Morgunblaðið - 02.03.1988, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. MARZ 1988
59
vegum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og
hlaut hún ágætar undirtektir fræði-
manna. Hins vegar vann Gísli sem
ráðunautur á sviði ríkisijármála í
umboði Sjóðsins einkum í þriðja
heiminum. Af öllu þessu hafði Gísli
öðlast óvenjulega reynslu og þekk-
ingu á þessu sviði, sem hefði getað
orðið Islendingum mikils virði, ef
honum hefði enzt aldur til að koma
aftur til starfa hér heima.
Gísli Blöndal var kvæntur Ragn-
heiði Jónsdóttur Blöndal, og áttu
þau tvo syni. Studd: hún mann sinn
í blíðu og stríðu og bjó honum gott
heimili bæði hér heima og á er-
lendri grund, en Gísli var maður
tryggljmdur og heimakær. Votta
ég Ragnheiði og sonum innilega
hluttekningu mína og konu minnar.
Allir samstarfsmenn Gísla Blön-
dals munu minnast hans fyrir
óvenjulega hæfíleika og þekkingu
á starfssviði sínu og hinar miklu
kröfur, sem hann gerði bæði til sín
og annarra um vandvirkni og heil-
indi í starfí. Eins og fleiri úr Blön-
dalsætt var Gísli margslunginn per-
sónuleiki, stórlyndur og viðkvæmur,
alvörumaður hinn mesti, en þó allra
manna glaðastur, þegar vel lá á
honum. Því mun minningu hans
lengi verða á loft haldið.
Jóhannes Nordal
Við andlát Gísla Blöndal er fall-
inn frá merkur atgervismaður langt
fyrir aldur fram. Mér er það minnis-
stætt, hvemig fundum okkar bar
saman í fyrsta sinn, en það var
sumarið 1965, þegar hann hafði
nýlokið doktorsprófí frá London
School of Economics og var kominn
til starfa hjá Seðlabanka Islands.
Eg fór að leita ráða hjá honum, þar
sem ég var þá á leið til framhalds-
náms við þann sama skóla. Mér
fannst til um það hversu vel hann
bjó í húsi bankans við Austur-
stræti, því hann tók á móti mér i
virðulegri skrifstofu í homi hússins,
sem var búin leðurhúsgögnum og
prýdd málverkum virtra málara.
Hann var reyndar fljótur til að segja
mér, að þama væri hann aðeins um
stundarsakir í skrifstofu, þar sem
setið hefði Vilhjálmur Þór, og biði
eftir nýjum bankastjóra. Hvað sem
þessu leið hæfði þetta virðulega
umhverfí Gísla vel, og ég sé hann
fyrir mér með gleraugu í dökkri
umgjörð og dálítið sposkan á svip,
þar sem hann sat við skrifborð
bankastjórans og gaf mér góð ráð
um London School of Economics.
Við Gísli urðum síðar samferða
langa leið í störfum. Hann tók við
starfí hagsýslustjóra á árinu 1967
og var jafnframt í stjóm Efnahags-
stofnunar svo lengi sem hún starf-
aði. Eg var starfsmaður við Efna-
hagsstofnun á þessum ámm og
kynntist Gísla vel, bæði sem áhuga-
sömum og tillögugóðum stjómar-
manni og í samstarfí milli Efna-
hagsstofnunar og Fjárlaga- og hag-
sýslustofnunar, sem hann veitti for-
stöðu. í þessum störfum sem öðmm
sameinaði Gísli nákvæmni fræði-
mannsins og skilning á því að skila
þurfti verki eftir stundaskrá og
kröfum stjómsýslunnar. Nærri má
geta að oft hefur mætt á Gísla í
fj'árlagagerðinni, en það er til marks
um vönduð vinnubrögð hans, að
hann átti jafngóð skipti við menn
af öllum flokkum á þingi og lenti
aldrei í pólitískum deilum. Gísli
gegndi hinni vandasömu og erfíðu
stöðu hagsýslustjóra með miklum
ágætum í 11 ár samfleytt, eða þar
til hann tók við starfí sem varafull-
trúi Norðurlanda í stjóm Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins í Washington
haustið 1978, en því starfí gegndi
hann til vors 1981. Hann tók þá
aftur við stöðu hagsýslustjóra til
hausts 1981, en réðst þá til ráðgjaf-
arsfcarfa í fjármáladeild Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins í Washington.
Atvikin höguðu því svo að við
Gísli urðum samtíða í Washington
á árunum 1980 til 1983. Við vomm
daglegir samstarfsmenn á skrif-
stofu Norðurlanda við sjóðinn vet-
urinn 1980—1981. Ég varð þess
fljótt var, hversu mikils álits Gísli
naut í Alþjóðagjaldeyrissjóðnum,
sem sérfræðingur í ríkisfjármálum
og sem hagfræðingur yfírleitt. í
stjóm Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
bám ræður hans og tillögur vitni
um skarpskyggni og raunsæi. Á
hann var hlustað. Hann var jafn
skyldurækinn og vandvirkur í
sínum störfum þar eins og hann
hafði verið hér heima. En Gísli var
ekki aðeins mikill starfsmaður,
hann var líka góður félagi, gaman-
samur og fyndinn, og lumaði oft á
spaugsömum kveðskap úr Skaga-
fírði, ef svo bar undir.
Ég varð þess fljótt var eftir að
ég kom til Washington, að Gísli
hafði hug á að starfa þar lengur
en nam embættistíma hans á vegum
Norðurlanda. Kom þar vafalaust
margt til, meðal annars hafði hann
fengið sig fullsaddan af erilsömu
fjárlagagerðarstarfí heima á íslandi
og svo hitt að þar vestra átti hann
þess frekar kost að fást við fræði-
störf öðmm þræði, en til þeirra
hneigðist hugur hans jafnan. Þetta
varð svo reyndin. í störfum sínum
í fjármáladeild Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins vann hann jafnt að ráðgjaf-
ar- og rannsóknarstörfum og skrif-
aði ýmsar ritgerðir um þróun og
stjóm íjármála. Gísli undi hag
sínum vel í Washington og naut
álits samstarfsmanna sinna þar sem
hér. Hann var þar góður fulltrúi
íslands. Mér og öðrum kunningjum
hans fannst hann reyndar ánægð-
ari með hverju ári sem leið. Þeim
mun hastarlegri var fréttin um
skyndilegt andlát hans. Hann hafði
vissulega komið miklu í verk en
átti líka svo margt óunnið.
Þessar fáu línur eiga ekki að
vera annað en kveðja frá gömlum
starfsbróður. Okkur starfsbræðmm
hans mun þykja skarð í hópinn eft-
ir hann. Ég sendi konu hans, Ragn-
heiði, og sonunum Sveinbimi og
Jóni, innilegar samúðarkveðjur.
Jón Sigurðsson
Þann 19. þessa mánaðar lést í
Washington í Bandaríkjunum Gísli
Blöndal, fyrrverandi hagsýslustjóri.
Hann var Skagfirðingur, fæddur á
Sauðárkióki 22. mars 1935 og var
því tæplega fímmtíu og þriggja ára
að aldri er hann féll frá.
Gísli nam hagfræði, fyrst við
Háskóla íslands og síðan við hag-
fræðiskólann í London, hvaðan
hann lauk námi með doktorsritgerð
um þróun og vöxt opinberra út-
gjalda á ísiandi. Hann var skipaður
hagsýslustjóri ríkisins árið 1967 og
gegpidi því starfí óslitíð til ársins
1978, er hann tók við starfí hjá
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum í Wash-
ington.
Ég efa ekki, að Gísla verður lengi
minnst af fjölmörgum starfsmönn-
um ríkisins, sem með honum störf-
uðu meðan hann gegndi starfí hag-
sýslustjóra. Hann var hollráður ráð-
hermm sem hann starfaði með og
rækti starf sitt sem fjárgæslumaður
ríkisins af fylgni en skilningi á
málefnum hvers tíma. Sumum, sem
svömðu til ábyrgðar fyrir ríkis-
stofnanir, Jjótti hann harður í hom
að taka. Ég fullyrði, að Gísla var
umhugað að leggja mönnum og
góðum málefnum lið, einkum þar
sem fáir eða engir vom til liðveislu.
Allir skilja að það er þó á engan
hátt auðvelt að halda aftur af út-
gjöldum ríkissjóðs og ljá öllum
málum lið, hversu brýn sem þau
annars kunna að vera.
Eitt veigamikið framlag Gísla til
umfjöllunar um opinber fjármál á
íslandi var starf hans ásamt, meðal
annarra, fyrrverandi ríkisbókara að
bættri framsetningu og greiningu
ríkisfjármála. Þau em snar þáttur
í efnahag landsmanna og því er
brýnt að skilningur stjómvalda á
öllu er að þeim lýtur sé ávallt sem
mestur og bestur.
Gísli valdist til að gegna starfi
varafulltrúa Norðurlanda í stjóm
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á ámnum
1978 til 1981. Þar rækti hann starf
sitt af stakri prýði. Hann var hvorki
þar né annars staðar þekktur fyrir
skrúðmælgi, heldur fyrir að vera
gagnorður og með skýran skilning
á því málefni sem við var fengist.
Undir árslok 1981 réðst Gísli sem
starfsmaður við þá deild Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins þar sem sérstak-
lega er Qallað um opinber Qármál.
Það var vel við hæfi, bæði vegna
reynslu hans af samspili opinberra
ijármála og stjómmála og einnig
hins að sá þáttur hagfræðinnar var
honum einkar hugleikinn. Meðan
Gísli starfaði við Alþjóðagjaldeyris-
sjóðoinn ritaði hann bók um efna-
hagsstjómun í minni iðnríkjum auk
fjölmargra fræðigreina um hag-
fræðilegt efni, sem em ágætt'fram-
lag til þekkingar og skilnings á
efnahagsmálum.
Auk ritstarfa heimsótti Gísli fjar-
læg lönd og ráðlagði stjómvöldum
um ýmsa þætti efnahagsmála. í
þeim erindagjörðum hefur hann á
undanfömum ámm heimsótt lönd
eins og Salomonseyjar, Fijieyjar og
ýmsar aðrar eyjar í Kyrrahafínu
auk ríkja í Karabíska hafínu. Þá
starfaði hann einnig í öðmm heims-
hlutum, svo sem í Asíu- og Afríku-
ríkjum.
Störf Gísla hjá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum em ágætlega metin af
starfsfélögum hans og bera verk-
efnin þess órækt vitni. Fráfall hins
hægláta, trygga félaga kom öllum
algjörlega í opna skjöldu og hans
er sárt saknað og vel minnst.
Leiðir okkar Gísla heitins lágu
saman 1976 þegar ég kom frá
skólaborði og hóf starf undir hans
stjóm. Saman störfuðum við í fjár-
laga- og hagsýslustofnun um
tveggja ára skeið. Sá tími dugði til
að tengja okkur traustum vináttu-
böndum, ekki vegna þess að við
væmm ávallt sammála um málefn-
in, miklu fremur hið gagnstæða.
Upphaflega var það þó líklega virð-
ing okkar á bresku þjóðlífí og menn-
ingu sem tengdi okkur. Báðir höfð-
um við dvalið í Englandi um nokk-
urt skeið við nám og undir leiðsögn
sömu kennara. Kröfur breskra há-
skóla til nemenda um gagnrýna
hugsun og rökrétta ályktun líkaði
honum einkar vel. Því merki hefur
Gísli ávallt haldið á lofti.
Samskipti og vinátta okkar og
íjölskyldna okkar efldist þegar leið-
ir okkar lágu að nýju saman hér í
Washington. Á fyrstu vikum í nýju
starfi reyndist mér ómetanlegt að
geta leitað til og ráðgast við minn
ágæta vin um ijölmörg málefni sem
hann kunni skil á. Önnur atriði en
þau er lúta að starfínu vefjast líka
stundum fyrir fólki í nýju landi.
Hér, ekki síður en í hinu daglega
starfí, var Gísli og fjölskylda hans
ávallt boðin og búin til aðstoðar.
Fregnin um að Gísli hefði látist
skyndilega á leið til vinnu föstudag-
inn 19. febrúar kom sem reiðarslag.
Við örlög sérhvers manns fæst ekki
ráðið en fráfall hans er mér og öll-
um sem til hans þekktu mikill miss-
ir, en umfram allt Qölskyldu hans,
að sjá að baki svo ágætum félaga
og vini langt um aldur fram.
Við, Hildur og böm, vottum
Ragnheiði, Sveinbimi, Jóni Ragnari
og öðmm ættingjum Gísla okkar
dýpstu hluttekningu.
Magnús Pétursson
Við fráfall dr. Gísla Blöndals er
stórt skarð höggvið í hóp íslenskra
sagnfræðinga. Hann stóð þar í
fremstu röð sakir menntunar
sinnar, yfirgripsmikillar þekkingar
á efnahagsmálum og langrar
reynslu af embættisstörfum hér á
landi og við Alþjóðagjaldeyrissjóð-
inn í Washington D.C. Gísli lauk
doktorsprófi í hagfræði árið 1965
frá hagfræðiháskóla Lundúna, Lon-
don School of Economics, og hafði
ríkisfjármál að sérsviði. Hann var
hagsýslustjóri í rúman áratug á
ámnum 1967 til 1978, en þá hvarf
hann vestur um haf til að gegna
stöðu varafulltrúa Norðurlanda í
stjóm Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Frá árinu 1981 gekk hann til liðs
við sjóðinn og gerðist einn af helstu
sérfræðingum stofnunarinnar í
ríkisfjármálum.
Af sjálfu leiddi að Gísla vom
falin ábyrgðarmikil trúnaðarstörf í
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum. Á veg-
um sjóðsins ritaði hann mikið um
sérsvið sitt og sumarið 1986 gaf
sjóðurinn út bók Gísla, Fiscal Policy
in the Smaller Industrial Countries
1972—82, eða Fjármálastefna
smærri iðnríkja 1972—82. Megin-
hluti þessarar bókar geymir grein-
ingu Gísla á fjármálastefnu þrettán
hinna smærri iðnríkja á tímabilinu
sem um ræðir. Hlaut bókin góðar
viðtökur meðal þeirra sem við þessi
mál fást.
Gísli ferðaðist mikið á vegum
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og var
orðinn kunnugur í ýmsum heims-
homum sem flestir íslendingar
koma aldrei til. í fómm mínum
geymi ég t.d. póstkort frá Gísla
stöddum á Salómonseyjum í Kyrra-
hafí og á leið til Ástralíu.
Fundum okkar Gísla bar fyrst
saman er ég kom til starfa við Al-
þjóðagjaldeyrissjóðinn sumarið
1985. Sýndi hann mér mikla vin-
semd og reyndist góður félagi þau
tvö ár sem ég starfaði í sjóðnum.
Með okkur tókust þegar góð kynni
þó tveggja áratuga aldursmunur
væri með okkur. í samskiptum okk-
ar skapaðist fljótt sú venja að hitt-
ast yfir hádegisverði, yfirleitt ekki
sjaldnar en vikulega og stundum
oftar. Hádegisfundir þessir vom
mér ávallt tilhlökkunarefni. Gísli
var glaðvær og jafnan hress í
bragði. Þannig deildum við geði oft
og iðulega og spjölluðum margt.
Við áttum sameiginleg áhugamál
og hann kunni frá mörgu að segja.
Gísli var raunsær á menn og mál-
efni, afar glöggur og skildi kjama
hvers máls. Það var aldrei dauflegt
í félagsskap Gísla Blöndals.
Mér segir svo hugur, að árin í
Washington hafí verið einhver þau
bestu í ævi Gísla. Þar starfaði hann
við góð skilyrði að þeim verkefnum
sem hugur hans stóð til. Loftslag
borgarinnar og veðurfar áttu vel
við hann. Gísli leit með tilhlökkun
til framtíðarinnar og var farinn að
hyggja að því hvemig tímanum
yrði best varið þegar hann kæmist
á eftirlaun frá sjóðnum innan fárra
ára.
Gísli var gæfumaður i einkalífi.
Eiginkona hans, Ragnheiður Jóns-
dóttir, bjó þeim fallegt og menning-
arlegt heimili. Synir þeirra hjóna
em bráðefnilegir menn sem hann
er stoltur af. Sveinbjöm lauk dokt-
orsprófí við Cambridge-háskóla 27
ára gamall og starfar við Efna-
hags- og framfarastofnunina . í
París. Jón Ragnar stundar nám við
George Washington-háskólann í
Washington D.C.
Það er sjónarsviptir og eftirsjá
að slíkum manni sem Gísli var.
Tómlegt verður að koma til Wash-
ington og hitta ekki Gísla Blöndal.
Við Dögg sendum ijölskyldu
Gísla innilegar samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Gísla Blön-
dals.
Ólafur ísleifsson
Föstudaginn 19. febrúar varð
Gísli Blöndal bráðkvaddur er hann
var á leið til vinnu sinnar í Wash-
ington. Útför hans fer fram í dag
frá Fossvogskirkju. Gísli fæddist á
Sauðárkróki 22. mars 1935. For-
eldrar hans, sem báðir em látnir,
vom Láms Þórarinn Blöndal, kaup-
maður á Sauðárkróki og síðar í
Reykjavík og kona hans, Sigríður
Þorleifsdóttir Blöndal. Gísli lauk
stúdentsprófi 1955 frá Menntaskól-
anum í Reykjavík og kandidatsprófi
í viðskiptafræðum 1959 frá Há-
skóla íslands. Þá stundaði Gísli nám
við London School of Economics og
hlaut þar doktorsgráðu (PhD) í
þjóðhagsfræði á árinu 1965. Gísli
var starfsmaður í hagfræðideild
Seðlabanka íslands áður en hann
fór utan til náms í Englandi og
starfaði þar einnig með náminu og
að því loknu eða þar til hann var
skipaður hagsýslustjóri ríkisins í
júlí 1967 en því starfi gegndi Gísli
þar til að hann tók við stárfi vara-
fulltrúa Norðurlanda í stjóm Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins í Washing-
ton í nóvember 1978. Að skipun-
artíma loknum hjá Alþjóðagjaldeyr-
issjóðnum tók Gísli aftur við starfi
hagsýslustjóra í apríl 1981 og
gegndi því þar til hann sagði því
lausu og réðst aftur til starfa hjá
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum í nóv-
ember 1981. Þar starfaði Gísli til
dánardags.
Gísli kvæntist 18. október 1958
Ragnheiði Jónsdóttur. Foreldrar
hennar vom Jón Magnússon skáld
í Reykjavík og Guðrún Stefáns-
dóttir. Ragnheiður reyndist Gísla
góður lífsfömnautur. Gísli og Ragn-
heiður eignuðust tvo syni. Svein-
bjöm hefur lokið BA-prófí í sagn-
fræði frá Háskóla íslands og dokt-
orsgráðu í hagfræði frá Cambridge,
en hann starfar nú hjá Efnahags-
og framfarastofnuninni (OECD) í
París. Jón Ragnar stundar háskóla-
nám í Washington.
Kynni okkar Gísla hófust þegar
hann var ráðinn hagsýslustjóri
ríkisins á árinu 1967 og hófst þá
10 ára gott og náið samstarf. Þeg-
ar Gísli tók við stjóm fjárlaga- og
hagsýslustofnunar, í daglegu tali
venjulega kölluð „hagsýslan", fór
hann í starf sem stofnað hafði ver-
ið til rúmlega ári áður og hafði Jón
Sigurðsson, sem nú er forstjóri ís-
lenska jámblendifélagsins, gegnt
starfínu fyrsta árið. Gísli hóf störf
eins og áður segir í júlímánuði þeg-
ar annatími vegna fjárlagagerðar
fyrir árið 1968 stóð sem hæst en
því til viðbótar var fjárlagafrum-
varpið unnið í samræmi við nýsam-
þykkt lög um ríkisreikning og fjár-
lagagerð, sem hafði í för með sér
gerbyltingu á formi og framsetn-
ingu fjárlagafrumvarpsins. Það var
erfítt að hefja störf við þessar að-
stæður en okkur samstarfsmönnum
Gísla varð fljótlega ljóst hvem
mann hann hafði að geyma. Hann
var fljótur að ná tökum á þeim
verkefnum sem glíma þurfti við og
sýndi þann dugnað og góðu gáfur
sem hann hafði til að bera.
Gísli vann störf sín af mikilli
vandvirkni og gerði sömu kröfur til
undirmanna sinna. Hann gat verið
harður af sér í samskiptum við aðra,
sérstaklega ef honum þótti rang-
lega eða óheiðarlega að málum
staðið. Gísli var mikill húmoristi og
gat verið háðskur ef hann vildi það
við hafa en hann beitti þó ekki þeim
eiginleika sínum nema honum þætti
menn hafa til þess unnið. Mönnum
lærðist fljótt að ekki dygði að koma
fram við Gísla með yfirgangi heldur
hentaði betur að reka sín mál við
hann á heiðarlegan og drengilegan
hátt. Gísli ávann sér verðskuldaða
virðingu samstarfsmanna sinna og
annarra, sem hann átti samskipti
við en þeir voru fjölmargir. Auk
flárlagagerðar stjómaði Gísli ýms-
um endurbótum í ríkiskerfínu, sem
heyrðu undir hagsýsluna. Gísli vann
mikið með fjárveitinganefnd Al-
þingis og er mér það kunnugt að
hann var mikið metinn og virtur
af þeim þingmönnum, sem sátu í
nefndinni á þessum árum. Segja
má að aldrei hafí fallið skuggi á
samstarf okkar Gísla. Mikið álag
fylgdi störfum við fjárlagagerðina
og ekki þýddi að fara í orlof að
sumarlagi. Ofan á þetta bættist að
Gísli var þá oft mjög illa haldinn
af gigt og þurfti að beita sig hörðu
svo að hann gæti lokið verkefnum
sínum á tilsettum tíma.
Gísli náði ekki háum aldri en á
þó að baki gott lífsstarf. Eiginkonu
og sonum sendi ég einlægar samúð-
arkveðjur frá mér, fjölskyldu minni
og gömlum starfsfélögum okkar
Gísla.
Minning um góðan dreng mun
lifa.
Orn Marinósson
+
Okkar innilegustu þakkir fyrir veitta samúð og hlýhug við andlát
eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður og stjúpa,
EIRÍKS KÚLD SIGURÐSSONAR.
Margrót Geirsdóttir,
Eygló Kúld Eiríksdóttir,
Margeir Kúld Eiriksson,
Kristfn Eirfksdóttir,
Helgi Eirfksson,
Elín Eiríksdóttir,
Sigurður Eirfksson,
Dagmar Inga Kristjánsdóttír,
Hjörtur Eiríksson,
Kristjana Gunnarsdóttir,
Þórður Ásmundsson,
Guðleif Kristjánsdóttir,
Gfsli Kristjánsson.