Morgunblaðið - 10.09.1988, Blaðsíða 34

Morgunblaðið - 10.09.1988, Blaðsíða 34
34 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. SEPTEMBER 1988 Þurfum að vinna bug á hrepparíg — segir Valtýr Signrbjarnarson fráfarandi formaður Fj órðungssambands Norðlendinga Fjórðungsþing Norðlendinga var haldið í Húnavallaskóla um síðustu helgi að viðstöddum 70 þingfulltrúum. Niu tillögur lágu fyrir þinginu frá fjórðimgs- stjórn. Aðalmál þingsins að þessu sinni voru lifið á landsbyggðinni og landsbyggðin í fréttum. Einn- ig flutti félagsmálaráðherra ræðu um verkefni í sveitarstjórn- armálum og ný viðhorf i félags- málaráðuneytinu. Valtýr Sigurbjamarson formaður sambandsins sagði m.a. í upphafí þings: „Þrátt fyrir að ljóst sé að víða verði samdráttur í hinum dreifðu byggðum þá þarf ekki að örvænta því annars staðar era blómlegir vaxtarbroddar. Það sem mér fínnst helst á skorta er kjarkur til að viðurkenna ákveðnar stað- reyndir í byggðamálum og þar verða sveitarstjómarmenn og þing- menn að taka á honum stóra sfnum. Menn verða að horfast í augu við það að á næstu áram fari margar jarðir í eyði rg það verður að marka ■'ákvcðnari stefíiu í því hvar skuli staðar numið, leggja fram rök- studdar tillögur um tilteknar markalinur. Innan þeirra verður að byggja upp en utan þeirra á að hjálpa mönnum til að hætta sinni starfsemi, hver sem hún er, með fullri sæmd. Huga þarf vel að fjár- festingum því víðar hefur óskyn- samlega verið farið með fé en í Reykjavík. Því megum við á, lands- byggðinni ekki gleyma. Ég get nefnt sem dæmi og látið þá skoðun mína í ljós þar eð við eram stödd nærri Blönduósi að hæpið sé að byggja þar dýra höfn. Frá náttúr- unnar hendi er miklu betri aðstaða á Skagaströnd og með góðum sam- göngum milli þessara staða og með sameiginlegan hag þeirra beggja að leiðarljósi trúi ég að aukin sam- vinna leiði til góðs. Sömu sögu er að segja í Árskógsstrandarhreppi svo annað dæmi sé tekið nær minni heimabyggð. Það getur ekki verið rétt að byggja tvær hafnir í einu og sama sveitarfélaginu enda er við núverandi aðstæður aðeins 4-5 mínútna akstur á milli þeirra og yrði enn styttra með brú yfír ós Þorvaldsdalsár. í svona tilvikum verða heimamenn að komast að sameiginlegri niðurstöðu, annars verður ekki hjá því komist að ríkis- valdið taki af skarið til þess að koma í veg fyrir óráðsíu sem of mikið er af og stundum hefur kom- ið óorði á það sem við köllum byggðastefnu." Valtýr sagði að meiri óvíssa ríkti um framtfð Fjórðungssambands Norðlendinga en lffíð á landsbyggð- inni. Siglfírðingar hafa nú þegar sagt sig úr sambandinu og telur formaðurinn þeim og öðram til hagsbóta að endurvekja samstarfíð að nýju. Töluverður hljómgrannur var fyrir því að á Norðurlandi vestra yrði stofnað sérsamband. Valtýr varaði við baktjaldamakki og órök- studdum fullyrðingum í þessu efni enda væri gott samstarf sveitar- stjóma meira virði en svo að slík vinnubrögð séu forsvaranleg. Þess vegna lagði stjómin nú fram tillögu um að núverandi fjórðungsstjóm verði falið að endurskoða lög og starfshætti Fjórðungssambands Norðlendinga í nánu samráði við sveitarstjómimar sem að því standa. Valtýr sagði að af nógu væri að taka fyrir nýkjöma fjórð- ungsstjóm því þrátt fyrir blómlega starfsemi á síðustu tólf mánuðum, hefði fjórðungsstjóm þurft að ýta frá sér verkefnum sem vissulega væri þörf á að fást við. Vinna þyrfti áfram að því að fá Norðlend- inga til að sækja þjónustu heim í hérað í stað þess að sækja hana til höfuðborgarinnar til að ýta undir ijölbreyttara atvinnulíf. Ferðamál væri annar málaflokkur, sem sveit- arstjómarmenn þyrftu að styðja betur við. Fjórðungssambandið átti stóran þátt f stofnun Ferðamála- samtaka Norðurlands, en þau sam- tök hefðu orðið fyrir miklum niður- skurði. „Þama held ég að menn hafi kippt of snemma að sér hend- inni og að lengur hefði þurft að aðstoða við uppbygginguna til að afkvæmið gæti bjargað sér sjálft og farið að skila aftur til baka kostnaði við uppeldið." Ennfremur sagði formaðurinn: „Af nógu er að taka þegar kostir landsbyggðarinn- ar era viðraðir og skoðaðir. Við þurfum bara að yfírstíga brestina í okkur sjálfum, vinna bug á lítil- sigldum hrepparíg og sameinast um stóra málin sem öragglega koma öllum til góða.“ Formaður, framkvæmdastjóri og fulltrúi Fjórðungssambandsins fóra í fundaferð í aprfl sl. og vora sveit- arstjómarmenn á Raufarhöfn, Húsavfk, Akureyri, Hvammstanga, Morgunblaðið/Jóhanna Ingvarsdóttir Valtýr Sigurbjamarson fráfar- andi formaður Fjórðungssam- bands Norðlendinga. Blönduósi og Sauðárkróki sóttir heim. Greint var m.a. frá niðurstöð- um könnunar sambandsins sem unnin var í samvinnu við Byggða- stofnun. í henni kemur fram hvaða áhrif tilfærsla verkefna hefði haft árið 1985 og er helsta niðurstaða stjómarinnar sú að fella beri niður framlög á íbúa og færa heilsugæsl- una yfír á ríkið. I máli Guðmundar Bjamasonar heilbrigðisráðherra á þingi Fjórðungssambandsins kom fram að hann var fylgjandi stefnu sambandsins að heilsugæsla og sjúkrahús ættu að vera á herðum ríkis. Lítil hreyfíng virðist f átt til sameiningar sveitarfélaga á Norð- urlandi og áhugi takmarkaður og of lítill að mati formannsins. Ekki hefur náðst samstaða um stofnun gjaldheimtu á Norðurlandi og sagði formaður að seinagangur f þvf efni hefði valdið sér vonbrigðum. Hann sagði rekstur sambandsins hafa gengið framar vonum. Gjöld ársins 1987 vora tæp 2% undir áætlun og tekjur um 3% yfír henni. Aukning tekna milli áranna 1986 og 1987 var um 35% en aukning gjalda um 21% og því ljóst að aðhalds mun hafa verið gætt, að sögn Valtýs. Húsnæðismál Eins og áður segir lágu níu tillög- ur fyrir þinginu. Fjórðungsþingið samþykkti að leggja til að fjár- magni Byggingarsjóðs ríkisins verði skipt milli landshluta eftir íbúa- Qölda í kjördæmunum þannig að bið eftir húsnæðislánum yrði styttri á landsbyggðinni en á höfuðborgar- svæðinu. Yrði þetta gert til að örva aftur húsbyggingar einstaklinga á landsbyggðinni. Þingið leggur áherslu á að nýr valkostur, kaup- leiguíbúðir, komi til viðbótar öðram flármögnunarleiðum og skerði í engu þá möguleika sem áður hafa verið fyrir hendi. Jafnframt bendir þingið á að aukning félagslegs íbúð- arhúsnæðis, bygging verkamanna- bústaða og kaupleiguíbúða, leggur þungar fjárhagslegar byrðar á sveitarfélögin sem þau hafa ekki fengið tekjustofna til að standa undir. Þingið telur að fínna verði lausn á þeim vanda sem felst í mikl- um mismun á byggingarkostnaði og endursöluverði íbúða á lands- byggðinni, m.a. kemur til greina að hverfa frá núverandi lánskjara- vísitölu en taka upp í staðinn nýja vísitölu á lánum Byggingasjóðs ríkisins, sem miðist við söluverð fasteigna eftir svæðum. Verkaskipting Fjórðungsþing Norðlendinga ítrekar ályktun síðasta fjórðungs- þings um að ekki sé hægt að taka endanlega ákvörðun um verkefnat- ilfærslu á milli ríkis og sveitarfélaga fyrr en könnuð hafí verið áhrif hennar á fjárhag sveitarfélaga í landinu. Minnir þingið á þá ítarlegu úttekt, sem unnin hefur verið af skrifstofu sambandsins í samvinnu við Byggðastofnun fyrir árið 1985 að því er varðar norðlensk sveitarfé- lög, og leggur á það áherslu að slík úttekt verði unnin fyrir öll sveitarfé- lög í landinu áður en tillögur til verkefnatilfærslu koma_ til loka- ákvörðunar á Alþingi. í því sam- bandi skal lögð áhersla á að heilsu- gæslan verði færð alfarið til ríkis og kannað verði einnig hvort ekki sé heppilegast að rekstur fræðslu- skrifstofa verði í umsjá sveitarfé- laga. Þingið felur ^órðungsstjóm að beita sér fyrir samráði lands- hlutasamtakanna um þessi málefni og kynna þau fyrir alþingismönn- um. Gjaldheimtur Þingið telur að í ljós hafi komið að meirihluti sveitarfélaga, bæði á Norðurlandi vestra og eystra, sé reiðubúinn að stofna gjaldheimtur með ríkissjóði. Því felur þingið fjórðungsstjóm að vinna að stofnun félaga um gjaldheimtu á báðum svæðum með aðild ríkissjóðs. Þing- ið tekur undir afstöðu Sambands íslenskra sveitarfélaga um að nauð- sjmlegt sé að sett verði lög um gjaldheimtur, sem byggi á þeirri svæðaskipan, sem á meirihlutafylgi meðal sveitarstjóma á Norðurlandi og væntir þess að sú skipan verði lögfest á næsta haustþingi. Þingið leggur áherslu á að gjaldheimtu- kerfíð geti tekið til starfa i lok þessa árs og væntir þess að fjármálaráðu- neytið greiði fyrir því. Tekjustofnar Þingið leggur áherslu á nauðsyn þess að tekjustofnar sveitarfélaga verði endurskoðaðir í heild. í því sambandi verður að aðhæfa tekju- stofnakerfíð gjaldheimtukerfínu og endurskoða hlutverk Jöfriunarsjóðs sveitarfélaga þannig að sjóðurinn tryggi jafnvægi á milli sveitarfélaga m.a. vegna verkefnatilfærslu á milli ríkis og sveitarfélaga. Þingið leggur áherslu á meginatriðin i tillögum Fjórðungssambandsins, sem lagðar vora fram á samráðsfundi stjómar Sambands íslenskra sveitarfélaga og fulltrúa landshlutasamtaka sveitarfélaga. Þingið beinir því til fjórðungsstjómar að fylgja þessum tillögum eftir í samráði við samtök sveitarfélaga og alþingismenn á Norðurlandi. Dómsvald og umboðsstjórn Þingið bendir á að rétt sé að skerpa skil milli dómsvalds og um- boðsstjómar í landdinu, en vekur jafnframt athygli á nauðsyn þess að komið sé á millidómsstigi, sem greiði fyrir afgreiðslu mála í dóms- kerfínu. Með tilliti til þess að fram- varp um aðskilnað dómsvalds og umboðsstjómar er í höndum milli- þinganefndar beinir fjórðungsþing- ið því til fjórðungsstjómar að kynna nefndinni og alþingismönnum á Norðurlandi umsögn sína. Þingið leggur sérstaka áherslu á að þjón- ustuútibú verði í öllum bæjum og sýslum. Þjónustustarf semi Þingið ítrekar fyrri ályktanir um uppbyggingu þjónustumiðstöðva og telur uppbyggingu útibús Byggða- stofnunar á Akureyri veigamikinn áfanga til að flytja stjómsýsluþjón- ustu út á landsbyggðina. Jafnframt er hvatt til aukinnar samvinnu sveitarfélaga í því skyni að efla þjónustu á Norðurlandi og felur fjórðungsstjóm að vinna að því. Samband ísl. sveitarfélaga Þingið lýsir áhyggjum sínum vegna þeirrar þróunar að Samband íslenskra sveitarfélaga hefur ekki reynst nægilega sterkur málsvari sveitarfélaganna í landinu. Þingið beinir því til stjómar sambandsins að hún taki upp skeleggri vinnu- brögð og hafí framkvæði þegar ljallað er um hagsmunamál sveitar- félaganna. Jafnframt beinir þingið Gengisf elling bitnar mest á þeim verst settu - sagði félagsmálaráðherra á fjórðungsþingi Jóhanna Sigurðardóttir fé- lagsmálaráðherra flutti ræðu á þingi Fjórðungssambands Norðlendinga og ræddi þar m.a. um sveitarstjórnarmál og ný viðhorf í félagsmálaráðu- neytinu. í lok ræðu sinnar vék hún að efnahagsaðgerðum ríkisstjórnarinnar og berlega kom í ljós að hún var mun hlynntari niðurfærsluleið held- ur en gengisfellingu. „Ég hygg að flestir séu á þeirri skoðun að gengisfelling muni ekki leysa afkomuvanda útflutnings- fyrirtækja. Ég tel reyndar að hún muni bitna harðast á hinum verst settu en fjármagnseigendur og lánardrottnar munu þrátt fyrir allt hafa allt sitt á þurra. Gengis- fellingin mun hækka skuldir og greiðslubyrði skuldugra fyrir- tækja og fjölskyldna og hún mun hækka verðlag, vexti og fjár- magnskostnað. Hver 10% í geng- isfellingu þýða hækkun á erlend- um skuldum um 10 milljarða, sem skattgreiðendur verða að borga. 30% gengisfelling mundi til að mynda þýða hækkun á erlendum Morgunblaðið/JI Jóhanna Sigurðardóttir félags- málaráðherra ræddi um sveit- arstjórnarmál og ný viðhorf í f élagsmálaráðuneytinu. skuldum um 30 milljarða,, þ.e. hálf milljón á hveija fjögurra manna fjölskyldu. Hún myndi líka hækka skuldir húsbyggjenda um tvo og hálfan milljarð," sagði ráð- herra og bætti því við að þá hlyt- um við að athuga hvort ekki sé skynsamlegra að fara niður- færsluleiðina. Jóhanna sagði að ríkið yrði að ganga á undan með góðu fordæmi ef niðurfærsluleiðin ætti að vera fær. Ríkið yrði að draga úr ríkisút- gjöldum, stöðva skuldasöfnun með fíárlögum og lánsfíárlögum og draga úr fjárfestingu. „Ég legg alla áherslu á að niðurskurður framkvæmda hins opinbera verði ekki til þess að auka enn á mis- vægi milli höfuðborgarsvæðisins og landsbyggðarinnar. Það liggur fyrir að að meðaltali var 24% nettóaukning á fjárfestingu hjá sveitarfélögum milli áranna 1987 og 1988 en á sama tíma varð nettóaukning á fjárfestingum í Reykjavík um 60%. Því þarf engan að undra að lögð sé áhersla á að ef samdráttur verður í fjárfesting- um, verði tryggt að höfuðborgar- svæðið taki líka þátt í slíku, en áform Reykjavíkurborgar nú um fjárfestingu á þessu ári era ná- lægt fímm milljörðum króna."
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.