Morgunblaðið - 09.12.1987, Blaðsíða 66

66
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1987
Fj ármálastj órn og
kostnaðaráætlanir
Hér fer á eftir hluti þess kafla
í skýrslu Ríkisendurskoðunar um
byggingarkostnað flugstöðvar-
innar, sem fjallar um fjármála-
stjórn og kostnaðaráætlanir:
Samkvæmt lýsingu á störfum
framkvæmdastjóra, dags. 12. jan-
úar 1984, skal hann vinna eftirfar-
andi störf.
„Framkvæmdastjóri byggingar-
nefndar er tengiliður hennar við
byggingareftirlit, hönnuði og verk-
taka. Hann annast samskipti við
ROICC á Keflavíkurflugvelli. Hann
fylgist með gerð útboðsgagna,
áætlunargerð og framvindu verks-
ins og hefur með höndum fjármála-
stjóm á verkinu í heild.
Framkvæmdastjóri skal halda
reglulega samráðsfundi meðan á
byggingu stendur."
Eins og fram hefur komið var
útboð á nær öllum þáttum bygging-
arinnar. Áður en til útboðs var
stofnað voru gerð útboðsgögn þar
sem fram kemur m.a. tíminn sem
verkið á að taka og í hverju verkið
sé fólgið. Jafnhliða var útbúin ný
kostnaðaráætlun fyrir verkþáttinn
og þá haft til hliðsjónar hvað var
innifalið í upprunalegri heildaráætl-
un og bætt við nýjum þáttum sem
ákveðið hafði verið að bæta inn af
byggingarnefnd. Eftir að tilboð bár-
ust í viðkomandi verkþátt voru
tilboðin borin saman við nýjustu
kostnaðaráætlun um þennan verk-
þátt.
Eigi verður séð að unnin hafi
verið heildstæð kostnaðaráætlun á
grundvelli tilboða og áætlaðs kostn-
aðar til loka verksins fyrr en í apríl
1987.
Kostnaðaryfirlit voru samin fyrir
Bandaríkjamenn í samræmi við
samkomulag milli Islands og
Bandaríkjanna sbr. bls. 51.
Framkvæmdastjóri hefur upplýst
að fjármálastjóm væri m.a. fólgin
í því að gera árlega á miðju ári til-
lögur til fjárlaga þar sem kom frám
beiðni um það Q'ármagn sem þurfti
til framkvæmda á næsta ári.
Tillögumar byggðust á samn-
ingsbundnum fjárhæðum í verk-
samningum, áætluðum Ijárhæðum
verka sem eftir var að bjóða út,
áætluðum kostnaði vegna yfir-
stjómar, eftirlits, sérfræðiþjónustu,
vaxta- og lántökukostnaðar gert
upp á venjubundnum forsendum
fjárlaga. Viðkomandi áætlun var
unnin á skrifstofu byggingamefnd-
ar af framkvæmdastjóra og Héðni
Eyjólfssyni fyrrv. deildarstjóra fjár-
laga- og hagsýslustofnunar.
Áætlunin var útskýrð fyrir for-
manni byggingarnefndar og send
fjárlaga- og hagsýslustofnun eftir
samráð formanns byggingamefnd-
ar við utanríkisráðherra um niður-
stöðuupphæð áætlunar.
Samskipti við fjárlaga- og hag-
sýslustofnun um ofangreindar
áætlanir á byggingartímabilinu
annaðist framkvæmdastjóri að
mestu, en formaður nefndarinnar
að einhverju leyti.
í framlögðum árlegum áætlunum
á byggingartímabilinu var ekki gerð
grein fyrir heildaráætluðum kostn-
aði framreiknuðum vegna bygging-
arinnar og tengdra framkvæmda.
Framkvæmdastjóri og fyrrverandi
formaður byggingarnefndar (SHG)
hafa upplýst að beiðni um slíkt
hafi aldrei borist frá fjárlaga- og
hagsýslustofnun.
Ljóst er að framangreind kostn-
aðaryfirlit sem gerð vom fyrir
Bandaríkjamenn vom ekki lögð fyr-
ir fjárlaga- og hagsýslustofnun.
Ekki verður séð að framreiknaðar
heildarkostnaðaráætlanir til loka
verksins hafi verið lagðar fyrir fjár-
veitingavaldið fyrr en í apríl 1987.
Fjárlaga- og hagsýslustofnun
hefur upplýst að þegar ráðist er í
framkvæmd á borð við flugstöðvar-
bygginguna þá reyni stofnunin
yfirleitt að afla upplýsinga í upp-
hafi um áætlaðan framkvæmda-
tíma, áfangaskipti og árlegan
framkvæmdakostnað. Þannig er
leitast við að hafa ljóst í bytjun
hvenær vænta má þunga í fram-
kvæmdinni þannig að ekki þurfi að
koma á óvart þegar hún gerist hvað
fjárfrekust. Þetta hafi verið gert
hvað flugstöð varðar. Hins vegar
beinast árlegar kröfur fjárlaga- og
hagsýslustofnunar við fjárlagagerð-
ina að 'upplýsingum um fram-
kvæmda- og fjárhagsáætlun næsta
árs.
Á byggingartímabilinu hefur
framkvæmdastjóri byggingar-
nefndar gert gjaldadeild fjármála-
ráðuneytisins munnlega og
skriflega grein fyrir áætluðu
greiðsluflæði sem fylgt hefur beiðni
um afgreiðslu samkvæmt lánsíjár-
áætlun. Þessar áætlanir hafa verið
endurskoðaðar þegar ástæða þótti
til og fjármálaráðuneytinu gerð
grein fyrir þeim.
Auk þeirrar fjárþarfar sem rædd
var við fjármálaráðuneytið í apríl/
maí 1987 hefur tvívegis á bygging-
artímanum komið fram nauðsyn á
viðbótarfé til að geta staðið við
verksamninga og þannig forðað
hugsanlegri riftun þeirra og skaða-
bótakröfum verktaka. í lok ársins
1985 reyndist nauðsynlegt að út-
vega í þessu skyni alls 66 mill. kr.
og árið 1986 þurfti í sama skyni
159 millj. kr. Samráð var haft við
ráðhérra um það hvernig standa
ætti að því að leysa þennan vanda.
í báðum tilvikunum var fengin
bráðabirgðafyrirgreiðsla hjá við-
skiptabönkum nefndarinnar.
Nefndar bráðabirgðafyrirgreiðslur
eru greiddar í ársbyrjun næsta árs
af fjárlögum þess árs.
í samantekt fyrrverandi for-
manns byggingarnefndar (SHG) til
Ríkisendurskoðunar dags. 1. sept.
'87 kemur m.a. eftirfarandi fram:
„Formanni byggingarnefndar
var falið, ásamt ráðuneytisstjóra
fjármálaráðuneytisins og flugvall-
arstjóranum á Keflavíkurflugvelli,
að gera tillögur um leigutekjur
vegna rekstrar flugstöðvarinnar.
Þetta samstarf hófst í ársbyijun
1987 með samkomulagi utanríkis-
ráðherra og fjármálaráðherra.
Grófar upplýsingar um áætlaðan
kostnað við bygginguna lágu fyrir
þessum hóp síðari hluta marsmán-
aðar 1987. Byggingamefnd vann
síðan ásamt eftirliti að nákvæmri
samantekt sem lögð var fyrir fjár-
málaráðuneytið 28. apríl 1987.
Niðurstaða þeirra viðræðna var
heimild ijármálaráðuneytisins veitt
í maí til innlendrar lántöku til
bráðabirgða á þessu ári að upphæð
480 millj. kr. til greiðslu bindandi
verksamninga. í þeirri upphæð voru
ekki teknar með kröfur verktaka
né framkvæmdir á árinu 1988. Og
það tekið sérstaklega fram af hálfu
fulltrúa byggingarnefndar enda
lágu þá hvorki fyrir allar kröfur
verktaka né afgreiðsla byggingar-
eftirlits á þeim kröfum er voru fram
komnar og endanlegar áætlanir um
framkvæmdir á árinu 1988 voru
ekki tilbúnar."
Greiðsluyfírlit voru gerð reglu-
lega og voru kostnaðarliðir bomir
saman við áætlun fyrir árið.
Eftirlit með greiðslum skv. verk-
samningum kvað framkvæmda-
stjóri eftirlitsaðilanum að sjá um.
Allir reikningar frá verktökum fara
til eftirlitsaðilans og fer hann yfir
þá og samþykkir til greiðslu ef þeir
eru í samræmi við verksamninginn
og framvindu verksins. Reikninga
þessa fær framkvæmdastjóri frá
eftirlitinu og greiðir þá, hafi þeir
hlotið samþykki eftirlitsins.
Bókhaldsgögn flugstöðvarinnar
em merkt á skrifstofu flugstöðvar-
nefndar og send mánaðarlega til
ríkisbókhalds. Framkvæmdastjóri
hefur einnig hjá sér greiðslubókhald
til þess að fylgjast með greiðslum
frá mánuði til mánaðar innan hvers
árs. Hvorki greiðslubókhald fram-
kvæmdastjóra né bókhald fært hjá
Ríkisbókhaldi fela í sér sundurliðun
framkvæmdakostnaðar niður á ein-
stök verk.
Kostnaðaráætlanir
í áfangaskýrslum frá byggingar-
nefnd flugstöðvar kemur frám að
gerðar em nokkrar kostnaðaráætl-
anir áður en framkvæmdir hefjast.
Samkvæmt sundurliðaðri kostn-
aðaráætlun dagsettri 11. nóvember
1980 er gert ráð fyrir að bygging
flugstöðvar kosti ,USD 57 milljónir
á verðlagi 1. janúar 1981 með 15%
verðhækkun til loka byggingartím-
ans. Var byggingartíminn áætlaður
30 mánuðir.
Samkvæmt áfangaskýrslu III frá
byggingarnefnd var nefnd kostnað-
aráætlun lögð fyrir utanríkisráð-
herra þann 28. nóvember 1980.
Taldi hann byggingarkostnað allt
of háan og var andvígur vissum
atriðum í hönnun. Ráðherra fól
byggingarnefnd að endurskoða
áætlanir með það að markmiði að
koma heildarkostnaði niður í um
það bil 40 millj. USD. í framhaldi
af því skrifaði byggingarnefnd
hönnunarstjórum byggingarinnar
bréf þann 1/12 1980 þar sem áliti
ráðherra var lýst. Dagana 17. og
18. desember 1980 var haldinn
fundur byggingarnefndar, fulltrúa
sjóhers og hönnunarstjóra. Komist
var að þeirri niðurstöðu að mæla
með breytingum í hönnun sem
lækka myndu byggingarkostnað
um USD 12,1 milljónir. Utanríkis-
ráðherra samþykkti tillögurnar í
megindráttum
Ákveðið var að ljúka hönnun
samkvæmt upphaflegri áætlun í
byijun janúar 1981 og vinna úr
breytingartillögum þannig að end-
urskoðuð hönnun lægi fyrir í lok
febrúar 1981.
Niðurstaða endurskoðaðrar
hönnunar var sundurliðuð kostnað-
aráætlun dags. 13. mars 1981 að
fjárhæð USD 42.372.888 á verðlagi
l. janúar 1981 með 15% verð-
hækkun til loka byggingartímans.
Var byggingartíminn áætlaður 30
mánuðir. Upplýst var af Almennu
verkfræðistofunni og Guðmundi
Eiríkssyni að síðastnefnd sundurlið-
uð kostnaðaráætlun sé sú kostnað-
aráætlun sem lögð var til
grundvallar við upphaf fram-
kvæmda. Á henni voru þó gerðar
breytingar m.a. vegna breytinga á
gengi dollara miðað við innlenda
verðlags- og launaþróun á tímabil-
inu frá 1981—1983. Lækkaði
kostnaðaráætlun úr 42.372.888
USD í USD 36.329.900. Sú fjárhæð
hækkaði síðan í USD 42 millj. kr.
m. a. vegna landgöngubrúa o.fl. og
vegna þess að verðhækkun á bygg-
ingartíma var talin vera meiri vegna
lengri framkvæmdatíma (44 mán-
uðir) og einnig vegna þess hve
mikill byggingakostnaður myndað-
ist seint á byggingartímanum.
Framreikningur kostnaðaráætlana
og greidds byggingarkostnaðar
Ríkisendurskoðun fór þess á leit
við Seðlabanka Islands að hann
framreiknaði kostnaðaráætlun þá
sem lögð var til grundvallar bygg-
ingu flugstöðvar þ.e.a.s. 33,5 millj.
USD eins og fjallað hefur verið um
í kaflanum um kostnaðaráætlanir.
Samkvæmt þeim útreikningi jafn-
gildir áætlunin kr. 2.121.463.636 á
verðlagi í september 1987. Jafn-
framt hefur Seðlabanki íslands
framreiknað greiddan byggingar-
kostnað til september 1987.
Samkvæmt þeim útreikningi er
heildarbyggingarkostnaður kr.
2.992.347.000. Innifalið í kostnaði
er áætlaður kostnaður við að ljúka
byggingu hússins að ijárhæð kr.
378.573.000 en ekki vaxtagjöld að
ijárhæð kr. 109.852.000 (fram-
reiknað) og áætlaður kostnaður við
listaverk fyrir framan flugstöðina
að fjárhæð 55 millj. kr. Einnig voru
í maí 1987 færðar til lækkunar á
byggingarkostnaðir kr. 74 millj.
sem er andvirði skuldaviðurkenn-
ingar með gjalddaga 15.01 .88. Hér
er um að ræða bráðabirgðagreiðslu
vegna óuppgerðra krafna bygging-
amefndar vegna endurgreiðslu á
aðflutningsgjöldum og söluskatti.
Samkvæmt því sem hér hefur verið
rakið hefur byggingarkostnaður
farið fram úr kostnaðaráætlun sem
hér segir:
Byggingarkostnaður framreikn-
aður til september 1987 ásamt
378.573.000 sem áætlaður er til
að Ijúka við byggingu, samtals kr.
2.992.347.000.
Kostnaðaráætlun 33,6 m USD
framreiknað til september 1987,
samtals kr. 2.121.463.636.
Mismunur kr. 870.883.364.
J.
HVÍTA RÓSIN
Inge Scholl
Ásamt fáeinum vinum dreifðu systkinin Hans og Sophie
Scholl flugritum til námsmanna í Suður - Þýskalandi á árun-
um 1942-43, þar sem hvatt var til andspyrnu gegn stjórn nas-
ista. Þau guldu fyrir með lífi sínu: 18. febrúar 1943 féllu þau
í hendur Gestapo, og voru líflátin með fallöxi fjórum dögum
síðar.
“Hvíta rósin" var dulnefni andspyrnuhópsins. Inge Scholl
rekur þessa uggvænlegu atburði af áhrifaríkri næmni. Einar
Heimisson þýddi bókina en Helgi Hálfdanarson þýddi
ljóðin.
Bókaúigöfa
/MENNING4RSJÓÐS
SKÁLHOLTSSTlG 7« REYKJAVlK • SÍMI 6218 22
o
o>
ö
öd
o>
Þd
íö
Q
C/3