Morgunblaðið - 01.06.1994, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 1. JÚNÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ég hræðist ekki úlfa. Látið mig um skjáturnar. Ég er góði hirðirinn . . .
Hvernig bregðast menn við
auknum aflasamdrætti?
Ólafur Rögnvaldsson
Menn gerðir
að vanskila-
mönnum
Guðbjartur Ásgeirsson
Horfir illa
við okkur
hér vestra
„ÉG KVÍÐI því hvernig við eigiim
að halda uppi atvinnu fyrir fólkið
og veit ekki hvernig á að bregð-
ast við þessu. Hvernig eiga menn
að standa í skilum? Skilamenn
verða gerðir að vanskilamönnum
með þessu,“ sagði Ólafur Rögn-
valdsson framkvæmdastjóri Hrað-
frystihúss Hellissands.
„Fiskurinn virðist líka allur vera
hér uppi í landsteinum. Það sýna
aflabrögðin á Breiðafirði í vetur
og síðustu tvö árin. Það er miklu
minna af þorski á djúpslóð en
meira af honum á grunnslóð en
verið hefur,“ sagði Ólafur.
Ólafur sagði að skerðingin kæmi
afar illa við sitt fyrirtæki, 80-90%
af allri vinnslunni væru þorskur í
Hraðfrystihúsinu. „Ég veit ekki
hvemigþessirmennætlasttil
þess að við drögum fram lífið. Ég
held að ráðamenn hefðu átt að
vera víðsýnni hér á ámm áður
þegar þeir hieyptu 20-30 fram-
sóknartogurum á hvert kmmma-
skuð sem er orðið gjaldþrota í
dag. Það ætti að draga þessa
menn til ábyrgðar," sagði Ólafur.
„ÞETTA hefur mikil áhrif, ekki
bara á okkur, heldur alla þá sem
hafa byggt allt sitt á þorskveiðum.
Ég hef heyrt að það sé alveg geig-
vænlegt sem fleygt er af þorski í
sjóinn vegna kvótaleysis og auð-
vitað verður bara aukning á því,“
sagði Guðbjartur Ásgeirsson skip-
stjóri á Guðbjörgu ÍS.
„Mér finnst fiskifræðingamir
vera alltof svartsýnir miðað við
lífið í sjónum. Það hefur orðið
vart við mikið meira af þorski síð-
asta árið, ekki bara fyrir vestan
heldur í kringum allt landið. Menn
til sjós verða varir við það betur
en Kristján Ragnarsson við sitt
skrifborð."
„Ég er ekki að fara fram á stór-
kostlega aukningu heldur hefði ég
viyað að þessu hefði verið haldið
í horfinu og ekki farið niður fyrir
það sem var á síðasta ári. Fyrir
byggðarlögin mörg hér fyrir vest-
an horfir þetta illa við mönnum.
Ég veit ekki með nýja skipið okk-
ar, hvemig útgerðarmynstur verð-
ur á þvi, en sjálfsagt verður það
meira í rækjuveiði og úthafskarfa-
veiði," sagði Guðbjartur.
Ákvörðun um leyfilegan heildarafla
fyrir næsta fiskveiðiár
Tillaga Hafrann- Leyfilegur
sóknastofnunar heildarafli
Tegund lestir lestir
Þorskur 130.000 155.000
Ýsa 65.000 65.000
Ufsi 70.000 75.000
Karfí 65.000 80.000
Grálúða 25.000 30.000
Skarkoli 10.000 13.000
Sfld 120.000 120.000
Humar 2.200 2.200
InnQarðarækja 5.700 5.700
Úthafsrækja 45.000 50.000
Hörpudiskur 10.050 10.060
Gunnar Ragnars
Gerum allt
tilað
halda sjó
„MIÐAÐ VIÐ að krókabátar hefðu
frítt spil og línutvöföldun yrði
áfram við lýði var \jóst að afla-
heimildir til aflamarksskipa
myndu skerðast. Við bjuggum
okkur undir það og auk þess hef-
ur stefnt í þetta. En mönnum
bregður í brún þegar tillögumar
em staðfestar," sagði Gunnar
Ragnars forstjóri Utgerðarfélags
Akureyringa.
Hann sagði að þetta væri gífurleg
skerðing og auk þess vofði yfir
skerðing í öðmm tegundum. „Ég
var svona að slá á það að þetta
gæti orðið heildarskerðing hjá
okkur yfir 3.000 tonn sem þýddi
3-400 milljóna kr. tekjutap á
næsta fiskveiðiári.
Á síðasta fiskveiðaári var tekjutap
okkar um 300 milljónir kr. þannig
að þetta verða um 6-700 miHjónir
kr. á tveimur ámm,“ sagði Gunn-
ar. Hann vildi ekki spá neinu um
hvort þetta leiddi til samdráttar í
starfsemi fyrirtækisins. „Við höf-
um á undanfömum ámm þrátt
fyrir þessar skerðingar aukið
framleiðsluna og veltuna. Við ger-
um allar ráðstafanir tdl að halda
sjÓ.“
Á að skila aftur bolfisk-
og rækjukvóta til togara-
útgerðarinnar?
Gunnar sagði að í Ijósi stöðunnar
nú og góðs ástands loðnustofnsins
mætti skoða hvort ekki væri tíma-
bært að skila aftur bolfisk- og
rækjukvóta til togaraútgerðarinn-
ar sem loðnuflotinn fékk á sínum
tíma þegar illa horfði í loðnuveið-
um. „Þetta var á sínum tíma yfir-
fært til loðnuflotans vegna vand-
ræða hans þegar loðnuveiðar
duttu niður. Nú erum við í vand-
ræðum og spuming er hvort kvót-
inn eigi að ganga til baka,“ sagði
Gunnar.
Tölfræði Hafrannsóknastofnunar
Góðar aðstæður
til að byggja upp
FISKIFRÆÐIN er
umdeild og oft er
sagt um hana að
hún sé ung og óná-
kvæm vísindagrein. Gunn-
ar Stefánsson er tölfræð-
ingur Hafrannsóknastofn-
unar og það kemur í hans
hlut að vinna úr rannsókn-
um og upplýsingum frá
fiskifræðingum. Rann-
sóknir í fiskifræði hafa
staðið allt frá því um síð-
ustu aldamót, m.a. hér við
land og við Noreg. Því er
einnig haldið fram að
reiknilíkanið sjálft sé nýtt
og takmarkað á því að
byggja, en undirstöðuatr-
iðin í því komu fram um
1918 og heildarmynd á
reiknilíkönin, sem við not-
um í dag, kom fram í bók
sem var gefin út 1957.
Þetta er því ekki eins nýtt
og menn vilja vera láta.
Síðan hefur bæst við þekkinguna.
Á undanförnum einum til tveimur
áratugum hafa menn verið að
bæta við fjölstofna hugleiðingum
og áhættugreiningunni.
Nú er rétti tíminn
— En er nokkur vissa fyrír því
að stofninn muni stækka þó að
dregið verði úr sókn? Eru ekki
margir aðrir þættir sem skipta
máli en veiðin?
„Auðvitað er þetta háð um-
hverfísaðstæðum og að vissu leyti
má segja að þetta sé spuming um
heppni. Það eru nokkrir þættir sem
spila inn í. Einn þeirra er vöxtur
einstaklinganna. Það skiptir máli
hvað margir einstaklingar verða
kynþroska á hvetju ári og eins
skiptir miklu máli hvernig nýliðun
kemur út. Eins og staðan er núna
erum við með þorskstofn sem er
mjög lítill. Það er mjög lítið af
eldri fiskum í stofninum. Uppi-
staða í veiðinni er ungur þorskur,
smáfiskur. Þetta er fiskur sem er
að vaxa mjög hratt. Þess vegna
fínnst manni afskaplega ótrúlegt
annað en að þegar umhverfisað-
stæður eru góðar, eins og núna
er, að þá muni stofninn stækka
hratt.“
— Þú telur þá að aðstæðurnar
í sjónum séu þess eðlis að það sé
betra núna en oft áður að byggja
upp stofninn?
„Já, á því er enginn vafi. Ef við
reiknum þetta með sama hætti og
innlögn á bankabók þá
má segja að vextimir
séu alveg sérstaklega
háir í dag. Sumir hafa
reyndar haft tilhneig-
ingu til að hæðast að
þess konar útreikningum, en ég
get nefnt þorskárganginn frá ár-
inu 1983 sem dæmi um hvað til
mikils er að vinna. Það voru veidd-
ir um helmingi fleiri einstaklingar
af fjögurra ára fiski en sex ára
úr þeim árgangi. Hann tvöfaldaði
hins vegar þyngd sína á milli þess-
ara ára, þannig að þessir helmingi
fleiri fiskar voru álíka þungir sam-
tals fjögurra ára og þeir voru sex
ára. Þessar tölur hljóta að verða
til þess að menn spyiji sig hvort
ekki hefði borgað sig að geyma
eitthvað af þessum físki í tvö ár
frekar en að veiða hann fjögurra
ára.“
Getum aukið veiðar um
aldamót
— Hvenær getum við átt von á
að geta aukið veiðina aftur ef við
drögum úr sókn núna tímabundið?
„Það fer svolítið eftir því hvað
við erum heppnir. Það skiptir máli
hvort vaxtarskilyrði í hafinu verðá
áfram góð og hvort þorskár-
gangurinn á þessu ári verður góð-
ur. Þorskárgangurinn frá árinu
Gunnar Stefánsson
► GUNNAR Stefánsson hefur
starfað sem tölfræðingur við
Hafrannsóknastofnun í 11 ár.
í hans hlut kemur að vinna úr
þeim upplýsingum sem fiski-
fræðingar afla og setja fram,
í samráði við þá, tölur um
hversu mikinn fisk er óhætt
að veiða á íslandsmiðum.
Gunnar er fæddur 9. ágúst
1955. Hann er kvæntur Krist-
ínu Rafnar hagfræðingi og
eiga þau tvö börn. Foreldrar
Gunnars eru Stefán Aðal-
steinsson og Signe Kristine
Sætre.
1993 er einna skástur af þeim
árgöngum sem hafa komið fram
á undanförnum árum. Hann hefur
verið metinn á 180 milljónir ein-
staklinga. Meðalárgangurinn er
hins vegar í kringum 200 milljón-
ir. Þessi stofn verður ekki veiðan-
legur fyrr en árið 1997. Ef við
viljum nýta árgangana betur og
reyna byggja upp stofninn væri
skynsamlegra að veiða hann ekki
fyrr en hann er orðinn sex ára eða
tveimur árum seinna. Við erum
því að tala um að um aldamótin
getum við farið að vonast eftir
einhveijum bata að ráði.“
— Undanfarin ár hefur nýiiðun
í þorski verið léleg. Hefur það
ekki áhrif á ykkar tillögur?
„Jú, að sjálfsögðu. í síðustu
átta eða níu árgöngum eru að
meðaltali um 130 milljónir ein-
staklinga sem þriggja
ára fiskur. Fram að
þeim tíma var meðal-
talið 220 milljónir.
Hver þriggja ára fískur
gefur af sér að jafnaði
1,6-1,8 kíló í afla. Það sést á
þessum tölum hvað það er ofboðs-
léga mikiil munur á þeim grunni
sem við höfum á að byggja við
veiðamar. Þeim mun stífari sem
við veiðum þeim mun yngri er
þorskurinn sem við veiðum og því
léttari er hann þegar við veiðum
hann.“
„í árlegri skýrslu Hafró er fyrst
og fremst horft á fískifræðilegu
rök. Þar er innbyggt að lágmarki
að fá sem mestan afla út úr hveij-
um árgangi sem kemur inn. Að
hluta til er einnig tekið tillit til
kostnaðar við útgerðina. í aðalat-
riðum notum við þó hrein fiski-
fræðileg rök. Fyrir nokkrum mán-
uðum var skipuð sérstök nefnd
með sérfræðingum frá Hafrann-
sóknastofnun og Þjóðhagsstofnun
og þar var tekið beint tillit til efna-
hagsþáttanna líka. Þar var metinn
kostnaður og hagnaður af vinnslu
og einnig framlag til þjóðarfram-
leiðslu. Það var alveg sama þó að
þessir þættir væru teknir inn í
dæmið. Það borgaði sig samt að
reyna að draga úr sókninni."
Það borgar sig
að leyfa fiskn-
um að stækka