Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 46

46 LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MINIMINGAR
GRIMUR B.
JÓNSSON
Grímsson, f. 25. 7.
1951, er búfræðing-
ur og bóndi í Hafra-
fellstungu, Oxar-
firði, kvæntur Jónu
Kristínu Einars-
dóttur úr Keflavík,
f. 21. 9. 1952; eiga
þrjár dætur. c) Arn-
þór Grímsson, f. 19.
1. 1955, er bifvéla-
virki á Akureyri,
kvæntur Heiðrúnu
Pétursdóttur frá
Akureyri, f. 25. 2.
1956; eiga tvær
dætur. d) Grímur
Örn Grímsson, f. 1. 6. 1957, er
veghefilsstjóri í Lundi, Öxar-
firði, kvæntur Arnþrúði
Guðnýju Óskarsdóttur frá
Raufarhöfn, f. 16. 6. 1958; eiga
þijú böm. e) Stefán Haukur
Grímsson, f. 12. 12. 1962, er
verslunarmaður á Kópaskeri,
kvæntur Sigríði Benediktsdótt-
ur frá Kópaskeri, f. 3. 2. 1965;
eiga tvö böm. f) Bernharð
Grímsson, f. 13. 3. 1969, er
verkamaður á Kópaskeri,
kvæntur Eyrúnu Egilsdóttur
frá Syðri-Bakka í Kelduhverfi,
f. 15. 8. 1966; hafa eignast þijú
böm. Barnabarnabörn Gríms
og Erlu em fjögur; afkomend-
ur 28 alls.
Útför Gríms fer fram frá
Skinnastaðarkirkju í dag.
+ Grímur Björn
Jónsson fæddist
í Ærlækjarseli í Öx-
arfirði 25.
1925. Hann iést í
Kristnesspítala 26.
febrúar 1995. For-
eldrar hans voru
Arnþrúður Gríms-
dóttir (f. 8. 5. 1890,
d. 26. 9.1971) og Jón
Björnsson (f. 5. 9.
1891, d. 1.10. 1941).
Þau bjuggu allan
sinn búskap í Ær-
lækjarseii. Systkini
Gríms eru: 1. Krist-
ín húsmóðir í Reykjavik, gift
Einari Braga rithöfundi. 2.
Stefán bóndi i Ærlækjarseli. 3.
Björn vélsljóri á Kópaskeri,
kvæntur Snæfríði Helgadóttur
húsmóður. 4. Karólina bóndi í
Ærlækjarseli. 5. Guðrún Mar-
grét húsmóðir á Akureyri, gift
Gunnlaugi Indriðasyni bíl-
stjóra. 6. Kristveig húsmóðir á
Akureyri, gift Armanni Þor-
grímssyni smið. Grímur kvænt-
ist 25. 8. 1950 Erlu Bernharðs-
dóttur (f. 25. 8. 1931) ættaðri
úr Eyjafirði og hafa þau búið
i Ærlækjarseli allan sinn hjú-
skap. Þau eiga sex syni: a) Jón
Grímsson, f. 19. 6. 1948, er bif-
vélavirki á Kópaskeri, kvæntur
Guðnýju Guðnadóttur frá Rauf-
arhöfn, f. 6. 5. 1949, og eiga
þau fimm börn. b) Helgi Valur
SUNNUDAGINN 26. febrúar var
Grímur Jónsson bóndi og búnaðar-
ráðunautur í Ærlækjarseli leystur
úr viðjum Alzheimer-veikinnar ill-
vigu sem haldið hafði honum á ann-
an áratug í helgreipum af svæsnara
miskunnarleysi en lýst verði með
orðum.
„Lífið manns hratt fram hleypur."
A bernskudögum er okkur óskiljan-
legt hvað fimmtugir menn hafi getað
fundið sér til dundurs á jörðinni slík-
an eilífðartíma. Nú finnst mér hún
hafa flogið hjá hálföldin rúm sem
liðin er síðan fundum okkar Gríms
bar fyrst saman. Ég var þá ungur
ólofaður skólapiltur á leið í síldarsæl-
una nyrðra og hafði staidrað við í
Klifshaga í Öxarfirði til að anda að
mér ilmi úr grasi smástund áður en
peningalyktin á Raufarhöfn fyllti
vitin. Um kvöldið bar þá að garði
bræðurna í Ærlækjarseli, Stefán,
Björn og Grím. Höfðu að loknu dags-
verki verið að spila fótbolta við aðra
unga menn sveitarinnar niðri á Klifs-
hagaengjum. Mér þóttu þetta snöf-
urmannlegir strákar og ólíklegir til
að láta boltann baráttulaust við
hvern sem væri þótt þeir létu ekki
mikið yfir sér. Yngstur þeirra var
Grímur, kominn hátt á átjánda ár.
Daginn eftir stóð ég á Sandfelli
ásamt konu minni sem síðar varð
og horfði yfir byggðina. Mér fannst
þá að fegurri sveit en Öxarfjörð
hefði ég ekki augum litið að Horna-
firði einum undanskildum og fínnst
enn eftir að hafa séð öll byggð ból
á íslandi nema þijár nyrstu sveitir
á Ströndum. Til norðurs að líta var
heimur mikilla sæva sem ekkert fékk
hamið nema heimskautafrerinn á
hjara veraldar, framundan til vesturs
lá stijál byggð mikilla sanda afskor-
in frá umhverfmu af stríðum vötn-
um. Um kvöldið riðum við Brunná
undan Núpi niður í Sand og fórum
fyrst út að Lónum. Þar var fjölskrúð-
ugt fuglalíf og á einum stað lagði
yl úr jörðu þar sem nú vellur fram
sjóðheitt vatn nægilegt til að hita
upp híbýli allra Norður-Þingeyinga
að sögn. Á botni lónsins lágu gras-
gefnustu slægjulönd sveitarinnar
vaxin hollu stargresi sem talið var
töðuígildi, en sá böggull fylgdi
skammrifi að til þess að hleypa vatn-
inu af svo nytja mætti engjarnar
varð að grafa því farveg gegnum
ijörukambinn fram í sjó - „moka
út ósinn“ - og gat verið þriggja
vikna verk fyrir átta karlmenn al-
hrausta, hef ég eintivern tíma heyrt.
Hér voru sem sagt landkostir nógir
en engin gæði auðtekin. Og hver
hefur sagt að allt eigi að vera auð-
velt? Hafa ekki mestu framfarir ein-
mitt orðið í hörðum og ögrandi átök-
um sem knúðu manninn til alefling-
ar hugar og handa?
í þessu umhverfi hófu þau Arn-
þrúður Grímsdóttir og Jón Björnsson
búskap árið 1918 með tvær hendur
tómar en krafta í kögglum og mikla
trú á mátt sinn og gjöfult landið.
Bæði voru aðflutt og hvort úr sinni
áttinni, hann úr suðursýslunni, hún
austan úr Þistilfirði. Við ótrúlega
erfiðleika kreppuáranna sáu þau
stórum barnahópi borgið, reistu sér
íbúðarhús 1928 sem vel hefur dugað
fram á þennan dag og lögðu grund-
völl að því myndarheimili sem staðið
hefur í Seli síðan.
Þegar ég kom fyrst í Ærlækjarsel
þennan júlídag 1943 var Jón dáinn
fyrir tæplega tveim árum. Hann
hafði veikst í göngum í Búrfellsheiði
af hastarlegri botnlangabólgu og
látist heima um viku síðar í höndun-
um á tveim læknum sem réðust í
að skera manninn upp við fráleitar
aðstæður eftir að botnlanginn var
sprunginn og allt orðið um seinan.
Þannig var nú heilbrigðisþjónustan
íslenska á vegi stödd svo seint sem
árið 1941. Jón stóð þá á fimmtugu
og hafði ekki kennt sér meins nema
í þetta eina skipti á ævinni. Arnþrúð-
ur hélt áfram búskap með börnum
sínum og lifði síðar við fulla reisn í
skjóli þeirra til æviloka árið 1971.
Grímur var óráðinn unglingur
þegar hann missti föður sinn, rétt
nýorðinn 16 ára. Þess vegna kom
það nánast af sjálfu sér að Stefán
sem var elstur bræðranna, tvítugur
að aldri, yrði að þögulli vitund allra
á bænum bústólpi heimilisins þótt
aðgreining þekktist ekki í húsbænd-
ur og hjú. Mér dettur í hug að á
þeim árum hafi myndast það sér-
staka andrúmsloft milli þeirra
bræðra sem breyttist ekki þótt árin
liðu og athygli vakti að hvorugur réð
en báðir þó og besta lausn fannst á
smáu og stóru án þess að um þyrfti
að hafa fleiri en fjögur orð eða í
hæsta lagi fimm.
Ég hugsa að aldrei hafi annað
hvarflað að Grími en verða bóndi
og allra helst í Ærlækjarseli. Tvítug-
ur útskrifast hann búfræðingur frá
Hvanneyri 1946. Heimsstyijöld síð-
ari var rétt að baki, fornir búnað-
arhættir augljóslega í andarslitrun-
um og bylting framundan vegna
vélvæðingar í öllum greinum land-
búnaðar. Framleiðsla matvæla var
hið besta sem hægt var að gera
hungruðum heimi. Það var stórkost-
legt að vera ungur og sterkur og
mega leggja hönd á plóg.
Þegar hann hafði unnið búi móður
sinnar eitt ár opnuðust möguleikar
til frekara náms í búfræðum en áður
höfðu verið fyrir hendi hér á landi.
Þá var stofnuð tveggja ára fram-
haldsdeild við búnaðarskólann á
Hvanneyri. Grímur sótti um og fékk
inngöngu í deildina og var einn úr
hópi átta kandídata sem fyrstir
brautskráðust 1949. Um haustið
réðst hann aðstoðarmaður í Til-
raunastöðinni á Akureyri og vann
þar eitt ár.
Hinn 28. ágúst 1950 kvæntist
Grímur heitkonu sinni Erlu Bem-
harðsdóttur. Þann dag varð hann
25 ára, hún 19. Sama ár settust þau
að búi í Ærlækjarseli. Fjórum árum
síðar stofnuðu þau nýbýlið Ærlækj-
arsel II og reistu sér nýtt íbúðarhús
á gamla bæjarhólnum, en penings-
hús og hlöður hafa alla tíð verið
sameign félagsbúsinis. Erla og Grím-
ur eignuðust 6 syni sem nú eru upp-
komnir allir, kvæntir fjölskyldumenn
og feður, sumir orðnir afar, una sín-
um hag á norðurslóð og ekki fjarri
föðurtúnum.
Samtímis því sem Grímur gerðist
bóndi í Seli að loknu námi réðst
hann ráðunautur hjá Búnaðarsam-
bandi Norður-Þingeyinga, fyrst í
hlutastarfi en bráðlega fullu. Árið
1953 var hann einnig ráðinn fram-
kvæmdastjóri Ræktunarsambands
Norður-Þingeyinga. Ráðunautar-
starfið átti vel við Grím. Það full-
nægði hugsjón hans um hlutdeild í
ræktun lands og lýðs. Það var til-
breytingaríkt og rígbatt hann ekki
við torfuna. Mikinn hluta ársins var
hann á stöðugum ferðalögum frá
morgni til kvölds í embættiserindum:
að funda með bændum, leiðbeina
þeim um eitt og annað varðandi
búskapinn, taka út verklegar fram-
kvæmdir í ræktun eða byggingum.
Starfið var þess eðlis að hann varð
bráðlega heimagangur á hveijum
bæ og persónulega kunnugur velf-
lestum mönnum í öllum sveitum sýsl-
unnar, vissi jafnvel meira en bændur
sjálfir um hagi hvers og eins og lét
sig velferð þeirra varða. Hann var
áhugasamur um að viðhalda mennt-
un sinni og auka hana og sótti í því
skyni námstefnur nær árlega. Bænd-
ur í héraði treystu honum til forystu
í hagsmunamálum sínum, hann var
fulltrúi á fundum Stéttarsambands
bænda frá 1961 og varamaður í
stjórn þess um skeið.
Grímur lét málefni sveitar sinnar
líka til sín taka og átti um tíma sæti
í sveitarstjórn Óxarfjarðarhrepps.
Hann var formaður skólanefndar,
reikningshaldari miðskólans í Lundi
og átti heilladijúgan þátt í að þar
reis myndarlegt menntasetur-sem
gegnir mikilvægu hlutverki í menn-
ingarmálum allra byggðarlaga við
Öxarfjörð.
Fyrir einum 12 árum tók grun-
semd að vakna um að Grímur, sem
aldrei hafði kennt sér meins, gengi
ekki að öllu heill til skógar. Bæði
hann sjálfur og aðrir áttu framan
af erfitt með að átta sig á hvað
væri að, því líkamlega virtist hann
alheill og fyrstu einkenni bentu í svo
ólíklega átt hjá manni á hans aldri
að þeim varð tæplega trúað. Breyt-
ingar á heilsufari hans voru mjög
hægfara en allar á verri veg uns svo
var komið að jafnvel leikmanni
leyndist ekki að eitthvað mjög alvar-
legt var á seyði. Við sérfræðirann-
sókn greindist hann með augljós ein-
kenni Alzheimer-veiki. Þá var hon-
um nauðugur einn kostur að láta
af störfum eftir 35 ára yrkju. Sá
áratugur rúmur sem síðan er liðinn
hefur verið samfelld hörmungarbar-
átta í ójöfnum leik sem aðeins gat
farið á einn veg.
Grími var hjúkrað heima eins lengi
og framast var unnt og raunar mun
lengur en veijandi var, því svo fár-
veikir menn þarfnast aðhlynningar
sem ekki er hægt að veita í heima-.
húsum. Seinustu árin dvaldist hann
á Kristnesspítala. Þar hitti ég hann
síðast fyrir tæpu ári. Við áttum leið
um hjónin, komum aðvífandi á
sunnudegi utan heimsóknartíma og
án þess að nokkur ætti okkar von.
Við dáðumst að hve vel var um hann
hugsað, hver virðing honum var sýnd
í kröm sinni og neyð. Því verða síð-
ustu orð mín þakkir til þess góða
fólks sem annaðist hann af mann-
kærleika þegar mest var þörfin og
bjargarleysi hans algjört orðið.
Einar Bragi.
Hann Grímur okkar er látinn.
Er við fengum þessa frétt var eins
og tíminn stöðvaðist eitt andartak
og að okkur hrönnuðust minningarn-
ar. Minningar frá æskuárum okkar.
Minningar úr sveitinni hjá Grími og
Erlu föðursystur.
Á hveiju sumri var bíllinn pakk-
aður og við héldum af stað með for-
eldrum okkar til Erlu og Gríms.
Þvílík tilhlökkun og þvílík spenna.
Undanfarin ár höfum við fylst
með veikindum Gríms, en það er
aldrei hægt að búa sig undir svona
áfall sem fylgir ást- og góðvinamissi.
Nú fáum við ekki lengur að sjá
hlýja brosið þitt, Grímur. En við eig-
um minningarnar sem við geymum
í hjarta okkar.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Með þessum erindum kveðjum við
þig, elsku Grímur.
t
Hugheilar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og
útför móður okkar,
INGVELDAR JÓNSDÓTTUR
frá Vatnsholti,
Álftarima 5,
Selfossi.
Börn, tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
t
Eiginmaður minn, stjúp- og tengdafaðir,
dr. ÞÓRIR KR. ÞÓRÐARSON
prófessor,
Aragötu 4,
veröur jarðsunginn frá Hallgrímskirkju mánudaginn 6. mars
kl. 13.30.
Jakobína G. Flnnbogadóttir,
Nanna D. Björnsdóttir,
Ólöf G. Björnsdóttlr, Vigfús Árnason,
Sveinbjörn E. Björnsson, Ase Gunn Björnsson,
Helga L. Björnsdóttir, Tryggvi Agnarsson,
GuArún Þ. Björnsdóttir, Halldór R.Á. Reynisson.
Elsku Erla, synir, tengdadætur
og barnabörn, megi almættið gefa
ykkur styrk og huggun.
Jón, Helga, Örn og Björk.
Þótt andlát Gríms Jónssonar
kæmi ekki á óvart, er það ávallt svo
að brotthvarf samferðamanns og
góðs vinar kemur hreyfíngu á huga
manns. Að sækja gamlar minningar
um horfnar samverustundir og góð
kynni.
Fundum okkar Gríms bar fyrst
saman haustið 1947 er við hófum
nám við Framhaldsdeildina á Hvann-
eyri (síðar Búvísindadeild), sem þá
var að hefja starfsemi sína. Við vor-
um átta Norðlendingar, sem stund-
uðum nám við deildina á þessum
tveimur fyrstu starfsárum hennar.
Samstarf okkar skólabræðra og fé-
lagsskapur var náinn og góður þau
misseri sem við dvöldum saman á
Hvanneyri. Þótt námið væri stundað
af samviskusemi, áttum við margar
glaðar og góðar samverustundir,
sem enn er gott að rifja upp. Grímur
Jónsson féli vel í þennan hóp. Skap-
lyndi hans var með þeim hætti að
allir kunnu því vel að dvelja í návist
hans. Glaðværð hans og græskulaus
gamansemi, ásamt hlýju hjartalagi
öfluðu honum hvarvetna vina og vin-
semdar.
Eftir að skólavist á Hvanneyri
lauk, flutti Grímur til Akureyrar, þar
sem hann stofnaði heimili með unn-
ustu sinni og síðar konu, Erlu Bern-
harðsdóttur frá Akureyri. Þar gerð-
ist hann starfsmaður Tilraunastöðv-
arinnar (Gró'ðrarstöðvarinnar). Á
með þau Grímur og Erla dvöldu á
Akureyri bar fundum okkar oft sam-
an, en alltaf var jafn gaman að
blanda geði við Grím og eiga með
honum glaða stund. Eftir að Grímur
settist að í Ærlækjarseli urðu fundir
okkar stijálli, sem von var til þar
sem við vorum búsettir, hvor á sínum
landshorni. Um íjölda ára var það
þó fastur liður, á dagskrá okkar, er
við sóttum árlegan fund búnaðar-
ráðunauta í Reykjavík, að heim-
sækja sameiginlegan vin okkar og
eyða með honum kvöldstund við
spil og létt spjall.
Dvöl þeirra Gríms og Erlu varð
ekki löng á Akureyri, því að vorið
1950 fluttu þau austur í Axarfjörð
að Ærlækjarseli, en þar var Grímur
fæddur og uppalinn, og þar bjuggu
móðir hans og systkini. Þau byggðu
nýbýlið Ærlækjarsel II á hluta jarð-
arinnar og komu sér þar upp dálitlu
snotru fjárbúi. Jafnframt gerðist
Grímur héraðsráðunautur Búnaðar-
sambands Norður-Þingeyinga, og
því starfi gegndi hann, á meðan
honum entist heilsa. Frá 1953 ann-
aðist hann einnig framkvæmda-
stjórn Ræktunarsambands Norður-
Þingeyinga vestan heiðar.
Grímur reyndist farsæll í starfi
sínu. Góð greind, trúmennska og
prúðmannleg framkoma, ásamt vak-
andi áhuga fyrir að verða öðrum að
liði, öfluðu honum alls staðar trausts
og virðingar. Honum voru falin
ýmis trúnaðarstörf í heimahéraði
sínu, meðal annars var hann lengi
fulltrúi Norður-Þingeyinga á fund-
um Stéttarsambands bænda. Grímur
hafði mikinn áhuga á sauðfjárrækt
og kynbótum sauðíjár og skrifaði
nokkuð um þau mál. Þetta féll vel
að starfí hans og staðsetningu í því
héraði landsins, sem veríð hefur í
fararbroddi í sauðfjárrækt marga
síðustu áratugi.
Grímur var enn á miðjum aldri,
er hann fór að kenna ólæknandi
hrörnunarsjúkdóms. Fór svo að hann
varð að láta af störfum langt fyrir
aldur fram árið 1985. Síðustu árin
dvaldi lengst af á sjúkrahúsum.
Þau Grímur og Erna eignuðust
sex syni, myndarmenn í sjón og
raun. Hafa þeir allir stofnað eigin
heimili.
Við, sem þekktum Grím Jónsson
kveðjum hann með söknuði. Þótt
hann sé horfínn sjónum okkar lifír
með okkur minningin um góðan
dreng, sem gott var að eiga að fé-
laga og vini.
Sárastur er missir eiginkonu hans,
en örlögin hafa lagt á herðar hennar
þunga byrði mörg undangengin ár.
Ég vil ljúka þessum fátæklegu
kveðjuorðum með því að votta henni
og öðrum aðstandendum innilega
samúð.
Bjarni Arason.