Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 32

MORGUNBLAÐIÐ
32 LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FRAMTAK TIL
FYRIRMYNDAR
EINS OG GEFUR að skilja eru fjölmargar fjölskyldur
í miklum vanda vegna verkfalls kennara. Sextíu
þúsund börn og ungmenni hafa nú í tvær vikur verið án
þess athvarfs, sem grunn- og framhaldsskólar veita þeim
stóran hluta úr degi hverjum og fátt bendir til þess, að
lausn á kjaradeilu kennara sé í sjónmáli.
Það er því sérstakt fagnaðarefni þegar atvinnulífið sjálft
bregst við þessum vanda fjölskyldnanna á þann veg sem
Hans Petersen hf. gerði þegar í upphafi verkfalls eins og
greint var frá hér í Morgunblaðinu í gær. Hildur Peter-
sen, framkvæmdastjóri fyrirtækisins og móðir tveggja
barna á skólaaldri, fékk þá hugmynd að setja á laggirnar
einskonar leikskóla í fyrirtækinu fyrir börn starfsmanna,
sem yrði rekinn á meðan á verkfalli kennara stæði.
Elín Agnarsdóttir, gæðastjóri Hans Petersen hf., grein-
ir frá því hér í blaðinu í gær, að barnagæslan í fyrirtæk-
inu hafi gengið sérlega vel; börnin hafi unað sér, m.a.
við bakstur, myndatökur, föndur og fleira. Framtakið
helgist fyrst og fremst af því, að stjórnendur fyrirtækis-
ins líti þannig á, að fyrirtækið sé ekki annað en starfs-
mennirnir. Vandi eins og verkfall í skóla sé þar af leið-
andi vandi fyrirtækisins.
Hér reifa tvær konur í stjórnunarstöðum kraftmikils
einkafyrirtækis viðhorf, sem hlýtur að vera til þess fallið
að skapa jákvætt og hvetjandi andrúm á vinnustað. Fram-
tak fyrirtækisins er til fyrirmyndar og um leið hið ágæt-
asta kennslubókardæmi um það, á hvern veg atvinnulífið
sjálft getur leyst vandamál, sem upp kunna að koma á
eigin vettvangi, án þess að til þurfi að koma aðstoð eða
íhlutun hins opinbera.
Sennilega eiga hvergi nærri öll fyrirtæki jafnhægt um
vik að leysa vandann á þann hátt sem stjórnendur Hans
Petersen hf. gerðu. Samt sem áður er líklegt, að mörg
fyrirtæki ættu að geta tekið sér framtaksemi og hug-
myndaauðgi kvennanna hjá Hans Petersen hf. til fyrir-
myndar.
JÁKVÆÐ ÞRÓUN
NÝAFSTAÐIÐ þing Norðurlandaráðs var tímamótaþing
vegna þess, að tillaga forsætisnefndar um framtíðar-
skipulag þess var samþykkt einróma. Það fellir starfsemi
ráðsins að þeim miklu pólitísku breytingum, sem urðu
með aðild Svía og Finna að Evrópusambandinu um sl.
áramót.
Þingið samþykkti þann ramma, sem verður um form-
lega samvinnu Norðurlanda í framtíðinni, en hins-vegar
á eftir að taka endanlegar ákvarðanir um nánari út-
færslu, t.d. um skipan forsætisnefndar, nefnda, staðsetn-
ingu á skrifstofum ráðsins og um pólitískt starf. Áform
eru uppi um, að stjórnmálaflokkar hafi meiri áhrif á starf
ráðsins en verið hefur og þá á kostnað sendinefnda þjóð-
þinganna.
Skiptar skoðanir eru um einstök atriði nýs skipulags,
sem ætlað er að komi til framkvæmda um næstu áramót.
í ráði er t.d. að fækka þingum ráðsins í eitt á ári eins
og fyrrum var, en í staðinn boða til sérstakra funda um
einstök málefni, ef þurfa þykir. í athugun er að boða til
sérstaks aukaþings í Kaupmannahöfn á haustdögum til
að ljúka þeirri pólitísku vinnu, sem nauðsynleg er.
Ekki fór á milli mála á þingi ráðsins í Reykjavík, að
sterkur pólitískur vilji er til þess að efla norrænt samstarf
í framtíðinni og auka pólitískt mikilvægi þess á ný eftir
Evrópuþróunina. Ráðgert er m.a., að þar verði vettvangur
náins samráðs þjóðanna, sem aðild eiga að ESB, og hinna,
sem utan þess standa. Hér hefur þróunin orðið þveröfug
við það, sem margir spáðu, þ.e. að aðild þriggja þjóða að
ESB yrði banabiti norrænnar samvinnu. Þróunin er tví-
mælalaust í samræmi við hagsmuni íslendinga.
Norðurlandaráðsþingið í Reykjavík tókst vel í alla staði
og var til sóma öllum er hlut áttu að máli, jafnt íslands-
deild ráðsins sem starfsliði. Sérstaklega ber þó að geta
framlags tveggja alþingismanna, sem báru hita og þunga
þinghaldsins, þeirra Geirs H. Haarde, nýkjörins forseta
ráðsins, og Halldórs Ásgrímssonar, formanns íslandsdeild-
arinnar.
MORGUNBLAÐIÐ
STRANDELDI
Stefnan
mótuð tíl
aldamóta
Því er spáð að hlutur eldisfisks af þeim físki
sem neytt er í heiminum muni stöðugt auk-
ast næstu árin. íslensk fyrirtæki ætla sér
hlut af markaðnum og stefna að því að standa
jafnfætis erlendum keppinautum um aldamót-
in. Samin hefur verið áætlun um hvemig það
markmið á að nást og hafa ýmsir aðilar tek-
ið sig saman um að styðja hana. Gréta Ing-
þórsdóttir kynnti sér helstu atriðin.
EFNAHAGS- og framfara-
stofnunin (OECD) og Mat-
væla- og landbúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóð-
anna (FAO) spá því að árleg eftir-
spurn eftir físki muni aukast um 1,8%
árlega til ársins 2010 en það ár er
gert ráð fyrir að fiskneysla verði um
100 milljónir tonna. Frá 1970 til 1990
hafa veiðar á neyslufiski aukist frá
42 milljónum tonna í um 60 milljónir
en á næstu 20 árum er gert ráð fyr-
ir óverulegri aukningu á veiðum
neyslufisks eða um 0,4% á ári.
Sömu sögu er hins vegar ekki að
segja í fiskeldi því að á undanförnum
20 árum hefur framleiðsla aukist um
9% á ári. 1990 var framleiðsla í fisk-
eldi 15% af heildarfiskneyslu í heim-
inum en þá voru framleiddar 11 milij-
ónir tonna. Gert er ráð fyrir að fram-
leiðsla í eldi muni aukast í um 30
milijónir tonna á næstu 20 árum og
að árið 2010 muni meira en 30% af
öllum fiski á heimsmörkuðum koma
-'úr eldi. Árið 1989 var þetta hlutfall
12%.
Samkeppnishæf um aldamót
Vonir manna á íslandi eru helst
bundnar við strandeldi, þ.e. stöðvar
þar sem sjó er dælt í eldisker uppi á
landi. Rannsóknaráð ríkisins (nú
Rannsóknaráð íslands) lét á síðasta
ári vinna úttekt á stöðu strandeldis
og í kjölfar hennar var gerð mark-
áætlun fyrir strandeldi. Hún gerir ráð
fyrir að íslensk fiskeldisfyrirtæki
verði samkeppnishæf við helstu
keppinauta erlendis og geti fyrir árið
2000 greitt eðlilegt verð fyrir öll að-
föng, þar með talda orku.
Fyrr í þessari viku undirrituðu full-
trúar landbúnaðarráðuneytis, Rann-
sóknaráðs íslands, Raf-
magnsveitna ríkisins og
Hitaveitu Suðurnesja vilja-
yfirlýsingu um að stuðla
að framkvæmd markáætl-
unarinnar.* Ríkissjóður
leggur árlega 120-150 miiljónir
króna til ýmissa verkefna á sviði fisk-
eldis og orkufyrirtækin veita afslátt
á orku til dælingar.
Fyrirmynd annarra greina
Vigfús Jóhannsson, formaður
Landssambands fiskeldis- og hafbeit-
arstöðva, segir viljayfirlýsinguna
kærkomna. Hann segir að hagur
orkufyrirtækjanna liggi m.a. í því að
með því að veita afslátt nú sé verið
að leggja grunn að áframhaldandi
þróun í greininni og gera fyrirtækjum
kleift að stækka og auka orkukaupin.
Afsláttur á raforkuverði til dæling-
ar skipti því mjög miklu, en Vigfús
segir að fiskeldismenn fagni ekki síð-
ur þeirri samstöðu sem hafi tekist
með viljayfirlýsingunni. „Ég tel að
með því að stilla saman strengi allra
þessara aðila á þennan hátt þá sé
kominn vísir að mun markvissari
vinnubrögðum en áður hafa tíðkast í
slíkri framkvæmd. í sjálfu sér ætti
þetta að verða fyrirmynd annarra
atvinnugreina."
Hann segir einnig að með sam-
þykkt markáætlunar séu opinberar
rannsóknastofnanir að samþykkja að
beina kröftum sínum inn á þær braut-
ir sem atvinnuvegurinn sé að leita
eftir.
Afsláttur til tækjakaupa
Vigfús segir að strandeldisstöðvar
hafi náð verulegum árangri í þá veru
að framleiðslukostnaður hafi lækkað.
„Það stafar m.a. af því að búið er
að ná nokkuð góðum tökum á eldinu
sjálfu, þ.e. líffræðilegir þættir þess
eru í góðu horfi. Því bendir allt til
þess að með ákveðnum tæknilegum
breytingum ættu stöðvarnar að geta
náð framleiðslukostnaði enn frekar
niður og hann orðið sambærilegur við
það sem gerist í kvíaeldi hjá sam-
keppnisaðilum," segir hann.
I viðræðum fulltrúa landbúnaðar-
ráðuneytis, Rannsóknaráðs, orkufyr-
irtækjanna og fiskeldisstöðva hefur
komið fram að æskilegast sé að nota
afslátt orkufyrirtækjanna til tækja-
kaupa er skapi forsendur fyrir fram-
leiðniaukningu.
10-15% framleiðsluaukning
til aldamóta
Markáætlun um strandeldi var sett
fram í árslok 1993 og var á síðasta
ári unnið eftir henni. Rannsóknaráð
hefur stutt verkefni sem falla að
markmiðum hennar og hef-
ur þegar náðst umtalsverð-
ur árangur. Meðal annars
er gert ráð fyrir að fram-
leiðsluaukning verði
10-15% á ári til aldamóta.
Árangur síðasta árs var vel innan
þessara marka því þá jókst fram-
leiðsla um 14% miðað við árið á und-
an.
Með auknum forvörnum og skarp-
ari viðbrögðum við sjúkdómum er
stefnt að því að minnka afföll í 3-5%
af ársframleiðslu árið 2000. Árið
1992 voru afföll 10% af heildarfram-
leiðslu.
Þá er stefnt að því að lyijanotkun
minnki úr 0,14 kílóum á hvert slátrað
tonn árið 1992 í um 0,05 kg/tonn árið
2000.
Niðurstöður kynntar öllum
Landbúnaðarráðherra skipar verk-
efnisráð sem hefur það hlutverk að
14%fram-
leiðsluaukn-
ing 1994
Útflutningsverðmæti og heildarmagn
slátraðs eldisfisks 1987-1994
1.000
millj.
króna
800
600
400
200
0
Heildarmagn slátraðs eldissilungs,
500
tonn
400
300
200
100
0
Heildarmagn slátraðs laxs
frá mismunandi gerðum eldisstöðva
2.000
tonn
1.500
1.000
500
0
1992 1993 1994 Áætlun1995
blelkju og regnbogasilungs
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
áætlun
gæta hagsmuna fjármögnunar og sjá
til þess að samningar um markáætlun
verði uppfylltir. Fiskeldisfyrirtækjum,
sem stunda þróunarstarf, verður gef-
inn kostur á að sækja um afslátt frá
raforkuverði til að fjármagna þróun-
arstarfið og fjallar verkefnisráð um
þær umsóknir. Fyrirtækin skulu gera
kostnaðaráætlun um nýtingu afslátt-
arins og leggja fyrir verkefnisráð.
Verkefnisstjórn, skipuð fulltrúum
fjögurra fiskeldisfyrirtækja, ber
ábyrgð á framkvæmd áætlunarinnar
og skilar skýrslum til verkefnisráðs.
Hún á einnig að sjá til þess að niður-
stöður einstakra rannsóknarverkefna
berist til allra fyrirtækja sem eru
aðilar að samstarfinu og séu aðgengi-
legar öllum íslenskum fískeldisfyrir-
tækjum sem þess óska.
Mikið samstarf milli
fyrirtækja
Aðspurður um það hvaða fyrirtæki
séu inni í myndinni um þátttöku seg-
ir Vigfús að það séu allar stærri
strandeldisstöðvarnar, þ.e. Stofnfísk-
ur hf., íslandslax hf., Silfur-
stjarnan hf. og Silungur hf.
Síðan eigi eflaust fleiri
stöðvar eftir að bætast við.
Hann segir að stöðvarnar
hafi átt með sér mikið sam- ““
starf, t.d. um það sem snýr að um-
hverfí fisksins, t.d. um súrefnisíblönd-
un í vatn og aðra stýringu á eldisum-
hverfi. Þá sé Stofnfiskur með kyn-
bótaverkefni á sinni könnu og tengist
það út í fleiri stöðvar. Vigfús nefnir
einnig þróunarverkefni sem snúa að
bættum sjúkdómsvörnum, bólusetn-
ingar og notkun á ljósi og hita til að
ná betri stýringu á vexti.
Landgæði notuð til
umhverfisstýringar
„Allt snýst þetta um að ná sem
mestum kílóafjölda á rúmmál vatns
og bráðabirgðatölur benda til þess
að við séum á réttri leið,“ segir Vig-
fús. Markáætlunin gerir ráð fyrir að
Orkufyrirtæk-
in veita
afslátt
meðalframleiðsla 1995 verði 43 kíló
á hvern rúmmetra. Hún aukist síðan
jafnt og þétt og verði orðin 70 kíló á
hvern rúmmetra vatns árið 2000.
Vigfús segir að sú sérstaða sem
ísland hafi byggist á því að geta stýrt
ljósi og hita í seiðastöðvum og klak-
stöðvum. Umhverfísstýringin miðar
að því að breyta lífstakti seiða á þann
hátt að þau verði tilbúin til útsetning-
ar á öðrum tíma en á vorin og jafna
þannig framleiðsluna. Á sama hátt
sé hægt að stýra klakfíski. Stofnfisk-
ur hafi t.d. náð þeim árangri að geta
haft hrogn til afhendingar nánast
alla mánuði ársins og sé eina stöðin
í Evrópu sem það geti.
„Þetta er dæmi um árangur sem
hægt er að ná og byggir á því að
nýta þau landgæði sem við höfum.
Þ.e. að með jarðvarma höldum við
sjónum 12 gráða heitum allt árið um
kring en það gerir okkur kleift að
plata fiskinn, ef svo má segja,“ segir
Vigfús.
Sem dæmi um árangur nefnir Vig-
fús einnig að nú þurfi mun færri seiði
_________ til að ná sama árangri í
eldi og áður. Árið 1990
hafi framleiðslan í strand-
og kvíaeldi verið um 2.500
tonn. Til þess að framleiða
það magn þurfti hátt í þijár
milljónir seiða. Árið 1993 þurfti hins
vegar aðeins 1.300 þúsund seiði til
að ná sama árangri.
Vigfús segir að þrátt fyrir jákvæð-
an árangur sé verið að stíga fyrstu
skrefin og leggja grunninn að því að
strandeldi verði álitleg atvinnugrein
um aldamótin. Hann leggur áherslu
á að hvert skref verði stigið að vel
athuguðu máli og samhliða rannsókn-
arvinnu. „Síðast en ekki síst er þessi
viljayfirlýsing mikilvægur liður í því
að snúa umræðu um fískeldi við. Það
verður að fara að horfa jákvæðar á
þróun þessa atvinnuvegar á nýjan
leik og styðja við hann á allan þann
hátt sem eðlilegt er til að hann geti
þróast,“ segir Vigfús að lokum.
LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995 33
Heinz Zourek eftirlitsfulltrúi ESA um
áfengisinnflutning á íslandi
Finna
verður
lausn sem
fyrst
Eftirlitsstofnun EFTA hefur gert alvarlegar
athugasemdir við lög um áfengisinnflutning á
íslandi og telur ljóst að þau brjóti í bága við
ákvæði EES-samningsins. Heinz Zourek eftir-
litsfulltrúi ESA segir allt stefna í að íslending-
ar verði fyrsta þjóðin sem stofnunin stefni
fyrir EFTA-dómstólnum og að Islendingum
hafí verið sýnd mikil þolinmæði.
HEINZ ZOUREK, sem er
sá eftirlitsfulltrúi er fylg-
ist með ríkisstyrkjum og
einokunarmálum hjá Eft-
irlitsstofnun EFTA (ESA) í Brussel,
átti í gær og fyrradag viðræður við
fulltrúa íslenskra stjórnvalda. Bar
þar hæst athugasemdir ESA við fyr-
irkomulag áfengisinnflutningsmála á
íslandi en stofnunin hefur gert form-
lega athugasemd við þau.
Zourek segir að eitt grundvallarat-
riði samningsins um Evrópska efna-
hagssvæðið (EES) hafi verið að að-
ildarríki hans skuldbundu sig til að
fara eftir ákveðnum reglum og að
alþjóðleg stofnun hefði eftirlit með
að sú væri raunin. Þetta yfírþjóðlega
eftirlit væri í höndum ESA fyrir
hönd EFTA og framkvæmdastjórn-
arinnar fyrir hönd Evrópusambands-
ins.
Um er að ræða reglur á fjölmörg-
um sviðum og fer Eftirlitsstofnunin
ofan í lög viðkomandi ríkja til að
komast að raun um hvort þar skorti
eitthvað á til að skilyrði EES séu
uppfyllt eða hvort eitthvað stangist
beinlínis á við þann lagaramma sem
samningurinn setur aðildarríkjunum.
„Á ákveðnum sviðum gerum við til-
teknar kröfur og má þar nefna opin-
ber útboð, það er útboð á vegum
ríkisins, sveitarfélaga, opinberra
stofnana og fyrirtækja. í slíkum út-
boðum verða allir að sitja við sama
borð,“ segir Zourek.
Eftirlit með útboðum
ESA getur kannað einstaka samn-
inga og ef í ljós kemur að ekki hef-
ur verið farið eftir reglum EES get-
ur stofnunin gripið til refsiaðgerða
gegn viðkomandi aðilum. Þá hefur
stofnunin eftirlit með ríkisstyrkjum
og niðurgreiðslum til fyrirtækja í
samkeppnisiðnaði. Það eftirlit nær
hins vegar ekki til ríkisstyrkja á sviði
menningar, lista og félagslegrar
þjónustu svo eitthvað sé nefnt.
Ef upp kemst um ólöglega ríkis-
styrki verða þeir að endurgreiðast
að fullu.
ESA getur einnig gripið til að-
gerða ef fyrirtæki verða vís að
hringamyndun og beitt verulegum
fjársektum. Geta þær numið allt að
10% af ársveltu fyrirtækja.
„Undanfarið ár höfum við verið
að kanna hvort EES-löggjöfinni hafi
verið hrint í framkvæmd. Ef ein-
hveijar spumingar vakna þá ræðum
við málin og reynum að komast að
niðurstöðu. Ef við teljum ástæðu til
frekari aðgerða byijum við á því að
senda formlega tilkynningu með at-
hugasemdum þar sem við förum
fram á formlegar skýringar. Fáist
ekki viðhlítandi skýringar er næsta
skref að senda rökstutt álit þar sem
við skýrum aðfinnslur okkar og gef-
um stjórnvöldum viðkomandi ríkis
ákveðinn frest til að bæta úr málum.
Sé það ekki gert er síðasta úrræðið
að vísa málinu til EFTA-dómstólsins.
Dæmi dómstóllinn viðkomandi ríki í
óhag verður það að breyta löggjöf
sinni.“
Athugasemdir við
áfengisinnflutning
Zourek segir að tvær ástæður
hafí verið fyrir heimsókn sinni til
íslands. í fyrsta lagi hafí tilgangur-
inn verið sá að ræða við íslensk
stjórnvöld um ríkisaðstoð til fyrir-
tækja til að tryggja að einungis þeir,
sem ættu rétt á aðstoð, þæðu hana.
Um slíkt giltu ákveðnar reglur. Til
dæmis væru undanþágur ef um væri
að ræða ríkisaðstoð vegna þróunar-
og rannsóknarmála eða vegna um-
hverfismála.
í öðru lagi hefði ESA sent ís-
lensku ríkisstjórninni rökstutt álit
þann 22. febrúar sl. þar sem athuga-
semdir eru gerðar við fyrirkomulag
áfengissölumála hér á landi.
„Við vöruðum íslendinga við þeg-
ar á síðasta ári og bentum þeim á
að reglur um innflutning- og heild-
sölu á áfengi brytu 5 bága við ákvæði
EES að okkar mati. Við fengum þau
svör að íslenska ríkisstjórnin væri
ekki sammála þessu áliti okkar en
myndi engu að síður breyta fyrir-
komulagi þessara mála. í janúar
fengum við þau skilaboð að lagt
hefði verið fram frumvarp á þinginu
en óvíst væri hvort að það yrði sam-
þykkt fyrir kosningar. Við töldum
því ástæðu til að flýta aðgerðum
okkar til að þrýsta á ríkisstjórnina.
Okkur var sagt að íslenska þingið
myndi ekki funda á ný fyrr en í
haust. Ef málið yrði ekki tekið upp
á ný fyrr en þá yrði veruleg töf á
því að þessum málum yrði breytt.
Við höfum því gefið íslendingum sex
vikna frest áður en við tökum
ákvörðun um hvort að málinu verður
vísað til dómstólsins. Verði sú raunin
verður það í fyrsta skipti sem við
stefnum aðildarríki fyrir dómstóln-
um.“
HEINZ Zourek Morgunblaðið/Sverrir.
(
<.
i
i
I
i
I
j
|
i
I
i
Zourek tók fram að ESA gerði
ekki athugasemdir við smásölufyrir-
komulagið á áfengi, né heldur skatt-
lagningu og almennar takmarkanir
á áfengissölu. Hins vegar væru
hömlur á innflutningi og heildsölu
áfengis á íslandi ekki í samræmi við
viðskiptareglur á Evrópska efna-
hagssvæðinu. Hann tók fram að
EFTA-dómstóllinn hefði þegar gefið
ráðgefandi álit varðandi svipað mál
í Finnlandi og komist að sömu niður-
stöðu og ESA.
Þá sagði hann ESA hafa gert at-
hugasemd við sérstakt gjald á inn-
fluttann bjór. Slíkt samrýmdist ekki
EES. „ESA er reiðubúið að senda
annað rökstutt álit vegna þess máls
fyrr en við höfum ætlað okkur til
þessa. íslensk stjórnvöld hafa greint
frá áformum um að afnema þetta
gjald um mitt ár. Við sjáum hins
vegar enga ástæðu fyrir því að við-
halda gjaldinu.“
Vill lausn sem fyrst
Hann sagði að ríkisstjórnin yrði
að leysa þessi mál sem fyrst, þar sem
þingi hefði nú verið slitið. Það væri
stefna ESA að reyna að leysa mál
með samkomulagi og því hefði stofn-
unin verið jafn þolinmóð gagnvart
íslendingum og raun bæri vitni.
„Fyrsta kvörtunin sem ESA barst
eftir að stofnunin hóf störf var raun-
ar frá Verslunarráði íslands og varð-
aði áfengiseinkasölu á íslandi. Hana
fékk ég í hendur 2. janúar 1994, sem
var fyrsti vinnudagurinn eftir að
EES-samningurinn tók gildi. 7. jan-
úar leituðum við eftir upplýsingum
frá íslendingum og eftir að þær bár-
ust áttu töluverðar viðræður sér stað.
Fyrsta viðvörunarskot okkar var svo
þegar við sendum út formlega til-
kynningu í júlí 1994. í september
fengum við svör Islendinga þar sem
okkur var tilkynnt að stjórnin hygð-
ist breyta fyrirkomulaginu. í nóvem-
ber var okkur sagt að stjórnin hefði
samþykkt frumvarpsdrög og gefíð í
skyn að breytingarnar myndu taka
gildi snemma á árinu 1995. Það var
svo ekki fyrr en í janúar að hjólin
fóru að snúast."
Zourek sagði enga reynslu vera
af því hversu langan tíma það tæki
fyrir EFTA-dómstólinn að fjalla um
mál af þessu tagi. „Fyrst yrði ESA
að taka ákvörðun um að fara með
málið fyrir dómstólinn. Líklega
myndi ekki taka langan tíma fyrir
hann að komást að niðurstöðu þar
sem við getum sent dómstólnum
núverandi löggjöf á íslandi og bent
á hvernig hún stangast á við það *
álit sem dómstóllinn hefur þegar lát-
ið í ljós varðandi Finna. Það gæti
líka gerst að nýtt þing eða.ríkis-
stjórn á íslandi grípi til aðgerða áður
en dómtóllinn úrskurðar í málinu.
Þá gætum við dregið kæru okkar til
baka.“
Ef fyrirkomulaginu hefði ekki ver-
ið breytt væru íslendingar hins veg-
ar skuldbundnir til að hlíta niður- ^
stöðu dómstólsins.
Zourek benti á að gerðu þeir það
ekki væri hægt að vísa málinu til
sameiginlegu nefndarinar sem gæti
tekið ákvarðanir um refsiaðgerðir
gagnvart íslendingum. ^Ég vona að
til þess komi þó ekki. Urskurðurinn
á að nægja. Það vill ekkert aðildar-
ríki fá á sig þann stimpil að það
standi ekki við skuldbindingar sínar.
Málið snýst um trúverðugleika ríkja
á alþjóðavettvangi.“
Fylgst með fyrirkomulagi t
smásölu
Aðspurður um smásölu á áfengi
sagði Zourek að þó að ESA hefði
ekki í hyggju að fara fram á að
einkasalan yrði afnumin yrði grannt
fylgst með fyrirkomulagi hennar.
Það væri til dæmis ávallt vafasamt
ef framleiðsla og sala á áfengi væri
á sömu hendi og það sama gæti átt
við ef einkasala stæði í innflutningi
í samkeppni við einkaaðila. Allt færi
þetta þó eftir þeim reglum sem giltu
um smásölu á áfengi og hugsanlega
væri hægt að viðhalda einkasölu á
áfengi án þess að bijóta í bága við
hinar evrópsku samkeppnisreglur.
Kjami málsins væri sá að kerfið
mætti ekki mismuna.
Hann benti einnig á að ef menn
teldu að einkasalan bryti í bága við
reglur EES gæti hvaða borgari EES-
ríkis sem er farið með málið fyrir
EFTA-dómstóllinn. Það væri hann
sem endanlegá myndi ákveða hvort
að áfengiseinkasalan samrýmdist
samningnum.
„Eins og mál standa í dag munum
við ekki taka málið upp en fara
grannt ofan í saumana á þeim regl-
um er gilda um smásöluna."
Það að ESA gripi ekki aðgerða í
einhveiju tilteknu máh þýddi þó ekki
að stofnunin legði blessun sína yfir
ákveðið fyrirkomulag.
Engar athugasemdir við
ríkisaðstoð
Zourek sagði að varðandi ríkisað-
stoð hefði ekki gefist tilefni til að
gera athugasemd við fyrirkomulag
þeirra mála á íslandi. Niðurgreiðslur
og ríkisstyrki væri fyrst og fremst
að finna í landbúnaði en EES-sam-
komulagið næði ekki til landbúnað-
armála. Þá hefði ES A mjög takmark-
að valdsvið varðandi sjávarútvegs-
mál en ríkisstyrki á íslandi væri fyrst
og fremst að finna á þessum tveimur
sviðum. Hann fengi ekki séð að ís-
lendingar brytu í bága við EES á
neinu sviði varðandi ríkisstyrki. „Þar
með er ekki sagt að við viljum ekki
fá svör við ákveðnum spurningum.
íslensk stjórnvöld hafa reynst mjög
fús til að liðsinna okkur í þeim efnum
og í raun eru menn að feta sig áfram
í þessum málum og þeim flóknu regl-
um sem um þau gilda.“