Morgunblaðið - 16.08.1988, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, VIDSKIPnMVINNUIÍF ÞRIÐJUDAGUR 16. ÁGÚST 1988
Fjármálastarfsemi
Spænskir bankar að vakna
■ Sameiningarbylgja dynur á þessum rótgrónu og íhaldsömu stofnunum
SPÆNSKA fjármála- og banka kerfið gengur nú í gegnum svo bylt-
ingarkennda umbreytingartíma, að hent er gaman að því að eina
stofnunin sem muni óáreitt lifa þessi umbrot af sé síestan, miðdegis-
verðartíminn. Hann hefst venjulega klukkan 2.30 og getur staðið í
þrjár.til fjórar klukkustundir. Þrátt fyrir allar breytingamar sem
era að verða á spænsku viðskipta- og fjármálalífi, — vegna aðlögun-
arinnar að Evrópubandalaginu og undirbúningsins undir fijálst fjár-
magnsflæði og innri markað EB árið 1992, er miðdegisverðartíminn
óhagganlegur. Formælendur hans halda því reyndar fram að það sé
á þessu tímabili dagsins sem hlutirnir gerist í spænsku viðskiptalifi.
Allt annað hefur gjörbreyst.
Sameiningarbylgja hefur dunið yfir
spænskan bankaheim. Sjö stærstu
einkabankar landsins eru í þann
mund að verða hinir 5 stóru. Banco
Bilbao og Banco Viscaya, tvær
helstu innlánsstofnanir Baskahér-
aðanna, tilkynntu að þeir hyggðust
sameinast þegar í janúar sl. eftir
að forsvarsmönnum hins fyrrnefnda
hafði mistekist yfirtaka næst-
stærsta banka landsins, Banco
Espanol de Credito eða Banesto,
eins og hann er oftast nefndur.
Aðeins fáeinum mánuðum seinna
samþykktu forsvarsmenn Banesto
og stærsta banka landsins, Banco
Central, að rugla saman reitum,
þrátt fyrir að af beggja hálfu væru
höfð uppi kröftug mótmæli við
fréttum vikurnar á undan um að
eitthvað slíkt væri á döfínni. Eftir
standa þá Banco Santander, sem
heldur áfram að fara sínar eigin
leiðir með því að kaupa meirihluta
hlutafjár í litlum bönkum utan
Spánar, og Banco Hispano Americ-
ano og Banco Popular, sem hafa
vart háleitari markmið en draga
áfram fram lífíð á þeim ríflega inn-
lenda vaxtamun sem spænskir
bankar hafa orðið frægir fyrir.
Mikil endurnýjun
A síðustu þremur árum hafa
nýir menn sest í aðalbankastjóra-
eða stjórnarformannsstólana í sex
þessara'sjö stærstu banka Spánar
og ný nöfn leggja nú undir sig fyrir-
sagnimar í ij ármálafréttum dag-
blaðanna í Madrid. Þar á meðal er
Mario Conde, 39 ára að aldri, sem
varð stjómarformaður Banesto á
síðasta ári eftir að hann seldi lyfja-
fyrirtæki sitt og varð stærsti ein-
staki hluthafínn í Banesto í kjölfar-
ið. Alberto Alcocer, 45 ára að aldri,
og frændi hans Alberto Cortina, 42
ára, eru ráðandi hluthafar í stærsta
miðlungsbankanum, Banco
Zaragozano, og hafa nú hafið at-
lögu að Banco Central til að ná
völdum þar. Takist það ekki munu
þeir snúa sér að Banesto með það
fyrir augum að ná a.m.k. 10% hlut
í sameinuðu hlutafélagi þessara
tveggja banka. Þeir eru þar engir
aufúsugestir en láta sér það í léttu
rúmi liggja.
Þannig eru gamlar leikreglur að
taka á sig nýja mynd. Mario Conde
segir að hvað hann varði, þá hafi
atlaga Bilbao-bankans að Banesto
á síðasta ári brotið hin óskráðu lög
í spænskum bankaheimi, og úr því
„menn geta brotið megin reglurnar,
þá geta menn brotið aðrar og létt-
vægari reglur". Hann er því önnum
kafinn við það þessa dagana að
tæla til Banesto nýja stjórnendur
frá keppinautunum, enda ekki van-
þörf á segja kunnugir.
Samkeppnisstaða álitamál
Stuðningsmenn þessarar samein-
ingarbylgju í spænskum banka-
heimi segja hana nauðsynlega, ef
Spánn ætli sér að eiga einhveija
samkeppnisfæra banka í Evrópu
eftir 1992. En stærðin er þó ekki
lausnarorðið, segja þeir. Samkeppn-
isstaða spánskra banka þykir eftir
sem áður verulegt álitamál. Starfs-
mannafjöldi þeirra er talinn vera
langt umfram það sem eðlilegt get-
ur talist. Þeir eru með fleiri útibú
miðað við íbúafjölda en dæmi eru
til um annarsstaðar í Evrópu og
þykja hafa dulið rekstrarlega óhag-
kvæmni með óhóflegri gjaldtöku
fyrir þjónustu sína gagnvart við-
skiptamönnum. I nýlegri skýrslu
EB um efnahagsþróunina innan
bandalagsins eftir 1992 er því hald-
ið fram að ef jafna ætti kostnað
við fjármálaþjónustu innan banda-
lagsins á einhveiju stigi, þyrftu
Spánveijar að skera gjaldskrá
banka sinna niður mest allra eða
um 34% samanborið við 24% niður-
skurð hjá frönskum bönkum og 13%
hjá breskum.
Breska fjármálablaðið The Finac-
ial Times segir hins vegar að á tindi
spænska bankakerfisins sé hóphug-
arfarið allsráðandi. Enda þótt ríkið
hafi ekki lengur nein afskipti af
vaxtaákvörðunum, hefur enginn
stóru bankanna enn þorað að ijúfa
samstöðuna í þeim efnum og við-
brögð þeirra við þeim árangri sem
ýmsir framsæknir erlendir bankar
hafa náð á spænska markaðinum
eftir að þeim var heimiluð lánastarf-
semi innanlands 1978, þykja ekki
beinlínis uppörvandi. Stjómvöld
hafa hins vegar tekið fyrir að fleiri
erlendir bankar fái starfsleyfi í
landinu þar til að EB-lögin vegna
1992 neyða hana til þess. Forsvars-
menn spænsku bankanna eru einnig
skelfingu lostnir yfir þeim fram-
gangi sem erlendu bankarnir hafa
átt að fagna og nú bundist samtök-
um um að selja engin útibú til er-
lendra banka, — sama hversu dýr,
afskekkt og óhagkvæm þessi útibúi
eru.
Erlendir bankar í
fararbroddi
Sumir erlendu bankanna, svo
sem Citybank og Barclays höfðu
þó áður náð að kaupa allmörg slík
útibú og hefur tekist að byggja upp
mikilvægt útbúanet á Spáni. Báðir
bankamir em reiðubúnir að kaupa
fleiri slík útibú, verði þau á annað
borð einhvem tíma til sölu. Þessi
takmörkun sem nú gildir, heftir
hins vegar hefðbundna starfsemi
erlendu bankana og einasta úrræðið
fyrir þá til að auka hlut sinn á
spænska fjármagnsmarkaðinum er
að snúa sér að annarri starfsemi á
sviði fjárfestingabankaþjónustu og
ýmiss konar sérhæfðari fjármála-
þjónustu. Þar em taldir fólgnir
miklir möguleikar í ýmsum greinum
þjónustu, sem erlendu bankamir
hafa raunvemlega verið að ryðja
brautina fýrir. Meðan spænsku
bankarnir hafa unað sér við að fá
lánað ódýrt fjármagn frá viðskipta-
mönnum sínum, hafa erlendu bank-
amir neyðst til að leita út á peninga-
markaðinn og sumir segja búið
hann til. Þannig innleiddi Citybank
svokölluð hringrásarlán eða „revol-
ving credits", eins og þau em kölluð
á erlendu bankamáli, þar sem fjár-
málastofnanir eða fyrirtæki geta
gengið að ákveðnum lánakvóta
vísum en leggja á móti sem greiðslu
ýmis konar pappíra, sem þau hafa
yfir að ráða. Með sama hætti gekkst
Chase Manhattan fyrir einu fyrsta
samstöðuláninu (syndicated loan),
þar sem nokkrar fjármálastofnanir
standa saman að lánveitingu, oft á
mismunandi kjömm, og Bank of
America er sagður eiga heiðurinn
að spænska markaðinum fyrir víxla
og önnur skammtímabréf, eða það
sem kallað er á alþjóðlegu banka-
máli „commercial papers".
Mörg þessara fyrirbrigða em
gamalkunn annarsstaðar og
spænskir bankar hafa smá saman
verið að feta sig inn á þessar sömu
brautir, þótt sérfræðingar segi að
þar sé enn víða óplægður akur. Og
þrátt fyrir viðleitni spænsku bank-
anna að hasla sér völl á sviði fjár-
festingabankaþjónustu, þykir ein-
ungis Banco Santander hafa gert
það með þeim hætti að undir nafni
standi. Einnig þykir mönnum það
kaldhæðnislegt að sameiningarald-
an meðal stóm bankanna hefur ein-
ungis orðið til að flytja inn í landið
fleiri bandaríska keppinauta, því að
Shearson Lehman hefúr verið ráð-
gjafi Banco Hispano Americano í
þessu efni, Goldman Sacks er ráð-
gjafi Banesto, og Salomon Brothers
hefur verið ráðgjafi frændanna
framsæknu, Alcocer og Gortina.
Allt em þetta meðal þekktustu og
stærstu fjármálafyrirtækja í
Bandaríkjunum á sviði íjárfestinga-
bankaþjónustu.
Öflugir sparisjóðir
En standi spænskum bönkum
stuggur af erlendum bönkum, hafa
þeir einnig mátt þola að sparisjóða-
kerfí landsins vérður æ ágengara.
A aðeins 10 ámm hafa sparisjóðim-
ir verið að auka hlutdeild sína í
innlánum úr þriðjungi í nærri 45%
og þetta hefur gerst þrátt fyrir að
sparisjóðunum séu þröngar skorður
SAMSTARFSSAMNINGUR hef-
ur verið undirritaður milli Einars
J. Skúlasonar hf. annars vegar
og norðurlandadeildar banda-
ríska fyrirtækisins NCR hins
vegar. Að sögn Kristján Auðuns-
sonar, framkvæmdastj óra Einars
J. Skúlasonar hf., er NCR fyrir-
tækið virt á sviði tölvufram-
leiðslu, en það var stofnað 1884.
Eins og heiti fyrirtækisins eða
National Cash Register gefur til
kynna framleiðir fyrirtækið alls
kyns afgreiðslukerfi fyrir versl-
anir, auk tölva.
NCR umboð var í eina tíð starf-
rækt á íslandi, en eftir að það
hætti starfsemi sáu Skrifstofuvélar
hf. til skamms tíma um þjónustu
við NCR notendur hérlendis. Að
sögn Kristjáns Auðunssonar starfar
NCR í 120 löndum, rekur 15 verk-
smiðjur víðsvegar um heiminn, og
hefur á sínum snæmm 62000
starfsmenn, en hjá Norðurlandaum-
boðinu einu starfa 1200 starfs-
menn. Allan Pansbo markaðsstjóri
norðurlandadeildarinnar var stadd-
ur hér á landi nýverið. „Eg tók við
þessu starfi fyrir íjómm ámm
síðan, og fljótlega fór ég að svipast
um eftir samstarfsaðila á íslandi.
Fyrir u.þ.b. tveimur og hálfu ári
hófust svo viðræður við Einar J..
Skúlason hf., ogárangurinn afþeim
mun von bráðar gefa að líta,“ sagði
hann, og á þar við þátttöku í tölvu-
sýningunni hér í haust. Á henni
settar með lögum. Að vísu er ríkis-
stjómin nú að hverfa frá þessari
löggjöf sem hefur meira og minna
bundið starfsemi sparisjóðanna við
afmörkuð landsvæði, og eftir 1992
verður þeim nú heimilt að setja upp
útibú hvar í landinu sem er.
Þetta getur haft mikil áhrif á
starfsemi stofnunar á borð við La
Caixa, sparisjóðs með aðalbæki-
stöðvar í Barcelona, en þrátt fyrir
allar takmarkanimar er hann
stærsta fjármálastofnun landsins,
ef miðað er við innlán. Sem stendur
er honum einungis heimilt að starf-
rækja fimm útibú í Madrid og þótt
Caixa-skilti megi sjá um alla borg-
ina er fleiri útibúum ekki heimilt
að reka formlega lánastarfsemi og
því byggist starfsemi hinna skrif-
stofa La Caixa á sölu líftrygginga
og annars konar fjármálaþjónustu.
„Við vildum gjarnan vera með 300
útibú,“ er haft eftir Joseph Vilara-
sau, aðalsparisjóðsstjóra La Caixa,
og það þykir ljóst að hann getur
veitt sér það.
Sparisjóðir úti á landi vilja
sameinast
Út um allt land em hinir smærri
sparisjóðir að byija að leita leiða
til að sameinast og styrkja stöðu
sína áður en 1992 rennur upp. Um
margt eiga þeir þó óhægt um vik
í þessu efni, því að samkvæmt lög-
um er sparisjóðsstjómin þannig
sama sett að hún endurspeglar
pólitík valdahlutföll í hvetju um-
dæmi fyrir sig. Þegar ríkisstjómin
hefur aflétt hinum landfræðilegu
takmörkunum sem sparisjóðimir
mun Einar J. Skúlason hf. kynna
Tower tölvuna frá NCR, en að sögn
Kristjáns Auðunssonar er sú tölva
hin mest selda af svokölluðum
UNIX tölvum, en UNIX er, eins og
hafa mátt sæta til þessa, gætu því
þessir smærri sparisjóðir orðið
stofnunum á borð við La Caixa og
Caja de Madrid auðveld bráð.
En sé við ríkisstjómina að sakast
að hafa ekki hleypt sparisjóðunum
lausum fyrr, getur hún þó að
nokkm leyti skotið sér á bak við
tímmaskort. Stærsti hluti síðasta
árs hefur farið í gagngerar endur-
bætur á þeim ijómm hlutabréfa-
mörkuðum sem starfa í landinu og
það verkefni er slíkt að umfangi
að sérfræðinganefnd ríkisstjórnar-
innar sem unnið hefur að því að
semja drög að nýrri löggjöf fyrir
hlutabréfamarkaðina hefur tæpast
haft tíma aflögu í annað.
Með þeim drögum sem fyrir
liggja em hlutabréfamarkaðamir
sviptir gömlum starfshefðum og
vinnureglum sem þeir hafa farið
eftir allt frá því á tímum Napoleóns
og munu hér eftir starfa á svipuðum
nótum og kauphallimar í London
og New York. Hin valdamiklu sam-
tök hlutabréfamiðlara, Agentes de
Cambio y Bolsa, hafa notið 157 ára
einokunar hvað varðar öll hluta-
bréfaviðskipti en nú sér fyrir end-
ann á því, og miðlaramir sem telj-
ast flestir ríkisstarfsmcnn, verða
því ýmist að fara á eftirlaun eða
ráða sig til hinna nýju hlutabréfa-
miðlunarfyrirtækja og verðbréfa-
sala.
Allt sýnir þetta þó að spænskt
fjármálalíf er þessa dagana að
ganga í gegnum gmndvallarbreyt-
ingar og gefur ágæta vísbendingu
um hvernig nýliðarnir í Evrópu-
bandalaginu meta stöðu mála vegna
ársins 1992.
tölvufróðir menn þekkja, staðlað
stýrikerfísform. Fyrst um sinn verð-
ur lögð aðaláhersla á að kynna
Tower tölvuna hérlendis, en hún er
af millistærð.
Tölvur
Einar J. Skúlason
semur við NCR
Morgunblaðið/KGA
SAMSTARF — Kristján Auðunsson framkvæmdastjóri Ein-
ars J. Skúlasonar hf.(t.h.), og Allan Pansbo markaðsstjórinorðurlanda-
deildar NCR undirrita samstarfssamning um sölu á NCR tölvum og
tækjum hérlendis.
*****'*********MiilliÉIÉillilíilllllÉHilitUiIií lá IHillrf II IliliIllH