Morgunblaðið - 31.08.1996, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 1996
JttajpniÞlfifeife
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakui' hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SKREF í RÉTTA
ÁTT
HEILBRIGÐISRÁÐHERRA, fjármálaráðherra og
borgarstjórinn í Reykjavík hafa komizt að sam-
komulagi um aðgerðir til að tryggja rekstur hátækni-
sjúkrahúsanna, Ríkisspítala og Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Tveir eru höfuðkostir þessa samkomulags. í fyrsta lagi
leysir það að stærstum hluta fjárhagsvanda þessara
sjúkrahúsa á líðandi ári. í annan stað felur það í sér
aukna samvinnu og breytta verkaskiptingu, sem leiðir
til sparnaðar - og gæti orðið, ef vel tekst til, fyrsta
skrefið að sameiningu þessara tveggja fjárfreku há-
tækni- og háskólasjúkrahúsa.
Stjórn Sjúkrahúss Reykjavíkur setti fyrr á þessu
sumri fram samdráttartillögur, eins konar neyðarúr-
ræði, til að halda útgjöldum sjúkrahússins innan þröngs
fjárlagaramma. Þær voru, sumar hverjar, mjög umdeild-
ar. Þær sýnast hins vegar, með og ásamt afleitri rekstr-
arstöðu hátæknisjúkrahúsanna, hafa knúið viðkomandi
ráðuneyti og borgaryfirvöld til þess samkomulags sem
nú hefur verið gert.
Samkomulagið felur í sér 430 m.kr. aukafjárveitingu
til hátæknisjúkrahúsanna á þessu ári. Það leiðir einnig
til aukins samstarfs og verkaskiptingar, sem skila á 340
m.kr. sparnaði í rekstri þeirra á næsta ári. Síðast en
ekki sízt er ráðgerð heildarendurskoðun á starfsemi
sjúkrahúsa í Reykjavík og nærliggjandi byggðarlögum.
Ráðgafarfyrirtæki, sem á að vinna að þessari athugun,
á m.a. að meta, hvort hagkvæmt sé að sameina Ríkis-
spítala og Sjúkrahús Reykjavíkur að hluta til eða að fullu.
Flati niðurskurðurinn í heilbrigðiskerfinu, sem ráðið
hefur ferð síðuStu árin, var kominn í óefni, að ekki sé
fastar að orði kveðið. Hér er á hinn bóginn reynt að
nýta fjármuni betur með hagræðingu, samvinnu og
verkaskiptingu. Það eru skref í rétta átt.
KLÍPA CLINTONS
BILL Clinton, Bandaríkjaforseti, hefur í þessari viku
hafið baráttuna fyrir endurkjöri sínu af fullum
krafti. Áður en hann mætti á flokksþing Demókrata-
flokksins í. Chicago ferðaðist hann í fjóra daga í lest
um fimm ríki Bandaríkjanna. í þeirri ferð og í ræðu
sinni á þinginu á fimmtudagskvöld lagði forsetinn ríka
áherslu á að Bandaríkin væru á „réttri braut“ og var-
aði við þeirri hættu er stafaði af loforðum Repúblikana
um miklar skattalækkanir.
Rétt eins og á flokksþingi repúblikana fyrr í mánuðin-
um var það hins vegar umgjörðin er skipti meira máli
en innihaldið. Áhersla demókrata á flokksþinginu var
á ímyndina fremur en þær hugmyndir er þeir hyggjast
leggja til grundvallar nái forsetaefni þeirra endurkjöri.
Clinton vísaði í ræðu sinni margsinnis til þess að verið
væri að kjósa þann forseta er myndi leiða Bandaríkin
inn í tuttugustu og fyrstu öldina og beindi þar með
athyglinni að aldursmun hans og Doles.
Hneykslismál í kringum Dick Morris, einn helsta
pólitíska ráðgjafa Clintons, hefði hins vegar ekki getað
komið upp á verri tíma. Neyddist Morris til að segja
af sér embætti á fimmtudag í kjölfar þess að greint
var frá því að hann hefði átt í löngu sambandi við
vændiskonu. Clinton hefur til þessa gengið flest í hag-
inn í kosningabaráttunni og skoðanakannanir bentu til
að fylgi repúblikana væri farið að dala á ný eftir tölu-
verða uppsveiflu í kringum flokksþing þeirra.
Clinton er óþreytandi baráttumaður og virtist hann
á góðri leið með að tryggja sér öruggt forskot á ný.
Óvíst er hvort þetta hneykslismál breyti nokkru þar um.
Önnur áþekk mál, er komið hafa upp í forsetatíð Clint-
ons, virðast ekki hafa haft mikil áhrif á kjósendur.
Þetta hneyksii er aftur á móti neyðarlegt í ljósi þeirr-
ar staðreyndar að demókratar höfðu á flokksþinginu
hamrað á hefðbundnum fjölskyldugildum, sem repúblik-
anar hafa til þessa lagt mesta áherslu á.
Það eykur einnig þrýstingin á Clinton að sannfæra
kjósendur um að sú siðferðilega vafasama ímynd, sem
pólitískir andstæðingar hans vilja draga upp af stjórn
hans, eigi ekki við rök að styðjast.
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
TRILLUKARLAR á Suðureyri voru að koma með steinbít að landi þegar forsetahjónin bar að. Forsetinn sagði það kenningu sína að stein-
bítsátið væri skýringin á því að svo margir Vestfirðingar hefðu náð frama í þjóðmálum. Þá sagði einn áheyrenda að sennilega væri það rétt,
því það þjálfaði kjálkavöðvana.
Opinber heimsókn forseta íslands til norðurhluta Vestfjarða
Yill tengja sögn byggða og
forsetaembættisins
*
För forseta Islands, Olafs Ragnars Grímsson-
ar, um Vestfirði hófst í gær. Helgi Þorsteins-
son blaðamaður og Kjartan Þorbjörnsson
ljósmyndari fylgdust með heimsókninni.
FORSETINN talaði til margra æskuvina sinna í félagsheimilinu
á Þingeyri, enda ólst hann þar að hluta upp hjá ömmu sinni og afa.
FORSETI íslands lagði blómsveig að minnisvarða um þá sem fór-
ust í snjóflóðinu á Flateyri í fyrra. Gunnar Björnsson prestur í
Holti las úr nítugasta Davíðssálmi.
HEIMSÓKN forseta íslands,
Ólafs Ragnars Grímsson-
ar, og konu hans Guðrún-
ar Katrínar Þorbergs-
dóttur, til norðurhluta Vestfjarða
hófst í gær. Þau héldu fyrst til
Hrafnseyrar, fæðingarstaðar Jóns
Sigurðssonar. Með því að velja
Hrafnseyri sem fyrsta áfangastað
sinn vildi forsetinn leggja áherslu á
tengsl forsetaembættisins við land
og byggð.
Matthías Bjarnason, formaður
Hrafnseyrarnefndar, og Hallgrímur
Sveinsson, staðarhaldari, tóku á
móti forsetahjónunum á Hrafnseyri.
Hallgrímur hefur tekið á móti fjórum
forsetum í Starfstíð sinni, en Sveinn
Björnsson, fyrsti forseti lýðveldisins
kom fyrir hans tíð. Forsetahjónin
skoðuðu safn Jóns Sigurðssonar á
Hrafnseyri og endurgerð fæðingar-
bæjar hans og forsetinn lagði blóm-
sveig að minnisvarða um Jón. Guð-
rún Edda Gunnarsdóttir, nývígður
sóknarprestur, stjórnaði morgun-
söng í minningarkapellu í tilefni af
heimsókninni.
Steyptu ísland og gáfu
forsetanum
Frá Hrafnseyri var haldið til Þing-
eyrar, þar sem Ólafur Ragnar ólst
að hluta upp hjá afa sínum og ömmu.
Hann heimsótti þar vélsmiðju Guð-
mundar J. Sigurðssonar og Co. þar
sem afi hans, Ólafur Hjartar, vann
frá árinu 1917 og fram yfir 1970,
eða í meira en fimmtíu ár. I smiðj-
unni voru meðal annars smíðaðir
varahlutir í skip, bæði erlend og inn-
lend. Þeir voru mótaðir í tré en síðan
steyptir. Enn er unnið eftir gamla
laginu í smiðjunni og feðgarnir Krist-
ján Gunnarsson og Róbert Daníel
Kristjánsson_ gerðu fyrir forsetann
afsteypu af íslandi og færðu honum
að gjöf.
Móttaka fyrir íbúa Þingeyrar fór
fram í félagsheimilinu og þáði meiri-
hluti bæjarbúa boðið. Forsetinn sagði
í ræðu frá því að á unglingsárunum
hafi hann selt aðgöngumiða að bíó-
sýningum í húsinu og hafi það verið
fyrsta trúnaðarstarfið sem honum
var falið. Frá Þingeyri héldu forseta-
hjónin í garðinn Skrúð að Núpi í
Dýrafirði sem Sæmundur Þorvalds-
son og Auðbjörg Halla Knútsdóttir
hafa endurreist og ræktað upp á síð-
ustu ijórum árum. Sigtryggur Guð-
laugsson, prestur og prófastur að
Núpi, kom garðinum upp skömmu
eftir aldamót en hann fór í niður-
níðslu í byijun níunda áratugarins.
Forsetahjónin færðu Sæmundi og
Auðbjörgu að gjöf tvær myndir, úr
heimsóknum forsetanna Ásgeirs Ás-
geirssonar og Sveins Björnssonar í
garðinn þar sem þeir sjást við hlið
Sigtryggs.
Gleðilegt að sjá kraft og
lífsgleði barnanna
Á Flateyri var haldið kaffisam-
sæti til heiðurs forsetanum og Guð-
rúnu Katrínu og var þar hvert sæti
skipað. Ægir Hafberg talaði til for-
setahjónanna fyrir hönd Flateyringa
og sagði heimsóknina hvatningu í
endurreisnarstarfinu á staðnum.
Forsetinn svaraði og sagði meðal
annars: „Náttúra Vestfjarða og veð-
urguðir eru ekki alltaf jafn mildir og
í dag og sagan geymir mörg dæmi
um að hún hafi leikið íbúana grátt.
Ég vil minnast þeirra sem létu lífið
hér fyrir skömmu, en jafnframt
finnst mér gleðilegt að sjá þann
kraft, þrótt og lífsgleði sem mætir
okkur hér. Það er ánægjulegt að sjá
þessa skemmtilegu, djörfu og bros-
mildu krakka sem munu síðar taka
við og tryggja að á Vestfjörðum
verði áfram sú blómlega byggð sem
er. íslenska þjóðin stendur öll á bak
við Flateyringa í þeirri uppbyggingu
sem nú á sér stað.“ Forsetinn lagði
blómsveig að minnismerki um þá
sem létust í snjóflóðinu síðastliðið
haust.
Eftir stutta viðdvöl að prestsetrinu
að Holti héldu forsetahjónin til Suð-
ureyrar. Þar heilsuðu þau upp á
trillukarla og aðra bæjarbúa við
höfnina. Á eftir var haldið kaffisam-
sæti í Félagsheimilinu. í dag heim-
sækja forsetahjónin íbúa Hnífsdals
og Bolungarvíkur en koma síðdegis
til Isafjarðar.
LAUGARDAGUR 3L.ÁGÚST 1996 .31
Bandalag fatlaðra á Norðurlöndum þingar í Reykjavík
Staða fatlaðra milli efnahags-
þrenginga og Evrópusamruna
FJÓRTÁNDA þing Bandalags
fatlaðra á Norðurlöndum,
N.H.F., hófst á Hótel Sögu
í Reykjavík í fyrradag og
lýkur í dag. Bandalagið, sem er sam-
band norrænna landssamtaka hreyfi-
hamlaðra, fagnar á þessu ári 50 ára
stofnunarafmæli sínu. Meðlimir í að-
ildarfélögum bandalagsins eru sam-
tals um 116 þúsund en þátttakendur
í þinginu eru 85. Undanfarin 4 ár
hefur ísland setið í forsæti fyrir nor-
ræna bandalaginu en Svíar taka við
formennskunni á þessu þingi.
Fráfarandi formaður N.H.F. er
Valdimar Pétursson, sem tók við henni
fyrir tveimur árum, er Jóhann Pétur
Sveinsson, þáverandi formaður Sjálfs-
bjargar, féll óvænt frá, en hann hafði
gegnt formennsku í norrænu samtök-
unum frá árinu 1992. Guðríður Ólafs-
dóttir tók hins vegar við starfi for-
manns Sjálfsbjargar.
Valdimar segir þetta vera í síðasta
sinn sem þing N.H.F. sé haldið í hefð-
bundinni mynd. Allt frá árinu 1952
var þing bandalagsins haldið á 4 ára
fresti, og hélt eitt land formennskunni
á tímabilinu milli þinga. Nú hefur
verið ákveðið að formennskutímabilið
styttist í tvö ár, og í stað hinna hefð-
bundnu allsheijarþinga á ijögurra ára
fresti verði efnt til ráðstefna sem Ijalii
í hvert sinn um ákveðið málefni.
„Reyndar má segja að aðalþingdag-
arnir tveir á þinginu núna séu dæmi
um slíkar málefnabundnar ráðstefn-
ur,“ segir Valdimar.
Hálfrar aldar afmæli bandalagsins
segir Valdimar ekki verða fagnað á
neinn áberandi hátt. Annars vegar
verði tímamótanna minnzt með ofan-
greindri endurskipulagningu innra
starfsins, auk þess sem þau verða
nýtt til að vekja endurnýjaða athygli
á hagsmunabaráttu fatlaðra. Reyndar
hefði sú hugmynd verið rædd að ráða
mann til að rita viðburðaríka sögu
bandalagsins. En enginn hafi tekið
verkið að sér ennþá.
Dagskráin
Á tímum efnahagssamdráttar hafa
aðgerðir eins og niðurskurður ríkisút-
gjalda og bágt ástand á vinnumark-
aðnum bitnað fljótt á fötluðum. End-
urskoðun velferðarkerfisins hefur ver-
ið í gangi á öllum Norðurlöndum und-
anfarin ár; róttækust hefur hún verið
í Svíþjóð og Finnlandi, en þetta er
þróun sem ekkert norrænt land hefur
sloppið við. Staða fatlaðra í þjóðfélög-
um Norðurlandanna hefur átt í vök
að veijast í þessum breytingum.
Eins og gefur að skilja eru þessar
breytingar í brennidepli á þingi banda-
lags fatlaðra á Norðurlöndum. En það
er margt fleira en efnahagssamdrátt-
ur og endurskoðun velferðarkerfa sem
hefur áhrif á stöðu fatlaðra. Á síðasta
þingi bandalagsins, sem fram fór í
Danmörku 1992, var aðeins gest-
gjafaþjóðin aðili að Evrópusamband-
inu, ESB. Nú eru hins vegar þijár
Norðurlandaþjóðir í ESB og tvær
tengdar því með samningnum um
Evrópskt efnahagssvæði (EES).
Valdimar segir þátttöku Is-
lendinga í þessu samstarfi
opna nokkra nýja mögu-
leika - hún skili m.a. fé til
verkefna til hagsbóta fyrir
fatlaða. __________
Þótt málefni fatlaðra séu
almennt flokkuð undir félagsmál og
sá málaflokkur er eftir sem áður á
valdi stjórnvalda í hveiju aðildarlandi
en er ekki á könnu hinna sam- eða
yfirþjóðlegu stofnana ESB, hafa
stefna og ákvarðanir Evrópusam-
bandsins á ýmsum öðrum sviðum bein
eða óbein áhrif á stöðu fatlaðra á
Norðurlöndum,
Af þessari ástæðu er samstarf um
málefni fatlaðra á sviði Evrópusam-
bandsins og EES ofarlega á baugi
um þessar mundir. Fyrri aðalráð-
stefnudagur þingsins var helgaður
umræðu um Evróputengd mál. Ber í
því sambandi að nefna spurninguna
um hvaða áhrif EES-samningurinn
Bandalag fatlaðra á Norðurlöndum
fagnar á þessu ári hálfrar aldar afmæli sínu.
Fulltrúar frá landssamtökum fatlaðra á öllum
Norðurlöndunum sóttu þing bandalagsins í
Reykjavík og ræddu á þessum tímamótum
stöðu fatlaðra á Norðurlöndum og í Evrópu.
Auðunn Arnórsson heimsótti þingið
og tók nokkra þingfulltrúa tali.
Valdimar
Pétursson
Guðríður
Ólafsdóttir
Pekka
Tuominen
Gunnar
Buuvik
Karen
Madsen
Birgitta
Anderson
Óttast að
samevrópskir
staðlar rýri
hina norrænu
hafi á félagsmál, hvaða þýðingu hin
svokallaða HELIOS-áætlun ESB hef-
ur haft á þróun félagsmála og stöðu
fatlaðra í apildarlöndum ESB, en
Noregur og ísland eru þátttakendur
í HELIOS-áætluninni með EES-samn-
ingnum.
Nýsköpuð ráðgjafarnefnd samtaka
fatlaðra í Evrópu (The Independent
Disability Forum) var þinggestum líka
hugleikin í gær. Rætt var um hvert
hlutverk hennar eigi að vera og hvaða
vonir menn binda við starf nefndar-
innar.
Fyrsta þingdeginum lauk með
hringborðsumræðu um stefnu ESB í
málefnum fatlaðra árið 2000.
________ Seinni ráðstefnudagur
þingsins, föstudagurinn,
var heigaður umræðu um
breytt hlutverk Norður-
landaráðs, en með endur-
skipulagningu þess var fé-
lagsmálanefnd þess lögð
niður, sem málefni fatlaðra höfðu
heyrt undir. Sjálfstæð norræn nefnd
um málefni fatlaðra er hins vegar
starfandi og vitaskuld var starfsemi
hennar tekin fyrir á þinginu.
Mat formanna
Blaðamaður Morgunblaðsins hitti
formenn norrænu landssamtakanna
fimm, og fékk þá til að skýra frá því
hvernig þeir meta stöðu fatlaðra í
hverju landi fyrir sig, á Norðurlöndum
almennt og í Evrópu.
Guðríður Ólafsdóttir, formaður
Sjálfsbjargar l.s.f.,_ segir hagsmuna-
baráttu fatlaðra á íslandi undanfarin
fimm ár hafa snúizt í harða varnarbar-
áttu. Frá stofnun Sjálfsbjargar árið
1959 hafi samtökin, rétt eins og syst-
urfélög hennar á hinum Norðurlönd-
unum, leitazt við að auka skilning
almennings og stjórnvaida á þörfum
hreyfihamlaðra og vekja athygli á
þeim hindrunum sem hvarvetna verða
á vegi þeirra í daglegu lífí. Og orðið
töluvert ágengt. Nú séu hins vegar
ýmis teikn á lofti um að erfitt muni
einfaldlega að halda í þau réttindi sem
áunnizt hafa. Efnahagssamdrátturinn
sem ríkt hefur frá upphafi þessa ára-
tugar hefur haft margvíslegar afleið-
ingar fyrir fatlaða og á það jafnt við
um öll Norðurlöndin.
Guðríður segir að erfitt sé að sumu
leyti að bera saman stöðu
fatlaðra á Norðurlöndun-
um, aðstæður séu býsna
mismunandi, þó vissulega
sé sá mismunur lítill að
teknu tilliti til landa utan
Norðurlandanna. Gagnsemi
Norðurlandasamstarfsins segir
hún
liggja fyrst og fremst í upplýsinga-
skiptum. Mikið af þekkingu og reynslu
er miðlað milli landssambandanna -
hver lærir af öðrum. Ef einhver hug-
mynd virkar vel í einu landi er hún
oft tekin upp í hinum. Segja megi að
Svíar og Danir séu oftast fyrstir til
að lögleiða nýjungar sem bæta stöðu
fatlaðra; íslendingar séu hins vegar
tiltölulega seinir til að innleiða nýjar
reglugerðir, til dæmis hafí reglur um
bætt aðgengi fyrir fatlaða að opinber-
um byggingum ekki verið festar í
byggingareglugerð hér fyrr en árið
1979.
Efnahagssamdráttur síðustu ára
hefur að sögn Guðríðar leitt til mikill-
ar fjölgunar örorkulífeyrisþega í al-
mannatryggingakerfinu. Samdráttur
í þjónustu við fatlaða sem fylgifiskur
efnahagskreppunnar sé þó vandamál
sem gæti ekki síður á öðrum Norður-
löndum, segir hún.
Atvinnumál og menntun
Atvinnumál eru eitt þeirra mála
sem snerta stöðu fatlaðra mjög og
eru formönnunum hugleikin. Gunnar
Buuvik, formaður norsku landssam-
takanna, bendir á, að í nýlegri könnun
sem gerð var í Noregi, hafi komið í
ljós, að um 80 af hundraði fatlaðra
sem höfðu aflað sér háskólamenntun-
ar hefðu atvinnu, en hlutfallið væru
öfugt hjá hreyfihömluðum með litla
menntun. Þetta sýni skýrt mikilvægi
þess að fatlaðir afli sér menntunar -
og sé gert það kleift.
í Danmörku hefur mikið verið gert
til að bæta úr atvinnumáium fatlaðra.
Að sögn Karen Madsen, formanns
danska landssambandsins, var komið
upp atvinnumiðlun fyrir fatlaða fyrir
tveimur árum sem hafi á stuttum tíma
skilað miklum árangri - um 2.000
manns í öllum héruðum Danmerkur
sneru sér til miðlunarinnar á fyrsta
starfsári hennar. Mjög erfitt sé þó að
finna nákvæmar tölur yfir Jjölda fatl-
aðra sem hafa vinnu í Danmörku, því
upplýsingar um fötlun launþega eru
ekki skráðar.
Sérstaða Norðurlanda
Það sem öllum norrænu fulltrúun-
um er hugleikið, er að staða og þróun
félagsmála innan Evrópusambandsins
er með þeim hætti, að þeir óttast, að
hún gæti stefnt ýmsu af þvi sem áunn-
izt hefur í réttindamálum fatlaðra á
Norðurlöndum í hættu í framtíðinni.
Fulltrúarnir leggja áherzlu á mikil-
vægi þess að Norðurlöndin leggi sam-
an krafta sína til að veijast þessari
hættu.
Buuvik segir málið snúast um þann
mun sem er á grundvallarhugsuninni
að baki stefnunni í málefnum fatlaðra
á Norðurlöndunum annars vegar og
í hinum ýmsu aðildarlöndum ESB hins
vegar, einkum þeirra suðlægu.
Á Norðurlöndunum haldi menn sig
við hugmyndina um félagslega sam-
stöðu þjóðfélagsins, sem nái einnig
til fatlaðra, og meginregluna um að
fatlaðir hafí rétt til að staða þeirra í
þjóðfélaginu sé jöfnuð upp til að þeir
fái að njóta sín sem einstaklingar
þrátt fyrir fötlun sína. I Suður-Evr-
ópulöndum sé þessu öðruvísi varið.
Þar byggist afstaðan til fatlaðra og
uppbygging þjónustu við þá á almenn-
um tryggingum.
Hinar ólíku leiðir til fjármögnunar
þjónustu við fatlaða skýra þetta frek-
ar, eins og Pekka Tuominen, formað-
ur finnsku landssamtakanna, bendir
á. Á Norðurlöndum er stærstur hluti
þessarar þjónustu fjármagnaður af
skattfé, í Suður-Evrópu hins vegar
af tryggingafyrirtækjum og framlög-
um ýmiss konar. Sá háttur sem hafð-
ur er á þessu á Norðurlöndum gefur
---------- fötluðum einstaklingum
visst öryggi og ekki sízt
sjálfstæði sem ekki er til
að dreifa í hinu kerfinu.
Einnig einkennir það starf
að málefnum fatlaðra á
Norðurlöndum, að þar eru
Norðurlanda-
samstarf fatl-
aðra í endur-
skoðun
þau félög sem koma nærri starfinu
fyrst og fremst félög fatlaðra sjálfra
en ekki félög ófatlaðra sem vinna
fyrir málstað fatlaðra.
Birgitta Anderson, formaður
sænsku landssamtakanna, bendir á
að á Norðurlöndunum sé búið að
byggja upp heimaþjónustu, sem gerir
fötluðu fólki kleift að lifa sjálfstæðu
lífi úti í þjóðfélaginu, en í Suður-Evr-
ópu hafi það fólk sem er þannig fatl-
að að það þurfi á slíkri þjónustu að
halda ekki kost á öðru en að búa á
stofnunum. Ljóst er að norræna „mód-
elið“ er dýrara. Það sé því mikil tog-
streita um hvaða stefna verði ofan á
í Evrópusambandinu.