Morgunblaðið - 08.06.1989, Blaðsíða 24

24
M0RGUN15IAÐIÐ FIMMTUDAGUK 8. JÚNÍ 1989
UPPREISNIN í KÍNA
Bandaríska
sendiráðið:
Andófs-
leiðtoga
veitt hæli
KÍNVERSK
stjórnvöld
sögðu í gær að
Bandaríkja-
menn hefðu
gerst sekir um
íhlutun í inn-
anríkismál
Kínveija með
því að skjóta
skjólshúsi yfir
kínverska andófsmanninn Fang
Lizhi í bandaríska sendiráðinu í
Peking. Sjónvarpið í Peking hefúr
skýrt irá því að Fang hafi óskað
eftir vernd í bandaríska sendiráð-
inu í Peking og bandarískir emb-
ættismenn í Washington segja að
sendiráðsmenn hafi orðið við
þeirri beiðni á mánudag.
„Fang Lizhi hefur á undanförnum
árum haldið ræður, sem bandarískir
og aðrir erlendir fréttamenn hafa
síðan notfært sér, í því skyni að grafa
undan á kommúnismanum í landinu,
ráðast á flokkinn og stjórnina," seg-
ir í yfirlýsingu frá fréttastofunni
Nýju Kína. „Bandaríkjamenn þekkja
mæta vel stöðu Fangs og eins og
ástandið í landinu er nú eru afskipti
bandaríska sendiráðsins í Peking
íhlutun í innanríkismálefni
Kínverja."
Fang, sem er 53 ára stjameðlis-
fræðingur, er einn af atkvæðamestu
andófsmönnum Kína. Hann hefur líkt
Peking. Reuter.
Fang Lizhi.
N.KOBM
MONGÓLÍA
• Xlang Shan
Skriödreka-
sveit hefur
búisttil
varnar hér
Héraö 38.
herfylkisins
Hór er 38.
herfylkiö
háskóli
HEBEI-
HÉRAÐ
Keisaraborgin A— T
—8orgin forboöna »
SHANXI-
HÉRAÐ
Nanjlng
Héraö 27.
herfylklsins
27. herfylkiö framdi
fjöldamoröin hér
f Torg h
í himneska
Hangzhou
YTRI MiÐBORGIN
10 km
Changsha (§
VÍETNAM
W Guangzhou^
Hanol
•Mótmæli hafa oröiö héi
OHöfuöborgir
'Wm' ■■m

Landsbyggðin í uppreisnarhug
Andófið gegn kínverskum stjórnvöldum breiðist nú út um landið
allt og í gær var athafnalíf í helstu borgunum lamað. Mikil mót-
mæli voru þá í Shanghai en þar hafði járnbrautarlest verið ekið
á námsmenn, sem sátu á teinunum, með þeim afieiðingum, að
sex létu lífið. Svöruðu mótmælendur fyrir sig með því að kveikja
í lestinni. Þá bárust einnig fréttir af upplausnarástandi í borgun-
um Chengdu, Kanton, Xian, Lanzhou, Wuhan, Changchun og
mörgum fleiri. Hafa mótmælendur komið fyrir vegartálmum til
að tefja för hersins til borganna og á sjúkrahúsum er mikill við-
búnaður vegna hugsanlegra átaka og blóðbaðs.
KRTN
íslendingarnir samferða
öðrum Norðurlandabúum
Reuter
Lögregla beitir táragasi íHongKong
Lögreglan í Hong Kong beitti í gær kylfúm og táragasi til að brjóta
á bak aftur mótmæli í borginni og skipuleggjendur þeirra hættu við
allsheijarverkfall og fjöldagöngur, sem fyrirhuguð voru til að mót-
mæla fjöldamorðunum í Peking. A myndinni bera lögreglumenn
starfsbróður sinn, sem varð fyrir meiðslum í átökum við mótmæl-
endur. Orðrómur var á kreiki í Hong Kong um að kínversk stjórn-
völd ætluðu að loka landamærunum að nýlendunni. Hong Kong-búar
fá ýmsar nauðsynjar frá Kina, allt ft-á vatni og rafinagni til hrísgrjóna
og grænmetis.
Qiao Shi, nýr leiðtogi kínverska kommúnistaflokksins:
marxismanum við gamlan og snjáðan
fatnað, sem þurfi að henda, og hefur
hvað eftir annað reitt kínverska
valdamenn til reiði með baráttu sinni
fyrir lýðræði. Hann var rekinn úr
kommúnistaflokknum árið 1987 og
allt frá því hefur honum verið bann-
að að ferðast erlendis. Yuan Mu,
talsmaður kínversku stjórnarinnar,
hefur sakað Fang um að hafa hvatt
kínverska námsmenn áfram í baráttu
þeirra fyrir lýðræði í landinu.
Hann sagði erfitt að átta sig á
ástandinu í Kína út frá því sem er
að gerast í Peking, þar sem um 80%
þjóðarinnar byggju í dreifbýli. í Pek-
ing væru fyrst og fremst verkamenn
og menntað fólk og meðal borgarbúa
gætti einskis klofnings í afstöðunni
til lýðræðiskröfunnar; því væri varla
hætta á eiginlegri borgarastyijöld
þar. Hins vegar sagðist Stefán ekk-
ert vita um afstöðu bænda. Úr því
sem komið væri ylti framvindan því
mest á hernum og valdabaráttu inn-
an kommúnistaflokksins.
Ekki er vitað hve norrænir ríkis-
borgarar eru margir í Kína en Jens
Odlander, talsmaður sænska ut-
anríkisráðuneytisins, sagði, að
Svíarnir væru 250 talsins, 150, sem
byggju þar um stundarsakir og 100
ferðamenn.
Flest sendiráð í Peking hafa þegar
gert ráðstafanir til þess að koma
þegnum sínum úr landi, en það hefur
ekki auðveldað brottflutninginn að
óeirðir hafa brotist út við flugvöllinn.
Ástralir hafa þegar haft sig á brott
og Bretar, Bandaríkjamenn, Vestur-
Þjóðveijar og fleiri þjóðir eru búnar
að gera ráðstafanir til að tryggja
flug fyrir ríkisborgara sína. Gert er
ráð fyrir því að brottflutningunum
ljúki fyrir helgi.
ÞEIR tveir íslendingar, sem staddir eru í Peking, hafa verið fluttir í
hverfi stjómarerindreka, en til stbndur að _Norðurlandabúar í Kína
hverfi frá landinu á næstu dögum. Stefán Ulfarsson, annar íslensku
námsmannanna í Peking, sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að
flugvél SAS myndi flytja velflesta Norðurlandabúa frá Peking í dag,
fimmtudag. Hann sagði að ástandið í borginni væri mjög óöruggt og
engin leið að spá fyrir um framvindu næstu daga.
kínverskir umbótasinnar hafa hald-
ið á lofti á undanförnum vikum.
Lítið er vitað um feril Qiaos og
störf. Hann verður 65 ára á þessu
ári og hefur lengi verið talinn dygg-
ur stuðningsmaður Dengs Xiaop-
ings, hins eiginlega leiðtoga
kínverska kommúnistaflokksins.
Hins vegar var hann á sínum tíma
talinn fylgja umbótasinnanum Hu
Yaobang að málum en honum var
komið frá völdum árið 1987 og
sagður hafa vanrækt að beija niður
mikil mótmæli kínverskra náms-
manna.
Qiao Shi sækir völd sín og áhrif
til leyniþjónustunnar. Á opinberum
vettvangi hefur hann hins vegar
hvatt til þess að gerðar verði rót-
tækar breytingar á dómskerfinu í
Kína auk þess sem honum hefur
orðið tíðrætt um nauðsyn þess að
spilling verði upprætt í landinu.
Qiao gegndi ýmsum embættum
á sjötta og sjöunda áratugnum. Á
árum menningarbyltingarinnar
1966 til 1969 spurðist ekkert til
hans en árið 1978 kom hann aftur
fram á sjónarsviðið og tók þá að
klífa metorðastigann. Hann tók
Leyniþjónustumaður og
andvígur lýðræðiskröfiim
Pcking. Reuter.
sæti í miðstjórn flokksins árið 1982
og var kjörinn í stjómmálaráðið
þremur árum síðar. Arið 1987 var
hann gerður að félaga í fastanefnd
stjórnmálaráðsins og var þar með
kominn í hóp helstu ráðamanna.
TALIÐ er að
Qiao Shi,
sem sagður
er heyra til
harðlínu-
manna innan
forystusveit-
ar kínverska
kommúnista-
flokksins,
hafí tekið við
stöðu flokks-
leiðtoga af
Zhao Ziy-
ang. Líkt og gildir um fjölmarga
kínverska ráðamenn er Qiao
hálfgerður huldumaður en talið
er að hann hafi stjómað öryggis-
sveitum kinverska kommúnista-
flokksins og leyniþjónustu Iands-
ins.
Qiao hefur verið nefndur „lög-
regluforingi flokksins" en talið er
að hann sé hlynntur hægfara breyt-
ingum í umbótaátt á vettvangi
efnahagsmála. Hann er á hinn bóg-
inn sagður öldungis andvígur
breytingum á stjómmálasviðinu,
ekki hvað síst kröfum um aukið
lýðræði og frelsi í landinu sem
í opinberri ævisögu Qiaos Shis
segir að hann sé maður víðsýnn.
Hann sé ætíð tilbúinn til að hlusta
á skoðanir annarra og kosti jafnan
kapps um að sætta andstæð sjónar-
mið. Þess er getið að Qiao fari jafn-
an á fætur klukkan sex að morgni
og vinni yfirleitt tíu klukkustundir
á degi hveijum.
Kínverskir fjölmiðlar skýrðu frá
því á síðasta ári að Qiao hefði far-
ið til Tíbet er þjóðernissinnar þar
risu upp gegn yfirráðum Kínveija.
Hefði hann gert forystumönnum
flokksins þar ljóst að ekki bæri að
sýna tíbetskum aðskilnaðarsinnum
neina miskunn. Þá er vitað að Qiao
var einn fjögurra ráðamanna sem
ræddu við námsmenn á Torgi hins
himneska friðar þann 20. maí,
skömmu áður en herlög voru sett
í Peking.
„Það veit eiginlega enginn hvað
gerist næst,“ sagði Stefán. „Síðustu
daga hafa sendiráðin verið að safna
sínu fólki saman. Margir eru þegar
farnir og aðrir bíða í sendiráðunum
eða á hótelum í nágrenninu.
Það er SAS-flug fyrir alla Norður-
landabúa frá Peking til Kaupmanna-
hafnar á morgun. Ómögulegt er að
segja fyrir um hvað gerist næst.
Þetta er svo óöruggt ástand. Það er
mjög mikil spenna í loftinu og það
getur allt gerst.“