Morgunblaðið - 11.03.1993, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1993
39
Vegir ástarinnar ...
Jaye Davidson og Stephen Rea í Ljótuin leik. Ástir í ótryggu
andrúmslofti.
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Bíóborgin: Ljótur leikur („The
Crying Game“). Leikstjóri og
handritshöfundur Neil Jord-
an. Aðalleikendur Stephen
Rea, Jaye Davidson, Forest
Whitaker, Miranda Richard-
son. Bresk. Palace Pictures
1992.
Á meðan Hollywood-iðnaður-
inn sekkur æ dýpra niður í and-
lítið afþreyingarefni og ódrep-
andi endurgerðir og framhalds-
myndaframleiðslu er ekki annað
að sjá en Bretar spjari sig með
meiri ágætum um þessar mundir
en um árabil. Að undanförnu
hafa þeir frumsýnt þijár mjög
athyglisverðar myndir; „Enc-
hanted April“, „Howard’s End“
og Ljótan leik („The Crying
Game“), sem um þessar mundir
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Eins og kona („Just Like a
Woman“). Sýnd í Háskólabíói.
Leiksljóri: Christopher Mon-
ger. Aðalhlutverk: Julie Walt-
ers og Adrian Pasdar.
Eins og kona er meingölluð
gamanmynd um klæðskipting,
leikinn af Adrian Pasdar, sem
missir konuna sína þegar hún
kemst að því að hann klæðir sig
eins og hún í frístundum. Hann
flytur að heiman og leigir sér
herbergi hjá miðaldra konu, sem
Julie Walters leikur, og áður en
lýkur eru þau orðin ástfangin og
hún viðurkennir tómstundagam-'
an hans og hvetur hann áfram í
því.
Ekki gerir myndin neina til-
raun til að skýra út aðalpersón-
una eða kafa á bak við þrá henn-
ar til að gerast kona. Og það er
eiginlega út í hött að tala hér
um gamanmynd því brandaramir
í henni eru fáir og fyndnin í þeim
er engin. Þess í stað byggist
myndin á afar þunglamalegri og
dauflegri frásögn af því hvernig
maðurinn með hjálp nýju kær-
ustunnar sinnar tekst á við hina
dularfullu þrá sína og gerist æ
frakkari þar til kveneðlið í hon-
um, sem áður var bælt, verður
að daglegt brauð.
rifjar upp fyrir íslenskum kvik-
myndahúsagestum hvað er
frumleg og stórbrotin kvik-
myndagerð.
Myndin hefst í hinni eilífu,
pólitísku ókyrrð á Norður-írlandi
þar sem lrski lýðveldisherinn
(IRA) og breska hernámsliðið
hafa löngum eldað grátt silfur.
Nokkrir liðsmenn IRA hafa rænt
Jody (Whitaker), þeldökkum,
breskum hermanni, og hóta að
drepa hann fái þeir ekki félaga
sinn lausan úr fangelsi. Fergus
(Rea) er einn mannræningjana,
tryggur lýðveldissinni en fer að
efast um meðulin er hann kynn-
ist Jody og fínnur með þeim
ýmis einstaklingseinkenni —
nokkuð sem hermaður má ekki
leiða hugann að gagnvart gísl
sínum. Ollu harðskeyttari liðs-
maður er June (Richardson) vin-
kona hans.
Ránið fer öðruvísi en ætlað
Það er ómögulegt að sjá
spaugilegar hliðar á sögunni
enda virðast kvikmyndagerðar-
mennimir fullkomlega húmors-
lausir. Adrian Pasdar hefur útlit-
ið til að breyta sér í óþekkjanleg-
an kvenmann en leikur hans er
hinn vandræðalegasti eins og
reyndar fjölmörg ástaratriðin
milli hans, máluðum og í kven-
mannsfötum, og gamanleikkon-
unnar Julie Walters. Það á a.m.k.
greinilega ekki að vera fyndið.
Walters hefur sýnt í öðrum og
mun betri myndum að hún er
afbragðsgóð gamanleikkona en
efnið hér gefur henni engin tæki-
færi til að njóta hæfíleika sinna.
Það eina sem hún gerir er að
flissa. Raunalegu atriðin á milli
þessara tveggja verða væmnin
uppmáluð undir gersamlega líf-
lausri leikstjóm Christophers
Mongers.
Á endanum hættir myndin að
vera raunasaga klæðskiptings en
verður hetjusaga viðskiptafræð-
ings þegar klæðskiptingurinn,
sem rekinn hefur verið frá stór-
fyrirtæki, snýr aftur sem kven-
maður og kemur upp um svik
og pretti fyrram yfírmanns síns.
Þá eru ólíkindaleg sagan og
væmin og vandræðaleg efnis-
meðferðin búin að eyðileggja all-
an áhuga á myndinni og maður
er löngu farinn að spyija sjálfan
sig: Hvar er gamanið í þessari
„gamanmynd"?
er. Jody bíður bana, Fergus flýr
land til Lundúna, þar sem hann,
að ósk Jodys, hefur uppá Dil
(Davidson), kærustu hermanns-
ins fallna. Þá verða kaflaskipti
í lífí hins landflótta hermdar-
verkamanns því þau verða ást-
fangin en fortíðin bankar engu
að síður uppá hjá Fergusi og
uppgjörið í sjónmáli.
Handrit og leikstjórn Jordans,
sem hér hefur skapað frábæra
kvikmynd á borð við sitt besta
verk, Monu Lisu, er allt í senn;
nýstárlegt, ögrandi, ásækið og
spennandi. Utsetningin marg-
flókin þó spennusagan sé kunn-
ugleg. Hér er farið undir yfír-
borð persónanna og Ljótur leikur
er fyrst og fremst mynd mikilla
tilfínninga. Allt frá því þær taka
völdin í samskiptum Fergusar
og Jodys á írlandi norður, að
dramatísku uppgjörinu sem sjálf-
sagt hneykslar einhveija en vek-
ur örugglega alla til umhugsunar
um margþætt eðli manneskjunn-
ar. í bakgrunni er svo jafnan
andstæðan, hin harðneskjulegu
og ómanneskjulegu átök hryðju-
verkamanna og grátt og gróm-
tekið umhverfið og er spennu-
myndin litlu síðri þó á henni sé
ekki aðaláherslan. Og Jordan
leyfír sér líka að slá á léttari
strengi. T.d. eru atriðin á milli
Dil, Fergusar og barþjónsins á
Metrobamum bráðhnyttin, að
maður tali ekki um er maður
veit meira um persónurnar. Þrátt
fyrir hádramatískt efni þá er
Bambi
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Bambi. Teiknimynd sýnd í
Sambíóunum. Leikstjóri: David
Hand. 1942. 69 mín.
Sambíóin hafa nú um nokkurt
skeið sett hveija Disneyteikni-
myndina á fætur annarri á sýn-
ingar bæði nýjar og gamlar.
Þannig höfum við á undanfömum
árum séð gömul en síung meista-
rastykki eins og Mjallhvít og
dvergana sjö, Gosa, Öskubusku
og Pétur Pan jafnframt nýjustu
myndunum eins og Litlu hafmeyj-
una og Fríðu og dýrið.
Teiknimyndir hafa verið i mik-
illi uppsveiflu í Bandaríkjunum
upp á síðkastið og hér heima líka,
Ljótur leikur ekki eitt augnablik
þreytandi né ofhlaðin heldur
jafnan athyglisverð í alla staði.
Það ætti heldur ekki að velkj-
ast fyrir neinum að þessarar ein-
stöku myndar verður fyrst og
fremst minnst fyrir þá frumlegu
og forvitnilegu stefnu sem hún
tekur um miðbikið. Er hún skell-
ir áhorfandanum allsendis óvið-
búnum upp að vegg og spyr
hann samviskuspuminga, fær
hann til að setja sig í aðstöðu
sem er meðaljóninum víðsfjarri
í dagsdaglegu, heimatilbúnu ör-
yggi sínu. Hér er komið að kafla
sem ófyrirgefanlegt er að upp-
lýsa þá um sem enn eiga eftir
að sjá Ljótan leik, þó það hafi
því miður brunnið við.
Handrit og leikstjórn Jordans
er hreinasta snilld og hann nýtur
afburða-aðstoðar frá sínum
gamla samstarfsmanni, Rea,
sem er pottþéttur í erfiðu hlut-
sérstaklega eftir að íslenskar tal-
setningar urðu næstum daglegt
brauð. Vestra hafa Disneyteikni-
myndirnar verið settar í endur-
dreifíngu og notið mikilla vin-
sælda; t.d. tók 101 Dalmatians
inn 60 milljónir dollara þegar hún
var sett í bíóin fyrir stuttu.
Sambíóin frumsýndu um síð-
ustu helgi enn eina Disneyperlu,
í þetta sinn um dádýrskálfinn
Bamba. Hún var gerð árið 1942
og lýsir uppvexti Bamba í gegn-
um árstíðirnar og ævintýrunum
sem hann lendir í þar til hann
verður fullvaxinn og tekur við af
föður sínum og verður prins skóg-
arins. Þetta annars fallega og
skoplega .og ljúfa ævintýri getur
orðið býsna ægilegt í augum
bama. Sorgin og skelfingin er
aldrei langt undan. Bambi litli
missir mömmu sína þegar veiði-
menn skjóta hana og hann ráfar
einn um í snjónum; trylltir hundar
verki hins kvalda hryðjuverka-
manns. Og það sem betra er þá
virðist Rea ekki hafa nokkurn
hlut fyrir túlkuninni og samleik-
ur hans og Whitakers í upphafí
gleymist seint. En nýliðinn
Davidson skyggir á alla aðra í
stórkostlegri túlkun á hinni
margbrotnu persónu Dil. Þessi
manneskja er hjarta myndarinn-
ar og Davidson lyftir Ljótum leik
uppí svolitla klassík í leik sem á
að færa leikaranum Óskarsverð-
launin í ár ef eitthvert réttlæti
er til í akademíunni.
Einn kosturinn við Ljótan leik
eru þau mögnuðu áhrif sem hún
hefur á áhorfandann. Hér leggst
allt á eitt; traust leikstjórn, af-
burðagott handrit og leikur.
Þessi margbrotna persónuskoð-
un, einstæða ástarsaga og ágæta
spennumynd fylgir honum eftir
og á örugglega eftir að sækja á
hann. Lengi.
ráðast á vinkonu hans, Feline;
hræðilegi skógareldurinn sem allt
gleypir í lokin.
Bambi er þannig langt í frá
það sárasaklausa ævintýri sem
margir gætu haldið það vera. Líf
Bamba er enginn dans á rósum
þótt mestanpart sé þroskasaga
Bamba vissulega fallegur og in-
dæll gleðigjafi. En hún er sannar-
lega líka spennandi og hröð þegar
kemur að hápunktinum í sög-
unni. Hún er frábærlega teiknuð
eins og við má búast af Disney-
listamönnunum og samspil hljóðs,
tónlistar og myndar er ja, ævin-
týri líkast.
Tíminn hefur leikið Bamba vel
og gefið honum nýtt hlutverk á
vorum dögum. Hún á að geta
talað jafnsterkt til litlu áhorfend-
anna og fyrir hálfri öld og boð-
skapur hennar um náttúru- um-
hverfís- og dýravernd á ekki síst
erindi í dag.
Raunasaga klæðskiptings
fÆSS
þegar þú eldar góðan mat!
Tilboðsdagar
Dagana 11. - 27. mars verða haldnir Knorr-dagar
í Nóatúnsbúðunum. Vörukynningar og tilboðs-
verð verða á hinum ljúflengu Knorr pottréttum,
pastasósum, súpum, kryddi og fleiri úrvals vörum
frá Knorr.
NÖATÚN