Morgunblaðið - 31.08.1996, Blaðsíða 26

SKYEBNST
iisiim í
EIL ÍFBtNA
Ekki þarf að fara lengra en út á Faxaflóa
til að komast inn í nýjan heim. Bræðurnir
Þórhallur og Rolf Johansen fóru á skak
í nágrenni við höfuðborffina og Pétur
Blöndal skyggndist með þeim inn í
eilífðina og krækti í ýsur í leiðinni.
m |Ú FÖRUM við áð fiska,“
|^^|segir Rolf Johansen og
1 BSS leggur af stað í fyrsta veiði-
túr sinn á bátnum Mími um langa
hríð. Undanfarið eitt og hálft ár hef-
ur báturínn nefnilega legið við
bryggju í Danmörku þar sem Rolf
hefur sinnt viðskiptaerindum.
Þórhallur bróðir hans er með í
fór. Þeir eru aldir upp á Reyðarfirði
og sjómennskan er þeim í blóð bor-
in. „I sjávarplássum úti á landi er
mest spennandi að vera á skaki,“
segir Rolf og af svipnum að dæma
virðist hann alls ekki ósáttur við
hlutskipti sitt.
Enda breyttust áhugamálin lítið
þótt Rolf flyttist ungur til Reykja-
víkur. Hugurinn var ennþá bundinn
við hafið og fyrir 25 árum keypti
hann sinn íyrsta bát, sem var 17 fet.
Síðan hefur hann stækkað fjórum
sinnum við sig, þar til hann festi
kaup á Mími sem er helmingi lengri
eða 34 fet.
„Ég hætti hjá fyrirtækinu um
áramótin og Pétur Haraldsson,
tengdasonur minn, tók við. Ég hafði
sinnt viðskiptum í fjörutíu ár og var
búinn að fá nóg.“ Eftir stutta þögn
bætir hann glettnislega við: „Það
má því segja að ég sé orðinn trillu-
karl.“
Blessun páfans
Rolf segist hafa spreytt sig á
öðrum áhugamálum,_en ekkert hafi
fallið honum í geð: „Ég reyndi golf,
en hitti aldrei kúlurnar, átti tvo
hesta, en var alltaf hálfhræddur
við þá, spreytti mig á laxveiði, en
veiddi aldrei neitt. Mér líður ein-
faldlega best á skaki.“
Af upptalningunni að dæma er
það engin furða. Ekki heldur þegar
litið er yfir hafið, upp í himininn og
horfst í augu við sólina. Veðrið er
dásamlegt.
Eða hvað?
„Við verðum líklega að snúa við,“
segir Þórhallur. Rolf kinkar kolli.
Þeir beina sjónum sínum að reyk-
háfinum á Brautarholti og stromp-
inum á Sementsverksmiðjunum á
Akranesi. Reykurinn er láréttur
sem gefur til kynna að það sé of
hvasst til að veiða — of mikið rek.
„Ef reykstrókurinn stendur
beint upp í loftið er það eins og páf-
inn lyfti hendi og blessi veiðarnar,“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ROLF Johansen með það eina sem er þjóðlegra en íslenski fáninn — þorsk.
ÞAÐ GETUR oft verið mikil kúnst að hitta
á fiskitorfuna.
ÞÓRHALLUR rennir fyrir fisk. Til hliðar við
hann má sjá hluta aflans.
segir Rolf. „Þetta er nokkuð
óbrigðul vísbending sem gott er að
fara eftir.“
Það kemur fljótlega i ljós þegar
veiðarnar hefjast að bræðurnir
reyndust sannspáir. Öldugangur-
inn er alltof mikill til þess að hægt
sé að veiða af nokkru viti. Veiðar-
færin eru því dregin inn og stefnan
tekin í átt að landi. Jafnframt er
ákveðið að reyna aftur þegar viðr-
ar. „Maður verður að fara á sjó
þegar gefur á sjó — ekki aðeins
þegar maður vill fara,“ segir Rolf í
kveðjuskyni og lofar að hóa í
blaðamann þegar páfinn gefur
veiðunum blessun sína.
Farið til tunglsins
„Það er eins og þú sért að fara til
tunglsins," segir Rolf stríðnislega
við blaðamann, sem hefur búið sig
vel fyrir sjóferðina að þessu sinni.
Það liggur vel á Rolf. Hann stýrir
bátnum úr höfn og segir: „Nú fisk-
um við eitthvað."
Allt lofar vissulega góðu. Reykj-
arstrókurinn frá Sementsverk-
smiðjunum á Akranesi er eins og
stigi til himna og sjórinn svo spegil-
sléttur að blaðamaður undrar sig á
því að ekki heyrist brothljóð þegar
báturinn brýtur sér leið um hann.
Rolf lætur blaðamann svo um að
stýra fleyinu út Faxaflóa og fylgir
í SJÓSTANGAVEIÐI MEÐ BRÆÐRUNUM
ÞÓRHALLI OG ROLF JOHANSEN
Afhverju stafar andremma?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Andremma
Spurning: Eykst andremma
með aldrinum? Getur andremma
stafað af vandamáli í meltingunni,
eða er hún vegna tanna?
Svar: Það er nokkuð útbreiddur
misskilningur að andremma stafí
af meltingartruflunum eða sjúk-
dómum í meltingarfærum, hún
gerir það næstum aldrei.
Andremma getur einstaka sinn-
um stafað af sykursýki, lifrarbil-
un, nýrnabilun eða öði-um alvar-
legum sjúkdómum sem þá er mun
brýnna að fást við en andremm-
una. Það getur einnig verið
óþægileg lykt út úr fólki sem
reykir, borðar hráan hvítlauk eða
sterkt krydd. Það er þó talið að í
meira en 98% tilfella stafi
andremma af bakteríugróðri í
munnholi og hálsi. Þessar bakter-
íur valda yfirleitt ekki sjúkdóm-
um en þær geta lifað í skemmdum
tönnum, milli tanna, á tungunni
og hálseitlunum. Þessar bakteríur
gefa frá sér brennisteinssambönd
sem hafa óþægilega lykt og valda
andremmu. Til eru kannanir sem
sýna að flest fólk óttast að það sé
stundum andfúlt þó að fæstir séu
það. Eitt af vandamálunum með
andremmu er að maður finnur
ekki sjálfur lyktina vegna aðlög-
unarhæfni skynfæranna en sumir
draga þá ályktun af viðbrögðum
annarra að þeir séu sennilega
andfúlir. í flestum tilfellum er
hægt að losna við andremmu með
því að gera nauðsynlegar ráðstaf-
anir. Fara þarf reglulega til tann-
læknis til að tryggja að ekki sé
um skemmdir í tönnum að ræða.
Hreinsa þarf tennurnar a.m.k.
tvisvar á dag með rækilegri tann-
burstun og einnig þarf að hreinsa
milli tanna með tannþræði. Sumir
mæla með tannkremi sem inni-
heldur bökunarsóda en flest
venjuleg tannkrem duga ágæt-
lega. í matvörubúðum og lyfja-
búðum fást ýmiss konar
munnskolvötn sem innihalda
bakteríuheftandi efni og er gott
að nota slík munnskol reglulega.
Ef ljós skán er á tungunni er gott
að skafa hana með skeið (ekki of
fast) á undan annarri munn-
hreinsun eða bursta hana með
tannbursta. Þeir sem eru með
gervitennur mega ekki gleyma að
hreinsa þær vel og reglulega.
Sykurlaust tyggigúmmí (inniheld-
ur oftast xylitól eða sorbitól í stað
Þreyta í augum
sykurs) getur einnig gert gagn og
eins er gott að drekka mikið af
vatni. Ef hugsað er vel um tennur
og hreinlæti í munni ætti
andremma ekki að aukast með
aldrinum.
Spurning: Er hægt að gera eitt-
hvað við því að ég þreytist mjög í
augunum? Ég sit við tölvu mest-
allan daginn í vinnunni.
Svar: Það er ekki eðlilegt að
þreytast mjög í augunum þó að
maður sitji mestallan daginn fyrir
framan tölvuskjá og sjálfsagt mál
að finna á því bót. A þessu máli
eru tvær hliðar, það sem hægt er
að gera við tölvuna og það sem
hægt er að gera fyrir augun. Ef
við byrjum á tölvunni er ýmislegt
hægt að gera til að minnka álagið
á augun. Finna þarf réttar stilling-
ar fyrir birtu og skerpu og rétta
fjarlægð frá skjánum. Oft er hægt
að velja milli þess að horfa á ljósa
stafi á dökkum bakgrunni eða
dökka stafi á ljósum bakgrunni en
mismunandi er hvað hentar hverj-
um og einum þó að ýmislegt bendi
til að dökkir stafir á ljósum grunni
þreyti augun minna. Mörg algeng
forrit, t.d. Word og Excel frá
Microsoft, bjóða upp á þann
möguleika að velja stærð leturs á
skjánum en stórt letur þreytir
augun að jafnaði minna en smátt
letur. Að lokum má nefna skjásíur
sem kosta lítið og festar eru fram-
an á skjáinn en sumir virðast
þreytast minna ef slík sía er til
staðar.
Hvað augun varðar er rétt fyrir
spyrjanda að fara til augnlæknis
og láta athuga sjón og hvort ein-
hver augnsjúkdómur sé til staðar.
Flesta augnsjúkdóma er hægt að
lækna eða bæta og sjón er hægt
að laga með gleraugum. Rétt er að
benda á að sjónin getur breyst
skyndilega og t.d. þegar fólk verð-
ur nærsýnt með aldrinum er oft
eins og það gerist í stökkum.
Spurning: Stundum næ ég ekki
andanum, þ.e.a.s. get ekki andað
nógu djúpt. Getur þetta verið
byrjunin á asma?
Svar: Astma er algengur sjúk-
dómur, bæði í börnum og fullorðn-
um, sem leggst jafnt á karla sem
konur. Oftast kemur sjúkdómur-
inn í köstum sem stundum koma
án sýnilegrar ástæðu en stundum
vegna einhvers áreytis og má þar
nefna ryk, lykt, kalt loft, brenni-
Erfitt með
öndun
steinsgufur, streitu, sýkingu í
öndunarfærum, áreynslu, skyndi-
legar veðurbreytingar, rauðvín
o.fl. Öndunarerfíðleikarnir eru
venjulega ekki það að sjúklingur-
inn geti ekki andað nógu djúpt
heldur miklu frekar ei’fiðleikar við
útöndun, sem krefst áreynslu og
tekur óeðlilega langan tíma. Oft
fylgja þessu verkir fyrir brjósti,
hósti og blásturshljóð við útöndun.
Vegna öndunarerfiðleikanna get-
ur öndunin orðið grunn og hröð.
Lýsing spyrjanda passar því ekki
alls kostar við byrjandi astma þó
að svo gæti samt verið. Ýmislegt
annað getur valdið öndunarerfið-
leikum eins og t.d. hjartabilun og
blóðtappi í lunga og eins geta þeir
verið af sálrænum toga. Ef ein-
hver brögð eru að öndunarerfið-
leikum er ástæða til að leita lækn-
is.
• Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
lækninn um það sem þeim liggur á hjarta.
Tekið er á móti spurningum á virkum
dögum milli klukkan 10 og 17 fsíma 569
1100 og brófum eða símbrófum merkt:
Vikulok, Fax 5691222.