Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Þjóð í fjötrum
ÞEGAR ígrunduð eru
þjóðareinkenni nútíma
Islendinga kemur
margt gamalkunnugt
upp á yfirborðið; ætt-
jarðarást, gestrisni,
seigla, kappsemi,
kímni, dugnaður,
remba, ráðríki, met-
orðagirnd, stress, spé-
hræðsla, kröfuharka,
mikilmennska, þung-
lyndi, drykkjuskapur,
öðru nafni ölgleði: En
þegar þessi einkenni
eru borin saman við það
sem sameiginlegt er
drykkjufjölskyldum í
velferðarsamfélaginu
kemur í ljós að íslenska lyndisein-
kunnin er að stórum hluta til alkóhól-
ísk og íslendingar að vissu leyti þjóð
í geðrænum fjötrum.
Einkenni alkóhólískrar hegðunar:
1. Giska á hvað sé eðlileg hegðun.
2. Eiga erfitt með að ljúka verkefn-
um sínum; m.ö.o. hætta við hálf-
klárað.
3. Segja ósatt við kringumstæður
þar sem jafn auðvelt væri að
segja satt.
4. Vera óvægin í sjálfsáfellingar-
dómum.
5. Eiga erfitt með að finna til
kátínu.
6. Taka sjálfan sig mjög alvariega.
7. Eiga erfitt með að rækta náin
sambönd.
8. Bregðast ókvæða við því að hafa
ekki stjórn á kringumstæðum.
9. Leita stöðugt eftir því að öðrum
finnist eitthvað til sín koma.
Páll Björgvinsson
10. Finnast venjulega
að maður sé öðru vísi
en annað fólk.
11. Hafa ýmist mjög
mikla ábyrgðartilfinn-
ingu eða vera mjög
kærulaus.
12. Vera mjög trygg-
lyndur, jafnvel gagn-
vart þeim sem eiga ekki
tryggðina skilið.
13. Vera fljótfær og
hafa tilhneigingu til að
fara beint af augum, án
þess að hugsa mikið um
aðra valmöguleika eða
hvaða afleiðingar stefna
manns kann að hafa.
Þessi fljótfærni leiðir til
örvinglunar, sjálfsásökunar og
þess að maður missir stjórn á
kringumstæðum. Ofan á allt
saman eyðir maður of mikilli
orku í að laga það sem úrskeið-
is hefur farið.
Hvað gerðist?
Velta má því fyrir sér hvort vel-
megunin sem heimsstýijöldin færði
Islandi hafi fært stóran hluta þjóð-
arinnar frá Ijósi Guðs út í myrkur
vansældar og örvæntingar. Alla vega
er ekki hægt að komast hjá því að
sjá að hér býr að hluta til „óglöð“
þjóð í húsakynnum sem hæfðu kon-
ungbomum, klædd fötum og pelsum
frá helstu tískuhúsum heims, prýdd
glitrandi djásnum demantasalanna,
smink'uð og litgréind af snyrtifræð-
ingum, striðalin á nautasteikum og
pizzum, sprenglærð af bókmenntum
og vísindúm virtra menntastofnana,
íslensk lyndiseinkunn
er, að mati Páls Björg-
vinssonar, alkóhólísk.
akandi um með skeifu á milljóna-
jeppum - án þess að heyra fugla-
sönginn í náttúrunni! Kannski ekki
að undra að svona ófullnægðar sálir
flýji stöðugt vaxandi vanlíðunartil-
finningar sínar og reyni að drekkja
þeim í áfengi, dópi eða sterum í stað
þess að leita upphafs síns innra með
sér og tengingar við móður Jörð. Það
skyldi þó ekki vera svo að ástæða
skeifunnar sé einfaldlega sú, að
maðurinn er fyrst og fremst andleg
vera og líður því best þegar hann
sinnir sínu rétta hlutskipti og lætur
vera að eltast við Mammon?
Einkenni íslendinga
Eins og fyrr sagði eru þjóðarein-
kennin ótrúlega keimlík vissum ein-
kennum tengdum áfengissýki: Hver
kannast ekki við að stjórnmálamenn
landsins séu haldnir einkennum nr.
3, 6, 9 og 11? Hver getur borið á
móti því að þjóðin sé haldin einkenn-
um nr. 4, þótt hún þoli engum öðrum
að gagnrýna sig? Hvað varðar ein-
kénni nr. 5, hefur einhver rekist á
mikla kátínu annars staðar en í
Kaffivagninum eða í öldurhúsum á
landinu? Hér hlýtur líka hver maður
að kannast við að ísland er land
hinna mörgu konunga og því ein-
kenni nr. 8 algeng. Einkenni nr. 12
eru lýsandi dæmi um flokksbundna
íslendinga sem virðast endalaust
vaða eld og reyk fyrir flokkinn sinn.
Síðasttöldu einkennin eru líklega út-
breiddust meðal þjóðarinnar. Hver
man ekki eftir gjaldþrotum frysti-
húsa, loðdýrabúa, laxeldisstöðva og
ljárfestingarfyrirtækja á nýliðnum
árum? Og var ekki haldið áfram að
ausa fjármunum þjóðarinnar í þessi
vonlausu dæmi til þess að laga það
sem úrskeiðis hafði farið?
Þarfir barna
Hvaða áhrif hefur svo alkóhólísk
lund og drykkjusýki fullorðna fólks-
ins á börnin? Þau læra að vantreysta
tilfinningum sínum. Fjölskyldur af
þessari gerð hafna nefnilega mann-
legum tilfinningum eins og gleði,
sorg, reiði, sársauka eða höfnun og
drekkja þeim í áfengi. Samt sem
áður eru börnum þeirra óspart sýnd-
ar reiðitilfinningar. Stundum upplifa
börnin tilfinningaflóð eða holskeflu
blíðuatlota þegar fullorðna fólkið
hefur haft áfengi um hönd, og vita
þá ekki hvaðan á sig stendur veðrið.
Ástúð og umhyggja í lífi þessara
barna tengist þannig áfengisneyslu
og veitir þeim þess vegna ekki þá
daglegu næringu sem þau þarfnast
svo sárt sér til andlegs vaxtar og
þroska.
Að losna úr fjötrum
Samkvæmt upplýsingum SÁÁ er
næstum því þriðji hver karlmaður
áfengissjúkur eða á eftir að verða
það og rúmlega tíunda hver kona,
og er þá miðað við heila mannsævi.
Með þessu móti er hægt að sjá hversu
gífurlega stór hópur fólks verður
fyrir beinum eða óbeinum áhrifum
áfengissýkinnar. Hér liggur sjálfsagt
ástæðan fyrir því hversu útbreidd
hin alkóhólíska hegðun er í þjóðfélag-
inu enda er hún langt því frá einvörð-
ungu bundin við áfengissjúklingana
sjálfa. Sams konar hegðunarmynstur
er samt einnig hægt að rekja í geð-
rænum sjúkdómum af öðrum toga,
og þeim er það ennfremur sameigin-
legt að valda djúptækum skaðlegum
umhverfisáhrifum á sálarlíf einstakl-
inga. Fólk sem er á valdi slíkrar
hegðunar gerist þannig „umhverfis-
vænt“ þegar það ákveður að afla sér
þekkingar um vandamálið og fylgir
síðan þeirri þekkingarleit eftir með
því að leita sér hjálpar hjá fagfólki.
Hvað þarf til til þess að fullorðið
fólk með alkóhólíska hegðun sökum
drykkjuskapar hætti að flýja tilfinn-
ingar sínar og læri að takast á við
þær? Fyrsta skrefið er án efa að
læra að elska sig sjálfan og blása
nýju lífi í lilju ljóssins - vonina.
Hversu langt skyldi svo vera þangað
til kærleikurinn verður svarið við
persónulegum vandamálum íslend-
inga vegna þess að reiðin og óttinn
í þeim eru svo augljós; þangað til
fólk talar einungis saman út frá
kærleika og samhygð; þangað til
fyrirgefning og iðrun verður við-
urkennt hegðunaratferli, og leiðir af
sér enn kærleiksríkari einstaklinga?
Þegar þar að kemur mun fólk losna
úr álagahamnum og hinir geðrænu
fjötrar falla. Loksins þá geta öll ís-
lensk börn farið að treysta tilfinning-
um sínum. Þá verður líklega komin
röðin að ÁTVR að fara á hausinn;
Bakkusi að steypast á bólakaf í sýk-
ið eins og hver annar galdrakarl, og
felmtri slegnir landasalarnir flýja til
fjalla að tína grös til lækninga.
Lokalagið í áramótaskaupi ársins
1994 var ótvíræð hvatning til þjóð-
arinnar:' „Góða þjóð, þú mátt alls
ekki sofna núna, farðu út og reyndu
að skemmta þér!“ Réttast væri að
bæta við: Gleðin, hún fæst ekki á
flöskum, hafðu því hjartað þitt með!
Heimildir: Uppkomin börn alkóhól-
ista; Boðskapur Maríu til mannkyns.
Höfundur er arkitekt.
Þetta er indælt stríð
Sýndarmennskan hjá
blaðamönnum og
stjómmálamönnum um
að nýtt benzínstríð sé í
uppsiglingu hér á landi
er svo fáránleg að ég
velti því fyrir mér hvort
þetta fólk sé eitthvað
skrýtið í kollinum. í
stuttu máli hefur ekkert
komið fram, sem getur
í alvöru bent til þess,
að um neina fyrirsjá-
anlega hagræðingu sé
að ræða í sambandi við
innflutning og dreifingu
Irving Oil á olíuvörum
hér á Iandi. Þvert á
móti bendir hin fyrirhugaða nýja
ljárfesting til mjög verulega aukins
kostnaðar í benzín- og olíudreifingu
hér. Engin skyldi ætla að menn séu
að stofna til þessarar fjárfestingar
án þess að ætla sér að ná þessu fé
til baka og það er augljóst, að hér
er því um kostnaðaraukningu að
ræða, sem borin verður endanlega
uppi af notendum þessara vara. Samt
mæla neytendasamtökin með þessum
fáránleika og lýsir þeim vel.
Innflutningsaðstaðan
Reykjavikurborg hefir tekið að sér
að sjá Irving Oil fyrir bryggjuaðstöðu
fyrir 40.000 tonna tankskip við
Skarfaklett í Laugarnesi, án þess að
upp hafi verið gefið gagnvart al-
menningi hve sá tilkostnaður er
áætlaður mikiil og án þess að nokkur
trygging sé fyrir því að nokkur verð-
lækkun fáist vegna tilkomu þess fé-
lags á markaðnum. Laugarnes er
lang bezta hafnarstæðið fyrir tank-
skip við Reykjavík, og þannig nauð-
synlegt að fá slíka aðstöðu. Þetta
hafa menn vitað í meir en 50 ár, en
samt voru tvö olíufélög sett úti í
Örfirisey, og kemur nú í hlut borgar-
innar að sjá þeim einnig fyrir slíkri
aðstöðu þar. Sem fyrr, kemur það
nú fram í síðara verkinu sem rang-
lega var gert í því fyrra.
Benzínmarkaðurinn
Irving Oil hefir lagt megináherzlu
á aðstöðu til benzínsölu, og fengið
vilyrði fyrir þrem lóðum undir benz-
ínstöðvar í Reykjavík, án skuldbind-
ingar um lækkun benzínverðs. Af
útsöluverði benzíns eru
nú 72% skattar í ríkis-
sjóð, og miðað við með-
alverð 70 kr./lítra eru
skattar 50 kr./l, en 28%
skiptast jafnt milli inn-
kaupsverðs og dreif-
ingarkostnaðar olíufé-
laganna eða 10 kr./I til
hvors flokks. Árleg sala
á benzíni er um 180
milljón lítrar og lækkun
um eina krónu nemur
þannig 180 milljón
krónum fyrir allt landið.
Benzínsalan á Stór-
Reykjavíkursvæðinu
mun um 100 milljón lítr-
ar, svo að skattlagningin á það magn
benzíns er 5 milljarðar. Irving Oil
mun ekki lækka þá tölu og hvorki
FÍB né neytendasamtökin, því að þau
eru ánægð með þetta. Innkaupsverð
er bundið skráningu á heimsmarkaði
og afsláttur frá skráningu væri enn
ný fjárútlát og fjárfesting fyrir Irving
Pólitísk íhlutun, segir
—n------------y---------------
Onundur Asg-eirsson,
hefir komið í veg fyrir
eðlilega samkeppni í
benzínsölu í Reykjavík.
Oil á þessum takmarkaða markaði.
Þetta sýnir enn, hversu slæma ráð-
gjafa Irving Oil hefir hér, því að
þessir peningar fást aldrei til baka.
Samkeppnin hlýtur þannig að koma
fram í dreifingarkostnaði olíufélag-
anna, það er þessum 10 kr./l. Þegar
menn kaupa 40 lítra á bílinn sinn
fyrir kr. 2.800, eru þeir að borga
2.000 í skatt til ríkisins, 400 fyrir
kostnaðarverð benzínsins og 400 fyr-
ir þjónustu. Það er um þessar 10
kr./l, sem hið indæla stríð á að
standa, og skal miklu til kostað.
Árið 1970 var samið við borgar-
yfírvöld um að aðeins ein benzínstöð
skyldi vera í hverju hverfi í Reykja-
vík, til að spara dreifingarkostnað.
Þetta samkomulag hefir nú verið ein-
hliða brotið af borgaryfirvöldum. Þá
hafði Olís 7, Shell 6 og Esso 6 benzín-
stöðvar í Reykjavík, og var auðvitað
gengið út frá því að úthlutunin gengi
jafnt yfir öll félögin. Nú hefir Olís
6, eða einni færri, Esso 10, og Shell
11, en hér við bætist 3 benzínstöðvar
á felunafni nýs félags, Orkan hf.,
þannig að Shell mun nú innan tíðar
reka 14 benzínstöðvar í Reykjavík.
Fyrir Olís er þetta augljóslega óvið-
unandi mismunun, sem stafar af
pólitískri úthlutun lóða undir slíkar
stöðvar. Hér hlýtur að vakna sú
spurning, hvort bíleigendur sætti sig
við slíkt ofbeldi og jafnframt hver
sé samkeppnisaðstaða félaganna inn-
byrðis.
í mjög óvandaðri yfirlitsgrein í
Mbl. 22. þ.m. kemur þó fram mark-
aðshlutdeild olíufélaganna í benzíni
1993 og séu þær tölur notaðar til
að skipta sölunni á Stór-Reykjavík-
ursvæðinu niður á einstakar benzín-
stöðvar, kemur í ljós, að Shell selur
32,3 milljónir lítra á 11 stöðvum eða
2.936.000 lítra á stöð. Esso selur
39.8 millj. lítra á 10 stöðvum eða
3.980.000 lítra á stöð, en Olís selur
27.9 millj. litra á 6 stöðvum eða
4.650.000 lítra á hverri benzínstöð.
Það er þannig hægt að sjá að Olís
stendur bezt að vígi í samkeppninni
og að ekki er öruggt, að offjárfesting
í benzínstöðvum borgi sig.
Nú er það svo að þegar bílstjórar
kaupa benzín, eru þeir að velja milli
olíufélaga. Þetta eru einskonar kosn-
ingar sem standa allt árið. Það er
engin ástæða til að bíða eftir fleiri
söluaðilum, heldur geta bílstjórar
ákveðið strax með innkaupum sínum,
hvern hátt þeir vilja hafa á stjórnun
þessara mála og t.d. hvort þeir eru
samþykkir slíkri mismunun á opin-
berum vettvangi. Það getur ekki ríkt
fijáls samkeppni við slíkar aðstæður
og nú er þegar orðið augljóst að
núverandi meirihluti í borgarstjórn
Reykjavíkur heldur áfram sömu geð-
þóttastefnu, án þess að geta sýnt
fram á líklegan árangur.
Eg legg því til að bílstjórar sýni
í verki vilja sinn til að koma á heil-
brigðri samkeppni í benzínsölu, með
því að sameinast um að kaupa þarf-
ir sínar á benzínstöðvum Olís, og
geri Olís þannig fært að halda áfram
að vera, bezt rekna olíufélagið, eins
og það hefir alltaf verið.
Höfundur er fyrrverandi forstjóri
Olís.
NUDD á sér langa
sögu sem lækningatæki.
Það hefur verið notað
öldum saman í mörgum
samfélögum til að vinna
gegn eða lækna margs
konar kvilla. Þekktur
læknir á Viktoríutíman-
um, Stretch Dowse að
nafni, skrifaði eftirfar-
andi árið 1887: „Mér
virðist að nudd hjóti að
eiga að gegna mjög mik-
ilvægu hlutverki í fram-
tíð mannskepnunnar."
Hann gekk jafnvel svo
langt að líkja mikilvægi
nudds fyrir mannslíkam-
ann við þýðingu tækninnar fyrir
tryggingu hreinlætis: „Nútíma skolp-
ræsi, þar sem rétt er að staðið, halda
húsum heilnæmum og hreinum. Kerfi
nuddsins, sé þvl rétt beitt, stuðlar að
viðhaldi heilbrigðrar sálar í hraustum
líkama."
Sogæðakerfið (vessakerfið)
Sogæðakerfið starfar að hreinsun
og losun og ég tel að því hafí verið
of lítill gaumur gefinn í baráttunni
við sjúkdóma og kvilla. Allar frumur
líkamans eru baðaðar í vökva, og
hreinsar vessakerfið þennan vökva og
tryggir þannig frumunuin heilnæmt
umhverfí. Mengaður vökvinn streymir
um vessæðar og gegnum eitla þar sem
úrgangsefni og bakteríur eru síuð frá.
Sogæðakerfið hjálpar því við að við-
halda réttu vökvajafnvægi í vef og
blóði, ver líkamann sýkingu, geymir
prótín og fjarlægir bakteríur og önnur
úrgangsefni frá frumunum. Eitlaklas-
ar eru í hálsi, holhönd, nára og hnés-
bót, einnig niður eftir miðjum búkn-
um. Vessakerfið verður því fyrir álagi
og hefur ekki undan þegar við neytum
neikvæðrar, mengaðrar fæðu sem að
lokinni meltingu skilur eftir sig ýmis
efni (eiturefni) sem vessakerfið þarf
að erfiða við að hreinsa úr líkaman-
um. Vessakerfíð verður einnig fyrir
miklu álagi við andlega vanlíðan og
streitu, því þá sendum við neikvæð
einsím til vöðva og fruma. Ef grunur
leikur á að vessakerfið starfi ekki sem
skyldi er vænlegast til árangurs að
forðast alla óæskilega mengaða fæðu.
Óæskileg fæða fyrir vessakerfið er
því öll mikið og kemískt
unnin fæða, svo sem:
saltkjöt, hangikjöt,
skinka, pepperoni, salt-
aðir ostar, kaffí, kakó,
gosdrykkir, áfengi,
smjörlíki, rotvarnarefni,
litar- og bragðefni, tób-
ak, kemískt unnið salt,
sykur og fitusprengd
mjólk. Vegna með-
höndlunar salts, sykurs
og nýmjólkur, hefur sjáv-
arsalt, ávaxtasykur,
undanrenna, ijómi, og
ósaltað smjör reynst fólki
betur í baráttunni við
ýmsa kvilla og sjúkdóma.
Offita, bólgur og óhrein húð!
Það sem gerist því þegar við förum
að fitna allt í einu, safna sellódide
(appelsínuhúð) á læri, fá ýmsa kvilla,
exem, bólgur, bjúg, vöðvabólgu,
þreytu eða sjúkdóma er það merki
um ofurálag á vessakerfið og líkaminn
hefur ekki undan að hreinsa sig.
Sogæðanudd, segir
Birna Smith, er til þess
ætlað að flýta fyrir los-
un úrgangsefna.
Sagt er að ef vessakerfið sé í lagi,
sé allt annað í lagi. Margt er hægt
að gera til þess að koma hreyfingu á
vessann, annað en bara að forðast
óæskilegar fæðutegundir, svo sem:
drekka mikið vatn, æfa á fjaðradýnu
(trambolin), stunda jóga, djúpslökun,
synda, ganga þar sem mjúkt er undir
og anda að sér hreinu lofti.
Sogæðanudd, þar sem vessanum
er þrýst léttilega til eitlanna, er til
þess ætlað að flýta fyrir losun úr-
gangsefna með örvun vessakerfisins
og getur þar af leiðandi verið góð
hjálp í baráttunni við hinum ýmsu
kvillum, bólgu, offitu og sjúkdómum.
Það styrkir því ónæmiskerfið og hæg-
ir á öldrun líkamans.
Höfundur er áhugamanneskja um
hcildrænar lækningar og félagi í
Heilsuhringnum.
Önundur
Ásgeirsson
Græðingarmáttur
nuddsins
Birna Smith