Morgunblaðið - 02.03.1988, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. MARZ 1988
Hvað segja þeir um rekstrarstöðu fiskvinnslunnar eftir efnahagsaðgerðir ríkissljórnarinnar?
Tapreksturinn
er minni en ella
Efnahagsráðstafanir ríkisstjómarinnar hafa nú
verið ákveðnar, en þeirra hefur verið beðið með
nokkurru óþreyju, sérstaklega af hálfu fulltrúa
fískvinnslunnar. Samkvæmt útreikningum þeirra
hefur frysting sjávarafurða verið rekin með 10 til
15% tapi og lokun og gjaldþrot vofað yfir frystihús-
unum. Morgunblaðið snéri sér því til stjómenda
nokkurra frystihúsa auk fulltrúa íslenzkra iðnrek-
enda og landsambands útgerðarmanna og innti þá
álits á stöðu fiskvinnslunnar eftir efnahagsráðstaf-
anir ríkisstjómarinnar. Svör þeirra fara hér á eftir:
Ólafur Guðmundsson,
Ólafsvik:
Ríkisstjórnin
hefur fallið frá
fyrri ákvörðun
„ÞAÐ ER gott að ríkisstjómin
hefur að hluta fallið frá ákvörð-
unum sínum frá því í fyrra í sam-
bandi við launaskatt og sölu-
skatt,“ sagði Ólafur Guðmunds-
son framkvæmdastjóri Hrað-
frystihúss Ólafsvíkur. „Þetta
með söluskattinn er í raun sjálf-
sagður hlutur. Ég veit ekki ann-
að en aðrar iðngreinar fái þetta
endurgreitt. Ég sé ekki að þetta
sé ómerkilegri atvinnugrein en
hver önnur.“
„í flestum löndum fengju svona
útflutningsfyrirtæki endurgreidd
ýmis gjöld af þessu tagi, annað
hvort strax eða þegar varan fer úr
landinu," sagði Olafur.
„Þessi 6% gengisfelling hefði þurft
að vera meiri," saðgi Olafur einnig.
„Eg hefði talið 10-12% æskilegt.
Það sem er hvað þyngst í þessum
rekstri eru vextimir og ef tekst að
ná niður verðbólgunni og vöxtunum
þar með, þá er það náttúrulega það
sem við þurfum á að halda. Það
er auðvitað höfuðmál að við búum
við tiltölulega stöðugt umhverfi eins
og allir okkar keppinautar."
„Það þýðir ekkert að hækka hér
laun og verð á þjónustu og hráefni
langt umfram það sem gerist í okk-
ar samkeppnislöndum. Ég held að
við séum búnir að ofgera flestum
okkar mörkuðum, neysian dregst
saman í sumum löndum og við erum
ekki aðeins í samkeppni við aðra
fískframleiðendur, við erum í sam-
keppni við alla þá sem framleiða
matvæli erlendis," sagði Ólafur
Guðmundsson. „Fiskur hefur hækk-
að margfalt á við önnur matvæli
og þá flytja neytendumir sig yfír í
kjúídinga, kjöt, grænmeti eða eitt-
hvað annað. Það er algengur mis-
skilningur hér að við þurfum aðeins
að keppa við Norðmenn eða
Kanadamenn um verð á fiski, það
er alls ekki rétt, fólk breytir til —
einnig hérlendis — eftir því hvað
varan kostar. Það er ekkert sæld-
arlíf framundan fyrir fískvinnslu-
fyrirtæki enda fínnst mér að það
eigi að setja á verðstöðvun í landinu
meðan menn eru að koma sér niður
á jörðina,* sagði Ólafur Guðmunds-
son framkvæmdastjóri Hraðfrysti-
húss Ólafsvíkur.
Víglundur Þorsteins-
son, formaður FÍI:
Verðum að
hætta þenslu-
brjálæðinu
„ÁLIT mitt á efnahagsráðstöfun-
um ríkisstj ómarinnar ræðst af
því hvernig þjóðin hegðar sér í
framhaldinu. Við verðum fyrst
og fremst að hætta þessu þenslu-
bijálæði. Þessar ráðstafanir
bæta þó samkeppnisstöðu út-
flutningsiðnaðar og samkeppnis-
iðnaðar, svo lengi sem gengis-
breytingin endist,“ sagði
Víglundur Þorsteinsson, formað-
ur Félags íslenskra iðnrekenda.
Víglundur sagði að gengisbreyt-
ingin væri ekki varanleg lækning í
núverandi efnahagskerfi og ekki til
annars en að létta á þrýstingi
augnabliksins. „Ef verðbólgan á
síðari hluta árs hjaðnar verulega
þá gæti það hjálpað. Hún hlýtur
að aukast f fyrstu, vegna áhrifa
gengisbreytingarinnar, en síðan
þyrfti hún að geta hjaðnað mjög
kröftuglega, þannig að fyrirtæki
sjái raunvemleg áhrif í lækkandi
nafnvöxtum og raunvöxtum."
Víglundur tók skýrt fram að
nauðsynlegast væri að draga út
þenslu. „Við verðum að hætta að
eyða eins og fífl og það þarf jafn-
framt að draga úr framkvæmdum.
í því sambandi þýðir ekki að ein-
blína á ríki og sveitarfélög. Ein-
staklingar verða líka að breyta sinni
hegðan. Ef ekki næst jafnvægi nú
þá líður ekki nema um það bil ár
þar til næsta gengisfelling er óum-
flýjanleg," sagði Víglundur Þor-
steinsson.
Páll Jónsson,
Þorlákshöfn:
Fiskvinnslan
áfram rekin
með tapi
„MÉR líst illa á þessar ráðstafan-
ir ríkisstjórnarinnar, því mér
sýnist sem fiskvinnslan verði
áfram rekin með tapi. Ástandið
er þegar orðið það slæmt að ekki
er á bætandi," sagði Páil Jóns-
son, framkvæmdastjóri fisk-
vinnslunnar Meitilsins í Þorláks-
höfn um efnahagsaðgerðir rikis-
stjómarinnar.
Páll kvaðst hafa reiknað með því
að ríkisstjómin gerði fískvinnslunni
kleift að hafa reksturinn halla-
lausan. „Mér skilst nú að menn
hafí verið ginntir til að semja,"
sagði hann. „Því var lofað, að ef
kjarasamningar yrðu hóflegir yrði
séð til þess að viðeigandi rekstrar-
grundvöllur næðist fyrir fískvinnsl-
una. Þessar ráðstafanir nægja hins
vegar engan veginn til þess. Gengis-
felling dugar auðvitað skammt ein
sér, en það má benda á að rafmagn
til fískvinnslu er mjög dýrt og þar
ofan á bætast ýmsir skattar og
gjöld. Gengisfellingin hefði hins
vegar þurft að vera að minnsta
kosti 12-15%, en það þarf einnig
að létta gjöldum af fískvinnslunni."
Páll sagði að hann gæti ekki
ímyndað sér að fjölmörg fyrirtæki,
sem hefðu verið rekin með miklum
halla mánuðum saman, gætu haldið
uppi rekstri lengi enn. „Við hefðum
þurft að komast upp fyrir núllið,
til að reyna að vinna upp tapið. Þá
vil ég líka benda á að spennan í
þjóðfélaginu er alltof mikil. Það er
mikið launaskrið f sumum greinum
og auknum launakostnaði er velt
beint út í verðlagið," sagði Páll
Jónsson, framkvæmdastjóri Meitils-
ins að lokum.
Einar Oddur Kristjáns-
son, Flateyri:
Þarf harðari
ráðstafanir
„ÉG ER mjög fylgjandi þeirri
leið að reyna að koma verðbólg-
unni niður, því hún er okkar
versti óvinur. Hins vegar er ég
alveg viss um að ef á að takast
að kveða hana niður þarf að
gera miklu harðari ráðstafanir f
peningamálum en ríkisstjómin
gerir nú,“ sagði Einar Oddur
Kristjánsson, framkvæmdastjóri
Hjálms, útgerðarfélags Flateyr-
ar.
Einar Oddur sagði lífsnauðsyn-
legt fyrir fískvinnsluna og sam-
keppnisatvinnuvegina að teknir
væru miklu meiri peningar út úr
hagkerfínu en gert er. „Annars
heldur verðbólgan áfram og
snemma sumars verður vandi okkar
orðinn mjög mikill að nýju,“ sagði
hann. „Það er óhugsandi að við
þolum 10 milljarða viðskiptahalla.
Með þeim ráðstöfunum, sem nú eru
gerðar, fáum við þó nokkurra mán-
aða frest, en fískvinnslan nær
eflaust ekki að rétta af við þessar
aðstæður, þó ástandið batni vissu-
Iega.“
Einar Oddur sagði að ekki væri
hægt að halda áfram að safna
skuldum endalaust. „Það er ekkert
á íslandi svo nauðsynlegt að ekki
megi fresta því,“ sagði hann. „Þar
á ég við framkvæmdir af öllu tagi
og ekki síst fyrirhugaðar fjárfest-
ingar í sjávarútvegi. Það þarf ekk-
ert að herða sultarólina, heldur
hegða sér í samræmi við aðstæður."
Marteinn Friðriksson,
Sauðárkróki:
Endar munu
ekki ná saman
„ENDAR munu ekki ná saman i
frystingunni með þessum að-
gerðum," sagði Marteinn Frið-
riksson framkvæmdastjóri Fisk-
iðju Sauðárkróks. „Ég held að
allir í þessum bransa séu sam-
mála um að þetta sé ekki nægi-
legt, það er í áttina en ekki nægi-
legt. Okkur sýnist hér að þetta
sé um það bil 2/a af því sem við
vorum búnir að reikna út að
okkur vantaði."
„Það sem á vantar er nokkur
prósent, annað hvort í hærra verði
eða lækkuðum kostnaði. Það gæti
orðið áhrifaríkt í framhaldi af þessu
að reyna að ná enn frekar niður
Qármagnskostnaði með því til dæm-
is að kanna hvort ekki sé grundvöll-
ur fyrir í bönkum að breyta enn
meira vöxtum og vísitöluálagi,"
sagði Marteinn Friðriksson. „Þetta
er það sem mér sýnist svona í fljótu
bragði af því sem heyrst hefúr f
fréttum. Þjóðhagsstofnun á til
dæmis enn eftir að gefa út opin-
berlega yfírlýsingu hvaða áhrif
þessar aðgerðir hafa á útreikninga
hennar."
Kristján Ragnarsson,
framkvæmdastjóri LIU:
Afkoman ræðst
af fiskverðinu
„HVER afkoman verður ræðst
af því hvað við fáum fyrir fisk-
inn. Það er ljóst, að verð á fiski
framleiddum um borð f frysti-
skipum hækkar um 6%, fiskur,
sem seldur er ferskur erlendis
úr skipum og gámum hækkar
um það sama. Þá er það spurn-
ingin hvaða áhrif gengisbreyt-
ingin mun hafa á innlendu fisk-
markaðina, sem ráða miklu um
verðmyndun á fiski á Suðvestur-
landi. Loks eigum við eftir þann
hluta landsins, sem býr við lág-
marksverð Verðlagsráðs, sem er
lægra verðið, sem greitt er á físk-
mörkuðunum. Ég held að það
geti að minnsta kosti ekki staðið
tU lengri tíma að fiskverðs-
ákvarðanir Verðlagsráðs fylgi
ekki almennum verðbreyting-
um,“ sagði Kristján Ragnarsson,
framkvæmdastjóri LÍÚ, í samtali
við Morgunblaðið.
„Lækkun á gengi hefur áhrif á
útgerðarkostnað og hækkar hann
vegna þess að hann er mjög bund-
inn erlendum aðföngum. Nú stend-
ur hins vegar svo vel að olíuverð í
heiminum fer lækkandi og hefði
verið ástæða til að lækka olíuverð
um mánaðamótin janúar-febrúar.
Það er hins vegar gert núna, en
er ekki í neinum tengslum við þess-
ar efnahagsráðstafanir, verðið hefði
lækkað hvort sem er. Það verður
því ekki kostnaðarauki hvað þetta
varðar.
Við fögnum því að haldið er
áfram að endurgreiða uppsafnaðan
söluskatt. Útgerðin á umtalsverðan
hlut í þeirri upphæð, en ekki hefur
verið ákveðið hvemig henni verður
ráðstafað. Hins vegar er söluskatt-
ur ekki endurgreiddur til þeirra,
sem frysta aflann um borð og
þeirra, sem selja hann ferskan er-
lendis. Það fínnst mér vera miður,
það á ekki að raska afkomuhlut-
föllum milli greina með þessum
hætti, heldur á það sama yfír alla
að ganga.
Launaskattur. var afnuminn af
útgerðinni árið 1972. Við hörmuð-
um því mjög að þessi skattur skyldi
vera lagður á að nýju frá síðustu
áramótum og mótmæltum því.
Landbúnaður hefur ekki verið látinn
greiða launaskatt og launaskattur
er ranglát skattheimta, sem ekki
byggist á afkomu. Þess vegna
fagna ég niðurfellingu hans,“ sagði
Kristján Ragnarsson.
Pétur Olgeirsson,
Vopnafirði:
Hefði átt að
gefa gengið
frjálst
„ÉG HEFÐI viljað að gengið
hefði verið gefið fijálst. Það
hefur verið stefna ríkisstjómar-
innar að gefa alla skapaða hluti
fijálsa, alla álagningu og alla
þjónustu og vöru,“ sagði Pétur
Olgeirsson framkvæmdastjóri
Tanga hf. á Vopnafirði. Það er
erfitt að skiþ'a hvers vegna und-
irstöðuatvinnuvegur þjóðarinn-
ar, sem sér um 75% af gjaldeyris-
öfíuninni sé eini aðilinn í þjóð-
félaginu sem ekki má hafa fijáls-
ræði. Við getum ekki hækkað
laun og velt því og öðram kostn-
aðarhækkunum okkar út í ein-
hveijar tekjur þjá okkur, við
ráðum tekjumynduninni ekki
sjálfir eins og menn í ýmsum
öðrum atvinnuvegum.
„Ég hefði viljað fá gengið frjálst
eins og annað," sagði Pétur. „Ég
veit ekki af hveiju menn þora ekki
að gefa okkur gengið ftjálst. Það
er það sem við skiljum ekki. Við
erum orðnir margir á þessari skoð-
un að við þurfum að fá að búa við
sömu skilyrði og aðrir atvinnurek-
cndur í þjóðfélaginu. Það er kjam-
inn f því sem ég tel að hefði átt
að gera. Ekki að vera að rugla um
gengislækkun upp á einhver pró-
sent til eða frá. Það er verið að
bjarga okkur í næstu þijá mánuði,
þá kemur aftur kall um næstu 5%
gengisfellingu og eftir 6 mánuði
kemur aftur kall um önnur 5%.
Ríkisstjómin á að taka á þessum
málum af einhverri alvöru og þori
og ekki vera með eitthvert hálflcák
í þessu. Það þarf að skapa okkur
gmndvöll til þess að við getum
gert einhveijar áætlanir fram í
tímann og unnið eftir þeim eins og
menn. Við eigum ekkert að þurfa
að vera einhveijir nauðþurftamenn
í þessu þjóðfélagi, við sem vinnum
við þennan atvinnuveg," sagði Pét-
ur Olgeirsson framkvæmdastjóri
Tanga hf. á Vopnafírði.