Morgunblaðið - 05.10.1996, Blaðsíða 31

30 LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
-JU

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ARFLEIFÐ
REYKJAVÍKUR-
FUNDARINS
NIÐURSTAÐAN af málþinginu, sem staðið hefur undanfarna
daga í tilefni af tíu ára afmæli Reykjavíkurfundar þeirra
Ronalds Reagans og Míkhaíls Gorbatsjov, er sú að fundurinn
hafi markað tímamót í afvopnunarmálum og verið einn þátturinn
í því að binda enda á kalda stríðið.
Fyrirlesarar á málþinginu virðast flestir hafa tekið undir þau
orð, sem Donald T. Regan, fyrrverandi starfsmannastjóri Reag-
ans Bandaríkjaforseta, viðhafði í viðtali við Morgunblaðið fyrr
í vikunni, að Reykjavíkurfundurinn sé ekki merkilegastur fyrir
samkomulagið, sem aldrei varð, heldur tillögurnar sem lagðar
voru fram.
Reagan og Gorbatsjov, leiðtogi Sovétríkjanna, ræddu í fyrsta
sinn í Reykjavík tillögur um umfangsmikinn niðurskurð kjarn-
orkuvopna. Richard Pipes, prófessor við Harvard-háskóla, sagði
í viðtali við Morgunblaðið að þótt ekki hefði tekizt samkomulag
á fundinum, hefði hann opnað fyrir frekari viðræður.
Heimspressan, einkum bandarískir fjölmiðlar, útmálaði á sínum
tíma Reykjavíkurfundinn sem mistök. Túlkun Morgunblaðsins á
árangri fundarins í forystugrein 13. október 1986, daginn eftir
að honum lauk, var hins vegar meira í takt við niðurstöðu mál-
þingsins í Reykjavík: „í Reykjavík hefur skapazt alveg ný staða
að því er varðar hugmyndir og tillögur um takmörkun vígbúnað-
ar og fækkun kjarnorkuvopna. Að þessu leyti markar fundurinn
merkileg tímamót."
Svo mikið er víst, að nafn Reykjavíkur mun í framtíðinni tengj-
ast mikilvægum áfanga á leiðinni til friðsamlegra samskipta
austurs og vesturs.
ELDUR UNDIR JÖKLI
ATOK elds og íss í Vatnajökli, milli Bárðarbungu og Gríms-
vatna, eru meginefni íslenzkra fjölmiðla þessa dagana.
Gossprungan hefur stækkað, mökkurinn steig um fimm til sex
kílómetra í loft upp og gjóska getur borizt með vindum hvert á
land sem er. ísinn á Grímsvötnum hefur iyfzt síðustu dægur og
stórhlaup niður á Skeiðarársand er fyrirsjáanlegt.
Hrikaleg átök náttúruafla í Vatnajökli minna á feiknkrafta
sem búa í umhverfi okkar. Eldgos, hafís, snjóflóð, skriðuföll og
válynd veður til lands og sjávar eiga marga sorgarkapítula í
íslands sögu. Einn sá dapurlegasti var þegar fimmtungur þjóðar-
innar féll úr hungri og sóttum í móðuharðindum eftir Skaftár-
elda, sem hófust með eldgosi í Lakagígum á Síðuafrétti í júní
árið 1783.
Við drögum tvenns konar lærdóm af lexíum náttúruaflanna.
í fyrsta lagi eigum við að umgangast land okkar af varúð og
virðingu. Við þurfum í senn að lifa á auðlindum lands og sjávar
og vernda þær og umhverfi okkar, eftir því sem í okkar valdi
stendur. í annan stað hljóta náttúruhamfarir að efla samkennd
okkar og samábyrgð - í anda þeirra reglna, sem virtar voru
þegar á þjóðveldisöld: Þegar bær brann eða búsmali féll bættu
allir.
ÚTVEGUR ERLENDIS
ENN BERAST fréttir af sókn íslenzkra sjávarútvegsfyrir-
tækja á hinum alþjóðlega markaði. íslendingar hafa stofn-
að fyrirtæki til veiða við Falklandseyjar, Fisheries Holding Ltd.,
og ætla að veiða tannfisk og smokkfisk við þessar Suður-Atlants-
hafseyjar, sem eru rétt við suðurodda Suður-Ameríku, undan
ströndum Argentínu.
Fjögur útgerðarfyrirtæki standa að stofnun hins nýja félags
á Falklandseyjum, Grandi hf., Kristján Guðmundsson hf. á Rifi„
JGB Falklands Ltd. og Sæblóm ehf.
Stofnun Fisheries Holding Ltd. er beint framhald af útrás
íslendinga í fyrirtækjarekstri á erlendri grund, sem færzt hefur
mjög í aukana undanfarin ár og misseri. Má þar nefna þátttöku
Granda í rekstri fyrirtækja í Chile og Mexíkó, þátttöku Útgerðar-
félags Akureyringa í sjávarútvegi í Þýzkalandi, sömuleiðis Sam-
heija á Akureyri, Þormóðs ramma í Mexíkó og umsvif íslendinga
í útgerð í Namibíu og íslenzkra sjávarafurða á Kamsjatka. Þá
má og nefna umsvif fyrirtækja í fiskvinnslu á borð við dótturfyr-
irtæki Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna í Bandaríkjunum og
Bretlandi.
Þessi þróun er í senn athygliverð og ánægjuleg, því að fiskimið-
in hér heima við strendur Islands hafa ekki getað rúmað allan
þann skipaflota, sem nú er í eigu íslendinga.
Sagt hefur verið að mesti vaxtarbroddur íslendinga á sviði
fiskveiða sé í útflutningi reynslu og þekkingar á sviði fyrirtækja-
reksturs í þessari atvinnugrein. Fjárfesting í erlendum sjávarút-
vegsfyrirtækjum getur komið íslenzkri þekkingu á framfæri á
arðbæran hátt, og getur bæði orðið lyftistöng fyrir innlendan
sem erlendan sjávarútveg.
Börnin í Hofgarðsskóla að verða yfirvegaðri
Héldu fyrir
eyruní
fréttatímum
Umbrotin í Vatnajökli og væntanlegt hlaup
hafa lítil áhrif haft á daglegt líf og störf fólks
í grenndinni sem komið er. Það óttast hins
vegar einangrun ef vegir verða rofnir. Helgi
Bjarnason heimsótti íbúa í Öræfasveit.
Skaftafelli. Morgunblaðið.
ÖRNIN í grunnskólanum í
Hofgarði í Öræfum hugsa
mikið um eldgosið í Vatna-
jökli og væntanlegt Gríms-
vatnaflóð. Kemur það meðal annars
fram í því að í myndmenntatíma í
gærmorgun fóru yngstu bömin að
teikna gosið.
„Mig dreymdi heljarstórt hlaup í
nótt. Það er ekki þar með sagt að
þetta leggist illa í mig. Þetta er bara
svo ofarlega í huga okkar,“ sagði
Pálína Þorsteinsdóttir skólastjóri í
Hofgarði þegar blaðamaður spjallaði
við hana og samstarfskonur hennar í
gær. „Við hlustum á alla fréttatíma
og emm í miklu návígi við atburð-
ina,“ segir Hafdís Ólafsson kennari
en Helga Bergsdóttir matráðskona
segir að þótt þær búi allar á Hofi og
Svínafelli viti þær ekkert meira um
atburðina en aðrir.
„Deyr maður þá?“
Pálína segir að bömin hafi fundið
fyrir óöryggi og kannski ótta í upp-
hafi gossins. Þau hafi stundum tekið
fyrir eyrun þegar fullorðna fólkið sat
yfir fréttunum. Málið er rætt í skól-
anum og líka heima. Hafdís segir að
fimm ára sonur hennar hafi hlustað á
vangaveltur fullorðna fólksins um
hugsanlega flúoreitrun og orðið var
við áhyggjur þess af skepnunum.
„Deyr maður þá, ef maður borðar eitr-
ið?“ segir hún að sá stutti hafi spurt.
Morgunblaðið/Golli
YNGSTU börnin í Hofgarðsskóla með myndirnar af gosinu,
ásamt starfsfólki skólans. Á bak við barnahópinn eru Helga,
Hafdís og Brynja og Pálína skólastjóri situr lengst til hægri
á myndinni.
Brynja Kristjánsdóttir kennari
segir að bömin séu orðin nokkuð
yfirveguð. „Samt vildu þau teikna
gos í myndmenntatíma í morgun,“
segir hún. Sumar myndanna em
komnar upp á vegg í skólastofunni.
Þar getur að líta ýmsar útgáfur af
gosstrókum og eldgiæringar sem
sáust á myndum í sjónvarpinu em
áberandi. „Af því bara,“ segir einn
listamaðurinn, Katrín Líf, sjö ára og
vildi litlar upplýsingar gefa um verk-
ið. Ekki var á henni að heyra að
mikið væri hugsað um gosið.
Einangrunin verst
Þótt gos og væntanlegt hlaup
hafi lítil áhrif á daglegt líf og störf
Öræfinga óttast konurnar í Hofgarðs-
skóla einangmnina ef vegurinn verð-
ur rofinn eða rofnar. „Við fáum allt
okkar að vestan, póst og annað. Það
er líka spurning hvað verður um síma
og fleira. Ástandið fer þó auðvitað
eftir því hvað þetta stendur lengi,“
segir Brynja.
Þær hafa áhyggjur af gróðrinum
og segja að mikið beitiland muni eyði-
leggjast ef áin flæðir austur fyrir
sand. Bændur þeirra hafa verið að
smala fénu heim á tún en vitað er
að eitthvað er eftir á eymnum. Ein
þeirra setti út hvíta skál í fyrrinótt
en ekki sá á henni svo öskufall virð-
ist hafa verið hverfandi.
Svínafellsbændur áhyggjufullir
Ottast að áin
hlaupi í austur
Skaftafelli. Morgunblaðið.
Morgunblaðið/Golli
GUÐVEIG Bjarnadóttir í Bölta er hin rólegasta en börnin hennar
eru áhyggjufull og hringja daglega.
Börnin með stöð-
ugar áhyggjur
Skaftafclli. Morgunblaðið.
BÆNDUR á Svínafelli og Hofi í
Öræfum óttast að Skeiðará hlaupi
austur fyrir sandinn og eyðileggi
mikið gróðurlendi, allt austur undir
Ingólfshöfða.
„Við fylgjumst bara með fréttum
eins og aðrir _og sofum alveg fyrir
þessu,“ segir Ármann Guðmundsson
bóndi á Svínafelli 2. Sex heimili em
á Svínafelli, alls liðlega 20 manns.
Á Svínafelli 2 búa Ármann og Hólm-
fríður Guðlaugsdóttir, barn þeirra
og Guðlaugur Gunnarsson, faðir
Hólmfríðar.
Öskufall og eldglæringar
Guðlaugur man vel eftir hiaupinu
sem varð 1934. „Ég man eftir því
hvað ég varð hræddur. Það varð
öskufall og eldglæringar sáust yfir
Skaftafellsfjöllum. Þegar hlaupið
kom sá maður stór stykki flagna úr
jöklinum með miklum gusugangi og
hávaða,“ segir Guðlaugur.
Áin breiddist austur yfír eyramar
fyrir neðan Skaftafell og Hof, allt
austur undir Ingólfshöfða. Guðlaug-
ur segist ekki hafa orðið eins mikið
var við hlaupið 1938 því það hafi
farið meira niður Skeiðarársand.
Eftir að varnargarðar og brýr voru
byggðar á Skeiðarársandi hefur áin
ekki flætt austur um. „Garðarnir
gerðu landinu mjög gott. Það var
mjög þarft að beisla ána í stað þess
að láta hana þvælast um allt,“ bætir
Ármann við.
Þeir tengdafeðgar segja að eyr-
arnar hafi gróið ótrúlega vel upp á
þeim tveimur áratugum sem liðnir
eru frá því áin var beisluð. Þeim
fmnst verðmæti góðursins vera of
lítils metið í áætlunum Vegagerðar-
innar og hafa áhyggjur af áformum
um að ijúfa varnargarða og veginn
austan Skeiðaráar. „Menn eru
hræddir um að það verði óðagot á
vegagerðarmönnum og þeir hleypi
henni allt of fljótt austur. Við höldum
að ekki þurfi að hjálpa henni, að
brýmar verði ekki í hættu þó hún
lóni yfir garða og vegi.“
„ÞETTA er alveg hætt að hafa
áhrif á mig enda ekkert til að hræð-
ast. Maður hugsar mest um það
núna hvaða skemmdir geti af þessu
hlotist," segir Guðveig Bjarnadótt-
ir í Bölta í Skaftafelli.
Gat varla andað
Þrír bæir í Skaftafelli eru í
byggð, Hæðir og Bölti uppi á
brekkunum og Freysnes nokkru
austar. Guðveig telur að flóðið
muni ekki ná neinum mannabú-
stöðum og fólk ætti ekki að vera
í lífshættu. Hún telur til dæmis
ekki líklegt að áin flæði að þjón-
ustumiðstöðinni í Skaftafelli en
segir hugsanlegt að flóðið nái fjár-
húsunum sem maður hennar notaði
á sínum tíma.
Guðveig flutti að Bölta árið 1953
ásamt manni sinum, Jakobi heitn-
um Guðlaugssyni, og tveimur ung-
um börnum þeirra. Árið eftir kom
mikið hlaup á árnar. „Það er mesta
hlaup síðan ég kom hingað. Þá fór
vatnið með brekkunum og seytlaði
austur með og fór yfir meginhluta
sandsins. Maður þurfti að ganga
austur brekkur og yfir bæði gilin
til að komast niður á veg og í sam-
band við fólk,“ segir Guðveig. í því
hlaupi var svo mikil brennisteins-
lykt að hún segist varla hafa getað
andað þegar hún fór vestur í rétt
að mjólka. Þá féll einnig á silfur
og ýmsa málmhluti.
Ottast að missa rafmagnið
Ekki hefur Guðveig trú á að
vegagerðarmönnum gefist ráðrúm
til að ijúfa vegi og varnargarða,
þegar flóðið er hafið. „Ég held að
mikill skriður verði á því þegar það
kemst af stað,“ segir hún. Guðveig
er með ferðaþjónustu en segist ekki
stóla mikið á hana yfir veturinn og
segir að það eyðileggi lítið fyrir sér
þótt vegurinn rofni. „Það eina sem
ég óttast er að missa rafmagnið.
Það gæti flæmt mann frá en nú er
búið að senda hingað vél frá Egils-
stöðum og setja upp á milli bæj-
anna,“ segir Guðveig.
„Börnin eru óttaslegin og hringja
á hveijum degi. Sonarsonur minn
á Höfn sagði mér að krakkarnir í
skólanum hefðu spurt sig að því
hvort amma hans ætlaði virkilega
að vera hérna í hlaupinu."
Morgunblaðið/Golli
ÁBÚENDUR í Svínafelli 2, f.v. Ármann Guðmundsson, Hólmfríður
Guðlaugsdóttir og Guðlaugur Gunnarsson. I baksýn sést niður á
eyrarnar sem búist er við að fari aliar undir vatn í Skaftárhlaupi.
LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER 1996 31
Kvennabyltingin þögla
Morgunblaðið/Ásdís
MAUREEN Reagan ávarpar gesti í Ráðhúsi Reykjavíkur í gær.
Maureen Reagan, dóttir
Ronalds Reagans, fyrr-
um Bandaríkjaforseta,
var fulltrúi föður síns á
málþinginu fyrr í vikunni
í tilefni af tíu ára af-
mæli leiðtogafundar Re-
agans og Gorbatsjovs í
Reykjavík, en í fyrirlestri
í Ráðhúsinu í gær var
umræðuefnið ekki leið-
togafundurinn heldur
málefni kvenna.
MAUREEN Reagan flutti
tölu undir yfirskriftinni
„Hin þögla kvennabylting:
skýrsla úr framlínunni" og
hófst handa á því að þakka íslendingum
þann stuðning, sem þeir hefðu veitt
Bandaríkjamönnum þegar kvennaráð-
stefna Sameinuðu þjóðanna í Nairobi
var í húfi. Með stuðningi Islendinga
hefði frumkvæði Bandaríkjamanna ver-
ið veitt brautargengi og útkoman hefði
verið ályktun, sem var samþykkt.
Reagan kom til íslands um þremur
mánuðum áður en leiðtogafundurinn
var haldinn og fagnaði hér þjóðhátíð-
ardegi Bandaríkjanna. Þegar kom að
leiðtogafundinum átti hún hins vegar
óhægt um vik að segja fóður sínum
frá Islandi. Hún átti hins vegar örlítinn
þátt í undirbúningi fundarins.
Lítið hlutverk í leiðtogafundi
„Ég var stödd í Botswana þegar
hringt var frá utanríkisráðuneytinu og
mér sagt að halda ætti leiðtogafund á
íslandi," sagði Reagan. „Ég sagði að
það væri fallega gert af þeim að segja
mér frá því, en meira bjó undir. Mér
var falið að greina Kenneth Kaunda,
forseta Zambíu, frá því að fundi, sem
hann hafði verið að undirbúa í heilt
ár, með George Shultz utanríkisráð-
herra yrði aflýst vegna leiðtogafundar-
ins. Mér leist ekki á verkefnið en var
sagt að ég ætti ekki annars kost. Raun-
in varð sú að Kaunda tók þessu af
skilningi, þótt hann hefði bundið vonir
við heimsókn Shultz, og kvaðst mundu
biðja fyrir þeim.“
Reagan útskýrði yfirskrift ræðu
sinnar þannig að ekki væri mikill gaum-
ur gefinn að konum. Því væri byltingin
þögul. Um allan heim ættu sér hins
vegar stað gríðarlegar breytingar sagði
hún og bætti við: „Við erum fram-
línan.“
Maureen Reagan hefur látið til sín
taka á ýmsum sviðum. Hún hefur ver-
ið með umræðuþætti í útvarpi og sjón-
varpi, skrifað metsölubók og verið að-
sópsmikil í stjómmálum í þijá áratugi.
Hún hefur verið annar formanna lands-
nefndar Repúblikanaflokksins í Banda-
ríkjunum og unnið ötullega að því að
auka hlut kvenna í flokknum.
í ræðu sinni kvaðst hún hafa gert
sér grein fyrir því að til þess að hygla
málstað kvenna yrði að einnig að höfða
til karla.
„Ég bjó því til „málefni fjölskyldunn-
ar“ til að fá karla til að styðja málstað-
inn,“ sagði Reagan. „Staðreyndin er
sú að þegar konu er mismunað er allri
fjölskyldunni mismunað.“
Hún sagði að þessi orð hefðu verið
skrumskæld þegar hugtakið „fjöl-
skyldugildi" varð til hjá repúblikönum,
en þar hefðu verið að verki menn, sem
teldu gildi konunnar ekkert.
Baráttunni lýkur aldrei
Reagan sagði að kvennabaráttunni
lyki aldrei og það væri ekki um það
að ræða að setjast í helgan stein fyrir
þær konur, sem haldið hefðu kyndlinum
á lofti undanfama áratugi.
Konur þyrftu að vera sívökular og
tæki ein kynslóð sér frí frá baráttunni
væri hætt við að allt yrði unnið fyrir
gýg því að „þeir munu beijast til að
halda stöðu sinni". En þótt Reagan
boðaði árvekni einkenndist ræða henn-
ar af bjartsýni um það að leiðin í bar-
áttu kvenna lægi upp á við.
Reagan vék að stjómmálum í Banda-
ríkjunum og sagði að jafnt repúblikan-
ar sem demókratar gerðu sér grein
fyrir því hver vandamálin væru, en
hefðu mismunandi lausnir. Hún for-
dæmdi það þegar konur, sem teldu sig
tilheyra kvennahreyfingunni, styddu
frekar karlmann úr röðum demókrata,
en konu úr flokki repúblikana. Demó-
kratar hefðu hins vegar forskot vegna
eins máls: fóstureyðinga. Sjálf væri hún
hlynnt því að konan fengi að velja, en
ekki væri þar með sagt að henni geðjað-
ist að fóstureyðingum.
Hún sagði að demókratar hefðu
fært sig inn á miðjuna frá því að vera
lengst til vinstri, en repúblikanar hefðu
fært sig til hægri til að þóknast ákveðn-
um hópi fólks. Þetta sýndi ákveðinn
veikleika í forystu flokksins, sagði hún
og benti á að faðir sinn hefði getað
haldið sig á miðjunni og fengið þessa
hópa til að styðja sig.
Clinton siðferðislega heftur
„Hugmyndir repúblikana í efnahags-
málum eru sýnu nær miðjunni en hug-
myndir demókrata," sagði hún og
brosti. „Ég hef á tilfinningunni að í
stuðningi fólks við Bill Clinton Banda-
ríkjaforseta gæti hálfvelgju og þegar
fólk gangi inn í kjörklefann muni það
hugsa með sér að það geti ekki kosið
hann vegna þess að hann sé siðferðis-
lega heftur.“
Hún kvaðst hafa vonað að kona yrði
í framboði til forseta áður en næsta
öld rynni upp, en það yrði sennilega
ekki úr þessu. Óskaframboð repúblik-
anaflokksins eftir fjögur ár yrði Colin
Powell, fyrrverandi yfirmaður banda-
ríska herráðsins, og Christine Todd
Whitman, ríkisstjóri í New Jersey.
Að sögn Reagan er reginmunur á
því hvemig konur og karlar skipu-
leggja. Karlar leiti beint upp, lóðrétt,
sækist eftir valdastöðum og verði áber-
andi. Konum sé tamt að vinna lárétt
og í hringjum. Líkti hún skipulagningu
kvenna við vaxköku hunangsflugna og
sagði að með henni myndaðist öflugt
kerfi, þótt ekki væri áberandi.
Hún sagði að konur ættu hins vegar
að komast til áhrifa eftir báðum leiðum
og dæmin um að það hefði tekist væru
mýmörg, nægði að nefna Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur borgarstjóra, sem
kynnti Reagan áður en hún sté í pontu.
Bætti hún við að væri karlmaður
borgarstjóri í Reykjavík hefði sarrv-
koman í Ráðhúsinu í gær aldrei verið
haldin og var tekið undir það. „Ef bróð-
ir minn hefði komið í minn stað og
borgarstjórinn verið karl hefði senni-
lega verið haldinn einhvers konar fund-
ur þar sem þeir, sem hafa tögl og hagld-
ir í samfélaginu hefðu komið saman,“
sagði hún og vísaði aftur til þess að
konur þyrftu að standa saman.
Reistu sér
sjálfir þak
yfir höfuðið
Donald T. Regan heimsækir
gamlar bækistöðvar á Islandi
DONALD T. Regan, fyrrver-
andi skrifstofustjóri Banda-
ríkjaforseta og fjármála-
ráðherra Bandaríkjanna,
átti þátt í að móta heimssöguna í
Höfða. En hann á einnig aðrar minn-
ingar frá íslandi. í gær notaði hann
tækifærið til að rifja upp þá tíma sem
hann kom til íslands í heimsstyijöld-
inni síðari og heimsótti staðinn sem
hans gömlu bækistöðvar voru á.
Regan, sem var staddur hér af til-
efni málþings til að minnast leiðtoga-
fundar Ronalds Reagans Bandaríkja-
forseta og Míkhaíls Gorbatsjovs Sovét-
leiðtoga í Reykjavík fyrir tíu árum, kom
fyrst hingað til lands haustið 1941.
Hann var þá 22 ára gamall og lautin-
ant í loftvamadeild landgönguliða
bandaríska sjóhersins. Deild hans reisti
kamp, sem nefndur var Arlington-hæð
og er á milli Rjúpnahæðar og Vatn-
sendahvarfs.
Vildum ekki verja vetrinum í
tjöldum
„Það var erfitt að reisa mannvirki
hér,“ sagði Regan og horfði yfir stæð-
ið þar sem búðimar stóðu. „Sækja
þurfti allt byggingarefnið niður á höfn
og það var langt að fara. Við höfðum
engar leiðbeiningar og í okkar hópi
voru hvorki smiðir, múrarameistarar,
né pípulagningamenn. Það var ekki
hlaupið að því að steypa gólf, svo dæmi
sé tekið. En við þurftum skjól frá æðri
máttarvöldum. Við vildum ekki veija
íslenska vetrinum í tjöldum og sú til-
hugsun hvatti okkur til dáða.“
Regan benti á að staðurinn fyrir
búðimar hefði verið vel valinn fyrir
loftvamir. Þaðan mætti auðveldlega sjá
flugvélar koma aðvífandi. Hann bætti
við að lítið hefði breyst í nánasta um-
hverfí gamla kampsins, nema nú stæðu
fleiri möstur á Rjúpnahæð.
í norðurhlíð Vatnsendahvarfs hlóðu
Regan og félagar hans vélbyssuhreiður
úr sandpokum. Þar er nú steypt vél-
byssuhreiður, sem landherinn reisti eft-
ir að hann leysti landgönguliðana af
1942.
„Það ætti að varðveita þennan stað
og setja hér skilti," sagði Regan og
bætti við að vélbyssuhreiðrið hefði litið
breyst frá því hann kom þangað, þegar
leiðtogafundurinn var haldinn fyrir tíu
árum, í fylgd með Geir Hallgrímssyni.
Morgunblaðið/Ásdís
DONALD T. Regan, fyrrverandi starfsmannastjóri Bandaríkjafor-
seta, virðir fyrir sér steypt vélbyssuhreiður, sem er á sama stað
og herdeild hans hlóð slíkt hreiður þegar hann var hermaður á
íslandi í heimsstyrjöldinni síðari.
Norsku flugmennirnir
hugdjarfir
Flugsveit Norðmanna, sem var á
Islandi á þessum tíma, vakti hrifningu
Regans.
„Norsku flugmennimir voru hug-
djarfastir," sagði Regan. „Þeir höfðu
misst föðurland sitt og voru reiðubúnir
til að láta skeika að sköpuðu. Þeir
steyptu vélum sínum á hvolfi og flugu
lágt yfir herbúðirnar bara til að
skemmta sér.“
Regan var sendur frá íslandi í mars
1942 eftir harðan vetur. Hann hafði
fyrst viðkomu í Bandaríkjunum en var
því næst sendur til Guadalcanal á
Salómonseyjum í Kyrrahafi og var þar
til stríðsloka.
Hann yfirgaf herinn eftir stríðið og
hafði þá náð stöðu majors. Leiðin lá á
Wall Street og í 35 ár starfaði hann
hjá hinu þekkta verðbréfafyrirtæki
Merrill Lynch þar sem hann varð bæði
framkvæmdastjóri og formaður.
Regan átti stóran þátt í að móta
stefnu Reagans í íjármálum meðan
hann sat í fjármálaráðuneytinu. Þegar
hann var gerður að skrifstofustjóra
árið 1985 varð hann einn nánasti ráð-
gjafí Reagans og einn af fjórum valda-
mestu mönnum Bandaríkjanna. Var
hann í fylgdarliði Reagans á leiðtoga-
fundinum.
En í gær var Regan ekki með hug-
ann við þann tima, sem hann stjómaði
einu öflugasta verðbréfafyrirtæki
Bandaríkjanna eða var í innsta hring
ráðamanna heimsveldis, heldur vetur,
sem hann var á Islandi þegar framtíð
ungs manns með B.A. próf í ensku frá
Harvard var enn óráðin.