Morgunblaðið - 29.03.1996, Síða 44

44 FÖSTUDAGUR 29. MARZ 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
KRISTJAN SIGURÐ-
UR AÐALSTEINSSON
+ Kristján Sig-
urður Aðal-
steinsson fæddist í
Haukadal við Dýra-
fjörð 30. júní 1906.
Hann lést í Land-
spítalanum 14.
mars 1996. Foreldr-
ar hans voru Aðal-
steinn Aðalsteins-
son, skipstjóri og
bóndi á Hrauni í
Dýrafirði, f. 18. júní
1878, d. 1. febrúar
1957 og kona hans
Kristín Kristjáns-
dóttir, frá Vattar-
nesi i Múlasveit, Barða-
strandarsýslu, f. 30. apríl 1877,
d. 11. maí 1953. Systkini Krist-
jáns voru Pétur, vélstjóri, f. 22.
október 1910, d. 10. júlí 1974
og Aðalbjörg f. 20. júní 1914.
Kristján kvæntist 8. júlí 1937
eftirlifandi eiginkonu sinni,
Báru, f. 17. apríl 1911 á Akur-
eyri, dóttur Ólafs Sumarliða-
sonar, stýrimanns á Akureyri,
f. 30. apríl 1881 í Akurhúsum,
Garði, d. 4. nóv. 1934 og konu
hans Jóhönnu Björnsdóttur, f.
16. apríl 1885 á Akureyri, d.
18. maí 1939. Dóttir þeirra er
Erna, lyfjafræðingur, f. 17. maí
1938. Maki hennar var Guð-
mundur B. Steinsson, apótek-
ari, f. 24. júní 1938, d. 15. apríl
1991. Synir þeirra eru Kristján
Sigurður, f. 19. sept. 1967 og
Ólafur Steinn, f. 22. okt. 1969,
báðir lyfjafræðingar í doktors-
námi í Bandaríkjunum.
Kristján tók farmannapróf
frá Stýrimannaskólanum 1932.
Kveðja frá systur
og frændsystkinum
Elskulegur bróðir og frændi er
látinn eftir stutta en erfiða sjúkra-
legu. Við sem eftir lifum stöndum
á tímamótum, hann Kristján er
farinn í sína hinstu för og kemur
ekki aftur.
Minningarbrotin hrannast upp í
óskipulegum myndum. í æsku var
hann nærgætinn, elskulegur eldri
bróðir sem sýndi yngri systkinum
mikla ást og umhyggju.
Þrátt fyrir létta lund og glað-
værð bernskunnar vaknaði
snemma hjá honum sterk ábyrgð-
f artilfinning sem reyndist honum
vel er árin liðu og alvara lífsins tók
við. Hugur hans hneigðist snemma
til sjómennsku og vorið 1921 réð
hann sig sumarlangt til útgerðar
Hannesar Stephensen á Pílot frá
Bíldudal með Kristjáni Árnasyni,
þá tæpra fimmtán ára. Næsta
i sumar var hann einnig á Pílot fram
í ágústmánuð að þau straumhvörf
urðu í lífi hans sem vörðuðu lífs-
starfi hans braut.
Pílot sigldi inn á Haukadalsbót-
ina og Kristján fór ásamt pabba
inn í Haukadal þar sem símstöðin
var. Þar beið hans skeyti frá móð-
urbróður okkar Pétri Bjömssyni
skipstjóra á Villemoes (sem síðar
varð Selfoss). Með þessu skeyti
bauð Pétur Kristjáni pláss á Vill-
emoes, en skipið var væntanlegt
til Þingeyrar eftir tvo eða þrjá
daga. Kristján fékk sig lausan af
Pílot og örlögin voru ráðin, sjó-
mennska - farmennska varð hans
ævistarf.
Ég man að það var ekki laust
við að mér vöknaði um brá er ég,
átta ára gömul, horfði á eftir stóra
bróður mínum, sem þó var aðeins
sextán ára, út í hinn stóra heim á
vit hins óþekkta.
Heimsmynd mín var þá ekki
gleggri en svo að alltaf í vondum
veðrum hugsaði ég til hans og bað
þess að honum gengi allt í haginn.
Ég var ekki fróðari en svo að ég
taldi að hann væri alltaf í sama
veðri og ég hvað sem öllum íjar-
lægðum leið.
Strax á þessum árum sagði sér-
Hann hóf sjó-
mennsku á skútunni
Pilot frá Bíldudal
1921. í ágúst 1922
varð hann háseti á
es. Villemoes og var
þar til haustsins
1926. Því næst var
hann háseti á es. Lag-
arfossi I frá maí 1927
til maí 1928. Fór i
siglingar með Dönum
og var háseti á es.
Jungshoved þar til í
sept. 1929. Síðan var
hann háseti á es. Lag-
arfossi I og es. Goða-
fossi II þar til í okt. 1931 og á
es. Brúarfossi I frá maí 1932 til
des. 1933, og leysti þá stýrimenn
af í orlofum þeirra. Hann var 2.
stýrimaður á es. Heklu frá árs-
byrjun 1934 til febr. 1935, síðan
3. og 2. stýrimaður á es. Gull-
fossi I 1935 til 1940, er Gullfoss
var hertekinn af Þjóðveijum.
Kristján kom heim með ms. Esju
ásamt skipsljóra og skipshöfn
um Petsamo í okt. 1940. Kristján
var 2. stýrimaður á es. Selfossi
I og es. Lagarfossi I framan af
ári 1941, en fór á miðju ári á es.
Brúarfoss I og var þar 2. stýri-
maður fram á árið 1948. Þá 1.
stýrimaður á sama skipi til 1950
og síðan á ms. Lagarfossi II, ms.
Dettifossi II og ms. Gullfossi II
þar til á árinu 1953. Á þessum
árum gegndi hann skipsíjóra-
störfum í forföllum skipstjór-
anna, en var fastráðinn skipsljóri
hjá Eimskipafélagi íslands í okt.
1953. Fyrst var hann skipstjóri á
ms. Tröllafossi og fleiri skipum
stakt trygglyndi Kristjáns og um-
hyggja fyrir annarra hag til sín.
Hann vissi sem var að við heima
hefðum áhyggjur af velferð hans,
ekki vegna þess að við vantreyst-
um honum, heldur vegna með-
fædds ótta við hið óþekkta.
Þau voru ófá bréfin sem hann
sendi heim til að eyða þessum
áhyggjum, hlý og skemmtileg,
uppfull af lýsingum á því sem fyr-
ir augu unga mannsins bar.
Kristján var með Pétri Björns-
syni frænda sínum allt til ársins
1928 að hann réð sig á danskt
skip og var hann þar í hálft annað
ár, mikið í siglingum við S-Amer-
íku.
Kristján var alla tíð í miklu
uppáhaldi Péturs frænda síns og
þó þeir hafi verið'hvor af sinni
kynslóð- var kært milli þeirra og
gagnkvæm virðing einkenndi sam-
skipti þeirra.
Eftir dvöl sína á hinu danska
skipi lá leiðin í Stýrimannaskólann
þar sem hann var frá 1930 til
1932. Að því búnu lá leiðin aftur
til sjós og sigldi hann m.a. öll seinni
heimsstyijaldarárin, fyrst á Gull-
fossi (gamla) og síðar á Brúarfossi.
Fljótlega eftir stríð fór Kristján
að leysa af sem skipstjóri, en var
síðan ráðinn skipstjóri á Reykia-
foss og loks var hann skipstjóri á
Gullfossi í mörg ár, alit til þess
er Gullfoss var seldur úr landi. Þá
fór Kristján í land, enda orðinn
sextíu og sjö ára og hafði skilað
rúmlega hálfrar aldar gæfuríku
starfi til sjós.
Eftir að í land kom hóf hann
störf hjá Alþingi og vann þar í rúm
þrettán ár eða til áramóta
1986—’87.
Viðburðankri starfsævi var lok-
ið og þótt heilsunni væri farið að
hraka var meðfæddri athafnaþrá
hans ekki fullnægt með því að
setjast í helgan stein. Hann hafði
um margra ára skeið verið fasta-
gestur í Sundlaugunum í Laugard-
al, auk þess að ganga alla tíð mik-
ið og því hélt hann áfram meðan
hann gat „staulast um“ eins og
hann orðaði það sjálfur. Þá fór
hann og margar ferðir með skipum
félagsins og síðan skipstjóri á
ms. Reykjafossi II frá sept. 1954
til mars 1958. Hann tók við
skipstjórn á ms. Gullfossi II 21.
mars 1958. Var síðan óslitið
með Gullfoss þar til hann var
seldur úr landi í okt. 1973. Lét
þá af sjómennsku á 68. aldurs-
ári. Kristján var ráðinn umsjón-
armaður Þórshamars, húss Al-
þingis, árið 1973 og starfaði þar
í 13 ár.
Kristján gekk í Skipstjórafé;
lag íslands 2. ágúst 1955. í
stjórn þess var hann frá 27;
des. 1957 til 13. ágúst 1962. í
stjórn Stýrimannafélags Is-
lands 1935 til 1946. Forseti
Farmanna- og fiskimannasam-
bands íslands 1961 til 1963.
Varamaður í borgarstjórn
Reykjavíkur fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn 1962 til 1965. Heiðurs-
félagi Skipstjórnarfélags Is-
lands frá 28. des. 1985. Heiðurs-
félagi Stýrimannafélags Is-
lands 19. febr. 1994. Sat í skóla-
nefnd Stýrimannaskólans 1972
til 1977 og var fyrsti formaður
skólanefndar. Jafnframt átti
hann sæti í Sjó- og verslunar-
dómi Reykjavíkur um árabil.
Kristján var sæmdur ridd-
arakrossi hinnar íslensku fálka-
orðu 17. júní 1960 og stórridd-
arakrossi hinnar íslensku fálka-
orðu 17. júní 1967. Hann var
útnefndur riddari af 1. gráðu
i Dannebrogordenen 4. júlí
1973. Hlaut heiðursmerki Sjó-
mannadagsins. Hlaut viður-
kenningu frá Bretum og frá
sljórn framkvæmdastjóra Eim-
skipafélags íslands fyrir djarf-
mannlega framgöngu við
björgun skipshafnar es. Daleby
árið 1942.
Útför Kristjáns verður frá
Bústaðakirkju í dag og hefst
athöfnin kl. 13.30.
Eimskipafélagsins um heimsins
höf og hafði mikla ánægju af, enda
hefur það löngum verið sagt að
hugur sjómannsins verði ekki svo
auðveldlega slitinn frá starfinu þó
í land sé komið.
Seinasta 2 V2 ár dvaldi hann á
Hrafnistu í Reykjavík þar til nokkr-
um dögum fyrir andlát sitt að hann
var fluttur á Landspítalann þar
sem hann lést að kvöldi fimmtu-
dagsins 14. mars sl.
Kristján kvæntist eftirlifandi
konu sinni, Báru Ólafsdóttur frá
Akureyri, árið 1937. Þau eignuð-
ust eina dóttur, Emu, sem er lyfja-
fræðingur að mennt, fædd 1938.
Erna var alla tíð augasteinn föð-
ur síns og það sama má segja um
sym hennar tvo, Kristján Sigurð
og Ólaf Stein, enda hafði Kristján
mikið yndi af börnum og þau
hændust að þessum sviphreina,
góða manni. Hann hafði þó vinnu
sinnar vegna ekki þau tækifæri
sem hann hefði viljað til að fylgj-
ast með þeim vaxa úr grasi.
Erna var gift Guðmundi Steins-
syni, miklum mannkosta- og gáfu-
manni sem lést 15. apríl 1991,
aðeins tæpra fimmtíu og þriggja
ára að aldri. Varð hann öllum sem
til þekktu mikill harmdauði.
Enn er sár harmur kveðinn að
þessari litlu fjölskyldu þegar
höggvið er í hana skarð sem ekki
verður fyllt.
Elsku Bára, Erna, Kristján Sig-
urður og Ólafur Steinn. Megi góð-
ur Guð veita ykkur styrk. Til þess
hjálpi ykkur líka minningin um
mikilhæfan, góðan mann.
Aðalbjörg Aðalstelnsdóttir,
börn og fjölskyldur þeirra.
Kristján var fæddur 30. júní
árið 1906 í Haukadal við Dýra-
flörð. Að loknu barna- og ungl-
inganámi tók sjórinn við. Fyrstu
árin var hann á fiskiskipum, en tók
farskipaplássi strax og það bauðst,
og stefndi að því að verða yfirmað-
ur á einu slíku. Hann fór í Stýri-
mannaskólann í Reykjavík og lauk
farmannaprófi árið 1932.
Hann varð stýrimaður á Gull-
fossi árið 1935, en eftir 1940 var
hann þar fyrsti stýrimaður og skip-
stjóri í afleysingum þar og á fleiri
Fossum.
En 1935 var hann fastráðinn
skipstjóri hjá Eimskip. Við Gullfossi
tók hann árið 1958 og var það allt
til þess að skipið var selt úr landi.
Eftirlifandi eiginkona Kristjáns
er Bára Ólafsdóttir, en henni
kvæntist Kristján árið 1937. Eiga
þau eina dóttur barna.
Kristján lét sig félagsmál sjó-
manna miklu varða. M.a. var hann
forseti Farmanna- og fiskimanna-
sambands íslands árin 1961 til
1963. Þá sat hann sem varamaður
í borgarstjórn Reykjavíkur fyrir
Sjálfstæðisflokkinn árin 1962 til
1965. Kristjáni var margur sómi
sýndur sem verðugt var. Hann var
gerður að heiðursfélaga í Skip-
stjórafélagi íslands árið 1985. Hann
var sæmdur hinni íslenzku fálka-
orðu og dönsku orðunni Dannebrog.
En árið 1984 var hann sæmdur
æðsta heiðursmerki íslenskra sjó-
manna, gullmerki Sjómannadags-
samtakanna. Fór sú athöfn fram á
Sjómannadaginn sama ár og veitt-
ist undiiTÍtuðum sá heiður sem for-
maður Sjómannadagssamtakanna,
að framkvæma þá athöfn. Við þetta
tækifæri riijaði ég upp persónuleg
kynni mín af Kristjáni.
Ég var búinn að sigla á mörgum
skipum með mörgum skipstjórum
hjá Eimskip, þegar ég réðst á
Gullfoss sem afleysingastýrimað-
ur, skömmu eftir að Kristján tók
við honum. En í þessu starfi mínu
er fólgið starf sem háseti og gegndi
ég því ásamt bátsmannsstarfi og
stýrimannsstarfi, en til þess þurfti
maður að sjálfsögðu að hafa full
atvinnuréttindi til stýrimennsku á
fragtskipi og vera reiðubúinn til
að taka við starfi stýrimanns í
þeim tilfellum að einhver þeirra,
eða skipstjóri, forfölluðust vegna
veikinda eða leyfa.
Ég kom á Gullfoss skömmu áður
en ég var kjörinn alþingismaður
fyrir Reykjavík. Ég kynntist því
Kristjáni í öllum þessum störfum
mínum, alltaf reyndist hann mér
sem öðrum skipveijum góðviljaður
og drenglundaður, þótt allri stjórn-
un væri fylgt af fullri reisn og með
þeirri þekkingu sem Kristján bjó
yfir. Þá þekkingu öðlaðist hann
ekki eingöngu við skólagöngu,
heldur og vegna annarrar þekking-
arleitar og þess að hann var frábær
mannþekkjari og hafði hið ágæt-
asta lið í sinni áhöfn, en þar voru
allir sammála um ágæti hans, báru
mikla virðingu fyrir honum og
störfum hans og eins og ég, þótti
vænt um hann sem mann.
Hann átti sæti í stjórn Stýri-
mannafélagsins í 11 ár og var
gerður heiðursfélagi þar á 75 ára
afmæli félagsins 1994. Þá var
hann formaður skólaráðs Stýri-
mannaskólans í tvö ár.
Eftir að ég varð alþingismaður
varð ég að sjálfsögðu að fá leyfi
frá störfum mínum á Gullfossi
meðan þing var að störfum. En
sumaráætlun skipsins var sérstak-
lega þægileg fyrir mig samfara
þingstörfum, því alltaf kom skipið
til Reykjavíkur um það leyti sem
þingi lauk og kom þangað að
hausti um líkt leyti og þing tók til
starfa að nýju.
Þetta gekk ágætlega fyrsta
kjörtímabil mitt og gat ég þakkað
það sérstökum velvilja skipstjóra.
En eftir að sá tími var liðinn
varð ég að axla poka minn og fara
í land, því þá hafði hlaðist svo
mikið á mig af ýmsum störfum að
ekki veitti af sumrinu líka til þeirra
starfa.
Ég kvaddi Kristján þá eins og
ég geri nú, með þessum orðum.
„Vertu sæll og þakka þér fyrir
allt sem þú hefur gert fyrir mig.
Guð veri alltaf með þér, áhöfn þinni
og farþegum,“ og nú bæti ég við:
„Góða ferð“.
Pétur Sigurðsson.
í dag verður Kristján Aðal-
steinsson skipstjóri lagður til
hinstu hvíldar. Minnist ég hans
með þakklæti og virðingu.
Fundum okkar Kristjáns bar
fyrst saman árið 1947 í Kaup-
mannahöfn, þar sem við unnum
báðir á vegum Eimskipafélagsins,
hann stýrimaður við eftirlit með
flokkunarviðgerð á Brúarfossi og
ég á skrifstofunni. - Glæsibragur
og góður þokki hans er mér minnis-
stæður frá fyrstu kynnum okkar.
Framan af voru kynnin ekki
náin því fundum okkar bar sjaldan
saman, en þegar Kristján tók við
skipstjórn á Gullfossi árið 1958,
var ég deildarstjóri í farþegadeild
Eimskips og þá urðu samskipti
okkar mjög mikil. Leiddi það til
vináttu sem hélst upp frá því, og
varð því einlægari sem lengri tími
leið. Við áttum margar góðar
stundir saman bæði í starfi og utan
þess. Þeirra stunda minnist ég nú
þegar horft er yfir farinn veg.
Kristjáni er lýst þannig að honum
var ánægja að koma verkum af
stað, skipuleggja hluti og láta úr
þeim rætast. Hann leitaðist við að
fela hveijum það verk að fást við,
sem hæfni hans og eiginleikar best
fengu staðist. Hann sinnti skipveij-
um og farþegum af kostgæfni.
Þekkti nauðsyn þess að ná góðu
sambandi við sitt fólk, kynna sér
vinnubrögð þess, viðbrögð og þarf-
ir. Hann var glöggur mannþekkjari.
Líklegt má telja að kostir, sem
hér er lýst, hafi ráðið miklu um
að Kristjáni var falin skipstjórn á
Gullfossi, flaggskipi Eimskipafé-
lagsins og íslenska kaupskipaflot-
ans. Sannaðist að þar var réttur
maður á réttum stað.
Við vissar aðstæður gat Kristján
verið ákveðinn og ósveigjanlegur.
Hann lagði kröfur sínar fram af
eldmóði með umbúðalausum orð-
um. Mestar kröfur gerði hann þó
til sjálfs sín, gætti reglusemi og
sjálfsögunar. - Hjartahlýja og
góðvild blundaði ætíð í bijósti hans,
auðvakin þeim, sem minna máttu
sín og hjálpar þurftu við. Hann var
fús til að ljá góðum málum lið.
Ég kveð Kristján að leiðarlok-
um, þakka honum samfylgdina og
trausta vináttu, sem við bundumst
- vináttu, sem ekki verður rofin
og kann að draga okkur saman á
ný-
Báru konu Kristjáns, Ernu dótt-
ur þeirra og öðrum ástvinum votta
ég innilega hluttekningu.
Sigurlaugur Þorkelsson.
Kristján Aðalsteinsson, fyrrver-
andi skipstjóri, hóf störf hjá Eim-
skipafélaginu í ágúst 1922, þá sext-
án ára að aldri, sem háseti á Vill-
emoes, er félagið annaðist útgerð á
fyrir hönd Ríkissjóðs íslands. Síðan
var hann háseti á nokkrum Foss-
anna, þar til árið 1933, að hann tók
að leysa stýrimenn af í orlofum
þeirra. Hann var stýrimaður á Gull-
fossi, þegar Þjóðveijar kyrrsettu
skipið í Kaupmannahöfn vorið
1940, og kom heim með Esjunni í
Petsamoförinni. Eftir það var Krist-
ján stýrimaður á skipum félagsins
og síðan fastráðinn skipstjóri árið
1953. Kristján varð skipstjóri á
Gullfossi, flaggskipi Eimskipafé-
lagsins, árið 1958 og hafði það starf
með höndum þar til hann lét af
störfum á 68. aldursári, árið 1973,
en þá var skipið selt úr landi. Sjó-
mannsferill Kristjáns var 52 ár, þar
af var hann 50 ár á skipum Eim-
skipafélagsins og fastráðinn skip-
stjóri hjá félaginu rétta tvo ára-
tugi. Hann helgaði því félaginu nær
allan sinn starfsdag.
Eftir að Kristján lét af störfum
leitaði hugur hans oft til félagsins.
Hann fylgdist grannt með gangi
mála og bar hag félagsins fyrir
bijósti og fagnaði hveiju framfara-
spori. Síðasti samfundur hans við
starfsmenn félagsins var á afmæli
þess þann 17. janúar sl. Þá kom
hann til að bera félaginu heillaóskir
og gleðjast með gömlum starfsfé-
lögum.
Eimskipafélagið flytur Kristjáni
Aðalsteinssyni þakkir fyrir langan
og farsælan starfsdag í þágu þess.
Öll verk, sem hann vann, einkennd-