Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995 37
AÐSENDAR GREINAR
Heilbrigð sjálf-
stæðisstefna
- sjálfstæð heilbríg'ðisþjónustustefna
AÐ UNDANFÖRNU hefur þjóð-
inni verið skemmt með umræðum í
íjölmiðlum um tilvísanakerfi í heil-
brigðisþjónustu. Ef lesendur eru
orðnir leiðir á þessari umræðu, þá
er rétt að leggja þessa grein til hlið-
ar og heQa lesturinn á öðrum stað
í blaðinu, því ég vil einmitt leyfa
mér að leggja enn eitt orðið í tilvís-
anabelginn.
Læknisþjónusta utan
sjúkrahúsa
Læknisþjónustu utan sjúkrahúsa
annast heimilislæknar annars vegar
og sérfræðingar í hinum ýmsu grein-
um læknisfræðinnar hins vegar.
Heimilislæknamir, sem flestir eru
sérmenntaðir í sinni grein, sitja ann-
aðhvort í stöðum á heilsugæslu-
stöðvum eða á einka-
reknum læknastofum.
Fjárveitingavaldið
ákveður hve margir
læknar stunda þessi
störf. Þeir taka föst
laun skv. samningi við
íjármálaráðherra og
hljóta einnig umbun
fyrir læknisstörf skv.
samningi við Trygg-
ingastofnun ríkisins.
Nemur sú greiðsla um
30 til 60% af heildar-
launum þeirra eftir því,
hvar á landinu þeir búa.
Sérgreinalæknamir
stunda hins vegar störf
sín í leiguaðstöðu á
sjúkrahúsum eða á
einkareknum lækningastofnunum.
Þeir geta hafið störf hvar og hvenær
sem þeim sýnist svo fremi þeir full-
nægi faglegum kröfum. Tilkynna
þeir Tryggingastofnun ríkisins, að
þeir muni upp frá því senda henni
reikninga fyrir störf sín. Telqur þess-
ara lækna koma því að öllu leyti
fyrir uppmælingu fyrir unnin verk
svo fremi þeir vinni ekki á sjúkrahús-
um einnig.
Um nokkurra ára skeið hefur ver-
ið uppi umræða um það, hvort rekst-
ur heilbrigðiskerfisins með þessum
hætti utan sjúkrahúsa fái staðist til
frambúðar. Gæslumenn almannafjár
óttast, að samningurinn við sér-
greinalæknana fóstri með sér stjóm-
lausan vaxtarbrodd, sem geti orðið
að óskapnaði án nokkurra möguleika
til afskipta greiðandans, það er ríkis-
sjóðs. Heimilislæknar hafa bent á,
að þjónusta heimílislækna annars
vegar, sem er fyrirfram ákvörðuð
af fjárveitingum Alþingis, og fijálst
og opið kerfi sérgreinalækna hins
vegar, sem hefur opinn víxil í upp-
hafi hvers árs, geti aldrei þrifist
samhliða með eðlilegum hætti í
tímans rás. Sérgreinalæknamir virð-
ast hins vegar ekki vera til viðræðu
um neinar breytingar á þessu kerfi;
þeim hefur liðið vel í því og hafa
verið tilbúnir að greiða óbreytt
ástand dýra verði. Það sýna þeir
samningar, sem þeir hafa gert við
Tryggingastofnun ríkisins á undan-
fömum árum.
Heilbrigðisráðherrann hefur nú
með fulltingi rfkisstjómar og Alþing-
is reynt að koma skikk á skipan
þessara mála með setningu reglu-
gerðar um að þátttaka almanna-
trygginga í sérfræðilækniskostnaði
verði tengd tilvísunum frá heimilis-
læknum. Allt orkar tvímælis þá gert
er og hefur reglugerðin vakið harðar
deilur. Deila má um það, hvort „til-
vísanaleiðin" sé rétt aðferð til að ná
þeim markmiðum, sem ríkisstjórnin
hefur sett sér og hvort þeir vankant-
ar séu á reglugerðinni, sem geri
hana ómögulega í framkvæmd.
Umræður á Alþingi á dögunum um
málið benda þó til þess, að þingmenn
vilji standa við það, sem þeir ákváðu
á sínum tima, þó stjómarandstaðan
hafi ekki neitað sér um að hafa uppi
nokkra gagnrýni eins og gengur.
Sigurbjörn
Sveinsson
Skyldur stjórnmálamaima
og einkarekstur
heUbrigðisþjónustu
Hvers geta sjálfstæðismenn
vænst af alþingismönnum sínum við
úrlausnarefiii sem þessi? Fyrst og
fremst hlýtur þingmaður Sjálfstæð-
isflokksins að fara að samvizku
sinni, taka ákvarðanir út frá al-
mannahagsmunum óháð hagsmun-
um einstakra þrýstihópa, gæta al-
mannafjár, varðveita tryggingarétt
almennings og atvinnufrelsi lækna
og hlúa að einkarekstri í þessu sem
öðra.
Það er skoðun mín, að alls þessa
hafi verið gætt við afgreiðslu þessa
máls. Ráðstöfunin miðar að því að
spara fyrir ríkissjóð á yfirstandandi
fjárlagaári og hafa
stjóm á þessum kostn-
aði á komandi árum
sem og öðrum þáttum
heílbrigðisþjónustunn-
ar. Réttur sjúklinga til
að njóta vemdar
sjúkratrygginganna er
í engu skertur, réttur
lækna til að stunda
lækningar er í engu
skertur og ekki er hrófl-
að við einkarekstri
lækningastofa á þessu
sviði. Það eina, sem
breytzt hefur er, að
sjúklingurinn verður að
hafa tilvísun til sér-
fræðings frá heimilis-
lækni til að njóta trygg-
ingaréttar að fullu.
Sérgreinalæknamir hafa hins
vegar með uppsögnum sínum hjá
Tryggingastofiiun ríkisins stefiit
einkarekinni sérfræðiþjónustu í voða
og vakið ugg í bijóstum sjúklinga
um tryggingarétt sinn. Það er við
fáa að sakast nema þá sjálfa ef sér-
fræðiþjónustan hrekst í faðm ríkisins
inn á spitalana og kostir einkarekst-
urs fá ekki að njóta sín lengur við
störf þeirra. Ég hef ekki heyrt í
neinum stjómmálamanni, allra sízt
sjálfstæðismanni, sem vill að þetta
Tilvísanakerfíð getur
verið góður kostur, seg-
ir Sigurbjörn Sveins-
son, en leita verður
sátta við ráðherra að
sníða vankanta af tilvís-
anareglugerðinni.
gerist, eða orðið var við einhveijar
þær ráðstafanir, sem hníga að þessu.
Ég fæ ekki betur séð, en að stjóm-
völd séu einmitt að tryggja framtíð
sérfræðiþjónustunnar og að hún fái
notið sín í hæfilegu sambýli við aðr-
ar greinar íslenzkrar heilbrigðisþjón-
ustu.
Hvernig á að stýra?
Því hefur verið haldið fram, að
verið sé að færa heimilislæknum
óeðlilegt vald í hendur. Vera má,
að einhver hafi þá tilfinningu gagn-
vart ráðstöfun af þessi tagi. Hins
vegar verður þá að lita til þess, að
flest úrræði heilbrigðisþjónustunnar
era svipuðum takmörkunum háð.
Við tökum ekki út lyf, rannsóknir,
hjálpartæki, sjúkraþjálfun né ýmis-
legt annað úr tryggingakerfmu
nema þriðji aðili hafí ávísað á þessi
gasði. Þannig er einnig um dvöl á
sjúkrahúsi. Sjúkrahúslæknar, sem í
flestum tilfellum era sérgreinalækn-
ar, hafa ætíð hönd í bagga með inn-
lagnir á sjúkrahúsin, jafnvel þegar
um bráðainnlagnir er að ræða. Þá
fer hinn veiki fyrst í „forsal“ stofii-
unarinnar, bráðamóttökuna, og þar
tekur sjúkrahúslæknirinn ákvörðun
um frekari rannsókn og meðferð á
sjúkrahúsinu eða hvort hinn sjúki
fer heim að nýju. Aldrei hef ég haft
á tilfinningunni, að þar fari starfs-
bróðir minn með eitthvert „vald“,
sem hann kunni að misnota. Eins
hef ég enga trú á, að félagar mínir,
heimilislæknamir, hlakki nú yfir ein-
hveiju „valdi“, sem verið sé að færa
þeim með tilvísanakerfinu. Sjálfsagt
kysu þeir flestir, að engrar slíkrar
stýringar væri þörf.
Ein leið til stýringar er einhvers
konar kvótafyrirkomulag. Ríkið gæti
hugsað sér að kaupa ákveðinn fjölda
læknisverka, sem falla undir tiltekin
sérsvið á ári hveiju og greiða fyrir
þau ákveðið verð, sem annaðhvort
fæst í samningum eða með útboðum.
Þessi leið hefur þann ókost, enn sem
komið er, að ekki er vitað, hver hin
raunverulega þörf þjóðfélagsins er
fyrir hin ýmsu læknisverk og ef til
vill fæst þeirri spumingu aldrei svar-
að.
Onnur leið er sú, að takmarka
mönnun í stétt sérfræðinga með ein-
hveijum hætti eins og gert er í heim-
ilislaekningum. Ókostir þessa era
þeir, að stjómunin byggist á tak-
mörkun á aðgengi, biðlistar verða
lengri og nýliðun í stéttinni verður
erfiðari. Stéttin eldist og ný þekking
og aðferðir eiga torveldari aðgang
að íslenzkri heilbrigðisþjónustu.
Ég geri ráð fyrir, að margir í röð-
um sérgreinalækna, sem nú hafa
sagt upp samningi sínum við Trygg-
ingastofnun rikisins, geri sér grein
fyrir, að dvölin í draumalandinu sé
á enda og í augu við það verði að
horfast. I svona stóram hópi eru
hagsmunir hins vegar breytilegir og
erfitt að komast að sameiginlegri
niðurstöðu nema þeirri einu að vera
á móti.
Lokaorð
Það er mín skoðun, að tilvisana-
kerfið sé bezti kosturinn, sem sér-
greinalæknamir eiga um þessar
mundir. Því beri þeim að leita sátta
við heilbrigðisstjómina með það fyr-
ir augum, að sniðnir verði þeir van-
kantar af tilvísanareglugerðinni,
sem þeir telja óásættanlega. Þannig
fær íslenzkur almenningur áfram
notið þjónustu þeirra á vel reknum
lækningastofnunum í einkaeigu.
Höfundur er læknir, sem starfað
hefur með málefnanefnd
Sjálfstæðisflokksins um
heilbrigðis- og tryggingamál.
Ólafur Ó. Ólafsson hjá Útilífi afhenti Siguijóni Elíassyni (Lh.)
vinning sinn en Siguijón kaus veiðibúnað fremur en skíðabúnað.
FYRSTI POTTUR
ÁRSINS!
Helgarferð til Amsterdam fyrirtvo frá Samvinnuferðum-Landsýn að verðmæti 70.000 kr.
Alfiir Ketilsson, Brennigerði, 551 Sauðárkrókur
Heimabíó frá Japis að verðmæti 50.000 kr.
Halldóra J. Sölvadóttir, Vallhólma 12, 200 Kópavogur
Skíðaútbúnaður frá Útilífi að verðmæti 30.000 kr.
Sólrún Siguijónsdóttir, Litla-Hofi, 785 Fagurhólsmýri
Siguijón Elíasson, Birkiteigi 25, 230 Keflavík
Bækur frá Máli og menningu að verðmæti 3.000 kr.
Guðni Borgarsson Ragnar Þ. Amljótsson Ólafur Magnússon
Tangagötu 10 Barmahlíð 38 Engihjalla 11
400 Isafjörður 105 Reykjavík 200 Kópavogur
Jón Sigurpálsson Reynir H. Kristjánsson Hafdís Þórðardóttir
Neðstakaupst. Faktorsh. Seiðakvísl 11 Kollslæk
400 ísafjörður 110 Reykjavík 311 Borgames
Auðunn Á. Gunnarsson Jónína V. Schram Jón E. Guðmundsson
Laufengi 174 Rauðalæk 29 Háagerði 18
112 Reykjavík 105 Reykjavík 108 Reykjavík
Friðjón Ámason
Holtsgötu 24
101 Reykjavfk
Að gefnu tilefni vekjum við athvgli viðskiptavina á eftirtöldu:
í hvert skipti sem Safnkortið er notað fer nafn korthafa í pottinn
og eykur þannig möguleika hans á vinningum.
SAFNK0RT ESS0 - enginn kostnaður, aðeins ávinningur!
Viðskipti vinningshafa áttu sér stað á eftirtöldum afgreiöslustöðum:
Bensínafgreiðslunum Artúnshöfða, Stórahjaila, Fellsmúia, Ægisíðu, Ðorgartúni og Lækjargötu Hafnarfirði.
Einnig í Nesti Bfídshöfða, Fossnesti, Hymunni Borgamesi, Ábæ, Bensfnstöðinni hf. ísafirði og Aðalstöðinni hf.
......................... ! .............................................................. (0> i
Nýlega var dregið úr fyrsta Safnkortspotti ársins
og eru vinningamir veglegir eins og sjá má.
Tii hamingju með vinninginn!