Morgunblaðið - 01.06.1994, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 1. JÚNÍ1994 25
AÐSENDAR GREINAR
Konur, frelsi og
kjördæmaskipan
hafa einnig möguleika á að ráða því
sjálfir hversu stóra fjölskyldu þeir
ætla að eignast. Tekjumunur karla
og kvenna gerir kringumstæður
vissulega erfíðari eins og óhagstætt
dagvistunarfyrirkomulag. Þessi at-
riði hafa bara ekkert með frelsi eða
fjötrun að gera, nema í varhuga-
verðri merkingu. Frelsishugtakið
misnotar dr. Sigrún með því að
tengja það sjálfkjörnum þáttum og
félagslegum aðstæðum sem kennd
er við hegelíska og marxíska merk-
ingu orðsins. Þessi svokallaða „pósi-
tíva“ útgáfa hugtaksins er alvarleg
afbökun frelsishugsjóna vestrænna
lýðræðisríkja sem merkir það fyrst
og fremst að tryggja einstaklingum
og samtökum nægilegt svigrúm til
athafna án afskipta utanaðkomandi
aðila. Þess vegna tölum við um frið-
helgi einkalífsins og félagafrelsi. Það
er því mótsagnakennt að íslenskar
konur séu ófijálsar ef þær hafna
stjórnmálaafskiptum á meira eða
minna sjálfkjörnum forsendum undir
fijálsum kringumstæðum sem gilda
fyrir alla sjálfráða íslendinga.
Það er því Ijóst að Kristín Maija
bæði greinir vandamálið rangt og
dregur hæpna og jafnvel niðrandi
niðurstöðu almennt um íslenskar
konur. Islenska kjördæmaskipanin
er enn og aftur sek um óheppilega
þingsamsetningu, í þessu tilfelli
færri konur á þinginu en í nágranna-
ríkjum okkar, þrátt fyrir framboð
margra kvenna. íslenskar konur eru
nefnilega síður en svo ófijálsar, held-
ur fyrirmynd kvenna í öðrum löndum
í dugnaði, framtaksemi og myndar-
skap. Frelsi íslenskra kvenna er
hornsteinn í okkar þjóðfélagi og á
eftir, eins og hingað til, að skipta
sköpum fyrir velferð okkar og vel-
megun. Það væri verðugt verkefni
fyrir íslenskar stjórnmálakonur að
vinna að hagstæðafi kjördæmaskip-
an, sem myndi tryggja konum fleiri
þingsæti.
Höfundur er stjórnmálafræðingw
og stundar framhaldsnám í
stjórnmálaheimspeki í London.
Samkeppni um
forsíðumynd
í tilefni 50 ára lýðveldisafmælis efnir Morgunblaðið til samkeppni
um forsíðumynd á sérstakt blað sem gefið verður út 17. júm'.
Þátttakendum er í sjálfsvald sett úr hvaða efrú verkið er unnið
en þemað er „Lýðveldið 50 ára“. Verkin geta verið vatnslitamyndir,
olíumyndir, krítarmyndir, klippimyndir, ljósmyndir o.s.frv.
Eina skilyrðið er að verkið hafi ekki komið fyrir sjónir almennings.
Verðlaun fyrir mvndina sem birt verður á forsíðu eru 200.000 krónur.
Ef fjöldi verka berst, gefúr það hugsanlega tækifæri til að setja upp sýningu.
Allir þeir, sem senda inn verk, fá þau til baka að samkeppni lokinni.
Skilafrestur er til 10. )úní.
Dómnefnd er skipuð þremur aðilum, þeim Áma Jörgensen, Braga Ásgeirssyni
og Sjöfn Haraldsdóttur. Dómnefnd Iskilur sér rétt til að hafrta öllum verkunum.
Verkunum skal skilað í móttöku Morgunblaðshússins, Kringlunni 1,
innpökkuðum, isamt áföstu lokuðu umslagi, þar sem kemur frarn nafn
listamanns, heimilisfang og símanúmer.
KRISTÍN Maija
Baldursdóttir blaða-
kona spyr mérkilegrar
og nauðsynlegrar
spurningar í greininni
Sterkar en ófijálsar í
sunnudagsblaði Morg-
unblaðsins 10. apríl síð-
astliðinn. Hún spyr
hvers vegna íslenskar
konur hafi ekki náð
jafnmiklum frama
stjórnmálum og kyn-
systur þeirra á Norður-
löndum, t.d. að hlut-
fallslega færri konur
nái kjöri á þing.
Því miður eyðir
Kristín miklu púðri í
aðrar skýringar en þær augljósu.
Það má vel vera að íslenskir karlar
séu afturhaldssamir, stjórnmála-
fiokkarnir einstrengingslegir og ljöl-
skylduaðstæður erfíðar. Málið er
hins vegar það að þó svo að íslensk-
ir karlar væru víðsýnir, stjórnmála-
flokkarnir opnari og sveigjanlegri
og fjölskylduaðstæður kjörnar,
kæmi kjördæmaskipanin í veg fyrir
að nokkuð myndi breytast. Mörg lít-
il og fámenn kjördæmi, þar sem
fímm eða sex þingmenn eru kjörnir
í samkeppni fimm flokka, valda því
að frambjóðendur fyrir neðan efsta
manninn hafa litla möguleika á að
ná kjöri. Á Norðurlöndum sem og á
Islandi eru karlar mest áberandi í
stjórnmálum og skipa þar eins og
hérna heima oftar en ekki efsta
sætið á framboðslistanum. Konur
verða því hvort tveggja á Norður-
löndum og á Islandi kjörnar oftar
en ekki í fjölmennum kjördæmum
þar sem sumir framboðslistar fá
marga frambjóðendur kjörna. Þetta
er málið í hnotskurn: Á meðan ís-
lensku kjördæmin eru mörg og fá-
menn verða færri konur kjörnar til
þings en ef kjördæmin væru hlut,-
falislega fá og fjölmenn eins og á
Norðurlöndum. Þessa skýringu vant-
ar í fyrrnefnda grein og þar skortir
umfjöllun um þau áhrif, sem kosn-
ingakerfið hefur á þátttöku kvenna
í stjórnmálum. Kristín
Maija veltir í staðinn
fyrir sér menningarleg-
um þáttum sem vissu-
lega geta verið athygl-
isverðir en í þessu sam-
hengi án mikillar þýð-
ingar.
Öllu verra er það svo
að dr. Sigrún Júlíus-
dóttir lektor í félagsráð-
gjöf lýsir í ofannefndri
grein stöðu kvenna á
Islandi sem ófijálsri.
Mig grunar að dr. Sig-
rún hafi ekki gert sér
nægilega grein fyrir
hvað felst í að vera
ftjáls eða ófijáls. Hún
segir að vilji íslenskra kvenna sé
ófijáls vegna þess að þær gifti sig
yngri og eigi fleiri börn en kynsyst-
ur sínar á Norðurlöndum, sinni heim-
Á meðan íslensku kjör-
dæmin eru mörg og fá-
menn verða færri konur
kjörnar til þings, að
mati Ragnars Garð-
arssonar, en ef kjör-
dæmin væru hlutfalls-
lega fá og fjölmenn eins
og á Norðurlöndum.
ilisstörfum, tekjur eiginmanna séu
hærri, fyrirkomulag dagvistunar sé
lélegt og sú vanabinding sem þetta
leiðir af sér. Það má alveg vera að
konur við slíkar aðstæður eigi erfið-
ara með að helga sig stjórnmálum
en karlar. Það er hins vegar mis-
mæli og beinlínis rangt að konur séu
þar með ófrjálsar. Málið er að nú
til dags velur fólk sjáift hvenær og
hveijum það ætlar að giftast. Menn
Ragnar
Garðarsson
Þjóðargjöf við
þjóðarböli
ÞEGAR litið verður
upp úr amstri kosn-
ingabaráttunnar
munu menn væntan-
lega snúa til þeirrar
umræðu, sem einna
hæst bar í þjóðfélag-
inu fyrir slaginn:
Ákvörðun um frum-
varp Alþingis á Þing-
völlum 17. júní nk.
Umræðan vikið
í önnum dagsins
Nokkuð hljótt hefur
verið um mál þetta
hina síðustu daga,
enda önnur mál tekið
upp hug manna. Hins vegar er hér
á ferðinni mál, sem skiptir veru-
legu máli, því rétt ákvörðun um
verkefnaval hins háa Alþingis
þennan dag getur haft afgerandi
úrslit í lífi fjölmarga íslendinga.
Bent hefur verið á verkefnið
Landvernd og gróðurvernd hafa
Átak til að útrýma at-
vinnuleysi á að vera
kjarni Þingvallasam-
þykktar Alþingis 17.
júní nk., segir Leifur
Guðjónsson, og bendir
á að slíkt átak megi
tengja landvernd og
gróðurvernd.
verið nefnd. Fordæmi eru enda
fyrir slíkum málum. Allt er gott
um það að segja. En tilefni til-
skrifa minna að þessu sinni eru
einfaldlega þau að ég tel að verk-
efnavalið sé í raun einfalt og raun-
ar fram sett af okkar ástsæla for-
seta er hún ávarpaði okkur landa
sína á nýársdag — fyrsta degi lýð-
veldis- og fjölskylduárs.
Orð forseta okkar
Hver man ekki hin þróttmiklu
og alvöruþrungnu orð forseta okk-
ar við upphaf ársins. Hver man
ekki áhyggjur hennar vegna at-
vinnuleysisins. Orð hennar í þá
veru að í okkar fámenna og góða
landi væri slíkt ekki sæmandi. Að
ólíðandi væri að fjölskyldur á með-
al okkar liðu fyrir þá sök að ekki
væri vinnu að hafa. Varnaðarorð
hennar um afleiðingar atvinnuleys-
isins. Orð sem marg hafa hlotið
staðfestingu okkar í vísustu manna
og kvenna, sem um málefni at-
vinnulausra hafa fjallað.
Mannvernd — mannréttindi
Að mínu mati og allra þeirra
fjölmörgu, sem ég hef unnið með
í baráttunni gegn atvinuleysinu,
er atvinnuleysi einhver mesta vá
sem að íslenskri þjóð
steðjar. Niðurbrot ein-
staklinga og fjöl-
skyldna, líkamlega og
andlega, upplausn
íjölskyldna og gleði-
lausir dagar í martröð
óyfírstíganlegra
reikninga lífsnauð-
synja er ólíðandi. Sá
skuggi, sem þetta
ástand hlýtur að varpa
á gleði allra hugsandi
ílendinga á þessu ári
fjölskyldunnar, hlýtur
að kalla á harkaleg
viðbrögð og viðspyrnu.
Hér er ekki ijallað um
neitt annað en mannréttindi í land-
inu okkar góða.
Þjóðargjöfin „ísland
sér um sína“
Hér er því komið að megininn-
taki þessa greinarkorns. Ekkert
lýsir betur hug okkar allra til
þeirra, sem ekki sitja lengur við
sama borð og við hin lánsömu, sem
halda vinnu okkar en þetta: Rót-
tæk yfirlýsing og gjörð hins háa
Alþingis á lýðveldisafmæli þjóðar-
innar 17. júní, í þjóðarhelgidómi
okkar á Þingvöllum, í formi átaks
til útrýmingar atvinnuleysis.
Sú gleði sem því er samfara að
vera Islendingur er að búa í
sveitarfélagi sem er þegnum sínum
og börnum þeirra skjól og vörn í
hverri vá. Samhugur og kærleikur,
sem birist í skilyrðislausri um-
hyggju fyrir velferð hver annars,
eykur gleði okkar allra og býr
okkur bjarta framtíð. Engin fjár-
festing og engin steypa er dýrmæt-
ari sjálfum þegnunum sem landið
byggja.
Höfundur er starfsmaður
Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar.
Leifur Guðjónsson
„Sem fyrsta bók sinnar
tegundar á íslensku er hún
sannarlega tímabær.“
Anii Vilhjálmsson práfessor um bóhhin:
VERÐBRÉF OG ÁHÆTTA
^ Hvernig er best að ámxta peninga?
I bókabúðum um land allt!