Morgunblaðið - 28.03.1995, Blaðsíða 42

42 ÞRIÐJUDAGUR 28. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
I
JÓHANNES
STEFÁNSSON
+ Jóhannes Stef-
ánsson, fyrrver-
andi framkvæmda-
stjóri í Neskaupstað,
fæddist á Stóra-
Tröllanesi á Norð-
firði 9. mars 1913.
Hann lést á heimili
sínu í Reykjavík 20.
mars síðastliðinn, 82
ára að aldri. For-
eldrar hans voru
Stefán Guðmunds-
ggon frá Fannardal í
Norðfjarðarhreppi,
leng-i íshúsvörður í
Neskaupstað, og
Sesselja Jóhannesdóttir, frá
Nolli í Höfðahverfi við Eyja-
fjörð. Jóhannes var annar í röð
átta barna þeirra og eru fjögur
þeirra nú látin, þau Karl, Garð-
ar og Ólöf. Þau sem eftir lifa
eru Helga, sem er elst, Svein-
björg, Auðbjörg og Hreinn.
Hinn 29. nóvember 1940
kvæntist Jóhannes eftirlifandi
konu sinni, Soffíu Björgúlfsdótt-
ur, sem fæddist á Kelduhólum
á Fljótsdalshéraði 10. febrúar
1921. Synir þeirra eru Valgarð-
ur, f. 23. maí 1942, kvæntur Rós
Navart og eiga þau einn son,
Pétur, og Ölafur, f. 6. september
1948, kvæntur Þórdísi Stephen-
sen og eiga þau þrjá syni, Guð-
bjart, Magnús Þór og Jóhannes
Stefán.
Jóhannes var við nám í
Menntaskólanum á Akureyri en
hvarf úr skóla árið 1932 vegna
veikinda. Hann var verkamaður
í Neskaupstað 1933-38 og bæj-
arskrifari hjá bæjarsjóði Nes-
kaupstaðar 1938-45 og fram-
kvæmdastjóri Pöntunarfélags
alþýðu 1947-53. Jó-
hannes var fram-
kvæmdastjóri Sam-
vinnufélags útgerð-
armanna og Olíu-
samlags útgerðar-
manna í Neskaup-
stað frá 1953-81,
er hann lét af störf-
um fyrir aldurs sak-
ir. Jafnframt var
hann framkvæmda-
stjóri Síldarvinnsl-
unnar hf. og Nesút-
gerðar hf. um
tveggja ára skeið.
Hann var fram-
kvæmdasljóri Söltunarfélagsins
Áss 1960-68, bæjarfulltrúi í
Neskaupstað 1938-74, varafor-
seti bæjarstjórnar 1946-58, for-
seti 1958-74 og í sljórn Spari-
sjóðs Norðfjarðar í yfir 40 ár.
Jóhannes var í framboði til
Alþingis fyrir Sósíalistaflokkinn
og Alþýðubandalagið í Norður-
Múlasýslu 1942-59 og formaður
Verkalýðsfélags Norðfjarðar
1937-40 og 1941-42 og Þróttar
1939-45. Hann var í stjórn Síld-
arvinnslunnar hf. frá stofnun
árið 1957 og formaður stjórnar
í 20 ár. Einnig var hann frétta-
ritari Ríkisútvarpsins í ein 30 ár.
Jóhannes Stefánsson, Lúðvík
Jósepsson og Bjarni Þórðarson
voru helstu forystumenn Norð-
firðinga um áratuga skeið. Lúð-
vík var þingmaður og ráðherra,
Bjarni var bæjarstjóri og Jó-
hannes veitti atvinnufyrirtækj-
um bæjarins forstöðu. Þeir eru
allir látnir.
Útför Jóhannesar fer fram
frá Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
HORFINN er af heimi höfðingi
mætra og merkra verka, höfðingi
einlægni og einbeitni í senn, ötull
var hann að verki svo víða, veitul
alúðin og elskuleg framgangan
öfluðu honum vináttu og vinsælda.
Heilsteyptur unnandi hollra lífs-
hátta var hann sannarlega og hvar
sem hann fór um lífsins lendur léði
hann öllu bjartari blæ, bæði með
orðum og athöfnum.
Fastur fyrir og ákveðinn þegar
það átti við til átaka þarfra, sveigj-
anlegur og laginn, þegar lipurðin
hentaði bezt til að ýta fram ágætum
málum, gjarnan til kímnigáfunnar
góðu gripið, en umfram allt aldrei
misst sjónar á þeim markmiðum,
sem hann taldi heilladrýgst til dáð-
ríkra þarfa. Honum var gott að
mega kynnast, hljóta heilræði hans
mörg og mæt, finna hlýjuna sam-
fara þessum sannfæringarkrafti
bjartsýninnar sem einkenndi hann
alltaf, finna um leið hugsjón sósíal-
ismans endurspeglast jafnt í orðum
sem athöfnum.
Jóhannes Stefánsson hverfur síð-
astur af sviði þeirra þremenning-
anna fræknu, sem í forystu Nes-
kaupstaðar voru um áratuga skeið,
Lúðvik Jósepsson skömmu fallinn
frá, en alllangt um liðið frá því
Bjarni Þórðarson kvaddi okkur.
Hver þeirra þriggja hafði sitt hlut-
verk, sitt afmarkaða svið, en þó
voru þeir í samheldni sinni sem ein
heild hvarvetna á vettvangi. Ólíkir
voru þeir um ótalmargt, en margt
var þeim einnig sameiginlegt, bar-
áttuviljinn og bjartsýnin, áræðið og
raunsæið í senn og svo það sem
öllu skipti, að orðum var fylgt eftir
til vökulla verka. Sú saga öll hefur
fengið ágæta umfjöllun og verðuga
vel og skal ekki rakin hér. Aðeins
á það eitt bent að austur þar sýna
verkin merkin svo um munar.
Það mun hafa verið fátt í bæjar-
lífinu sem Jóhannes lét sér óviðkom-
andi, enda hvarvetna kjörinn til
forystu og treyst til mikils trúnað-
ar. Forysta hans í bæjarmálum,
atvinnu- og félagsmálum hvers kon-
ar þar bar hæst. Málsnjall var hann
vel, fundvís á málefni sem miklu
skiptu fyrir fjöldann og fylgdi þeim
eftir í verkum, átti auðvelt með að
glæða mál sitt glitrandi kímninni,
maður fólksins fyrst og síðast og
það fundu allir, fylgjendur sem og
þeir sem öndverðir voru. Af þessu
öllu er einstæð ágætissaga, þó oft
þyrfti átök snörp og marga snerru,
svo ná mætti heilu í höfn mörgu
heillamáli.
En Jóhannes átti ekki aðeins
sögu góða á norðfirzkum vett-
vangi. Hann var eðlilega framar-
lega í forsvari austfirzkra sveitar-
Islenskur efnlviður
íslenskar steintegundir henta margar
afar vel í legsteina og hverskonar
minnismerki. Eigum jafnan til fyrir-
liggjandi margskonar íslenskt efni:
Grástein, Blágrýti, Líparít og Gabbró.
Áralöng reynsla.
Leitið
upplýsinga.
BSS. HELGAS0N HF
ISTEINSMIÐJA
SKEMMUVEGI 48 • SÍMI 91-76677
iiiire/’IrnneuilO go PÍU8 ái.ri nw
MIIMIMIIMGAR
stjórnarmanna, formaður samtaka
þeirra um skeið og gegndi fjölmörg-
um trúnaðarstörfum víða á vett-
vangi. Hér verða hans ótalmörgu
ágætu störf ekki tíunduð, enda yrði
það ærið löng upptalning og víða
um völl farið.
En af framboði hans fyrir sósíal-
ista í Norður-Múlasýslu er mörg
saga, hversu fágæt mönnum þótti
þar framganga hans og málafylgja
á fundum. Þegar ég fór að fara um
þetta svæði löngu síðar, rifjuðu
margir upp og rómuðu frammistöðu
hans og það kom gleðiglampi í augu
margra mætra félaga vegna þeirra
minninga.
Jóhannes var einstaklega vin-
margur og vinsæll hvarvetna, ljúf-
mennskan honum eðlislæg hið allra
bezta, alkunna að allra götu greiddi
hann og engin hindrun svo há að
henni skyldi ekki úr vegi rutt, þeg-
ar um mæt málefni var að tefla.
Jóhannes var mikill gæfumaður,
megnaði að sjá marga drauma sína
verða að virkileika fyrir eigin til-
verknað sem og ágætra félaga.
Hann eignaðist mikinn afbragðs-
förunaut í lífinu sem á gjöfula gleði
að gefa ásamt ylhýrri umhyggju,
þar fóru glæsileg hjón í sjón og
raun. Synir þeirra tveir farsældar-
menn hið bezta.
Jóhannes missti heilsuna fyrir
nokkrum árum, en hélt óbugaður
andlegum kröftum, hans um-
vefjandi eiginkona átti í þeirri erfiðu
sögu fágætlega fallegt hlutverk.
Jóhannesi kynntist ég máske
bezt á mörgum góðum stundum
niðri í Alþingi, er hann kom þangað
til að deila geði við félaga sína sem
fleiri. Það voru gefandi góðar stund-
ir sem færðu mér enn frekar heim
sanninn um þann hollráða heilinda-
mann sem hann var.
Ærið oft hugðist ég endurgjalda
þær heimsóknir, en svo líða dagar
í oft einskisverðum erli, að ekki er
gert það sem allra helzt skyldi. Um
það gildir aðeins: of seint - of seint.
Þakklátum huga kveð ég mann-
kostamann mætra hugsjóna,
merkra athafna, vermandi vináttu
áranna þakka ég þó helzt og fyrst.
Við Hanna sendum henni Soffíu og
sonunum þeirra, svo og þeim öðrum
er áttu hann nánastan að, einlægar
samúðarkveðjur. Roðagullin mynd
merlar á austurhimni, minninga-
mynd mæt og góð sem mun lifa.
Helgi Seljan.
Með Jóhannesi Stefánssyni er
genginn síðastur þremenninganna
sem settu mestan svip á störf sós-
íalista í Neskaupstað fyrr á öld-
inni. Hann var ásamt Lúðvík Jós-
epssyni og Bjarna Þórðarsyni um
nær fimmtíu ára skeið fremstur í
þeirri róttæku fylkingu sem enn
heldur þar velli. Jóhannes var mik-
ill persónuleiki, sem menn tóku
eftir hvar sem hann fór, vandur
að virðingu sinni og rækti af stakri
samviskusemi sérhvert verk sem
hann tók að sér.
Jóhannes varð gagnfræðingur
frá Menntaskólanum á Akureyri
1932, þá nítján ára, en varð svipað
og Lúðvík að hætta þar námi vegna
veikinda. Það er umhugsunarefni
hver þróun mála hefði orðið, ef
þessir ungu og vösku menn hefðu
getað haldið áfram á menntabraut-
inni. Vafalaust hefði Jóhannes náð
langt á öðrum vettvangi og sómt
sér vel í hvaða hlutverki sem var.
Það varð hins vegar heimabyggðin
og alþýða manna þar sem naut
krafta hans óskiptra.
Jóhannes var kosinn bæjarfull-
trúi árið 1938 og sat samfellt í
bæjarstjórn til ársins 1974 og var
þar í forsæti frá 1958. Það var
eftirminnilegt að fylgjast með hon-
um í því hlutverki, formfestu hans
samhliða léttleika við fundarstjórn.
Hann sat í mörgum nefndum á
vegum bæjarins, m.a. í fræðsluráði
Neskaupstaðar í 20 ár og var full-
trúi í skólanefnd Húsmæðraskólans
á Hallormsstað í 35 ár. Þangað
hafði Soffía Björgúlfsdóttir sem
hann kvæntist 1940 sótt staðgóða
menntun og bæði sýndu þau
skólanum mikla ræktarsemi alla
ila -1A n nnisoJ wv gá iesoI,,
tíð. Einnig var Jóhannes fulltrúi
bæjarins í stjórn Sparisjóðs Norð-
fjarðar á fíórða tug ára. Velgengni
þeirrar stofnunar hefur byggst á
stuðningi margra, en Jóhannes átti
þar dijúgan hlut að máli, einnig
sem stjórnandi öflugustu fyrir-
tækja í bænum.
Það var á vettvangi viðskipta og
atvinnulífs í Neskaupstað sem Jó-
hannes starfaði mest samkvæmt
þeirri verkaskiptingu sem mótaðist
í forystusveit sósíalista. Hann var
framkvæmdastjóri Pöntunarfélags
alþýðu 1947-1953 en tók þá við
framkvæmdastjórn Samvinnufé-
lags útvegsmanna (SÚN) sem hafði
lykilstöðu í þróun atvinnulífs í bæn-
um. Þegar Síldarvinnslan hf. var
stofnuð 1957 var Jóhannes kosinn
í stjórn hennar og gegndi þar
stjómarformennsku í 20 ár. Mikið
reyndi á Jóhannes sem fram-
kvæmdastjóra, því að miklar sveifl-
ur urðu í sjávarútvegi þá eins og
síðar. Hann var útsjónarsamur og
naut mikils trausts bæði starfs-
manna og viðskiptaaðila. Sem
vinnuveitandi var Jóhannes eins
konar félagsmálastjóri og var í því
vandasama hlutverki að horfa í
senn á rekstrarafkomu fyrirtækj-
anna og hag verkafólks og annarra
starfsmanna. Það var í þessu hlut-
verki sem hann náði hvað lengst
og hæfileikar hans nutu sín frábær-
lega vel. Þekking hans á persónu-
legum högum manna var næsta
ótrúleg og var stundum hent gam-
an að. Að baki bjó hins vegar eðlis-
læg umhyggja fyrir þeim sem
minna máttu sín og mikil hjálpsemi.
í félagsmálastarfi sósíalista var
Jóhannes dijúgur þátttakandi
heima fyrir og á víðari vettvangi.
Hann var iðulega í forystu í Sósíal-
istafélagi Neskaupstaðar og var
frambjóðandi Sósíalistaflokksins
og síðar Alþýðubandalagsins í
Norður-Múlasýslu á tímabilinu
1942-1959. Þótt fylgið væri þá
ekki mikið og þingsæti aldrei í
augsýn ávann frambjóðandinn Jó-
hannes sér hylli margra og minn-
ast hans margir sem skemmtilegs
og öflugs málfytjanda á framboðs-
fundum. Ég átti um tveggja ára-
tuga skeið mikil og góð samskipti
við Jóhannes innan Alþýðubanda-
lagsins í Neskaupstað og reyndist
hann ætíð hollráður.
Myndarlegt heimili hans og Soff-
íu Björgúlfsdóttur á Þiljuvöllum
stóð öllum opið og þar var tekið
af mikilli reisn á móti ýmsum þeim
innlendu og útlendu gestum sem
heimsóttu Neskaupstað. í einkalífí
var Jóhannes gæfumaður og Soffía
studdi hann í blíðu og stríðu allt
til loka. Henn'ar hlutur í æviverki
Jóhannesar hefur ekki verið skráð-
ur frekar en margra annarra
heimavinnandi húsmæðra. Nú að
leiðarlokum eftir erfíðan sjúkdóms-
feril bóndans þökkum við Kristín
Soffíu hennar stóra hlut og vottum
henni virðingu okkar og sendum
henni og sonunum Valgarði og
Ólafi sem og öðrum vandamönnum
samúðarkveðjur. Eftir stendur
minningin um traustan félaga, heil-
steyptan mann og burðarás í Nes-
kaupstað um hálfrar aldar skeið.
Hjörleifur Guttormsson.
Jóhannes Stefánsson, fyrrver-
andi framkvæmdastjóri og forseti
bæjarstjómar Neskaupstaðar, er
látinn. Lífsferill Jóhannesar og
saga Neskaupstaðar er í reynd ein
samofín heild enda framlag hans á
sviði félagsmála, atvinnumála og
bæjarmála f byggðarlaginu þess
eðlis að einstakt má telja. Jóhann-
esar mun verða minnst í Neskaup-
stað af hlýhug og mikilli virðingu
enda munu mörg verk hans standa
um ókomna tíð og hafa áhrif á
allt mannlíf. Hér er ekki ætlunin
að tilgreina öll verk Jóhannesar
heldur einungis tíunda þau mikil-
vægu störf sem hann innti af hendi
á vettvangi sveitarstjórnarmála.
Jóhannes var ungur að árum
þegar hann hóf afskipti af stjórn-
málum og skipaði sér snemma í
fylkingu með þeim sem róttækastir
voru og kröfðust réttlætis og jafnr-
os b isijjqoig níaisv uaa’irf uuo
ar skiptingar lífsgæðanna. Hann
valdist snemma til forystu og leiddi
um langt skeið baráttu norðfirskra
sósíalista ásamt þeim Lúðvík Jós-
epssyni og Bjarna Þórðarsyni en
nú eru þeir þremenningarnir allir
fallnir frá.
Seta Jóhannesar í bæjarstjóm
Neskaupstaðar var löng og farsæl.
Alls sat hann 481 bæjarstjórnar-
fund og mun Bjarni heitinn Þórðar-
son vera sá eini sem setið hefur
fleiri fundi í bæjarstjóm Neskaup-
staðar. Jóhannes var forseti bæjar-
stjórnarinnar í 18 ár og fer ekkert
á milli mála að einstakir hæfileikar
hans nutu sín vel í því embætti.
Fyrir utan forsetaembættið gegndi
Jóhannes mörgum trúnaðarstörf-
um fyrir bæjarfélag sitt; hann var
til dæmis lengi formaður skóla-
nefndar, sat í byggingarnefnd og
bæjarráði ásamt því að vera full-
trúi bæjarins í stjóm Sparisjóðs
Norðfíarðar í yfir fjörutíu ár.
Dugnaður og ósérhlífni ein-
kenndu störf hans að bæjarmálum
Neskaupstaðar og eins lét hann
ekki sitt eftir liggja þegar samstarf
sveitarstjórnarmanna almennt var
annars vegar. Hann starfaði mikið
innan Sambands sveitarfélaga í
Austurlandskjördæmi og var for-
maður sambandsins á áranum
1973-1974. Eins var Jóhannes
fyrstur til að hvetja til samstarfs
sveitarstjórnarmanna á landinu öllu
og leiddu hugmyndir hans í þeim
efnum til stofnunar Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga árið 1945.
Oll hugsun Jóhannesar Stefánsson-
ar á sviði sveitarstjórnarmálanna
einkenndist af raunsæi en einnig
af framsýni þegar um var að ræða
mat á þörfum og nauðsynlegum
aðgerðum.
Þó svo að Jóhannes kæmi víða
við á starfsferli sínum sem sveitar-
stjórnarmaður var það þó ávallt
heimabyggðin sem stóð hjarta hans
næst. Framfaramál Neskaupstaðar
gagntóku hann og hann helgaði
bæjarfélaginu starfskrafta sína í
miklum mæli. Þáttur Jóhannesar i
uppbyggingu bæjarfélagsins er
ómetanlegur og munu Norðfirðing-
ar því ávallt standa í mikilli þakkar-
skuld við hann.
Síðustu árin bjuggu Jóhannes
og kona hans, Soffía Björgúlfsdótt-
ir, í Reykjavík, en engum sem heim-
sótti þau duldist að hugur hans
dvaldi langdvölum í heimabænum
eystra. Hann fylgdist grannt með
öllu sem þar var að eiga sér stað
á sviði atvinnulífs og bæjarmála
og hann var fljótur að mynda sér
skoðun á þeim verkefnum sem
unnið var að hveiju sinni. Hann
var líka ófeiminn við að koma á
framfæri athugasemdum og ábend-
ingum sem hann tjáði með skýrum
og afdráttarlausum hætti. Og þrátt
fyrir að heilsan bilaði fyrir liðlega
fimm árum hélt Jóhannes ávallt
hinni skýru hugsun og jákvæða líf-
sviðhorfi. Hann var aðdáunarverð-
ur maður.
Ég vil fyrir hönd bæjarstjórnar
Neskaupstaðar þakka Jóhannesi
Stefánssyni giftusamlegt starf i
þágu byggðarlagsins. Verk hans á
því sviði verða lengi í minnum höfð.
Eiginkonu hans, Soffíu Björgúlfs-
dóttur, skulu sendar hinar innileg-
ustu samúðarkveðjur svo og sonum
þeirra hjóna, Valgarði og Ólafi, fjöl-
skyldum þeirra og öðrum aðstand-
endum.
Smári Geirsson,
forseti bæjarstjórnar
Neskaupstaðar.
Það kom mér ekki mjög á óvart
þegar Soffía kona Jóhannesar Stef-
ánssonar hringdi í mig og sagði
mér andlát hans. í rúm fimm ár
hafði hann verið sem blaktandi strá
eftir heilablæðingu sem orsakaði
veralega lömun, þannig að hann
varð ekki gangfær eftir það og gat
heldur ekki nærst á venjulegan
hátt vegna lömunar í kyngingar-
vöðvum.
Við slíkt áfall held ég að flestir
hefðu brotnað niður andlega, en það
gerði Jóhannes ekki. Hugurinn var
skýr og fijór og glímdi við málefni
- I n 0/ lilí.FI - I / ,11 II.-l.-M