Morgunblaðið - 02.03.1988, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. MARZ 1988
„Vín inn, vit út“
eftir Jóhann
Tómasson
Grein þessi er tileinkuð góðri
konu á Siglufírði, sem kenndi mér
að lesa og skrifa veturinn 1955—
1956.
Codex Ethicus (siðareglur lækna)
er ætlaður læknum til leiðbeiningar
og stuðnings í daglegu starfí. Með
þessum Codex staðfesta læknar:
1) Að hlutverk þeirra er vemdun
heilbrigði og barátta gegn sjúk-
dómum.
2) Að starfí þeirra fylgi ábyrgð
gagnvart einstaklingum og sam-
félagi og að þeir geta því aðeins
vænzt trausts, að þeir geri sér
far um að uppfylia þær siðferði-
legu kröfur, sem þekking, tækni
og félagslegt hlutverk leggja
þeim á herðar á hveijum tíma.
I. Almenn ákvæði.
1) Hlutverk læknis er að stuðla að
heiibrigði einstaklinga og sam-
félags, (undirstrikun mín).
Þannig hefjast siðareglur lækna,
en þeim til grundvallar eru lagðar
Alþjóða siðareglur lækna.
Ikafli:
í stefnuyfírlýsingu og starfsáætl-
un ríkisstjómar Þorsteins Pálssonar
kemur fram, að ríkisstjómin hyggst
í heilbrigðismálum leggja höfuð-
áherzlu á forvamir og heilsuvemd
og sérstaka áherzlu á að styrkja
Blaðbemr
Sunar 35408 og 83033
MIÐBÆR
Líndargata 39-63 o.fl.
Hverfisgata 4-62
Laufásvegur 58-79 o.fl.
UTHVERFI
Sæviðarsund hærritölur
Sogavegur112-156
GARÐABÆR
Mýrar
ávana- og fíkniefnavamir. (Með því
að hafa samband við Þorstein og
félaga í ríkisstjóm geta allir sann-
færzt um, að nákvæmlega þetta em
áform ríkisstjómarinnar — og þetta
er alveg satt).
Ég var einn fjölmargra, sem
fagnaði þessu, en þegar mesta gleð-
in rann af mér, áttaði ég mig á
því, að Jón Baldvin var hvom-
tveggja, einn ötulasti talsmaður
bjórsins og einnig sagður höfundur
þessarar ríkisstjómar. Ég hleypti
því í mig kjarki og skrifaði opið
bréf til ríkisstjómar og þingmanna
og bað þá um að hugsa sig vel um,
áður en þeir ynnu það óhappaverk
að lögleiða bjór á Islandi.
Ég benti á, að forvamir fæm að
vemlegu leyti fram utan heilbrigðis-
þjónustunnar og forvamarstarf
væri fyrst og fremst pólitík. Ég
minnti einnig á, að öll pólitík væri
heilbrígðispólitík eins og einn virt-
asti iæknir 19. aldar, Virchov, hefði
bent á (1848). Og að lokum minnti
á ég, að pólitík væri að vilja og
hafði Olov Palme fyrir þeim orðum.
Núna eftir á fínnst mér, að ég hefði
átt að skjalla Jón Baldvin með því
að eigna honum þau.
Ilkafli:
Þessi kafli er sorglegur, en vegna
samhengis verður ekki hjá því
komizt að hafa hann með. Þegar
þing kom saman sl. haust, var bjór-
málið eitt af fyrstu málum, sem þar
vom lögð fram. Fannst mér sem
æði mörgum öðmm, að þarfari mál
biðu þingsins og þetta væri því
meiri tímaeyðsla sem ljóst væri af
stjómarsáttmálanum, að bjórfrum-
varpið bryti gegn stefnu ríkisstjóm-
arinnar og stuðningsmanna hennar
f heilbrigðismálum.
Þegar leið að jólum sendu 16
prófessorar í læknisfræði við Há-
skóla íslands frá sér yfírlýsingu,
þar sem þeir skomðu á alþingis-
menn að skoða hug sinn vel, áður
en þeir tækju ákvörðun um bjór-
frumvarpið. Þá gerðist sá dæma-
lausi atburður, að 133 iæknar sendu
frá sér ályktun um bjórmálið undir
fyrirsögninni: „Ekki ástæða til að
ætla að íslenska þjóðin missi fót-
festuna í áfengismálum þó leyfð
verði sala bjórs," (Mbl. 17. des.).
Jóhann Tómasson
Þegar ég hafði lesið þessa ályktun,
kom mér fyrst í hug orðtakið „því
verr gefast... ráð, sem fleiri koma
saman".
Ég sá þó strax, þegar ég kann-
aði meðfylgjandi nafnalista, að
slíkur dómur væri lítt við hæfi,
enda í hópnum margir af hæfustu
og gáfuðustu mönnum íslenzku
læknastéttarinnar. Ég hef áður lát-
ið orð falla opinberlega um um-
rædda læknisfræðilega ályktun og
endurtek aðeins, að verri ritsmfð
hefur aldrei birzt í nafni (svo
margra) íslenzkra iækna. Er þá
sama hvemig á málið er litið. Mál-
far, framsetning og heimildarmeð-
ferð (raunar er aðeins einnar get-
ið), allt er þetta með endemum. Ég
gat mér þess til, að einhver einn
læknir hefði flaustrað saman
títtnefndri ályktun og hinir síðan
skrifað undir í hugsunarleysi. Við
þessa réttlætingu hefur mér smám
saman þótt sem mesta brodd tæki
úr skömminni og tfminn og
gleymskan læknuðu sárin. En lengi
skd manninn reyna.
Illkafli:
Víkur nú sögunni til Morgun-
blaðsins 10. febr. 1988. Þar kveður
sér hljóðs einn 133-menninganna
og raunar sá fyrsti: Heimsmaðurínn
og geðlæknirinn Grétar Sigurbergs-
son.
Grein Grétars er löng, henni
fylgja 5 línurit og listi yfír 13 heim-
ildir. Já, „það er nú eitthvað annað
en hjá þér, Jóhann minn“! Ég verð
að játa strax, að hingað til hafa
mínar heimildir verið þær einar,
sem ég hef verið að Qalla um hveiju
sinni: Stjómarsáttmálinn og álykt-
un 133 lækna. Þegar ég hef viljað
komast vel að orði, hef ég farið í
smiðju til Olov Palme og Jóns Bald-
vins og þá látið þess getið.
En Grétar, hann styður mál sitt
„vísindalegum rökum" (1). Hann
biður „banndýrkendur og aðra, sem
óumbeðið (!) hafa tekið að sér að
veita fólkinu í landinu forsjá sína
að bregða út af vana sínum og leita
sér fróðleiks í heimildum áður en
þeir setjast niður við skriftir", t.d.
þeim, sem hann vitnar sjálfur til
(1). Eg skal fúslega játa, að ég hef
aldrei stundað nein vísindastörf og
aldrei skrifað og því síður birt nokk-
uð það, sem vísindalegt gæti
kallazt. Ég lærði hins vegar ungur
lestur og skrift. Þessum tveimur
greinum á ég að þakka, að mér
hlotnaðist að læra, ekki bara á ís-
landi, í Svíþjóð heldur líka í Guðs
eigin iandi, að vísu ekki í Ell Ei
(L.A.) eins og Grétar (1).
Grétar er fyrstur lækna til að
lýsa því yfír, að undirskrift hans
hafí verið gerð „að vel íhuguðu
máli“ (1).
Það er laukrétt hjá Grétari, að
leita skuli heimilda eða hvað sagði
ekki Ari fróði forðum. Við iifum
víst á svokallaðri upplýsingaöld og
til þess að halda utan um allar þess-
ar endalausu upplýsingar er tölvan
sögð koma í góðar þarfír. En bull
er og verður bull, hvort sem það
kemur úr tölvu eða venjulegum
penna. Grétar veit eins vel og ég,
að heimildimar 13, sem hann til-
neftiir, eru aðeins agnarlítið brot
af öllum þeim heimildum, sem
sækja mætti fróðleik í. Þannig birti
Jón Hjaltalfn landlæknir ágæta
grein „Um brennivíns ofdrykkju" í
Nýjum félagsritum 1843 og sfðan
hafa mörg tárin fallið. Oftast er það
þannig, að hver heimild vísar til
tuttugu annarra (vísindin maður!).
Ég iæt mér því nægja að halda
mig við grein Grétars.
Grétar byijar vísindin svona:
„Allt það líkamlega, félagslega og
geðræna tjón, sem áfengið veldur,
er jafnan talið standa í réttu (und-
irstr. mfn) hlutfalli við heiidameyslu
þjóðar" (1). Jæja! í margnefndri
ályktun 133 lækna átti aðal tromp-
ið að vera, að þetta samband væri
ekki svona einfalt og rökin sótt í
eina (!) heimild (nýútkomið Lækna-
blað) og frægt er orðið að endem-
um.
Tvær heimildir hefur Grétar fyrir
eftirfarandi skoðun: „Heildameysl-
an segir því lítið til um hver almenn
neysla vínanda er“ (1). Hvað þýðir
Athugasemd vegna bygg-
ingar ráðhúss Reykjavíkur
Opið bréf til borgarráðs frá kennurum í Skóla sf.
eftir Vigdísi
Hjaltadóttur

Háttvirta borgarráð!
Ráðhús byggt á þeim stað sem
valinn hefur verið við Tjömina í
Reykjavfk á eftir að breyta miklu í
miðborg Reykjavíkur. Byggingin
þrengir mikið að nágrenni Tjamar-
innar og raskar jafnvægi þess bæjar-
hluta mun meira en maður fær séð
f fljótu bragði þegar líkanið er skoð-
að. Aðliggjandi götur eru þegar
þröngar og munu vart sinna þeim
umferðarþunga sem óhjákvæmilega
fylgir f kjölfar byggingarinnar.
Reykjavík er ekki lítil borg að flatar-
máli og varla ætti að vera skortur á
rými fyrir húsið.
Skóli sf. er tii húsa við Hallveig-
arstfg en við Hallveigarstfginn höfum
við eitt gieggsta dæmið um skipu-
lagsmistök sfðustu ára. Við álftum
30 bygging ráðhúss á þeim stað sem
þvf er ætlað núna yrði álfka slys í
skipulagningu miðbæjaríns eins og
Iðnaðarmannahúsið er fyrír Þing-
holtin. Á sfnum tfma þegar sótt var
um að byggja Hallveigarstaði við
Hallveigarstíg þótti það hús of stórt
fyrir þennan stað og Hallveigarstaðir
voru síðar byggðir við Túngötu.
Seinna var staðsetningin við Hall-
veigarstfg heppileg fyrir Iðnaðar-
mannahúsið sem er helmingi stærri
Vigdís Hjaltadóttir.
„Á horninu þar sem
Kalkofnsvegur mætir
Skúlag'ötu fær ráðhúsið
notið sin frá öllum sjón-
arhornum, t.d. frá sjó
og frá bænum með Esj-
una í baksýn.“
bygging og fylgir þvf eðlilega helm-
ingi meiri umferð. Okkur er spum,
hvað ræður þessum vinnubrögðum?
Við erum sammála um að ráðhús
eigi heima f miðborginni. En það eru
til aðrir staðir en Tjömin og ná-
grenni hennar og ekki er ástæða til
að riðla jafnvægi í þessum bæjar-
hluta. Hvað með Skúlagötu á móti
Seðlabanka og húsi Fiskifélags ís-
lands; hefur sá kostur verið skoðaður
og þá að byggja húsið út í sjó? Það
myndi spara milljónir bara í byggingu
á bílastæðum. Allir hljóta að vera
sammála um að ráðhús Reykjavíkur
mun njóta sín betur þar sem rýmra
er um það og það er ótvíræður kost-
ur að það sé greiðfært til og frá
húsinu. Á hominu þar sem Kalkofns-
vegur mætir Skúlagötu fær ráðhúsið
notið sín frá öllum sjónarhomum, t.d.
frá sjó og frá bænum með Esjuna í
baksýn.
Seijum líkanið út í sjó þar sem
þessar götur mætast og lítum á
hvemig það kemur út.
Skoðum vel kosti og galla þessarar
staðsetningar og höfum í huga að
allur samanburður er hollur.
Það sem þetta bréf er Bkrifað á
föstu er við hæfí að enda með nokkr-
um ifnum eftir Haligrím Pétursson.
„En með þvf mannleg vizka
í möigu náir skamt
Á alt kann ekki' að giska,
sem er þó vandasamt,
kost þann hinn bezta kjós.“
Höfundur er cand.reaJ.