Morgunblaðið - 02.03.1988, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. MARZ 1988
31
Landsvirkjun:
Gengislækkunin
þýðir 114 mittj. kr.
hækkun útgjalda
Langtímaskuldir hækka um 1,3 milljarða
Efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar munu hafa umtalsverð áhrif
á rekstur og afkomu Landsvirkjunar að sögn Halldórs Jónatansson-
ar, forstjóra. Lántökuheimild fyrirtækisins vegna framkvœmda var
lækkuð um 75 miiyónir kr., en liklega mun takast að komast hjá
vandræðum af þeim sökum með ýmsum aðhaldsaðgerðum. Gengis-
lækkun um 6% sagði Halldór hafa í för með sér að útgjötd hækka
um 114 milljónir króna umfram 56 miljjón króna tekjuaukningu af
raforkusölu til stóriðju. Önnur áhrif gengislækkunarinnar væru, að
langtímaskuldir fyrirtækisins hækkuðu úr 23,7 í um 25 milljarða
króna, eða um 1,3 miHjarða. Enn er ekki ljóst, hver áhrif þessara
hækkana verða á gjaldskrá Landsvirkjunar.
Halldór Jónatansson sagði í sam-
tali við Morgunblaðið í gær, að
framkvæmdaáætlun Landsvirkjun-
Fiskveiðasjóður:
Skerðing’in
hefur áhrif
á komandi
lánveitingar
HJÁ Fiskveiðasjóði hefur ekki
verið fjallað um áhrif efnahags-
ráðstafana ríkissljómarinnar og
þvi ekki hægt að slá föstu hver
þau verða. _
Svavar Ármannsson aðstoðar-
framkvæmdastjóri Fiskveiðasjóðs
sagði í samtali við blaðið, að ekki
væri enn farið að ákveða lánsloforð
á þessu ári. Síðustu tvö ár hafa
verið gefín út loforð og sagði Svav-
ar ljóst, að þau lán skertust ekki.
Hins vegar hlyti lækkun lántöku-
heimildar um 75 milljónir króna að
hafa sín áhrif, auk þeirra almennu
tilmæla ríkisstjómarinnar, að Fisk-
veiðasjóður frestaði „svo sem fram-
ast er unnt lánveitingum til nýsmíða
og kaupa á fískiskipum". Svavar
sagði að ahrifín kæmu fram, þegar
fjallað verður um nýjar lánveiting-
ar, en á þessu stigi er ekki vitað á
hvern hátt, þar sem stjóm sjóðsins
á eftir að ræða viðbrögð við þessum
efnahagsráðstöfunum.
Við verðum
aðtakaþessu
- segir sljórnarfor-
maður Herjólfs hf.
Lántökuheimild til smiði Vest-
mannaeyjafeijunnar Heijólfs var
skert um 25 miljjónir króna með
efnahagsráðstöfunum rikisstjóra-
arinnar. Guðmundur Karlsson
stjómarformaður Heijólfs hf.
sagði að þessu yrði að taka, ekk-
ert væri við því að gera.
Hann vildi ekki tjá sig um áhrif
þessarar lækkunar, enda væri ékki
enn gengið frá neinum samningum
um smíði feijunnar og því ekki hægt
að segja neitt um hvort smíðinni
seinkar. Nefnd á vegum fjármála-
ráðuneytisins, samgönguráðuneytis-
ins og fjárveitinganefndar Alþingis
Qallar nú um væntanlega smíði feij-
unnar, sem áætlað hafði verið að
yrði lokið árið 1989. „Þegar eigendur
Heijólfs hafa gefíð grænt ljós mun-
um við bjóða verkið út og þá skýrist
væntanlega hvaða áhrif þetta hefur",
sagði Guðmundur Karlsson. Eigend-
ur Heijólfs eru að stærstum hluta
Vestmannaeyjabær og Ríkissjóður.
ar væri að fjárhæð alls 880 millj.
króna fyrir árið í ár og hefði fyrir-
tækið heimild í lánsfjárlögum til að
taka erlend lán að fjárhæð alls 600
millj. króna vegna þessara fram-
kvæmda. Mismunurinn greiðist af
rekstrartekjum Landsvirkjunar.
Efnahagsráðstafanir ríkisstjómar-
innar fela í sér, að þessi lántöku-
heimild lækkar um 75 millj. króna.
Þar á móti kemur, að með skuld-
breytingum lækka vaxtagjöld
Landsvirkjunar vegna fram-
kvæmda um 30 millj. króna. Fram-
kvæmdavandinn snýst því um mis-
muninn, eða 45 milljónir króna.
Reynt verður að leysa þann vanda
með tilfærslu framkvæmda, auk
þess sem aukið eigið fé til fjármögn-
unar þeirra og innlendar lántökur
koma einnig til greina í sama skyni,
að sögn Halldórs. Hann sagði ekki
svigrúm til að fresta framkvæmd-
um meira en þegar hefur verið gert,
vegna samninga við framkvæmda-
aðila.
Langiímaskuldir hækka um
l,3milljarða
Þá sagði Halldór Jónatansson að
afleiðingar 6% gengislækkunarinn-
ar fyrir fjárhag Landsvirkjunar
væru mjög alvarlegar.Langtíma-
Dráttar-
vextir í
mars 3,8%
YNGVI Öm Kristinsson, hag-
fræðingur þjá peningamáladeild
Seðlabankans, sagði, að Seðla-
bankinn hefði nú þegar beint því
til innlánsstofnana að þær reikni
dráttarvexti sem dagvexti, er
Morgunblaðið spurði hann hve-
nær nýtt dráttarvaxtakerfi, sem
kynnt var i efnahagsaðgerðum
ríkisstjórnarinnar, kæmi til
framkvæmda.
„Dráttarvextir hafa verið reikn-
aðir á 16. degi og þá sem fyllir
mánaðarvextir," sagði Yngvi Öm.
„Lögin segja að almennt skuli
reikna dráttarvexti sem dagvexti
en það er hins vegar heimilt að
reikna þá sem fulla mánaðarvexti
fyrir brot úr mánuði ef fyrir því er
hefð eða venja.
Auglýstir mánaðardráttarvextir
fyrir mars eru 3,8% og ársdráttar-
vextir 45,6%. Vextir á viðskipta-
reikningum, þ.e.a.s. opnum hlaupa-
reikningum, voru lækkaðir í 19% í
dag, 1. mars, en þeir vom lækkað-
ir úr 26% í 21% 21. febrúar sl.
Vextir á víxlum sem við kaupum
af bönkunum hafa verið 51,6% frá
áramótum en þeir vom lækkaðir í
45,6% í dag, 1. mars. Þá vora for-
vextir ríkisvíxla lækkaðir úr 33,1%
í 29% 29. febrúar sl.,“ sagði Yngvi.
skuldir fyrirtækisins hækka úr 23,7
milljörðum í um 25 milljarða króna,
eða-um 1,3 milljarða, sem þýðir
hækkun vaxtagjalda í framtíðinni.
Útgjöld hækka um 170
milljónir
Áætlað er, að sögn Halldórs, að
vaxtagjöld, afskriftir og almenn
rekstrargjöld hækki vegna gengis-
lækkunarinnar og miðað við 15%
verðbólgu á árinu um alls 170 millj-
ónir króna á árinu. Á móti því kem-
ur, að tekjur frá ÍSAL em áætlaðar
hækka um 40 millj. kr., frá Jám-
blendifélaginu um 13 millj. kr. og
frá Áburðarverksmiðjunni um 3
millj. kr. vegna gengisfellingarinn-
ar. Alls nemur sú tekjuaukning 56
millj. króna það sem eftir er ársins.
Að þessum tekjuauka frádregnum,
em áhrif gengislækkunarinnar því
þau, að rekstrarafkoman verður
neikvæð um 114 milljónir króna.
Raforkuverð til ÍSAL gæti
hækkað
Ymsir óvissir þættir geta lækkað
Kristján Óskarsson, fram-
kvæmdastjóri Glitnis hf., sagði að
6% gjald á erlendar lántökur hefði
sjálfsagt þau áhrif að eftirspumin
hjá fjármögnunarleigufyrirtækjun-
um minnkaði eitthvað og það væri
það sem til væri ætlast. „Svona
skattar em mjög óeðlilegir en sem
betur fer er þetta tímabundið
gjald," sagði Kristján. „Menn vora
mjög bjartsýnir fyrri hluta síðastlið-
ins árs. Það var t.d. kosningaár,
mikil 'þensla í þjóðfélaginu og því
mikil eftirspum eftir fjármagni. Það
var hins vegar komið meira jafn-
vægi á eftirspumina þegar lagt var
á 3% lántökugjald í júlí sl. og ekki
hefúr orðið breyting þar á. Það em
því allt aðrar aðstæður en í fyrra
og því ekki ástæða til að hækka
þennan skatt," sagði Kristján.
Ánægjuefni ef
raunvextir lækka
Pétur Bjömsson, framkvæmda-
stjóri Ávöxtunar sf., sagði að það
væri honum ánægjuefni ef raun-
vextir á spariskírteinum ríkissjóðs
þessa tölu segir Halldór og nefnir,
að þróun álverðs í heiminum bendir
til þess, að rafmagnsverð til ÍSAL
geti orðið hærra í ár en áætlað
var, eða 16 US mill á kWst í stað
15 US mill. Slík meðalverðshækkun
mundi auka tekjur Landsvirkjunar
um 55 milljónir króna. Einnig em
horfur á að vaxtakostnaður vegna
lána, sem hvfla á mannvirlq'um í
rekstri verði um 25 milljónum króna
lægri en áætlað var, vegna Iækkun-
ar á LIBOR-vöxtum. Gangi þetta
eftir, ásamt fyrmefndri hækkun á
stóriðjuverðinu, minnkar rekstrar-
vandinn um 80 milljónir króna til
viðbótar, eða úr 114 í um 34 milljón-
ir króna.
lækkuðu, því vextir hérlendis væm
óeðlilega háir. „Ef ríkissjóður ríður
á vaðið og lækkar vextina á spari-
skírteinunum ætti það að leiða til
lækkunar á vöxtum á fijálsa mark-
aðinum," sagði Pétur. „Það em allt
að 8,5% raunvextir á spariskírtein-
unum og það væri ekki óeðlilegt
að þeir færa niður 7,5%. Raun-
vextir hljóta að lækka ef verðbólgan
næst niður og það er ekki eðlilegt
að þeir séu miklu hærri hér en í
nágrannalöndum okkar. En það er
auðvitað aðalatriðið í hvað pening-
amir em notaðir og það þarf fyrst
og fremst að leggja þá í þróun og
uppbyggingu undirstöðuatvinnn-
veganna," sagði Pétur.
Vonasttilað
raunvextir lækki
Gunnar Helgi Hálfdánarson,
framkvæmdastjóri Fjárfestingarfé-
lagsins, sagðist vonast til að raun-
vextir á spariskírteinum ríkissjóðs
lækkuðu. „Ég efast hins vegar um
að með þessum aðgerðum ríkis-
stjómarinnar sé svigrúm til að
lækka vextina," sagði Gunnar
Helgi. „Vextir lækka ekki með ein-
hliða stjómvaldsaðgerðum. Það
Óviss áhrif á gjaldskrá
Sé allt talið saman, tapar Lands-
virkjun því vegna efnahagsráðstaf-
ana ríkisstjómarinnar 45 milljónum
vegna lækkunar lánsheimildar og
34 til 114 milljónum króna vegna
hærri útgjalda. Alls verða það á
bilinu 79 til 159 milljóna króna.
Halldór kvaðst ekki geta sagt neitt
um það á þessu stigi, hver áhrifín
yrðu á gjatdskrá Landsvirkjunar,
það verður ekki ljóst fyrr en niður-
stöður endanlegra áætlana liggja
fyrir, en óhjákvæmilega kæmu
þessi auknu útgjöld til með að verða
tekin inn í myndina, næst þegar
gjaldskrá verður ákveðin.
verður erfítt að lækka raunvextina
ef t.d. hækkun lántökuskatts leiðir
til aukinnar eftirspumar á innlend-
um fjármagnsmarkaði. Skatta-
hækkanir miðað við óbreytt útgjöld
geta leitt til þess að vextir haldast
áfram háir. Með fijálslegri löggjöf
á fjármagnsmarkaði og minni dilka-
drætti, svo sem með húsnæðiskerf-
inu, gæti ríkisvaldið hins vegar
stuðlað að lækkun vaxta,“ sagði
Gunnar Helgi.
Hækkunin dregur
úr lántökum
Sveinn Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Lýsingar hf., sagði
að 6% gjald á erlendar lántökur
væri í sjálfu sér ekki góðar fréttir
fyrir fjármögnunarleigufyrirtækin,
því hækkun gjaldsins drægi úr lán-
tökum hjá þeim. „Við megum ein-
ungis fá 70% af fjármagninu með
erlendum lántökum, þannig að
hækkunin getur leitt til þess að
eftirspumin eftir innlendu lánsfé
aukist og vextir haldist áfram há-
ir,“ sagði Sveinn. „Hækkun lán-
tökugjaldsins upp í 6% er alveg frá-
leit og eykur auðvitað ekki tiltrú
mína á því að þetta gjald verði fellt
niður um næstu áramót eins og
ætlunin var. Við þurfum að fá
vinnufrið fyrir reglum. Okkur og
okkar viðskiptamönnum er alltaf
haldið í óvissu og það er að sjálf-
sögðu mjög slæmt, því fjármögnun-
arleigumarkaðurinn er mjög yið-
kvæmur," sagði Sveinn.
Efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar:
Við þurfum að fá
frið fyrir reglum
- segir Sveinn Hannesson framkvæmdastjóri Lýsingar hf.
í efnahagsaðgerðum ríkisstjórnarinnar felst m.a. að gjald á erlend-
ar lántökur verði tvöfaldað og vextir af spariskírteinum ríkissjóðs
verði lækkaðir. Sveinn Hannesson, framkvæmdastjóri Lýsingar hf.,
sagði í samtali við Morgunblaðið að hækkun gjaldsins á erlendar
lántökur drægi úr lántökum hjá fjármögnunarleigufyrirtækjum en
hækkunin gæti hins vegar aukið eftirspura eftir innlendu lánsfé,
þannig að vextir héldust áfram háir. Fjármögnunarleigurnar þyrftu
að fá vinnufrið fyrir reglum.
Óeðlileg
skattlagning