Morgunblaðið - 16.05.1996, Blaðsíða 40

40 FIMMTUDAGUR 16. MAÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ
4“

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SKYR AFSTAÐA
NIÐURSTÖÐUR skoðanakönnunar Gallup um kjara-
samninga og stéttarfélög, sem birtar voru í Morgun-
blaðinu í gær, eru mjög athyglisverðar, ekki síst í ljósi
þeirra umræðna sem átt hafa sér stað um þessi mál að
undanförnu.
í könnuninni kemur fram augljós vilji almennings um
að auka völd almennra félaga í verkalýðsfélögum á kostn-
að stjórna þeirra og trúnaðarmannaráða og jafnframt
veruleg óánægja með núverandi fyrirkomulag kjarasamn-
inga.
Alls sögðust 67%, eða tveir þriðju þeirra er tóku af-
stöðu, vera óánægðir með núverandi fyrirkomulag kjara-
samninga. Einungis 23% lýstu yfir ánægju með núver-
andi fyrirkomulag.
Þá voru 63% þeirra er tóku afstöðu sammála þeirri
fullyrðingu að auka ætti völd almennra félagsmanna.
26,8% voru ósammála fullyrðingunni.
Forysta verkalýðshreyfingarinnar hefur lagst harðlega
gegn frumvarpi félagsmálaráðherra um stéttarfélög og
vinnudeilur og litið á það sem aðför að verkalýðshreyfing-
unni. Þrátt fyrir það má færa sterk rök fyrir því að ein-
ungis sé verið að færa vinnulöggjöfina í nútímalegra og
eðlilegra form og í takt við ríkjandi viðhorf í samfélag-
inu. Gallup-könnunin bendir til að gagnrýni verkalýðs-
hreyfingarinnar eigi sér ekki víðtækan hljómgrunn með-
al almennings.
Það er sjálfsögð og eðlileg þróun að völd almennra
félagsmanna verði aukin, sem ástæðulaust er fyrir verka-
lýðsforystuna að óttast. Þjóðfélagið hefur tekið gífurleg-
um stakkaskiptum á síðustu árum, að ekki sé talað um
frá árinu 1938 er núverandi vinnulöggjöf varð að lögum.
Það getur, svo dæmi sé nefnt, ekki talist eðlilegt í
nútíma þjóðfélagi að kjarasamningar séu bornir upp á
fámennum fundum og samþykktir eða felldir af broti
félagsmanna í viðkomandi stéttarfélagi. Auðvitað ætti
það að vera verkalýðsleiðtogunum keppikefli að sem flest-
ir félagsmanna þeirra taki þátt í mikilvægum ákvörðun-
um á borð við verkfallsboðun eða samþykkt kjarasamn-
inga.
Það er þjóðfélaginu og vinnandi fólki nauðsynlegt að
í landinu sé starfrækt öflug og virk verkalýðshreyfing.
Sú hreyfing verður hins vegar að sækja afl sitt til fólks-
ins, eigi að vera mark á henni takandi.
LAUN OG LÍFSKJÖR
KAUPMÁTTUR launa hér á landi hefur smám saman
verið að styrkjast næstliðin misseri eftir allnokkra
rýrnun á gengnum kreppuárum. í Hagvísum Þjóðhags-
stofnunar segir að kaupmáttur launa hafi að meðaltali
verið 2,8% meiri á árinu 1995 en árið 1994. Að auki eru
horfur á að kaupmáttur aukizt um 3,5% til 4% milli ár-
anna 1995 og 1996. Enginn vafi er á því að sígandi lukka
í þessum efnum rekur rætur til byijandi bata í þjóðarbú-
skapnum, stöðugleika í verðlagsmálum [verðlag hækkaði
á fyrsta fjórðungi þessa árs um 0,51%, sem samsvarar
um 2,1% verðbólgu á heilu ári] og aukinnar samkeppni
í verzlun með nauðsynjar fólks.
Undanfarið hafa stéttarfélög lagt vaxandi áherzlu á
samanburð launa og lífskjara hér og í grannríkjum, ekki
sízt í Danmörku, en þangað fluttu um eitt þúsund Islend-
inar á árinu 1994. Nú hefur Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, falið Þjóðhagsstofnun að gera ítarlegan saman-
burð á launum og lífskjörum fólks hér og í Danmörku.
Vanda þarf slíkan samanburð og hann þarf að ná til
allra þátta, sem máli skipta, launa, skatta, verðlags og
félagslegra aðstæðna.
Frumkvæði forsætisráðherra ber að fagna. Marktækur
samanburður af þessu tagi getur orðið góður vegvísir
að „samningum til aldamóta", sem æskilegt er að ná
með nýju ári. Samningum sem hafi fyrst og fremst tvennt
að markmiði. I fyrsta lagi að varðveita stöðugleikann í
efnahagslífi okkar, sem er forsenda þess að tryggja sam-
keppnisstöðu atvinnulífsins og fjölga störfum. I annan
stað að ná á samningstímanum svipuðum launum og lífs-
kjörum hér og á öðrum Norðurlöndum. Það er þjóðar-
búskapnum mikilvægt í vaxandi samkeppni landa á milli
um hæft starfsfólk, en um 20 þúsund íslendingar eru
nú búsettir erlendis við nám og störf.
Harðnandi samkeppni siónvarpsstöðv
ENSKA knattspyrnan er vinsælasta aðkeypta erlenda íþróttaefnið í ís
keppnin um beinar útsendingar frá Englandi aukist til muna. Um liði
bikarkeppninnar sýndur beint hjá Stöð 3 og síðar hjá RUV sem hefui
sendingu undanfarin ár. Myndin er frá leiknum á Wembley; Stan Colly
að marki Manchester United en Nicky Butt og Gary Palli
ÓSKADRAl
SÖLUMAI'
Efbir því sem sjónvarpsstöðvum hefur fjölgað
aukist og framboð efnis að sama skapi en íslens]
_____ar sýna íþróttir í meira en 1.000 klukku
í samantekt Steinþórs Guðbjartssonar um
að einkastöðvamar leggja áherslu á að trygi
vinsælu erlendu íþróttaefni en ríkissjónvarpið
meira að íslensku íþróttaefni en
ÞRÓTTAUMFJÖLLUN í sjón-
varpi hefur breyst mikið að
undanförnu og með tilkomu
nýrra stöðva hefur framboð á
beinum útsendingum frá íþróttavið-
burðum erlendis_ aukist til muna. Rík-
issjónvarpið, RÚV, hóf beinar íþrót-
taútsendingar erlendis frá fyrir 15
árum og þegat' kom að aukaúrslitaleik
í ensku bikarkeppninni í knattspymu
vegna þess að laugardagsleiknum
lauk með jafntefli fékkst ekki leyfi til
að sýna hann þar sem hann fór fram
á fimmtudegi, frídegi sjónvarps. 1982
var úrslitaleikurinn í Heimsmeistara-
keppninni í knattspyrnu sýndur beint
í júlí en fram að þeim tíma hafði ekk-
ert sjónvarp verið í júlímánuði sam-
kvæmt reglugerð. Evrópusamband
sjónvarpsstöðva, EBU, keypti einka-
rétt á beinunt útsendingum frá Evr-
ópukeppninni í knattspyrnu í næsta
mánuði en RÚV er í EBU og nýtir
sér réttinn til að sýna leiki keppninnar
beint. Áskrifendur að Fjölvarpi ís-
lenska útvarpsfélagsins sem rekur
Stöð 2 eiga þess kost að sjá útsending-
ar frá BBC Pnme-sjónvarpsstöðinni
og hún verður éinnig með leiki Evr-
ópukeppninnar í beinni útsendingu.
Fylgjast má með íþróttum í sjónvarpi
daglega en samkeppnin er ekki aðeins
á milli innlendra stöðva heldur verður
líka að taka erlendar stöðvar með í
reikninginn.
Beinar útsendingar frá RÚV
Áhugi á íþróttaefni í sjónvarpi er
misjafn eftir löndum og landsvæðum
en talsmenn innlendra sem erlendra
sjónvarpsstöðva og erlendra markaðs-
fyrirtækja sem Morgunblaðið ræddi við
voru á einu máli um að íþróttaefni
hefði mikið að segja hjá sjónvarps-
stöðvum og.almennt væri knattspyrnan
vinsælust en einstakir atburðir gætu
notið meiri hylli á tilteknum svæðum.
I því sambandi var til dæmis nefnt að
víða er mikill áhugi á Formula 1 kapp-
akstrinum, helstu golfmót og tennis-
mót vekja athygli, NBA-deildin í körfu-
knattleik á stóran áhorfendahóp og
einstakir þættir með fjölbreyttu efni
ná til margra, ekki síst þeirra sem
falla ekki undir ákafa unnendur
íþrótta. Og svo má lengi telja.
Þegar RÚV var eitt á markaðnum
var auðvitað ekki um neina samkeppni
að ræða og ekki ráðist í kaup á dýru
íþróttaefni. Enska knattspyrnan var
yfirleitt á sínum stað á laugardögum
á vetuma og er enn, en um liðna helgi
var brotið blað í þeirri þjónustu. Stöð
3 keypti sýningarrétt á leikjum ensku
bikarkeppninnar til 1998 _og sýndi ma.
úrslitaieikinn beint en RÚV komst að
samkomulagi við stöðina og hóf út-
sendingu frá leiknum liðlega klukku-
stund eftir að honum lauk.
Stöð 3 tryggði sér einnig sýningar-
rétt á sunnudags- og mánudagsleikj-
um ensku úrvalsdeildarinnar út næsta
tímabil og þar sem fyrirhuguðum
leikjum á laugardegi í síðustu umferð
var frestað til sunnudags sýndi Stöð
3 tvo leiki á sama tíma, í raun leikina
sem réðu úrslitum um röð efstu liða,
en RÚV missti laugardagsleikinn.
Stöð 3 hóf síðan beinar útsendingar
frá innlendum viðburðum með því að
sýna úrslitaleik Reykjavíkurmótsins í
knattspyrnu beint sl. sunnudag.
Eftir viku verður úrslitaleikurinn í
Meistaradeild Evrópu og verður hann
í beinni útsendingu hjá Sýn en sl.
haust samdi fyrirtækið um einkarétt
á Islandi á beinum útsendingum frá
keppninni á yfirstandandi tímabili og
því næsta. Sýn var einnig með úrslita-
leikinn í Deildarbikarkeppni KSÍ í
beinni útsendingu í gærkvöldi og var
það fyrsta beina útsending stöðvarinn-
ar frá innlendum íþróttaviðburði.
Samningar til lengri tíma
Eftir því sem sjónvarpsstöðvum hef-
ur fjölgað hefur samkeppnin aukist og
framboð efnis að sama skapi en ís-
lensku sjónvarpsstöðvamar sýna
íþróttir í meira en 1.000 klukkustundir
á ári. RÚV hefur misst vinsælt efni
til einkastöðvanna en þar sem EBU
hefur tryggt sér réttinn á stærstu ein-
stöku viðburðunum eins og Evrópu-
keppninni í knattspyrnu í júní, Ólymp-
íuieikum til 2008, stærstu frjálsíþrótta-
mótunum og Heimsmeistarakeppninni
í knattspyrnu 1998 er RÚV óbeint
aðili að þessum samningum. Hins veg-
ar hefur kostnaður aukist til muna og
sagði Ingólfur Hannesson, íþróttastjóri
RÚV, að þar sæti stofnunin ekki við
sama borð og ýmsar ríkisstöðvar ann-
arra þjóða innan EBU. Greiðslustuðull-
inn fyrir RÚV væri of hár og unnið
væri að því að fá fram leiðréttingu.
Vegna þessa hefði verið ákveðið að
sýna ekki frá Vetrarólympíuleikunum
í Nagano í Japan 1998 en kostnaður
RÚV vegna keppninnar hefði ekki ver-
ið undir 20 milljónum króna. „Margt
að því sem við gerum innan þessa sam-
starfs verður óeðlilega dýrt,“ sagði
Ingólfur. Hann sagði ennfremur að
EBU ætti í viðræðum um sýningarrétt
vegna HM í knattspyrnu eftir aldamót
en erlendar einkastöðvar hefðu boðið
mun betur „og munar gríðarlega mikl-
um fjármunum," eins og hann orðaði
það.
Stöð 2 og Sýn gengu nýverið frá
nýjum samningi um útsendingar frá
ítölsku knattspyrnunni næstu þijú
árin. Samið var um útsendingu á 116
leikjum á hverju tímabili en auk deild-
arleikja verða bikarleikir í beinni út-
sendingu og ítalska meistarakeppnin.
Stöð 2 sýnir frá NBA-deildinni í körfu-
knattleik og gildir samningurinn út
1998.
Sýn er með samning um Meistara-
deild Evrópu sem fyrr sagði auk þess
sem stöðin hefur samið um sendingar
frá NHL-íshokkídeildinni í Norður-
Ameríku og ameríska fótboltanum,
NFL. Ennfremur er Sýn með sér-
stakan eriendan þátt, sem saman-
stendur af alhliða efni, og erlendan
golfþátt. Stöð 2 og Sýn eru með að-
skilin rekstur en starfa náið saman.
Stöð 3 er með einkarétt á fyrrnefnd-
um knattspyrnuleikjum og samdi um
útsendingar frá þýsku og spænsku
knattspyrnunni til 1997, suður-amer-
ísku knattspyrnunni og bandarísku
mótaröðinni í golfi auk annarra þátta.
Úr þegjandi samkomulagi í
harða samkeppni
Bylting hefur orðið í framleiðslu
erlends íþróttaefnis fyrir sjónvarp,
bæði hvað magn og gæði varðar. Eft-
Réttindakostnaður
Evrópusamband sjón
vegna Ólympíuleika
VETRARLEIKAR 1964 Innsbruck 294,961 US$
1968 Grenoble 512,822 US$
1972 Sapporo 1,233,800 US$
1976 Innsbruck 833,400 US$
1980 LakePlacid 2,645,000 US$
1984 Sarajevo 4,100,000 US$
1988 Calgary 5,700,000 US$
1992 Albertvilte 18,500,000 US$
1994 Lillehammer 24,000,000 US$
1998 Nagano 72,000,000 US$ 2002 Salt Lake City 120,000,000 US$
2006 135,000,000 USS
irspurnin er mikil og samkeppnin um
vinsælasta efnið óumflýjanleg.
Ingólfur sagði að umhverfið væri
ailt annað en áður og RÚV, eins og
aðrar sjónvarpsstöðvar, stæði í æ rík-
ari mæli frammi fyrir því að velja og
hafna efni. Svigrúm til íþróttaútsend-
inga væri mjög takmarkað og gæta
þyrfti aðhalds í rekstri en þessi mál
væru ávallt í stöðugri endurskoðun.
„Þetta kallar fyrst og fremst á
meiri og sterkari áherslur á íslenskar
íþróttir og íslenska íþróttamenn,"
sagði Ingólfur. „Það hlýtur að liggja
í eðli fjölmiðilsins sem ríkisfjölmiðils
en innlenda framleiðslan er dýrari. í
öðru lagi útheimtir staðan, eins og
hjá öðrum, að við þurfum að vera
ákveðnari í vali á erlendum viðburð-
um, greina hismið frá kjarnanum.
Eyða ef til vill meiri Ijármunum í hluta