Morgunblaðið - 29.03.1996, Page 46

46 FÖSTUDAGUR 29. MARZ 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
GUÐRÚN
ÁSBJÖRNSDÓTTIR
+ Guðrún Ás-
björnsdóttir var
fædd í Ásbjarnar-
húsi á Hellissandi
2. október 1895.
Hún lést á Hrafn-
istu í Hafnarfirði
20. mars síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru heið-
urshjónin Hólm-
fríður Guðmunds-
dóttir frá Purkey á
^Breiðafirði, f. 10.6.
1870, d. 28.11. 1919,
og Ásbjörn Gilsson,
útvegsbóndi, frá
Öndverðarnesi, f. 29.9. 1860,
d. 28.2.1924. Guðrún var þriðja
í röð níu barna þeirra er upp
komust og eru þau sem hér
segir: Guðmundur, f. 10.8.
1891, d. 13.1. 1978; Friðbjörn,
f. 4.9. 1892, d. 27.5. 1985; Þór-
unn, f. 15.3. 1898, d. 2.11. 1993;
Hólmfríður, f. 13.1. 1900, d.
18.9. 1983; Epiphanía, f. 6.1.
1902, d. 19.6. 1956; Sigþóra
Björg, f. 31.3. 1904, d. 22.6.
1978; Guðný, f. 20.9. 1907, og
- Sigurást, f. 27.11. 1910. Einnig
ólst upp á heimilinu fósturson-
urinn Guðlaugur Eggertsson.
Hinn 18.11. 1916 giftist Guð-
rún Guðmundi Guðbjörnssyni,
skipstjóra, frá Sveinsstöðum í
Neshreppi, f. 15.10. 1894, d.
18.9. 1934, og eignuðust þau sjö
börn. 1) Hólmfríður Ása, f.
Guðrún Ásbjörnsdóttir, tengda-
móðir mín, er látin á 101. aldurs-
-ári. Eftir langt og viðburðaríkt líf
hefur hún fengið hvíld, en segja
má að hún hafi upplifað meiri breyt-
ingar í sögu þjóðarinnar en flestir.
Ung var hún kölluð ein fegursta
rósin við Breiðafjörð, fædd undir
hinum dulúðuga Snæfellsjökli, en
það umhverfi var henni alla tíð mjög
kært, þó starfsvettvangurinn yrði
að mestu leyti í Hafnarfirði, en það-
an er hún nú kvödd. Mér er bæði
Ijúft og skylt að minnast hennar í
nokkrum orðum því ætíð var sam-
band okkar hlýtt og innilegt. Mér
eru minnisstæð okkar fyrstu kynni
fyrir rúmum 44 árum, þá hafði ég
kynnst ungri og glæsilegri stúlku
úr Hafnarfirði, Helgu Guðmunds-
dóttur, sem síðan varð eiginkona
jnín. Hún bauð mér heim einn
sunnudag á heimili þeirra að Holts-
götu 6, og þó húsrými væri ekki
stórt miðað við nútíma kröfur var
auðfundið að hjartarými var nóg og
allt svo fágað og fallegt. Guðrún
var þá 56 ára gömul og vakti eftir-
tekt mína fyrir glæsileika þegar hún
gekk í stofuna, með fallegt bros og
blik í augum. Þær voru óvenju sam-
rýndar mæðgurnar og ekki þótti
mér verra þegar Helga laumaði því
að mér að þær væru nú báðar sjálf-
stæðismanneskjur. Það er mér og
ógleymanleg stund að sjá þær
mæðgur á 17. júní hátíðinni í
Reykjavík sumarið 1952, þá birtist
■ Helga mér brosandi í fallegri dragt
með bleikan hatt, sem hið ljósa man
og Guðrún sem fjallkonan fríð í
skautbúningi, sem stirndi á í glamp-
andi sólskininu. Svo kynntist ég
börnum Guðrúnar og tengdabörnum
og hefur mér ætíð verið tekið sem
einum af þessari stóru og góðu fjöl-
skyidu, sem stóð svo þétt saman
eftir að Guðrún missti mann sinn
frá 6 börnum aðeins 38 ára gömul.
En Guðmundur Guðbjörnsson
drukknaði er hann var á síldveiðum
við Siglufjörð 39 ára gamall og stóð
þá Guðrún ein í stafni eignalaus í
miðri kreppunni miklu. Elsti sonur-
inn var þá 15 ára og yngsta barnið
ársgamalt og var það skírt við kistu
föður'síns. Guðrún var sterk og
bognaði hvorki né brotnaði, hópnum
skyldi haldið saman hvað sem það
kostaði, slíkt var skapfesti hennar,
trú og dugnaður og öllum kom hún
til manns og mennta með Guðs hjálp
og góðra manna. Elstu synirnir tóku
24.11. 1917, d. 20.2.
1921. 2) Guðbjörn
Herbert, f. 25.6.
1919, kvæntur Rósu
Guðnadóttur, f.
7.10. 1918. Þau eiga
fjögur börn saman.
Guðbjörn átti tvö
börn fyrir. 3) Guð-
mundur Ársæll, f.
28.9. 1921, kvæntur
Sigurlín Ágústs-
dóttur, f. 1.7. 1923.
Þeirra börn eru
sex. 4) Fríða Ása,
f. 29.7. 1924, gift
Bjarna Olafssyni, f.
16.11. 1920. Þau eignuðust
fimm börn og eru fjögur á lífi.
5) Ásbjörn, f. 12.8.1925, kvænt-
ur Guðrúnu Sigurðardóttur, f.
27.4. 1925. Þau eiga fjögur
börn. 6) Guðríður Helga, f. 3.7.
1927, d. 6.1. 1992. Eftirlifandi
eiginmaður hennar er Gunn-
laugur Jón Ingason, f. 20.3.
1924. Þeirra börn eru sex. 7)
Guðmundur Rúnar, f. 4.9. 1933,
kvæntur Bryndísi Ingvarsdótt-
ur, f. 12.6. 1934. Þau eiga þrjú
börn og fósturdóttur.
Guðrún bjó lengst af í Hafn-
arfirði og starfaði þar um ára-
tugi að bindindismálum.
Útför Guðrúnar verður gerð
frá Hafnarfjarðarkirkju í dag,
og hefst athöfnin klukkan
13.30. Jarðsett verður í Hafnar-
fjarðarkirkjugarði.
strax við að afla tekna og hver hönd-
in bættist við eftir að aldur og þroski
leyfði og öll urðu þau sex hið mæt-
asta fólk og traustir samfélagsþegn-
ar.
Hafa börnin öll gifst og er nú
mikill ættbogi út frá Guðrúnu og
Guðmundi kominn, eða rúmlega 130
mannvænlegir einstaklingar. Þegar
börnin voru uppkomin gerðist
tengdamóðir mín ráðskona í 10 ár
hjá Guðmundi sparisjóðsstjóra í
Keflavík, en fluttist eftir það að
Ölduslóð 21 í Hafnarfirði því þar
hafði hún byggt íbúð á neðri hæð
hjá Fríðu dóttur sinni og tengda-
syni. Þar bjó hún síðan, hin síðari
ár með ómetanlegri aðstoð Fríðu og
Erlu dóttur hennar og verður sá
stuðningur þeirra seint fullþakk-
aður. Fríða var hennar styrka stoð
alla tíð og hélt í hendur móður sinn-
ar þegar hún kvaddi þetta jarðlíf.
Guðrún var alla tíð einstaklega
heilsuhraust og það var ekki fyrr
en hún var 99 ára að hún fluttist á
Hrafnistu í Hafnarfirði, en þar hlaut
hún sömuleiðis frábæra umönnun
og hlýju og erum við öll mjög þakk-
lát fyrir. Þó líkaminn yrði að lokum
lúinn, hélt hún til síðustu stundar
andlegu atgervi sínu, og var eitt af
hennar síðustu orðum að biðja um
að langömmubörnum sínum, sem
fermast þetta vor, yrðu færðar gjaf-
ir frá sér. Og ætíð var kjarkur henn-
ar og lífsvilji slíkur að aðdáun vakti.
Má minnast á að þegar henni fannst
sjóninni hafa hrakað fór hún 97 ára
gömul í laseraðgerð á auga og
heppnaðist hún það vel að hún gat
Iengi lesið gleraugnalaust eftir það.
Ætíð var jafn gott að koma í heim-
sókn til Guðrúnar, veitt af mikilli
rausn og kvatt með hlýjum kossum
og blessunarorðum. Ometanlegur
var sá stuðningur sem hún veitti
mínu heimili meðan börn okkar
Helgu voru að vaxa úr grasi, en þær
mæðgur voru líka einstaklega nánar
og miklar vinkonur, sem og Friða
Ása. Var það Guðrúnu, sem okkur
öllum mikill harmur þegar Helga
féll frá 1992 eftir baráttu við illvíg-
an sjúkdóm. Við þá sáru raun bogn-
aði Guðrún en lífsvilji hennar og ást
til ættingja var slíkur að nú í októ-
ber sl. hélt hún stórkostlega veislu,
á hundrað ára afmælisdaginn, þar
sem um 200 manns mættu til kaffis-
amsætis og hún var hyllt sem
drottning. Þann dag að verða ald-
argömul viidi hún lifa, en síðan fá
að halda á eilífðarveg, á vit kærra
ættingja og vina, sem hún vissi að
biðu hennar. Við trúum að sú heim-
koma hafi verið ljúf, því eitt er víst
að góðu lífsverki var skilað í hendur
Skaparans. Við samferðafólk henn-
ar eigum um hana ljúfar minningar
og vil ég og mitt fólk þakka henni
samfylgd og allan hennar kærleika.
Fari hún í friði.
Gunnlaugur J. Ingason.
í dag kveðjum við glæsilega og
stórbrotna konu. Eftir að hafa hald-
ið upp á 100 ára afmælið sitt á síð-
asta ári, var eins og lífsneistinn
slokknaði enda ævin löng og ströng.
Hún var tilkomumikil hún amma
mín á aldarafmælinu eins og jafnan
áður. Það geislaði af henni hlýja,
manngæska, stolt og gleði yfir að
sjá allan afkomendahópinn sem var
henni svo kær. Börnin hennar og
tengdabörn mættu í afmælið með
börnin sín og bamaböm, nema dótt-
irin Helga sem var látin: Þau Guð-
bjöm og Rósa, Guðmundur og Silla,
Fríða og Bjarni, Rúnar og Dísa,
Ásbjörn og Guðrún, svo og Gunn-
laugur tengdasonur hennar. Amma
Guðrún missti eiginmann sinn Guð-
mund Guðbjörnsson skipstjóra árið
1934 frá sex börnum á aldrinum
1-15 ára. Þetta hlutskipti þætti
erfitt í dag og því er erfítt að skilja
hvernig hún amma mín kom öllum
börnum sínum til manns auk Gunn-
ars Guðbjömssonar, uppeldissonar
hennar. Víst átti faðir minn, sem
var elstur barnanna, svo og sam-
heldni ljölskyldunnar sinn þátt í því
máli, en hennar styrkur í gegn um
súrt og sætt er aðdáunarverður.
Fallega ekkjan á Hamrinum var
hún stundum kölluð þegar ég man
fyrst eftir henni í litla húsinu við
Holtsgötuna í Hafnarfírði. En eftir-
minnilegust var hún amma þegar
ég var að alast upp í foreldrahúsum
í Keflavík. Þá var amma ráðskona
hjá Guðmundi Guðmundssyni heitn-
um sparisjóðsstjóra. Öll mín
bernskuár var Guðrún amma því
heimagangur á heimili okkar, reglu-
legur spilafélagi, sagnabrunnur og
siðapostuli sem gerði miklar kröfur.
Stundum fannst mér kröfurnar
óréttlátar, en síðar Iærðist mér að
þetta var leið sem amma notaði til
að fá mig og aðra afkomendur sína
til að gera okkar besta. Þegar ég
kom heim með góðar einkunnir,
fallega handavinnu eða íþróttaaf-
rek, var fyrsta hugsunin: hvað
skyldi hún amma segja nú? Hennar
viðbrögð skiptu jafnvel meira máli
en viðbrögð mömmu og pabba.
Amma brosti gjarnan og var hlý í
viðmóti en ailtaf hvatti hún til frek-
ari dáða, og lét mig finna og heyra
að ég gæti gert betur.
Ég þakka þér, amma mín, alla
þína hvatningu, þó að mér hafi
stundum fundist erfitt að gera þér
til hæfís. Eftir að ég lærði sjálf
sálar- og uppeldifræði skildi ég bet-
ur hve mikilvægar sterkar kvenfyr-
irmyndir eru fyrir uppvaxandi stúlk-
ur og hve mikilvægu hlutverki þú
og amma Sigurbjörg gegndu í mínu
uppeldi. Fyrir það verð ég ykkur
ævinlega þakklát. Hvatning, hlýja
og heilsusamlegt líferni voru þínar
sterkustu hliðar og því miðlaðir þú
til afkomenda þinna sem hafa notið
þess í ríkum mæii. Stúdentamynd-
irnar á heimili þínu á Ölduslóðinni
skiptu orðið tugum enda metnaður
þinn að afkomendur þínir fengju
góða menntun.
Metnaðurinn náði ekki aðeins til
menntunar, heldur var fas þitt og
klæðnaður alltaf fyrsta flokks. Þó
að þú værir stórglæsileg í íslenska
þjóðbúningnum, fannst þér ekki
síður mikilvægt að skarta fallegum
kjólum, brakandi silkiblússum og
hafa allt fínt og fágað í kring um
þig. Fram á síðustu ár vildir þú
fylgjast með nýjustu tísku. Stúku-
málin og félagsvistin voru þér
mikilvæg hugarefni og alltaf fylgd-
ist þú vel með í þjóðfélagsumræð-
unni. Já, þú varst stórkostlegur
persónuleiki, amma mín. Ég og fjöl-
skylda mín erum þakklát fyrir allt
það sem þú gafst okkur á þinni
löngu ævi. Megir þú njóta hvildar-
innar í Guðs friði.
Guðný Guðbjörnsdóttir.
Á fögrum degi, hinn 20. mars sl.
þegar fyrsti andblær vorsins strauk
okkur ljúflega um vanga, kvaddi
elskuleg amma mín jarðvist sína,
södd lífdaga. Við sem eftir stöndum
fyllumst söknuði en um leið þakk-
læti fyrir allar samverustundirnar
sem geymast munu sem fagrar
minningar um góða konu með yndis-
lega sál. Slík sál hlýtur að njóta
hreinleika síns og fá góða vist hjá
þeim æðsta sem öllu ræður, sem og
hlýjar móttökur hjá ástvinum þeim
sem á undan eru gengnir. Einlæg
guðstrú var henni í blóð borin, hún
bað til Hans daglega, oft upphátt
líkt og hún ræddi við sinn besta
vin. Þá var bjargföst trú hennar á
framhaldslíf og ódauðleika sálarinn-
ar. Trúði hún mér fyrir því stuttu
fyrir andlát sitt að eftirvæntingar-
full biði hú endurfunda við eigin-
mann sinn, sem hún missti fyrir 64
árum, en yrði líklega feimin eins
og ung stúlka á fyrsta stefnumóti,
er liti hún í augu hans á ný. Amma
Guðrún var um flest einstök kona,
og ótrúleg var reisn hennar og feg-
urð allt til síðustu stundar. Hún
unni afkomendum sínum heitt og
velferð þeirra og hamingja var henni
efst í huga öllum stundum, og öllum
fylgdu heit blessunarorð við heim-
sóknir. Líf hennar var hetjusaga
konu, sem lifði í heila öld, miklar
breytingar í þjóðlífinu, frá alda-
1 mótasamfélaginu til tæknivædds
nútímans. Öllum breytingum tók
hún vel með skilningi þess sem lifað
hefur tímana tvenna, því vissulega
upplifði hún verulegt mótlæti en
bognaði þó aldrei né brast, slíkur
var kjarkur hennar og dugnaður. Á
kveðjustundu þakka ég henni allan
hennar kærleika, ástúð og hlýju,
sem hún gaf svo ríkulega frá sér.
Slíkt er okkur hinum fyrirmynd á
lífsins braut að rækta það góða sem
í öllum býr. Ég kveð elskulega
ömmu mína í þeirri trú að nú líði
henni vel í vinahópi, ungr og hei-
brigðri. Gangi hún á Guðsvegum.
Ingi Gunnlaugsson.
Yfir Guðrúnu ömmu var mikil
reisn. Hún var virðulegasta og feg-
ursta eldri kona sem ég hefi þekkt.
Á stórhátíðum var hún í upphlut
og er sá búningur óijúfanlega
tengdur minningu hennar. Það
stirndi á gulldjásnin en svart pils
og blúndusvunta lágu í fallegum
fellingum þar sem hún sat tignar-
lega á meðal gesta. Dökkt hárið
fléttað niður undan húfunni með
silfursleginn hólk. Andlitið hvítt og
slétt með skýrum dráttum minnti á
andstæðurnar í fegurð Mjallhvítar.
Þannig birtist myndin af ömmu í
huga mér. Með slíkri nálægð heiðr-
aði hún okkur á merkisstundum íjöl-
skyldunnar, hvort sem það voru
stórafmæli, útskriftir, skírnir, ferm-
ingar eða brúðkaup.
„Amma Guðrún" stóð ævinlega
undir kveðjunni á kortum og gjöfum
sem bárust frá henni ömmu. Ég las
þessi orð með tilhlökkun og ákveð-
inni lotningu. Þvi umhyggja ömmu
hafði alveg sérstaka merkingu. Ég
gerði mér ekki grein fyrir því þá,
en finn nú hversu nálæg hún var
öll uppvaxtarárin. Hún bjó í næstu
götu og leit stundum inn hjá okkur
á morgnana þegar hún fór í búðirn-
ar. Ef svo bar við að amma sat í
eldhúsinu þegar ég kom heim, fann
ég til fögnuðar og þótti nálægð
hennar góð. Oft dvaldi hún dagpart
hjá okkur og þá voru tekin upp
spil og spilaður manni eða rússi.
Að koma heim til ömmu var einn-
ig sérstakt. Hún tók okkur börnum
og óstálpuðum unglingum einatt
sem fullorðnum, bar fram góðgæti
og spjallaði. Þá var oft rætt um nám
og menntun, því amma var metnað-
arfull fyrir hönd afkomendanna. Hjá
henni fengum við systkinabörnin
fréttar af námsafrekum hvert ann-
ars og hvatningu til dáða. Táknrænt
fyrir þennan áhuga ömmu var stúd-
entamyndasafnið, en hún hélt ná-
kvæma tölu yfir stúdentana sína og
tók fram myndir af þeim í hverri
heimsókn.
Amma var ætíð róleg í fasi og
hreyfíngar hægar. Það var ekki við
hæfi að hækka róminn í nálægð
hennar eða sýna á annan hátt merki
ójafnvægis. Þannig lærðist í um-
gengni við ömmu að halda virðingu
og reisn í mannlegum samskiptum.
Amma var fædd og uppalin á
Hellissandi og bjó við fegurð Snæ-
fellsjökuls fram yfir þrítugt. í
Kristnihaldiinu segir um jökulinn á
einum stað: hann forklárast á viss-
um tímum dags í sérstakri birtu og
stendur í gullbjarma með stóru
geislamagni og allt verður auvirði-
legt nema hann. í huganum tengi
ég fegurð jökulsins við hana Guð-
rúnu ömmu á upphlutnum sínurn.
Þannig mun ég geyma mynd hennar
í minningunni. Guð geymi þig, elsku
amma mín.
Guðrún Hrefna
Guðmundsdóttir.
Kveðja frá stúkunni
Daníelsher nr. 4
Að leiðarlokum minnumst við
Guðrúnar Ásbjörnsdóttur, góðs vin-
ar og félaga. Guðrún gekk í St.
Daníelsher nr. 4 árið 1928. Hún sat
í framkvæmdanefnd stúkunnar í
áraraðir. Hún var fulltrúi stúkunnar
á Umdæmisþingum og Stórstúku-
þingum í mörg ár. Heiðursfélagi
stúkunnar Daníelshers, Umdæmis-
stúkunnar og Stórstúku íslands.
Guðrún var einstaklega góður upp-
lesari. Hún var gædd sérstökum
frásagnarhæfileikum.
Sérstaklega verður Guðrúnar
minnst sem hins góða og hugljúfa
félaga, sem ætíð var reiðubúinn til
starfa og sem gott var að starfa
með. Eftir að heilsa hennar bilaði
og hún gat ekki lengur staðið að
verki, var hugur hennar ætíð bund-
inn starfinu, og hún leitaði frétta
hvernig gengi.
Hún er nú kvödd af miklum inni-
leik, þakklæti til hins góða og
trygga félaga fyrir samstarfið.
Blessuð sé minning hennar.
Með samúð til aðstandenda.
Amma Guðrún var farin að
hlakka til að komast heim. Róleg,
yfirveguð og full trúnaðartrausts
afklæddist hún jarðneskum líkama
sínum og fæddist inn í eilífðina.
Með algóðan Guð að leiðarljósi
gekk hún í gegnum jarðneskt líf
sitt, í rúm hundrað ár, og myndaði
þungamiðju ijölskyldunnar; andleg
og næm, mild og jafnframt ströng,
í beinum tengslum við æðri heima,
samt með báða fætur á jörðinni,
hugrökk, örlát, útsjónarsöm og úr-
ræðagóð.
Hún elskaði fegurð lífsins og hún
elskaði okkur, fólkið sitt, og við elsk-
uðum hana og bárum takmarka-
lausa virðingu fyrir henni.
Amma stóð á fimmtugu, er ég
fæddist í litla húsinu hennar við
Holtsgötuna. Þegar þarna var kom-
ið sögu, hafði hún verið ekkja í 12
ár. Elstu synirnir, Bubbi, Gummi
og Ási, voru farnir eða voru í þann
veginn að fara að heiman; móðir
mín, Fríða Ása, Helga og Rúni voru
á heimilinu, svo og sonarsonur
ömmu, Gunni, sem hún ól upp.
Holtsgata .6 var ævintýraheimur og
„Gósenland". Uppi voru tvö svefn-
herbergi og læst geymsla undir súð.
Þar geymdi amma rúsínur, kandís
og kex, suðusúkkulaði og jafnvel
marsípan. Á hæðinni voru eldhús
og tvær stofur; betri stofa, stás-
stofa, að jafnaði læst og þar inni
var ávallt sælgæti í skál, enda loddi
það við ömmu alla tíð að vilja eiga
mola í skálum til að bjóða og gætti
hún þess vandlega að ekki yrði
þurrabú að neinu leyti. Þess má
geta, að við erum öll miklir krydd-
belgir og sælkerar sem af henni
erum komin. í kjallara hússins voru
baðherbergi, þvottahús og geymslu-
búr, fullt af _ saftflöskum og
suitukrukkum. Úti í garði hélt
amma hænsn, ræktaði kartöflur og
alls kyns grænmeti og var með rifs-
berja- og sólberjatré. En það var
uppi í svefnherberginu hennar
ömmu sem andlegi grundvöllurinn
var lagður í formi bæna og ljóða.
Þar voru skápar sem hægt var að
smeygja sér inn í og þar inni kynnt-
umst við heimsbókmenntunum; Ben
Húr, Sherlock Holmes og Tarsan
apabróður.