Morgunblaðið - 02.06.1988, Blaðsíða 53

tjgei í’/tn. .2 ínroAQUTMMn .œgajsvtjohom
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. JÚNÍ 1988
SIG
55"*
Varðmemi Islands
Islenzkir ungtemplarar 30 ára
Það var á sumardaginn fyrsta
1958, sem samtökin íslenzkir ung-
templarar voru stofnuð á útisam-
komu við Tjömina. Sem sagt í tún-
fæti fyrsta landnámsmannsins og
bóndans í Reykjavík.
Hugsjón þessara samtaka barst
hingað frá Svíþjóð með hinum frá-
bæra hugsjónamanni í samtökum
templara, Gissuri Pálssyni, sem sótt
hafði hálfrar aldar afmælismót
sænskra ungtemplara árið 1956.
Einn ógleymanlegasti forystu-
maður þeirra, Sune Person ritari
Norræna sambandsins, kom einmitt
hingað til íslands í boði Gissurar
til að leiðbeina um þessi málefni.
Og svo sem getið er um í upphafi
var þetta æskulýðssamband stofnað
24. apríl 1958.
Hér verður saga þessara samtaka
að sjálfsögðu ekki rakin. Það yrði
of langt mál.
Það má segja að í upphafi ríkti
mikil bjartsýni og kraftur, mér ligg-
ur við að segja vorbirta gróandi
menningar 1 hugum og hjörtum
brautryðjenda, sem voru 8 ung-
mennastúkur og þeirra foringjar.
Og eitt fjölmennasta æskulýðsfélag
sem stofnað hefur verið og starfað
í íslenzku þjóðkirkjunni, Ung-
mennastúkan Hálogaland í Lang-
holtssöfnuði með nær 300 félags-
mönnum, varð þessum samtökum
mikill styrkur í byrjun.
En það ætti ekki heldur að
gleymast, að okkar góða hús í nánd
Tjamarinnar, sem allir þekktu und-
ir nafninu „Gúttó" var þáverandi
Templarahöll og breiddi faðminn
móti þessum nýju æskulýðssamtök-
um af mikilli alúð og höfðingslund.
Annars má segja fullum fetum,
að IUT sýndi mikinn dug og mynd-
arskap frá byijun og á fyrsta ára-
tug. Um það votta Jáðarsmót, Heið-
mörk og hátíðarsamkomur síðsum-
ars hvers í Galtalækjarskógi. En
þau sumarmót eru einn hinn feg-
ursti menningarlogi, sem lýsir í
skemmtanalífi íslenzku þjóðarinnar.
Og ættu allir af þeim að læra.
Aldrei hefur verið meiri þörf fyr-
ir leiðsögn og handleiðslu æskufólks
en einmitt nú, þegar eitumeyzlan
leggur undir sig heiminn, svo líkja
má við styijaldir og ósýnilegar
atómbombur á sjálfar mannsálim-
ar. Þar verða íslenzkir ungtemplar-
ar að telja góða varðstöðu nú,
sitt æðsta hlutverk.
Sumarmótin í „skóginum" benda
öllum öðmm, sem undirbúa sumar-
skemmtanir þúsundanna úti í dýrð
síðsumarsins, á það takmark, sem
slíkar samkomur þurfa að eiga og
steftia að til að verða mikilsverður
menningarþáttur á vegum æskunn-.
ar og í raun allrar þjóðarinnar. En
þar hefur vantað mikið til. Þar
ætti hin gáfaða, glæsilega og
hrausta íslenzka æska að ganga
fram með hetjudáðum á Qölbreytt-
an hátt.
Þar mætti gjaman minnast á
verðugan hátt, að íslenzka þjóðin
er svo hamingjusöm, að þurfa ekki
að veija tíma sínum, kröftum og
fjármunum til hins mesta bijálæðis
og heimsku, sem nefnist hertækni
og djöfulæði styijalda. Líklega gera
fáir sér grein fyrir, hve þetta er
stór og mikilsverður þáttur í öllu
lífi íslenzku þjóðarinnar.
Hugsið ykkur, þið göfugu
íslenzku ungmenni, hve dásamlegt
það er, að þið skulið ekki vera skyld- ■
ug til á fegursta þroskaskeiði æsk-
unnar, að vera send að heiman í
stofnanir, sem kenna hópmorð og
vopnaskak, styijaldaræði og
grimmd á vegum valds og kúgun-
ar. Það er meiri hamingja en nein
orð ná yfir. Að ekki sé nú minnst
á þá milljarða, sem þessi fámenna
þjóð gæti og getur varið til vitur-
legri framkvæmda á brautum friðar
og frelsis. Þess verður aldrei notið
né þakkað með orðum einum. Og
í sambandi við það vildi ég benda
á eitt, sem ætti að vera virkur þátt-
ur í athöfnum og stefnu þeirra varð-
manna, sem ungtemplarar eru eða
ættu að vera á vegum bemskunn-
ar. En það er að koma í veg fyrir
vopnaleiki bama og unglinga, sem
hafa færzt svo mjög í vöxt á sfðustu
tímum.
Er til ógeðslegra athæfi, þótt í
leik sé framið, en sjá fallegan dreng
miða byssu sinni, fagurskreyttu
leikfangi, að systur sinni, bróður
eða vini? Svari því hver sem vill. En
í landi, sem er á svo háu menningar-
stigi að banna hnefaleika, ættu
vopnaleikir vissulega að vera bann-
aðir.
Þetta og margt fleira minnir á
nokkra þætti í varðstöðu íslenzkra
ungtempiara, sem gætu eflt bæði
aðstöðu þeirra í samfélaginu og
ekki síður þeirra eigin hugsun og
hjartalag til viturlegra athafna.
Það gæti orðið grunnur daglegra
og árlegra félagsstarfa, sem aldr-
ei mætti vanrækja. Mætti þar fyrst
nefna vissan dag á hveiju vori, sem
væri vel undirbúinn til vinnu í skóg-
rækt og til leiðbeiningar um alla
umgengni við gróandi líf landsins
og vemdun þess. Þar skyldi einnig
minna á upphafið. Þegar unnið var
á Jaðri og í Heiðmörk til ræktunar
gróandi þjóðlífs bæði jarðar, tijá-
gróðurs og blóma og ekki síður til
eflingar hugsunar og samstarfs í
anda og krafti hugsjóna þessara
mikilsverðu félagssamtaka og varð-
stöðu þeirra um gróandi þjóðlíf á
vegum hins góða og fagra.
Næst skal hér bent á nauðsyn
þess, að kynna þessar hugsjónir og
kraft þeirra í kirkjunni og skólun-
um. Leita þar ráða og dáða. Og
þar verður umfram allt að leita
samstarfs og kynningar við kenn-
ara og presta. Ein eða fleiri árleg-
ar kirkjuferðir í fallegum hópi og
vel undirbúnar til að fræðast og
Aðalfundur SÍH í Eyjum:
Rætt um eignar-
hald á jarðhita
SAMBAND íslenskra hitaveita
heldur áttundas aðalfund sinn
dagana 2. og 3. júní í félags-
heimilinu við Heiðarveg í Vest-
mannaeyjum. Auk venjulegra
aðalfundastarfa verða flutt
nokkur erindi, m.a. um nýjungar
hjá hitaveitum, eignarhald á
jarðhita og jarðhitaréttindum og
súrefnisupptöku í plaströrum. I
tengslum við erindi um nýjungar
hjá hitaveitum verða ráðgjafar
og söluaðilar tölvukerfa með
kynningu á stýri- og viðvörunar-
kerfum báða dagana.
í frétt frá SÍH segir að hitaveitur
noti tölvur í auknum mæli til skrá-
„ Aldrei hefur verið
meiri þörf fyrir leið-
sögn og handleiðslu
æskufólks en einmitt
nú, þegar eiturneyzlan
leggur undir sig heim-
inn, svo líkja má við
styrjaldir og ósýnilegar
atómbombur á sjálfar
mannsálir nar. “
fræða væri öruggt ráð til að vekja
hugsun og vilja, víðsýni og trúar-
kennd.
f skólunum skyldu undirbúin mót
til fræðslu um voða á vegum eitur-
efna og neyslu þeirra, bæði áfeng-
is og tóbaks og alls konar dóps
og hvað af því getur leitt mikla
óhamingju með glæpum og sjúk-
dómum og þá ekki sízt alls konar
hryllings í vaxandi ástum og
kynlífsathöfnum óvita.
Varðstaða íslenzkra ungtempl-
ara yrði því bæði viðtæk og vemd-
andi, kraftur þeirra meiri en nokk-
um gæti gmnað. Án þessa sam-
starfs, sem æskan sjálf ætti þama
frumkvæði að í vinsamlegum sam-
skiptum við helztu menningarstofn-
anir þjóðarinnar — kirkjur og skóla
yrði margt svo erfitt og fjarlægt.
Að ógleymdum þeim tengslum, sem
þama mjmduðust milli heimila og
menningarstofnana. Að sjálfsögðu
mætti nefna margt fleira á þessum
starfs- og hugsjónabrautum. Gott
væri að heimsækja og bjóða fram
aðstoð á hjálparstofnunum aldraðra
og fatlaðra. Æska og elli þurfa að
eiga samleið. Auðvitað eru svo
kynningarferðalög og hópferðir
bæði innanlands og utan einnig
mikilsverður þáttur í þessu fé-
lagslífi. Sömuleiðis árlegar sam-
komur og hátíðarstundir, og þá
ekki sízt fyrir IUT að muna eftir
árshátíð á sumardaginn fyrsta ár
hvert með fjölbreyttum þáttum í
ræðum, söng, leikjum og dansi.
Best væri þá að fá húsnæði til þess
í nýja Ráðhúsinu fallega við ’ljöm-
ina sem bíður nú borgaranna á élja-
gangi stjómmálanna. Og er ennþá
aðeins draumsýn. En sannarlega
ættu þeir vormenn sem þá verða f
broddi fylkingar að hafa sem nán-
ast samstarf við forystumenn borg-
arinnar og sanna þeim, hve vel
þeir standa vörð um bezta gróður
vorsins í samfélagi þjóðar. Vel
skyldi þá muna að upphaf þessa
varðliðs var stofnað á Tjamarbakk-
anum, í túnfæti Ingólfs og Hallveig-
ar, og er því nánast upphafið sjálft
helgasti hlaðvarpi íslands. Og þau
hjón innrættu sannarlega sínum
niðjum trúna á sigur sólar og morg-
uns, sigur vorsins og lífsins. Þær
bemskuminningar urðu þeim niðj-
um svo heilagar ævilangt, að þeir
fólu sig þeim föður, sem sólina skóp
í síðasta andvarpi sínu.
Fegri minningu er íslenzkum
vormönnum á 20. öld naumast unnt
að finna til að móta sína helgustu
perlu til hamingju og heilla á ævi-
leið. Er æðri auður til nokkurri þjóð
en slíkt land, sem við eigum að
erfðum ftá upphafi og eigum nú
sem paradís friðar og frelsis, starfs
og mannréttinda. Látum aldrei hé-
gómlegar eijur og eitur ræna þeim
auði. Islenzkir ungtemplarar vaki
þar á verði frá sólarupprás við ljóm-
ann frá ásjónu Sólarföður til síns
hinzta dags.
Lögreglan:
Nýir búningar til reynslu
SEXTÁN íslenskir lögreglumenn
munu klæðast nýjum einkennis-
búningi i byijun júlímánaðar. Þá
verða teknir í notkun, til reynslu,
nýir og breyttir lögreglujakkar.
Jakkarnir eru dðkkbláir að lit og
þyki þeir reynast vel er búist við
að þeir verði hluti af einkennis-
fatnaði lögreglunnar frá næstu
áramótum.
Tíu lögreglumenn í Reykjavík, fjór-
ir í Keflavik og tveir á Sauðárkróki
munu nota nýju jakkana á reynslu-
tímanum. Nefnd hefur starfað undan-
farið á vegum dómsmálaráðuneytis-
ins við endurskoðun reglugerðar um
einkennisföt og einkenni lögreglu-
manna og hefur hún nú falið fata-
verksmiðjunni Max að sauma þessa
jakka. Einnig er í ráði að hanna nýj-
ar vetrarúlpur fyrir lögregluna en
einkennishúfur og - buxur breytast
að líkindum ekki. Að sögn Páls
Eiríkssonar aðstoðaryfirlögreglu-
þjóns, sem á sæti í nefndinni, hefur
verið stuðst við fyrirmyndir frá hinum
Norðurlöndunum, einkum Noregi.
Nú eru um 30 ár liðin frá því að
hinn alkunni svarti einkennisbúning-
ur íslensku lögreglunnar var tekinn
Morgunblaðið/KGA
Stefán Guðjónsson lögreglumaður i nýja jakkanum og Jón Már Jóns-
son í þeim gamalkunna.
í notkun. Margir lögreglumenn hafa
talið að jakkinn væri óhentugur til
vinnu, sniðið geti heft hreyfingar
þeirra þegar mikið liggur við, ullar-
efnið sem hann er saumaður krefjist
tíðra hreinsana og einnig sé hann oft
óhentugur í íslenskri veðráttu. Nýi
jakkinn er gerður úr efni sem hrindir
frá sér vatni og er með lausu fóðri,
sem hægt er að nota eftir því sem"'
veður krefjast. Verði jakkinn tekinn
í almenna notkun um áramót munu
lögreglumenn þó eftir sem áður nota
gamla búninginn við ýmis hátíðleg
tækifæri, til dæmis á stórhátiðum og
þegar staðinn er heiðursvörður.
setningar á jarðvarmanotkun og í
stýri- og viðvörunarkerfi. Aðilar frá
hitaveitum Blönduóss, Þorláks-
hafnar, Rangæinga og Sauðárkróks
munu kynna slíkar nýjungar hjá
sínum veitum.
Jónas A. Aðalsteinsson mun
flytja erindi um eignarhald á jarð-
hita og jarðhitaréttindum og Magn-
ús Ólafsson frá Orkustofnun mun
ræða um súrefnisupptöku i plaströr-
um en þau hafa verið verið notuð
talsvert í hitaveitulagnir til sveita.
Á nokkrum stöðum hafa komið upp
vandamál vegna þess að súrefni
leitar inn í rörin og veldur síðan
tæringu í ofnakerfum húsa.
Morgunblaðið/Sverrir
Lögregluþjónar í umferðardeiid sigruðu i árlegri sundkeppni lögregl-
unnar í Reykjavík. Með sundköppunum á myndinni eru þeir Magnús
Einarsson, Ragnar Vignir, Bjarki Eliasson og Arnþór Ingólfsson.
Eldð greitt um
hvítasunnu
LÖGREGLAN í Húnavatnssýslu
fylgdist með hraða bifreiða i sýsl-
unni um hvítasunnuna og ástæða
þótti til að kæra 49 ökumenn fyrir
of hraðan akstur. Þeir óku á
100-140 kílómetra hraða.
Að sögjn Jóns ísberg, sýslumanns,
þótti sérstök ástæða til að vera á
varðbeigi þessa fyrstu ferðahelgi
sumarsins. Lögreglan hóf hraðamæl-
ingar síðari hluta fostudags og á
mánudagskvöld höfðu 49 ökumenn
verið kærðir. Þeir höfðu freistast til
að aka of hratt eftir steyptum vegum
sýslunnar og mældust allir á yfir 100
kflómetra hraða. Sá sem hraðast ók
var á nærri 140 km hraða.
Árleg sundkeppni lögreglunnar
ÁRLEG sundkeppni lögreglunnar
í Reykjavík fór fram í sundlaugun-
um i Laugardal fyrir nokkru. Liðs-
menn umferðardeildar sigruðu i
sveitarkeppni og höfðu nokkra
yfirburði yfir aðrar sveitir.
Tími umferðardeildar var 5,25,2
mínútur, en tími næstu sveitar, D-
vaktar, var 5,52,5. I þriðja sæti varð
A-vaktin, á tímanum 5,57,0 mínútum
og lestina ráku menn af B-vakt, á
tímanum 6,18,0 mínútum.
Lögreglumennimir voru sérstak-
lega prófaðir í björgunarsundi og þar
reyndist Jón Otti Gíslason röskastur,
synti á 47 sekúndum. Næstur honum
kom Sigurður Steingrímsson á 48,8
sekúndum og í þriðja sæti hafnaði
Aðalsteinn Bemharðsson, en hann
synti á 53,2 sekúndum. Dómari og
yfirtímavörður var Ragnar Vignir,
Bjarki Elíasson, yfirlögregluþjónn, sá
um að ræsa keppendur og Magnús
Einarsson og Jón Bjartmarz höfðu
umsjón með keppninni.