Morgunblaðið - 23.07.1992, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JÚLÍ 1992
ÁLMHOLT - 3JA
Vorum að fá í einkasölu 3ja
herb. íb. á jarðh. 89-fm. Sér-
inng. Eiguleg eign. Áhv. 3,9
millj. Verð 7,0 millj.
VANTAR:
Fyrir öruggan kaupanda 3ja-
4ra herb. íb. í Háaleitishverfi.
VÍÐITEIGUR - RAÐH.
Vorum að fá í einkasölu á þess-
um vinsæla stað, raðh. 87 fm.
Parket á gólfum. Sérinng. Sér-
garður m. verönd. Áhv. veðd.
2,1 millj. Verð 8,3 millj.
VANTAR:
Fyrir öruggan kaupanda 2ja-3ja
herb. íb. í Vesturbæ.
Sæberg Þórðarson,
löggiltur fasteigna- og skipa-
sali,
Skúlatúni 6, hs. 666157.
REGNFATNAÐUR
vind- og vatnsheldur
TRAVEL Verð kr. 6.740,-
St. S-M-L-XL
AGU Verð kr. 3.995,- St. S-XL
JAGGER regnjakki.
Verð kr. 6.390,-
»hummél^
SPORTBÚÐIN
ÁRMÚLA 40 • símar 813555 og 813655.
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010
N orður-norskir textílar
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Listasafn ASÍ hýsir um þessar
mundir sýningu á vefjarlist, eða
kannski réttara sagt textílum níu
listamanna frá Norður-Noregi. Er
hér um að ræða farandsýningu á
vegum samtaka 37 listfélaga, sem
sjá um dreifmgu á norður-norskri
list og nefnast SKINN. Það er
norska menningarmálaráðið, sem
styrkir sýninguna, sem hefur gert
víðreist um Noreg'og verið sett upp
á níu stöðum frá því í febrúar á
síðasta ári. Það er ekki úr vegi að
minna á það hér, að menningar-
málaráðuneytið (kulturministeriet)
er í Noregi líkt og víða geriSt úti
í heimi aðskilið menntamáláráðu-
neytinu, sem nefnist einfaldlega
Kennslumálaráðuneytið (Under-
visningsministeriet).
Einnig er ekki úr vegi að nefna
það, að núverandi menningarmála-
ráðherra Noregs er enginn annar
en hin góðgunna vísnasöngkona
Ase Kleveland, en hún mun vera
mjög vel heima í norskri list.
Hér er auðvitað um að ræða
veflarlist sem gerð er í þessum
hluta Noregs því að sjálfsagt er
ekki til neitt aðgreint hugtak sem
nefnist „norður-norskir textílar", —
því miður, liggur við að hrökkvi
úr skriffærum mínum. Fram kemur
líka af sýningunni, að listamennim-
ir, sem allir eru kvenkyns, fylgjast
vel með því sem er að gerast ann-
ars staðar á Norðurlöndum og utan
landamæra þeirra. Þær hafa ein-
mitt það sameiginlegt með lista-
mönnum afskekktra landa og
landshluta að reyna að bijóta af
sér ímyndaða hlekki einangrunar-
innar og leita á alþjóðleg mið.
Afstaða, sem í kjama sínum er
hárrétt, en vel á minnst einungis
svo lengi, sem menn gleyma ekki
umhverfi sínu og úppruna. Hér
hafa Norðmenn einmitt skýrasta
dæ/nið í Edvard Munch, sem alla
tíð var í raun með báða fæturna á
sínum heimaslóðum, þótt hann
ryddi um leið braut nýjum viðhorf-
um og nýrri heimspeki í myndlist
Evrópu.
Það má hins vegar vel vera, að
eldri vefjarlist frá þessum slóðum
beri einhver séreinkenni, en það
er atriði, sem ég hef ekki fengið
tækifæri til að rannsaka nægilega
vel.
Á seinni tímum, er vegalengdirn-
ar í heiminum hafa eins og skropp-
ið saman, eru sérkenni einangrun-
arinnar í raun orðin að einhvers
konar „útópíu", og kannski er það
öðru fremur hlutverk nýlista, í öllu
falli eitt atriði þeirra, að draga þau
fram og vinna úr þeim, í stað þess
að „aka yfir þau“, sem alltof oft
er gert.
En það sem er sjálfsagt brenn-
andi ósk margra þeirra, sem um
myndlistir fjalla, að ekki verði öll
vefjarlist í Evrópu sett undir einn
hatt og öll sérkenni og landamæri
þurrkuð út fyrir tilstilli einhverra
hálærðra fræðinga, sem taka sér
til fyrirmyndar kontóristana í
Brussel.
Þessi sýning textíla frá nyrðri
byggðum frændþjóðarinnar verður
listrýninum þannig strax tilefni
nokkurra hugleiðinga, einkum
vegna þess að hann hefur eins og
fleiri fylgst með nokkrum ugg með
því hvernig farið er að læða annar-
legum efnum inn í hugtakið vefjar-
list undir samheitinu „textíl", en
heitið má útleggja á ýmsa vegu svo
sem áferð, vefír, gerð (þéttleiki,
samsetning) og í jarðfræðinni innri
gerð bergs, textúr, mynstur af-
stöðu kristalla bergsins hvers til
annars.
Inn á sviðið hafa ruðst ný við-
horf, sem brengla um sumt upp-
runalega hugtakið nokkuð og nú
sér maður einnig ný efni eins og
stái, járn, tré, grjót, pappír o.fl. á
sýningum textíllistamanna, og
sums staðar eru þessi viðhorf svo
ríkjandi, að maður rekur upp stór
augu, ef í sjónmál kemst allt í einu
hefðbundinn vefur!
Af ásettu ráði nota ég hér hug-
takið, „að ryðjast inn á vettvang-
inn“, því að slíkur er offorsinn hjá
sumum hinna nýju landsmála-
manna. Merkilegt má teljast að hér
eru Japanir einna fremstir í flokki,
þrátt fyrir þeirra áraþúsunda hefð
með hin mýkstu og fíngerðustu
efni handa á millum.
Sem betur fer gefur þessi sýning
ekki nema í litlu mæli tilefni til
slíkra hugleiðinga, og ei heldur var
ég kominn á vettvang til að sjá
einhveija sérstaka útgáfu af hnoði,
eða á því misnotaða hugtaki „út-
kjálkalist". Ég set hugtakið innan'
gæsaiappa vegna þess, að slíka list
er nú aðallega að fínna á sölutorg-
um hinna þéttbyggðari svæða og
í stórborgum.
Dijúgur hluti verkanna telst
ótvírætt af háum gæðaflokki, jafnt
hvað sígilda vefí sem nútímalegra
vinnulag og aðferðir snertir, en
hins vegar er því ekki að neita, að
margt kemur manni kunnuglega
fyrir sjónir frá sýningum annarra
textíllistamanna á Norðurlöndum.
Árangurinn helgast þó að sjálf-
sögðu hvorki af því að vera nútíma-
legur, né fylgja eldri og gömlum
hefðum, heldur einungis af lista-
verkinu í sjálfu sér, útfærslu þess
og inntaki.
Eins og stundum á sér stað um
farandsýningar, eru ekki öll verkin,
sem tilgreind eru í sýningarskrá
og jafnvel litmyndir eru af í henni,
með á sýningunni. Trúlega hafa
þau selst einhvers staðar á leið-
inni, en þetta telst þó jafnan gloppa
á slíkum framkvæmdum, og hún
er sýnu mest og afdrifaríkust, þeg-
ar einungis hluti stærri sýningar-
heilda er settur upp, sem fyrir kem-
ur.
Og þegar ekki allt er til sýnis, sem
upphaflega var valið, er mun erfíð-
ara fyrir listrýnendur að fjalla um
sýningamar í heild, því að þá erum
við auðvitað einnig að fjalla um
verk, sem ekki eru á þeim!
Það er í raun réttri svipað og
að skrifa um bók sögulegra heim-
ilda, sem nokkrir kaflar hafa verið
rifnir úr.
Þannig hreifst ég af verkum í
sýningarskrá, sem ekki voru
fínnanleg á sýningunni og litmynd
af listaverki, jafnvel þótt í lit sé,
segir hvergi alla söguna.
En þó skal ég viðurkenna, að
litmyndir af hinum stóru verkum
þeirra Björg Heggestad („Capre
Diem“ 100x200 cm), og Inger
Anne Utvag („Vinterhimmel"
140x230) í sýningarskrá, hrifu mig
mun meir en verk þeirra á sjálfri
sýningunni, þó að þau séu einnig
verð allrar athygli. í báðum tilvik-
um fyrir markvissa og agaðra lita-
spil, samræmdari myndbyggingu
og hrynjandi.
Ekki er ég fullkomlega sáttur
við uppsetningu sýningarinnar og
hún ber með sér, að viðkomandi
aðilar þekki ekki möguleika hús-
næðisins nógu vel, en margar sýn-
ingar hafa einmitt notið sín mjög
vel á veggjunum.
Og einmitt það atriði, þegar
hnökrar eru á staðsetningu verka,
vill svo fara, að verk sumra njóta
sín betur en önnur og sitthvað vill
fara framhjá skoðandanum.
Þannig vil ég fara varlega í
umijöllun minni um verk einstakra,
en fyrir utan það sem ég hef þegar
nefnt staðnæmdist ég einkum fyrir
framan verkin „Góður dagur“ eftir
Kirsten Skaar Pedersen, „Bakgata
í Dubrovnik" eftir Ellen Rittun og
„Tvö löng sjöl“ eftir Bente Stöa.
Þá er verkið „Með ró og friði“ eft-
ir fyrrnefnda Inger Anne Utvag“
hið athyglisverðasta fyrir fersk-
leika sinn.
Ég tek heilshugar undir það sem
stendur í fréttatilkynningu „að
verkin á sýningunni eru fjölbreytt,
allt frá hefðbundnum vefnaði tii
nýtískulegra tilrauna með aðferð
og efni.
Vel má mæla með innliti á þessa
sýningu einkum fyrir alla, sem
hafa ánægju af vefjarlist, og það
sem kannski frekar heyrir undir
hugtakið nútíma textílar.
Flautuleikur
_________Tónlist_____________
Jón Ásgeirsson
Comelia Thorspecken flautuleik-
ari og Cordula Hacke píanóleikari
komu fram á vegum Listasafns
Siguijóns Ólafssonar sl. þriðjudag
og fluttu tónlist eftir Eldin Burton,
Schubert, Fukushima og Prokovi-
ev.
Tónleikamir hófust á sónötu fyr-
ir flautu og píanó eftir bandaríska
tónskáldið Eldin Burton (1913) en
verk þetta er samið 1948 og er
sambland af hefðbundinni og fijáls-
legri síðrómantík, með smá skýr-
skotun til bandarískrar og spánsk-
ar þjóðlagatónlistar, allt skýrlega
gert án þess að særa og án tak-
andi tónferlis. Stöllurnar léku verk-
ið ágætlega og var auðheyrt að þar
fóru dugandi tónlistarmenn.
Tilbrigðin op. 160 yfir lagið
Trockne Blumen úr Schöne Múl-
lerin mun Schubert hafa samið
fyrir Ferdinand Bogner, kennara
við tónlistarskólann í Vín og fyrir
átta „klappa" flautu, sem var í
notkun fram til 1832 (Boehm) og
jafnvel lengur. Fyrir þessa flautu
hefur verk Schuberts verið mjög
erfítt, sérstaklega er varðar tón-
sviðið og hreina tónstöðu. Verkið,
sem er frekar laust í reipunum, var
ágætlega flutt en þó án allrar
spennu.
Comela Thorspecken lék einleik
á altflautu í verki eftir Fukushima,
sem ber nafnið Nei og eins og
reyndar einkenndi aila tónleikana,
þá var leikur hennar vel útfærður
en af allt of mikilli gætni. Það skap-
ar töluverða spennu, er flytjendur
á stundum stefna fram á ögurbrún
áhættunnar og þar í mót, þar sem
engin hætta er á ferðum, að gefa
sig allan og afhjúpa tilfinningar
sínar. Yfírvegun og gætni var hins
vegar mest áberandi í leik
Thorspecken og fyrir bragðið vant-
aði háskann í síðasta verk tónleik-
anna, hina frábæm flautusónötu
Prokovievs. Þarna leikur Prokoviev
með glettnislegar tónmyndir, við-
kvæm söngstef og hrynræna
skerpu á „genialan" hátt, sem því
miður var ekki nægilega vel undir-
strikað í leik flytjenda. Comelia
Thoirspecken er ágætur flautuleik-
ari en mætti í leik sínum sleppa
v fram af sér beislinu og „skálda í
tóninn" ýmis blæbrigði tilfínning-
anna. Cordula Hacke, sem einnig
er flautuleikari, iék af öryggi en á
köflum nokkuð sterkt, sérstaklega
í Schubert og Prokoviev en var að
öðru leyti vel samstillt við einleikar-
ann.