltaf koma
nýir og nýir sem vilja kynnast
henni.
Hún er alín upp á friðsælum
stað, þar sem land og haf fallast
í faðma. Telpan á föður og móður
og stóra bróður, sem öll gefa sér
t(ma til að sinna henni, svara
8pumum, sem lífið kveikir henni í
huga. Í hraunbollum flögrar hún,
eins og fiðrildi, milli litfagurra
blóma og af heimahlaði fylgist hún
með skipum sem sigla um fjörðinn.
Þetta er Paradísin hennar ðll, (
raun þarf hún ekkert meir til þess
að vera alsæí. Upp í heiðloftið
hátt berst reykur frá nágranna-
þorpi. Um þann stað er Lipurtá
lítt gefið, þar er hraðinn svo mik-
ill, hávaðinn svo ærandi í eyrum
náttúrubarnslns, og þar eru hættur
svo margar og allar á annan veg
en í hraunbollunum við Huldu-
hvamm. En ( þorpinu er skólinn
og Ásta litla er einmítt á þeim
aldri, að henni ber að mæta þar.
Þetta skelfir hana, en hin eldri
Stefán Júlfusson
kunna að þerra tár af kinn. Já,
og svo reynist þetta ókunna, sem
hún óttaðist meðan hún ekki
þekkti, svo bráðskemmtilegt, að
hún varð að kenna brúðum sinum
allt er hún sá og heyrði í skólan-
um. Pabbi varð meira að segja að
búa til skólabekk, svo brúðurnar
nytu tilsagnarinnar betur. Kennar-
anum litla flaug fram. En þá kom
að því, að fullorðnir voru í byssu-
leik sem náði allt til þorpsins.
Þegar þannig stendur á, þýðir ekki
fyrir börn að hasta á „kjánana"
og segja þeim að hætta leiknum.
Nei, þegar fullorðnir eru í leik, þá
skipta börn engu, og eðlilega ekki
nám heldur, skólinn tekinn undir
leikföng hinna stóru bömin send
heim. Skólagöngu Astu litlu lip-
urtáar lokið þetta vorið.
Mjög vel sögð saga um hugljúfa
telpu. Myndir Tryggva falla lista-
vel að efnii Frágangur allur
útgáfunni til mikils sóma.
dálítið hæpnar. Sem dæmi má nefna
að á bls. 80 má lesa: „Hið mikla
magn enskrar kirkjutónlistar, t.d.
frá því á sextándu öld, varð til
vegna pólitískra og trúarlegra
ákvarðana en ekki fyrir listrænan
metnað, þó áhrifa hans gæti samt
sem áður,“ (tilv. lýkur). En strax á
næstu síðu standa þessi orð: „Þegar
öllu er á botninn hvolft er tónlist
sprottin úr hugarheimi og tilfinn-
ingum fólks sem lifir hátt,“ (tilv.
lýkur). Sömuleiðis má velta fyrir
sér hvort mat höfundar á gildi tón-
verka eða mikilvægi einstakra
höfunda sé rétt í öllum tilvikum,
a.m.k. er þeim gert mishátt undir
höfði. Raunar er höfundur meðvit-
aður um þetta í sumum tilvikum
og bendir meira að segja á ( for-
mála að ( bókinni sé Béla Bartók
gerð góð skil en varla minnst á
landa hans Zoltán Kodály. Að snið-
ganga Kodály á þennan hátt og það
af ásetningi, er mér óskiljanlegt.
Ekki aðeins að Kodály er eitt merk-
asta tónskáld sem Ungvetjar hafa
eignast fyrr og síðar, heldur er
vafasamt að nokkur annar maður
hafi haft eins afgerandi áhrif á tón-
listaruppeldi á þessari öld og hann,
og ná áhrif hans um allan hinn
menntaða heim, m.a. til íslands. Á
það má einnig benda að bókin ber
nokkurn keim af því að vera rituð
af Englendingi fyrir Englendinga,
sem m.a. birtist ( því að enskri tón-
list er gerð óvenju góð skil, ef borið
er saman við aðrar fræðibækur á
þessu sviði, og ýmsir enskir tónlist-
armenn kvaddir á vettvang, sem
lítið eða ekkert koma við sögu utan
síns heimalands. Þessar aðfinnslur
eru þó smámunir. Aðalatriðið er að
kostir bókarinnar eru ótvíræðir, þó
a ekki sé hún fúllkomin fremur en
önnur mannaverk.
Þýðandinn, Jón Ásgeirsson, hef-
ur unnið hér mjög gott verk. Honum
var verulegur vandi á höndum, eins
og áður er að vikið, en leysir það
með sóma, enda smekkmaður á
islensku og annt um varðveislu og
viðgang móðurmálsins. Ég geri ráð
fyrir að bókinni verði tekið tveim
höndum af tónlistarmönnum, tón-
listamemum og tónlistarunnendum.
Hún á það skilið.
TRULOFUNAR-
HRINGAR
Við höfum mikið úrval trúlofunar-
hringa úr gulu, hvítu og rauðagulli;
slétta og munstraða. Allar breiddir.
Greiðslukorta þjónusta
Sendum í póstkröfu!
Laugavegi 72 - Sími 17742
TIMASKORT
ER ÞAÐ ÞITT
VANDAMÁL???
„SKIPULEGGJARINN"
er nútíma svar
við tímaskorti.
Besti einkaritarinn
Allar upplýsingar og skila-
boð viA hendina.
Hagnýtur og
endlngargó&ur.
Ef svo
þá er
„SKIPULEGGJARINN“
lausnin
Þú hefur stjórnunina í þínum hönd-
um með „SKIPULEGGJARANN" hjá
þór.
„SKIPULEGGJARINN" skipuleggur
störfin og tímaseturfyrirt.d. við-
skiptamanninn, námsnnranninn,
iðnaðarmanninn, lækninn og aðra
þá sem þurfa að skipuleggja störf
sín.
Fáanlegt sett inn í eldri
„SKIPULEGGJARANN*
fyrlr 1988-1989.
„SKIPULECCJARINN*
IsaibtUir mx:
• 2 ára dagatal (1988-1989)
• DapskipuUg
• ÁmkipuU|(l9U-l989)
• Framleiósluplan
• Nifnukrá
• Slmukrt
• Minnitblöð
• Neyflnmúmtr
• Ncríntirefnukri
' Heimilii
• Mirícmi
• Reiknivtl
• Penni
ÚTSÖLUSTAÐIRERU:
Mál og menning, Reykjavik.
Bókabúfl Æskunnar, Reykjavik.
Bókaverslun isaloldar, Reykjavik.
Bókabúflin Edda, Akureyri.
Nesbúfl, Keflavik.
Oddurinn, Vestmannaeyjum.
BókavnrslunAndrasarNiefssonar,Aknnesi. ,
Kaupfélag A-Skaftfeflinga, Höfn Homiliröl. HHOÐRISF
Bókabúfl Olivers Steins, Hafnarfiröi. slmU7S07n'
Kaupféfag Borgfirflinga, Borgamesi.