Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995 2i
Tafla 2. Næringargildismerking
fyrir matvöru þar sem fullyrt er
um innihald af mettuðum fitusýr-
um
Næringargildi í 100 g:
Orka 292 kJ/69 kkal
Prótein 3,6 g
Kolvetni 9,2 g
þar af:
sykur 9 g
Fita
2 g þar af:
mettaðar fitusýrur 1,3 g
Trefjar 0 g
Natríum 0,04 g
Sama gildir um fullyrðinguna
„sykurskert", þá skal sykur- og
orkuinnihald vörunnar vera skert
um fjórðung (25%). Með sykri er
átt við magn af viðbættum hvítum
sykri og aðrar ein- eða tvísykrur
(t.d. mjólkursykur og ávaxtasykur).
Dæmi um slíka merkingu er sýnt í
töflu 3.
Tafla 3. Næringargildismerking
fyrir sykurskerta matvöru
Næringargildi í 100 g:
Orka 177 kJ/42 kkal
Prótein 4,8 g
Kolvetni 5,2 g
þar af:
sykur 4,9 g
Fita 0,2 g
þar af:
mettaðar fitusýrur 0,1 g
Trefjar 0,5 g
Natríum 0,06 g
Hluti af þeim merkingakröfum
sem hér er fjallað um koma til fram-
kvæmda í september 1995. Þá er
mikilvægt að fram komi að reiknað
er með gildistöku nýrra reglna um
notkun sætuefna í bytjun árs 1996.
Þá verður gerð krafa um 30% skerð-
ingu sykurs í sykurskertum vörum
sem innihalda sætuefni. Æskilegt
er að framleiðendur og dreifingar-
aðilar matvæla taki strax tillit til
þessa við merkingu umbúða.
3. Ofnæmi og óþol
Með nýjum reglum var stigið stórt
skref í þá átt að auðvelda þeim, sem
hafa ofnæmi eða óþol gagnvart
ákveðnum innihaldsefnum í mat, að
varast þau í samsettum matvælum.
Nú er skylt að taka fram í innihalds-
ríkjamenn. Þar er þó ólíku saman
að jafna, þar sem stærð markaðar-
ins er svo miklu meiri en þess ís-
lenska. Það er þó óralangt síðan að
atvinnurekendur þar gerðu sér grein
fyrir mikilvægi þess að gengi og
hagnaður fyrirtækja væri tengdur
kaupmætti almennings. Það gerði
Henry Ford í upphafi bílaaldar. Sá
litli og niðurkeyrði kaupmáttur sem
viðgengst hér á landi er löngu far-
inn að standa hagnaði og bata í ís-
lensku efnahagslífi fyrir þrifum. Það
verður áreiðanlega erfiður róður að
breyta þessari þróun. Það þykir
gamaldags að gagnrýna frjáls-
hyggju og markaðskerfið sem nú
er við lýði. Það mun því líða nokkur
tími þangað til ný kynslóð hagfræð-
inga kemur út úr háskólunum með
nýjar kenningar sem þeir vilja prófa
og fá líklegast með þeim háa kostn-
aði sem því fylgir. Vonandi verður
hægt að setjast niður og bæta það
kerfi sem við búum við núna en
flestum er sjálfsagt ljóst að svona
er ekki hægt að halda áfram til
lengdar.
Kæfandi faðmlag?
Það er áreiðanlega eitthvað annað
en hið „kæfandi faðmlag hagsmuna-
hópanna" sem á sökina á hvernig
komið er. Það eru stórir skipulags-
brestir í kerfinu sem skapa þörf
launþega til að standa vörð um lífs-
kjörin en ekki að skipulagsbrestirnir
séu launþegum að kenna. Ef að
prófessorinn heldur slíku fram við
nemendur sína og á prenti fer hann
með hálfsannleik. Slíkt leiðir hug-
ann að dæmisögunni um blindu
mennina og filinn. Þá er spurning
um livers hagsmunum er verið að
þjóna með að skoða ekki orsakir og
samhengi frá fleiri hliðum en einni.
AÐSEIMDAR GREIINIAR
lýsingu ef mjólk, fisk, egg, soja-
baunir, skeldýr, jarðhnetur, möndl-
ur, hnetur, hafra, bygg, rúg eða
hveiti og afurðir úr þeim, er að finna
í einhveiju magni í matvörunni.
Samkvæmt eldri reglum gátu slíkar
upplýsingar fallið burt.
Nauðsynlegar upplýsingar
til neytenda
Nauðsynlegt er að koma réttum
upplýsingum til neytenda. Margir
framleiðendur og innflytjendur taka
þessa hluti alvarlega en ennþá er
langt í land að allir geri skyldu sína
og merki matvöru rétt. Ábyrgð neyt-
enda felst í því að þeir kynni sér
hvaða reglur gilda þannig að þeir
viti hvaða kröfu þeir geti gert um
merkingu matvæla sem þeir kaupa.
Mikilvægt er fyrir framleiðendur,
innflytjendur og dreifingaraðila að
athuga vörur sínar vel með tilliti til
nýrra merkingareglna. Það er
óþarfa tap sem hlýst af dreifingar-
stöðvun vöru sem tekin er úr um-
ferð vegna lélegra eða ófullnægj-
andi merkinga á umbúðum, þegar
varan sjálf er að öðru leyti í lagi.
Framkvæmd reglna
Á árinu 1995 verður unnið að því
að tryggja að öll matvæli verði
merkt í samræmi við gildandi regl-
ur. Þeir sem eru ábyrgir fyrir fram-
leiðslu og dreifingu matvæla verða
því að vinna að breytingum á merk-
ingum ef það hefur ekki verið gert
þegar. Það er mikilvægt fyrir þessa
aðila að hafa samráð eða leita ráða
hjá Hollustuvernd ríkisins eða heil-
brigðiseftirliti sveitarfélaganna
þannig að nauðsynlegum breyting-
um verði komið á áður en til þess
kemur að eftirlitsaðilar stöðvi dreif-
ingu á vörum sem ékki eru merktar
í samræmi við gildandi reglur.
Höfundur er
deildarmatvælafræðingur hjá
Hollustuvernd ríkisins.
Hreinar fjörur
ÁRIÐ 1986 var haf-
ist handa við gagnger-
ar endurbætur á hol-
ræsakerfi borgarinn-
ar. Meirihluti sjálf-
stæðismanna í borgar-
stjórn undir forystu
þáverandi borgar-
stjóra, Davíðs Odds-
sonar, hrinti í fram-
kvæmd áætlun um að
koma holræsamálum í
Reykjavík í viðunandi
horf. Með þessari
framkvæmd var lagð-
ur grunnur að því, að
hreinsa strendur borg-
arinnar, sem um lang-
an tíma höfðu verið
mengaðar vegna margra og stuttra
skólpútrása í fjörum.
Mikilvægir áfangar
Árið 1988 var lokið við lagningu
Sætúnsræsis frá Ingólfsgarði að
Laugalæk og teknar í notkun
dælustöðvar við Laugalæk og Ing-
ólfsstræti, þannig að dregið hefur
verulega úr mengun í gömlu höfn-
inni og við strand-lngjuna að
norðanverðu við Skúlagötusvæðið
og Sæbraut.
Árið 1992 var lokið lagningu
aðalholræsis frá Skeijafirði og
meðfram Ægisíðu og Faxaskjóli
og yfir Eiðið frá Faxaskjóli að Eið-
isgranda. Árið 1993 var lokið
bygging dælustöðvar við Faxaskjól
ásamt 300 metra langri útrásalögn
frá henni. Samhliða þessum fram-
kvæmdum var lagður göngustígur
frá Kaplaskjóli að olíustöð Skelj-
ungs við Skerjafjörð og síðar eftir
fjörunni við enda flugbrautarinnar
yfir í Nauthólsvík.
Þessi göngustígur er
einn sá vinsælasti í
borginni í dag en veru-
legt átak var gert á
síðasta kjörtímabili í
að bæta alla aðstöðu
til útivistar og gera
göngubrautir með-
fram strandlengjunni
og á öðrum útivistar-
svæðum.
Á síðastliðnu ári var
lokið við að byggja
dælustöð í Skeijafirði
og hafnar fram-
kvæmdir við byggingu
hreinsi-og dælustöðv-
ar við Ánanaust.
Betra umhverfi -
öflugra atvinnulíf
Á síðustu 10 árum hefur Reykja-
víkurborg varið tæplega 1,8 millj-
arði króna til holræsafram-
kvæmda. Þessar framkvæmdir
snúast ekki eingöngu um náttúru-
og umhverfisvernd. Ekki síður eru
þær mikilvægar í þeim tilgangi að
styrkja stoðir atvinnulífsins. Efling
ferðaþjónustu byggir á því, að
haldið sé fram því sérkenni lands-
ins að hafa til að bera óspillta
náttúru, hreint andrúmsloft, hrein-
ar fjörur, hreint land.
Ný lög
Það er sérstaklega ánægjulegt,
að Alþingi skyldi nú í þinglokin
samþykkja lög um stuðning við
framkvæmdir sveitarfélaga í hol-
ræsamálum. Þessi stuðningur, sem
getur numið allt að 2 milljörðum
króna næstu 10 árin eða 200 millj.
Frá árinu 1986 hefur
verið unnið skipulega
að því, segir Vilhjálmur
Þ. Vilhjálmsson,
að hreinsa strendur
borgarlandsins.
króna á ári, leggur grunn að enn
frekari framkvæmdum í holræsa-
málum á allra næstu árum um land
allt. Alþingi á þakkir skildar og
umhverfisráðherra fyrir atbeina
hans í þessu máli.
Nýr holræsaskattur
Núverandi meirihluti í borgar-
stjórn Reykjavíkur hefur ákveðið
að halda áfram með þá áætlun í
holræsaframkvæmdum, sem hafin
var árið 1986. í fjárhagsáætlun
borgarinnar í ár eru ráðgerðar
framkvæmdir í þessu skyni fyrir
399 millj. króna. Til að ijármagna
þessar framkvæmdir ákvað meiri-
hlutinn að leggja sérstakan hol-
ræsaskatt á alla fasteignaeigendur
í Reykjavík að fjárhæð 550 milljón-
ir króna.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Sjábu
hlutina
í víbara
samhengi!
- kjarni málsins!
Vilhjálmur Þ.
Villijálmsson
. Nvr 0ámur - bctra verð!
Hæð Breidd ðsbrevttir Skreyttir
Verðdæmi
Tilboð
fer. 109
kr. 199
Pottamold 61.
Pottamold 121.
Blómaáburður 1/21. fer. 259
Blómavifeur 61. fer. 198
32 cm. 38 cm. fer. 1.965 kr. 2.480
26 cm. 31 cm. fer 1.685 kr. l 1.840
22 cm. 26 cm. fer. 995 fer. 1 1.290
18 cm. 23 cm. fer. 795 fer. 990
13 cm. 17 cm. fer. 495 fer. 695
12 cm. 13 cm fer. 295 kr. 395
Höfundur er grunnskólakennari í
Rcykjavík.