Morgunblaðið - 21.12.1991, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 1991
43
Niðurgreiðslur til landbúnaðar:
Viðræðum EB og
Bandaríkjanna slitið
Brussel. Reuter.
ÁRANGUR varð enginn í gær af viðræðum fulltrúa Evrópubanda-
lagsins (EB) og Bandaríkjasljórnar um afnám niðurgreiðslna til
landbúnaðar, að sögn embættismanna hjá EB. Framtíð GATT-við-
ræðnanna um afnám tolla og viðskiptahindrana er sögð standa
og falla með niðurstöðu úr viðræðum EB og Bandaríkjamanna.
Fulltrúar EB sögðu fyrir fund
samningamanna í gær, að annað
hvort yrði samið um niðurgreiðslur
þá um daginn eða aldrei.
í gærkvöldi sögðu þeir óljóst
hvort um varanleg viðræðuslit
væri að ræða eða hvort gerð yrði
ný lokatilraun til samninga í dag.
Talsmaður Ray MacSharry, sem
fer með landbúnaðarmál í fram-
kvæmdastjóm EB, sagði að Mac-
Sharry liti svo á að samningar við
Bandaríkin væri úr sögunni.
miðvikudag til þess að komast að
niðurstöðu svo hægt yrði að taka
hana upp í drög að nýju GATT-
samkomulagi. Birti hann í gær-
kvöldi 500 síðna uppkast að nýju
GATT-samkomulagi og skoraði á
þjóðir heims að samþykkja það.
Embættismenn hjá EB sögðu í
gærkvöldi að fyrstu viðbrögð Ray
MacSharry væru á þá lund að
hann gæti ekki fallist á það.
Keuter
Utanríkisráðherrar þriggja A-Evrópuríkja, Jiri Dienstbier frá Tékkóslóvakíu (lengst t.v.), Geza Jesz-
enszky, Ungveijalandi og Krzystof Skubiszewski frá Póllandi, ræða við fréttamenn í aðalstöðvum NATO
í Brussel í gær.
Samstarfsráðsfundur NATO:
Varsjárbandalagið skilur ekki
eftir neitt tómarum í Mið-Evrópu
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
Samningamenn EB og Banda-
ríkjastjómar hafa í fimm ár gert
árangurslausar tilraunir til að
semja um afnám niðurgreiðslna
og útflutningsbóta til landbúnað-
ar.
Á ýmsum sviðum hefur viðræð-
unum miðað í rétta átt en stærsta
óleysta ágreiningsefnið er nú sagt
vera útflutningsbætur á hveiti.
Arthur Dunkel, framkæmda-
stjóri GATT, hafði gefíð EB og
Bandaríkjastjórn frest þar til á
Bush sagði að Bandaríkjamenn
myndu ekki flýta sér til að viður-
kenna eða taka upp formlegt sam-
band við þau lýðveldi eða samtök
Varsjarbandalaginu var beitt
til að drottna yfir Mið- og Austur-
Evrópu", sagði Krzysztof Skub-
iszewski, utanríkisráðherra Pól-
lands, „það var hvorki öryggis-
né varnarbandalag, þess vegna
sem tækju við af Sovétríkjunum.
Afar margt væri enn óljóst varð-
andi skipan mála í nýja samveldinu
og því myndu Bandaríkjamenn
skilur það ekki eftir neitt tóma-
rúm í öryggismálum sem þarf
að fylla“. Þetta kom fram á sam-
eiginlegum blaðamannafundi
utanríkisráðherra Póllands,
Ungveijalands og Tékkóslóvakíu
fylgjast með framvindunni fyrst
um sinn eða þar til mál skýrðust
frekar. James Baker utanríkisráð-
herra hefði í heimsókn sinni til
nokkurra sovétlýðvelda í vikunni
gert leiðtogum þeirra ljóst hvaða
ráðstafanir þeir yrðu að gera hvað
varðar kjarnorkuvopnin til þess
að Bandaríkjastjórn gæti talið þær
ásættanlegar.
í Brussel í gær. Jiri Dienstbier,
utanríkisráðherra Tékkóslóvak-
íku, sagði að ef öll ríkin í Mið-
og Austur-Evrópu væru aðilar
að Atlantshafsbandalaginu
(NATO) væri heimurinn um
margt öðruvísi, þó við byggjum
nú við langþráð öryggi og frið.
Okkur líst vel á að fara sömu
leið og Frakkar og Þjóðverjar",
sagði Dienstbier, „þau ríki hafa átt
í eijum alla tíð en eru nú óaðskiljan-
legir samheijar bæði í NATO og
innan Evrópubandalagsins“. Skub-
iszewski, utanríkisráðherra Pól-
lands, sagði að mikilvægt væri að
koma samþykktum þessa fundar
og leiðtogafundar NATO í Róm sem
fyrst í framkvæmd, næsta mál á
dagskrá væri full aðild að NATO.
Ráðherrarnir voru sammála um að
viðurkenning einstakra lýðvelda í
Júgóslavíu skipti litlu máli á þessu
stigi. Mikilvægast væri að draga
úr spennu í landinu, viðurkenning
á sjálfétáeði einhvers lýðveldanna
yrði hugsanlega einhveijum tilefni
til kæti. „En mikilvægast er að stilla
til friðar", sagði Geza Jeszensky,
utanríkisráðherra Ungveijalands,
sem hafði orð fýrir ráðherrunum
um þetta efni.
Um þá ákvörðun Bandaríkja-
stjórnar að aflétta vopnasölubanni
af ríkjunum sögðu ráðherrarnir að
það væri mikilvægt skref í átt til
samstarfs á hermálasviðinu. Pólski
ráðherrann sagði að möguleikinn á
vopnakaupum yrði hafður á bak við
eyrað og Dienstbier sagði að
ákvörðunin væri athyglisverð en
málið væri að finna peninga til
kaupanna.
Lennart Meri, utanríkisráðherra
Eistlands, sagði á Brussel-fundin-
um, að hugsanlega væri sovésk
kjarnorkuvopn enn að finna í
Eystrasaltsríkjunum, en af hálfu
vestrænna ríkja hefur verið talið
að þau hafí verið flutt þaðan eftir
að ríkin endurheimtu fullt sjálfstæði
frá Sovétríkjunum.
í yfírlýsingu stofnfundar Sam-
vinnuráðs Norður-Atlantshafsins
var lýst yfir stuðningi við þá hug-
mynd að Vestur-Evrópusambandið
færi með stjórn sameiginlegra varn-
armála Evrópubandalagsins enda
yrði það til að styrkja Evrópuríkin
innan Atlantshafsbandalagsins.
Bush um sovétlýðveldin:
Viðurkenning háð
framtíð kjamorkuvopna
Washington. Reuter.
GEORGE Bush Bandaríkjaforseti segir að viðurkenning Bandaríkj-
amanna á sjálfstæði sovétlýðvelda og viðurkenning á hinu nýja
samveldi fullvalda ríkja yrði háð því að þau yrðu reiðubúin að
samþykkja að kjarnorkuvopn yrðu undir sameiginlegri yfirstjórn
og ekki flutt til nýrra landsvæða.
Evrópubandalagið um Júgóslavíu:
SÞ sendi friðargæslulið
til Bosníu-Herzegóvínu
Belgrad, Brussel. Reuter.
Evrópubandalagið (EB) vill að Sameinuðu þjóðirnar sendir þeg-
ar í stað friðargæslulið til Bosníu-Herzegóvínu til að koma í veg
fyrir að þar hefjist vopnuð átök af sama tagi og verið hafa milli
Serba og Króata undanfarna mánuði. Bosnía-Herzegóvína ákvað
í gær að fara fram á viðurkenningu EB á sjálfstæði lýðveldisins
sem byggt er múslimum, Serbum og Króötum. Serbneski minni-
hlutinn hefur vísað á bug sjálfstæðishugmyndum og tekur ekki
þátt í starfi þings lýðveldisins. Forsætisráðherra Júgóslavíu, Króat-
inn Ante Markovic, sagði í gær af sér einbætti og telja sljórnmála-
skýrendur að þar með sé ljóst að Serbar og bandamenn þeirra,
Svartfellingar, ráði öllu í stjórn sambandsríkisins.
Markovic mun hafa sagt af sér
vegna óánægju með fyrirhugað
fjárlagafrumvarp þar sem gert er
ráð fyrir að 85% tekna renni til
hersins. Hann hefur boðað mark-
aðshyggju til lausnar á fjárhags-
óreiðu landsins en fjármála- og
peningakerfi landsins er allt á
hverfanda hveli vegna styrjaldar
Serba og Króata.
Talsmaður Hollendinga, sem nú
eru í forsvari fyrir EB, sagði að
utanríkisráðherrar bandalagsins
hefðu samþykkt á skyndifundi að
vopnasölubann yrði áfram í gildi
gagnvart öllum sambandsríkjum
Júgóslavíu eftir að sjálfstæði Kró-
atíu og Slóveníu hefði verið endan-
lega viðurkennt 15. janúar nk.
eins og allt bendir til að verði
gert. Fulltrúar EB hjá Sameinuðu
þjóðunum myndu hvetja Javier
Perez de Cuellar, framkvæmda-
stjóra samtakanna, til að hraða
flutningi friðargæsluliða á vegum
SÞ til Bosníu-Herzegóvínu vegna
þess hvað ástandið þar væri „stór-
hættulegt". Talsmaðurinn sagði
að enn væri óljóst hver viðbrögð
de Cuellars yrðu en hann hefur
áður varað ákaft við því að sjálf-
stæði einstakra sambandsríkja
Júgóslavíu verði viðurkennt, slíkar
aðgerðir gætu valdið auknum
blóðsúthellingum. Þjóðveijar
hyggjast afhenda Slóvenum og
Króötum skjöl um viðurkenning-
una 23. desember þótt hún taki
ekki gildi fyrr en í janúar.
Manfred Wörner, framkvæmd-
astjóri Atlantshafsbandalagsins,
sagði í gær að færi svo að átökin
í Júgóslavíu breiddust út til ná-
grannalandanna myndi bandalag-
ið grípa til ráðstafana sem hann
vildi þó ekki skilgreina nánar.
Talið er að Rúmenar séu komnir
á fremsta hlunn með að viður-
kenna sjálfstæði Slóvena og Kró-
ata og Páfagarður segir _að viður-
kenning sé á næsta leiti. í Kosovo-
héraði, sem Serbar ráða yfir og
liggur að Albaníu, er þorri íbúa
af albönskum stofni. Margir óttast
Reuter
Serbneskur sjálfboðaliði sem berst með varðsveitum Serba við
hlið sambandshersins, kyssir sprengju sem síðan var varpað að
króatískum varðliðum við þorpið Mirkovci í gær.
að þar gæti komið til uppreisnar
sem Albanía gæti blandast í.
Utanríkisráðherrar EB kröfðu
Franjo Tudjman, forseta Króatíu,
skýringa á þeim ummælum hans
að tilraunir króatískra varðliða til
að endurheimta landsvæði sem
Serbar hafa hernumið biytu ekki
í bága við vopnahléssamninga.
Fregnir bárust af bardögum á
nokkrum stöðum í gær og króa-
tíska útvarpið sagði að 15 varðlið-
ar hefðu fallið á fimmtudag er
þeir reyndu að taka þorp sem
Serbar hafa hernumið..