Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995 45
GÍSLIÓLAFSON
+ Gísli Ólafson
var fæddur 1.
maí 1927. Hann
varð bráðkvaddur á
heimili sínu á Sel-
tjarnarnesi 17.
febrúar síðastliðinn
og fór útför hans
fram frá Dómkirkj-
unni 24. febrúar.
LÁTINN er löngu fyrir
aldur fram Gísli Ólaf-
son, traustur og gegn
samferðamaður um
meira en aldarfjórð-
ungsskeið á vettvangi vátrygginga-
mála og vátryggingastarfsemi, svið
sem hann, eins og undirritaður,
hefur helgað mikinn hluta starfs-
ævi sinnar, þótt frá ólíkum bæjar-
dyrum hafi verið horft, einatt þó í
sömu átt. Við áttum mikil og góð
samskipti meðan hann var forstjóri
Tryggingamiðstöðvarinnar hf. sem
hann byggði upp frá grunni til eins
af stærstu og traustustu vátiygg-
ingafélögum þessa lands. Hann var
einnig forstjóri og stjómarmaður
ýmissa annarra vátryggingafélaga
og áhrifamaður í stjóm Sambands
íslenskra tryggingafélaga þar sem
hann sat oft og var stjómarformað-
ur um skeið. Hann var alla tíð ein-
arður og skeleggur fulltrúi vá-
tryggingastarfseminnar og einn
þeirra sem átt hafa þátt í að móta
þróun hennar á miklu breytinga-
skeiði og rist hafa rúnir sem munu
standa í þessari sérstæðu og vanda-
sömu starfsgrein sem h’ann hafði
farsæl afskipti af um meira en fjög-
urra áratuga skeið.
Samskipti okkar urðu óhjá-
kvæmilega mikil og tíð eftir að
undirrituðum var falið fyrir rúmum
tveimur áratugum að vera í for-
svari fyrir þeirri opinberu stofnun,
Vátryggingaeftirlitinu, sem eftirlit
hefur með vátryggingastarfsem-
inni samkvæmt sérstökum lögum
sem gilda um þessa starfsgrein.
Gísli var einmitt for-
maður Sambands ís-
lenskra tryggingafé-
laga árin sem frum-
varp til laga um vá-
tryggingastarfsemi
var í smíðum og fyrstu
lög um þetta efni voru
sett hér á landi á árinu
1973.
Kynni okkar hófust
þó fyrr, er við báðir
störfuðum hjá vá-
tryggingafélögum á
sjöunda áratugnum og
fyrir alvöru eftir að ég
gerðist starfsmaður
íslenskrar endurtryggingar hf.
Samskipti þess félags og Trygg-
ingamiðstöðvarinnar hf. voru náin,
m.a. vegna endurtrygginga og
höfðu verið lengi. Minnisstætt ér
þegar ég varð þeirra forréttinda
aðnjótandi sem starfsmaður vá-
tryggingafélags að taka þátt í árs-
hófi Sambands íslenskra trygg-
ingafélaga og Gísli, þá formaður
samtakanna, hélt allhvassa ræðu
um þau lög um vátryggingastarf-
semi sem í vændum voru hér á
landi. Undirritaður var þá á leið á
þá braut að hafa hönd í bagga um
uppbyggingu opinbers eftirlits með
þessari starfsemi og hafði raunar
haft afskipti af þeim frumvarps-
drögum sem lögð höfðu verið fram.
Samtök vátryggingafélaganna
höfðu vissulegá beitt sér fyrir laga-
setningu á þesu sviði, en lögin urðu
ekki alveg eins og þau kusu. Það
var nýmæli hér á landi að þessi
starfsemi ætti að vera undir eftir-
liti sérstakrar stofnunar á vegum
hins opinbera. Slíkt eftirlit hafði
raunar verið um langt skeið í öðrum
löndum, jafnvel frá því fyrir sein-
ustu aldamót. Menn sáu vátrygg-
ingar hér á landi á þeim tíma meira
frá sjónarmiði þeirra sem þjón-
ustuna seldu en þeirra sem hana
kaupa og bóta eiga að njóta. LögLn
gengu þó í raun töluvert skemmra
í átt til opinberra afskipta í ýmsum
MII\II\II[\IGAR
atriðum en víða annars staðar. Gísli
taldi þau raunar ganga mun lengra.
Hafði hann sem sannur sjálfstæðis-
maður og áhugamaður um einka-
framtak og takmörkun opinberra
afskipta af hvers konar viðskipta-
starfsemi efasemdir um ágæti
þeirra laga sem sett voru í tíð
vinstri stjórnar sem þá sat um
skeið.
Þetta er riijað upp hér því að
Gísli reyndist þegar á hólminum
var komið fremstur í flokki þeirra
sem vildu uppfylla öil þau skilyrði
sem nýsett lög kváðu á um og
fylgja vildu í hvívetna öllum þeim
reglum sem settar voru og svo var
alla tíð. Markmið lagasetningar á
þessu sviði, þar sem félagsleg starf-
semi er rekin á grundvelli einka-
rekstrar, er fyrst og fremst að
gæta hagsmuna neytenda. Gísli
kunni manna best skil á því hvern-
ig sameina má í framkvæmd þessar
að því er virðist ósættanlegu þver-
stæður. Engan vissi ég sem meira
var í mun að ekki yrði hallað á
bótaþega og rétt þeirra þegar áföll
og óhöpp bera að höndum, jafn-
framt því sem viðskiptasjónarmiðin
voru í heiðri höfð og hagsmunir
hluthafanna.
Gísli Ólafsson bjó yfir mikilli
reynslu og sérþekkingu á þessu
sviði sem flyst áfram frá þeim sem
óhjákvæmilega hverfa af vettvangi
til þeirra sem taka við. Þeir sem
nutu leiðsagnar hans hafa hlotið
ríkulegt veganesi. Með Gísla er
genginn einn hinna ötulustu og
virtustu manna á þessu sviði, eng-
inn velktist í vafa um skoðanir
hans, sem hann sagði ávallt um-
búðalaust. Jafnan var hann hjarta-
hlýr og einn þeirra sem ávallt var
ljúft að hitta og eiga viðræður við.
Með okkur þróaðist vinátta eftir
því sem árin liðu, skilningur á
starfssviði hvor annars og, eins og
ég hef ástæðu til að ætla, gagn-
kvæm viðurkenning á hlutverki og
stöðu. Samskiptin áttu sér stað í
tengslum við okkar störf, ekki í
einkalífi, og á ólíkum vettvangi. Á
þau samskipti hefur engan skugga
borið öll þessi ár.
+ Kristín Bjarna-
dóttir fæddist á
Deildará í Múlasveit
í Barðastrandar-
sýslu 11. júní 1898.
Hún lést á Ljósheim-
um á Selfossi 23.
febrúar síðastliðinn
á 97. aldursári. For-
eldrar hennar voru
Bjarni Jónsson
bóndi á Deildará,
seinna verkamaður
í Flatey á Breiða-
firði, og kona hans,
María Jósepsdóttir.
Kristín ólst upp með
foreldrum sínum á
Deildará og í Flatey, en fór 18
ára gömul frá Flatey til Reykja-
víkur. Hún var eiginkona Guð-
mundar Jónssonar bónda í Þor-
lákshöfn og Eyði-Sandvík, f. 22.
nóvember 1896, d. 26. febrúar
1982. Bjuggu þau fram á efri ár
í Eyði-Sandvík, en Iétu hin seinni
ár búið í hendur næstelsta sonar
síns, Sigurðar. Börn þeirra eru:
1) Jón, f. 2. júlí 1931, starfsmað-
ur við Mjólkurbú Flóamanna,
búsettur á Selfossi. 2) Maria
KRISTÍN í Eyði-Sandvík kom á
besta aldri sínum hingað í sýslu
og varð ráðskona Guðmundar Jóns-
sonar í Þorlákshöfn árið 1929 en
hann hafði árið 1927 tekið við þeirri
miklu jörð. Hafði hún þá verið í
eyði. En vel fórst þeim Kristínu og
Guðmundi búskapurinn í Höfninni
þar sem þau komu upp góðu fjár-
búi; voru þau reyndar síðustu fjár-
bændur í Þoriákshöfn. Guðmundur
var á heimaslóðum, fæddur að
Bakka í Olfusi og alinn upp á Læk
Helga, f. 31. október
1933, giftist fyrst
Guðmundi Sigurðs-
syni í Reykjavík, en
að honum látnum
Sigurði Leifssyni
rafvirkjameistíira.
Börn Maríu eru
Kristín, Þorlákur og
Rósa. 3) Sigurður, f.
2. maí 1936, bóndi í
Eyði-Sandvík,
kvæntur Eygló
Gunnlaugsdóttur frá
Vestmannaeyjum og
er sonur þeirra Guð-
mundur. 4) Krist-
mann, f. 17. júní
1939, gjaldkeri Mjólkurbús Flóa-
manna, búsettur á Selfossi, og
Bjarni, f. 14. maí 1941, bifvéla-
virki á Selfossi, kvæntur Rann-
veigu Jónsdóttur póstfulltrúa.
Áður átti Kristín soninn Jóhann
Vestmann Róbertsson, f. 17. júlí
1922. Hann er bifvélavirki í
ReyHjavík, kvæntur Sesselju
Bergsteinsdóttur. Kristín verður
jarðsungin frá Stokkseyrar-
kirkju í dag og hefst athöfnin kl.
14.00.
í sömu sveit og hugðu þau Kristín
ekki á annað en áframhaldandi
búskap í Þorlákshöfn. En Höfninni
var annað hlutverk ætlað. Egill
Thorarensen kaupfélagsstjóri á
Selfossi vildi gera þar alhliða út-
og innflutningshöfn ásamt verstöð
sem og síðar varð. Hann taldi bú-
skap þarna standa framförum stað-
arins fyrir þrifum og sagði Guð-
mundi upp ábúðinni laust fyrir síð-
asta stríð. Allt var þó í góðu milli
þeirra Guðmundar og Egils og tók
Egill að sér að sjá þeim Kristínu
fyrir jafn veglegri jörð. Það var
stórbýlið Kaldaðarnes í Flóa sem
komst í eigu ríkisins árið 1940.
Skemmst er frá því að segja að
þessi jarðaskipti urðu þeim Kristínu
og Guðmundi mikil vonbrigði.
Strax við byijun ábúðar var jörðin
tekin herskildi af breska setuliðinu
enda var talið flugvallarstæði gott
á Kaldaðarnesflötum. Fjölskyldan
flutti að vísu að Kaldaðarnesi og
hóf þar voryrkjur og sumarstörf.
Hafði Guðmundur síðar orð á því
við mig að þegar breski herinn
renndi í hlað hefði hann verið búinn
að kaupa kýrnar í Kaldaðarnesi á
uppboði því sem haldið var eftir
fráfarendur. Fannst honum eins og
þá yrði ekki aftur snúið.
Að því hlaut þó að koma að
búskapur þessi samrýmdist ekki
hernaðarumsvifum breska heims-
veldisins. Þann 27. júlí 1940 kom
fulltrúi íslenska ríkisins að Kaldað-
arnesi, á besta þurrkdegi sumarsins
og Guðmundur með 100 hesta
flata. Rak fulltrúinn Guðmund og
ijölskyldu hans burt og urðu þau
að fara samdægurs. Tóku þau upp
allt sitt og fluttust niður að Eyrar-
bakka. Þar vildi þeim til happs að
helmingurinn af húsinu á Eyrar-
bakka var þá laus, og fengu þau
þar inni í tæpt ár. Fæddist þar
yngsta barn þeirra, Bjarni, og er
Kristín seinasta konan sem fætt
hefur barn í Húsinu á Eyrarbakka.
Eftir þetta erfiða ár gekk þeim
Kristínu og Guðmundi allt í hag-
inn. Þau fengu ábúð á Eyði-Sand-
vík í Sandvíkurhreppi vorið 1941
og bjuggu þar síðan alla tíð. Síðar
keyptu þau þá jörð í félagi við Sig-
urð son sinn og búnaðist þar vel
meðan kraftar leyfðu. Er Guð-
mundur dó árið 1982 flutti Kristín
fljótt að Selfossi í skjól Jóns sonar
síns og reyndar átti Kristmann
sonur hennar íbúð í sama húsi.
KRISTIN
BJARNADÓTTIR
Mest þykir mér um vert góð
kynni og um skilning hans og virð-
ingu fyrir sjónarmiðum annarra,
þótt eigi væru menn alltaf sam-
mála, einarðan málflutning og við-
mót alla tíð, þannig að ljúft var
að vera samskiptum við hann.
Ávallt var maður ríkari eftir að
fundum hafði borið saman. Þetta
ber allt að þakka að leiðarlokum.
Við Áslaug vottum eiginkonu,
börnum og öðrum vandamönnum
innilega samúð.
Erlendur Lárusson.
Af vettvangi er horfinn mikils-
virtur maður, Gísli Ólafson. Þegar
ég tók við formennsku í Sjálfstæðis-
félagi Seltirninga 1986 hafði ég
ekki mikla reynslu af því að starfa
í pólitísku félagi og þurfti ég stund-
um að leita til mér reyndari félaga
með ýmislegt sem þurfti að gera.
Ég fann fljótlega að Gísli var öllum
öðrum fremri hvað varðaði félags-
lega reynslu og innsýn. Gísli var
mjög sterkur persónuleiki og ef
hann sagði eitthvað vera réttara en
annað var aldrei vafi með fram-
kvæmdina. Það var sérstaklega
auðvelt að ræða við þennan stóra
og sterklega mann um nánast hvað
sem var. Hann reyndist Sjálfstæðis-
félaginu á Seltjarnarnesi afar vel
og var alla tíð einn af máttarstólp-
um félagsins. Ég vil fá að þakka
Gísla fyrir þann styrk sem hann
veitti mér, af mönnum eins og Gísla
lærir maður margt og þannig von-
andi varðveitist reynsla og þekking
milli kynslóða. Ég hef starfað með
Ásgerði dóttur Gísla undanfarin ár.
í Ásgerði sé ég marga af kostum
Gísla, áræðni og festu sem Gísli og
Ingveldur hafa kennt börnum sínum
á lífsleiðinni.
Við jarðarför Gísla sagði séra
Frank M. Halldórsson orð sem mér
falla ekki úr minni, þau lýsa því
nákvæmlega hvernig tilfinning
greip mig og örugglega marga aðra
við fréttina um fráfall Gísla Ólaf-
sonar: „Það syrtir að er sumir
kveðja.“
Ég þykist vita að Gísli muni
starfa annars staðar í framtíðinni,
Átti hún þar hæga daga í mörg.
ár uns heilsu hennar tók að hraka.
’Síðustu árin dvaldi hún að Ljós-
heimum á Selfossi og fékk þar
hægt andlát.
Kristín í Eyði-Sandvík var hæg
í fasi og framkoma hennar notaleg.
Hún var fríðleikskona,' nett og
meðalhá vexti, bjart yfir svipnum
enda brá hún seint skapi. Ekki
tranaði hún sér fram og var þó vel
mannblendin hvar sem hún fór.
Hún átti léttan og mildan hlátur,
kunni vel að taka grSeskulausu
gamni og launaði líku líkt. Afburða
góð var hún heim að sækja og stóð
vel við hlið manns síns sem var
vinmargur og bjó eins og við þjóð-
götu. Sem barn reyndi ég Kristínu
að frábærri gestrisni og veit manna
best hversu óljúft henni var allt
manngreinarálit.
Kristín Bjarnadóttir var ham-
ingjukona, sem lifði hljóðlátu lífi.
Hún lét einnig vel af sér í elli sinni,
sem hún átti langa, og var vel um
hana hugsað af börnunum, bæði
nær og fjær. Ég hygg að hún hafi
ekki átt sér óvin og kveð þessa
ágætu búkonu og nágranna minn
með eftirsjá. En ég veit að hún á
nú góða heim að sækja. Börnum
hennar og niðjum votta ég djúpa
samúð.
Pall Lýðsson.
Margt kemur í hugann er ég
sest niður til að festa á blað fáein
minningar- og þakklætisorð um
fyrrum nágrannakonu Kristínu í
Eyði-Sandvík, en þar var hún hús-
móðir frá 1941 þar til sonur henn-
ar tók við húsforráðum fyrir all-
mörgum árum. Hún bjó síðan í
skjóli hans þar til hún fór til dvalar
á Ljósheimum á Selfossi þegar
heilsu hennar fór að hraka.
Þannig hagar til að á milli æsku-
heimilis míns og Eyði-Sandvíkur
er ekki nema fárra mínútna gang-
ur. Samskipti heimilanna voru því
ég veit að þar mun hann verða
áfram foringi og ráðunautur.
Hildur Jónsdóttir,
fyrrverandi formaður
Sjálfstæðisfélags Seltiminga.
Sláttumaðurinn með ljáinn gerir
ekki ætíð boð á undan sér. Svo var
nú þegar Gísli Ólafson og síðar
stjórnarformaður Tryggingamið-
stöðvarinnar hf. var burtu kvaddur.
Þrátt fyrir fjölmörg og erilsöm
störf sem á hann hlóðust sakir
mannkosta og dugnaðar og aðrir
hafa vikið að taldi Gísli ekki eftir
sér í önnum sínum að leggja sitt
af mörkum til þess að efla og
styrkja starf sjálfstæðismanna.
Honum var hugsjón sjálfstæðis-
manna í blóð borin.
Þegar hann fluttist á Seltjarnar-
nes, í það fyrirmyndar sveitarfélag
sem sjálfstæðismenn hafa stýrt í
meira en 30 ár, voru honum fljótt
falin þar forystustörf í hópi þeirra.
Störf hans öll og framgangur þar
var með þeim hætti að 1981 var
Gísli Ólafson einróma kosinn for-
maður Kjördæmisráðs sjálfstæðis-
manna í Reykjaneskjördæmi og
gegndi þeim störfum til 1988 að
hann kaus sjálfur að hætta.
Gísli Ólafson van mikið og óeigin-
gjarnt starf fyrir sjálfstæðismenn í
Reykjaneskjördæmi, það þekki ég
best. Hann skorti aldrei tíma né
góð ráð. Hugmyndir til þess að
hrinda verkefnum í framkvæmd
voru á reiðum höndum. Samstarfið
við Gísla var sérstaklega ánægju-
legt og verður mér ævinlega minnis-
stætt. Þótt Gísli hyrfí úr forystunni
var hann enn sem fyrr hinn trausti
liðsmaður í hópi okkar sem alltaf
var hægt að leita ráða hjá og hann
brást ekki.
Þegar nú leiðir skilja þakka ég
Gísla Ólafsyni vináttu og ómetan-
legt samstarf og bið honum Guðs
blessunar. Ég veit að sjálfstæðis-
menn í Reykjaneskjördæmi minnast
hans með virðingu og þökk.
Við Sigrún sendum lngveldi eig-
inkonu Gísla og fjölskyldu þeirra
samúðarkveðjur.
Matthías Á. Mathiesen.
nokkuð mikil og ófáar sendiferðir
farnar á milli bæja. Þá var lífsmát-
inn og kröfugerðin til samfélagsins
með öðrum hætti en nú á tímum,
húsmæðurnar unnu heima, til
framfærslu síns fólks, og þá voru
heimilin líka fjölmennari og störf
húsmæðranna því mikil og krefj-
andi. Kristín sinnti þessum heimil-
isstörfum af mikilli kostgæfni,
hugsaði vel um uppeldi barna sinna,
í samræmi við allt fas hennar og
útlit bar heimili hennar vott um
þrifnað og snyrtimennsku og vildi
hún ævinlega láta gott af sér leiða,
var lífsglöð og ánægð með sinn
hlut.
Eiginmaður hennar Guðmundur
Jónsson sinnti ýmsum trúnaðar-
störfum fyrir sveitina sína og var
sökum þess alloft að heiman svo
umsjón búskaparins hvíldi nokkuð
á herðum Kristínar þegar þannig
stóð á. En allt gekk sinn gang í
Eyði-Sandvík, hver hlutur á sínum
stað í gamla góða bænum, sem
gott var að koma í, tylla sér í eld-
húsið hjá Kristínu þar sem alltaf
var eitthvað gott að fá og spjalla
um menn og málefni líðandi stund-
ar.
Þegar ég nú rifja upp þessar
minningar þá eru þær allar á einn
veg, elskulegt viðmót hennar og
brosið blíða sem góðvildin skein úr
hvenær sem komið var. Henni eru
því hér færðar innilegar þakkir
fyrir kynnin góðu og samskiptin
öll frá liðinni tíð. Þakklæti er henni
einnig fært frá móður minni, ná-
grannakonunni aldraðri, sem nú
dvelur á Ljósheimum en getur ekki
fylgt henni síðasta spölinn.
Líkami Kristínar var orðinn lúinn
og hvíldin því kærkomin. Hún mun
örugglega fá góðar móttökur á
landi lifenda handan móðunnar
miklu og þar fá nóg að starfa Guðs
um geim.
Sigrún Kristjánsdóttir.