Morgunblaðið - 07.12.1996, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 1996 39
AÐSEIMDAR GREINAR
> ---------------------------------------------
• Hugleiðing
vegna Schengen
>
n
i
j
.
i
i
i
i
I
i
i
i
i
I
ENSKUMÆL-
ANDI þjóðir eiga sér
orðtak, „Nature imit-
ates art“, um það
hvernig í náttúrunni,
þ.e. veruleikanum,
getur fyrr eða síðar
að líta jafnvel hið fár-
ánlegasta sem ofan í
mannshugann kann
að detta. Á hinn bóg-
inn gerast ósjaldan í
raunveruleikanum
svo ótrúlegir hlutir
að ekki þýddi með
nokkru móti að setja
þá í skáldsögu. Slíkar
uppákomur eru
reyndar daglegt brauð hér á landi
enda minnist ég tíðum orða gam-
als kennara míns og síðar kollega
í Menntaskólanum. Hann sat oft
í frímínútum í hálfliggjandi stell-
ingu á kennarastofunni og reykti
sígarettur með undraverðum
hraða (þetta var í fornöld þegar
eitt og annað var enn leyfilegt).
Hann hlýddi á menn býsnast yfir
nýjustu furðufregnum úr pólitík-
inni og lét sér yfirleitt fátt um
finnast. Þó kom fyrir að hann
leit upp fyrir sig og horfði eins
og út í fjarskann og sagði: „ís-
iand! Það er óperetta!"
Svo sem kunnugt er um leik-
húsverk af því taginu þá koma
jafnan upp í þeim einhver skringi-
leg og kátleg vandræði sem kalla
á reddingar í svipuðum stíl. Ætli
það væri. En þarna er reyndar
kominn helsti listræni gallinn á
óperettunni ísland, að það gengur
ekki á öðru en slíku hér. Áhorf-
endur, ef einhveijir eru, hætta
að taka eftir, hvað þá hrífast
með, í því ofhlæði skemmtiefnis
sem sífellt hrannast upp. Við skul-
um staldra við annað af tveimur
alveg nýjum atriðum í þessari
sýningu, sem vonandi tekur aldrei
enda.
Atriðin tvö eru ólíkrar gerðar
og öldungis óskyld, fljótt á litið,
og vitna þannig um leikni okkar,
söngvaranna, í að snarstefja með
• ótrúlegri hugkvæmni alls konar
efni án þess að depla auga. En
þegar vel er að gáð kemur í ljós
að atriðin eru bæði tengd presta-
kallinu Lúxemborg, og það sýnir
hversu geirnegld og pottþétt
óperettan ísland er i sínum ólík-
ustu liðum.
vel, langt úti í hafi,
fjarri öllum landa-
mærum sem fyrr. Fer
kannski einhver óper-
ettusöngvari með
fullu viti til útlanda
hvort eð er án þess
að taka með sér vega-
bréf? Kannski hefur
einn og einn flækst
til Kjöben svona eins
og í misgripum án
þess að hafa passa.
En einhver skilríki
verða menn að sýna
til að sanna hveijir
þeir eru og að þeir
þurfi ekki passa.
Hvað er betra til þess arna en
almennilegt vegabréf? Skilríkin,
sem allir verða að bera í Scheng-
en-ríkjunum heita ýmist Ausweis
bitte! eða Carte d’Identité (með
mynd auðvitað). Nei, nei. Óperett-
an ætlar öll að steðja í Schengen
til að vera eins og hinir og þurfa
ekki að standa í röð í flugstöðvum
Schengen-ríkja með villiþjóðum
eins og Bretum, Irum og Sviss-
lendingum. Þá gerir nú lítið til
þótt kosta þurfi milljörðum til að
Þar mun koma að óper-
etturíkið, segir Þórður
Örn Sigurðsson,
ávinnur sér fulla aðild
að ESB samkvæmt
punktakerfi.
breyta Flugstöð Leifs Eiríkssonar
í þágu Schengen, ráða fjölda
manns aukalega í útlendingaeftir-
lit hins væntanlega útvarðar
Schengen í vestri og setja flug-
rekstur og fríhöfn í uppnám
vegna tímans sem óhjákvæmilega
fer í að afgreiða Bandaríkjamenn
og aðra úr Nýja heiminum inn á
svæðið. Af Schengen-svæðinu
mega svo allir, sem þangað inn
eru sloppnir á annað borð, koma
hingað án þess svo mikið sem að
sýna vegabréf, þeir þurfa ekki
einu sinni að segja „Góðan dag-
inn“.
Þórður Örn
Sigurðsson
Hjarðhvötin norræna
Mötunin
Schengen heitir staður í Lúxem-
borg. Þar komu saman fyrir
nokkrum misserum fulltrúar Evr-
ópusambandsríkja á meginlandinu
og gerðu með sér samning um að
opna landamæri sín í milli og af-
nema vegabréfaskyldu. Þá gerðist
það að í Evrópusambandið gengu
Austurríkismenn, Finnar og Svíar.
Austurríkismenn áttu einir þess-
ara þjóða landamæri að Schengen-
ríkjunum og sáu sér ekki annað
fært en að gerast aðilar að
Schengen.
Norðurlandamennimir, Finnar
og Svíar, sem ráða sér aldrei fyrir
bévítans hvatvísinni og nýunga-
girninni, sóttu einnig um upptöku
í Schengen, þótt þeir hefðu ekkert
þangað að gera og fómuðu í leið-
inni samkomulagi Norðurlanda um
afnám vegabréfaskyldu sín í milli.
Nú fóra Norðmenn að ókyrrast
enda komnir í nábýli við Schengen
og það með lengstu landamæri sem
til vora. Þeir sáu sig tilneydda að
sækja um inngöngu í Schengen
þrátt fyrir mikinn tilkostnað og
önnur óþægindi sem af því hljótast.
Sjálfboðavinnan
Maður skyidi nú ætla að óper-
ettueyríkið Island þættist sleppa
Schengen-málið vekur litla at-
hygli hér og alls engin viðbrögð
fólks. Því er einfaldlega treyst að
okkur sé fyrir bestu að vera þar
með. Duglegur blaðamaður á
Morgunblaðinu og mikill Evrópu-
sinni (Evrópusinni táknar núorðið
ESB-sinni) birti ítarlegar greinar
fyrr á árinu um Schengen. Niður-
staða hans var að þarna ættu ís-
iendingar svo mikilla hagsmuna
að gæta að varla kæmi annað til
greina en að slást í hópinn. í grein-
unum var hins vegar aldrei getið
um hveijir þessir hagsmunir væra
og lítið var gert úr tilkostnaði
okkar og fyrirhöfn út af væntan-
legri aðild. Sannleikurinn er nefni-
lega sá að hagur okkar af þessu
er nákvæmlega enginn en ókostir
gríðarlegir, eins og áður var vikið
að. En „Evrópumenn viljum við
vera“, og „dirigentar" óperettunn-
ar horfa ekki í kostnað okkar
söngvaranna þegar um er að ræða
að færa okkur stórum lengra inn
í ESB. Þar mun koma, með þessu
móti, að óperetturíkið ávinnur sér
fulla aðild að ESB samkvæmt
punktakerfi.
Höfundur er framkvæmdastjóri
hjá Flugmálastjóm.
Enn bíða námsmenn
ÞAÐ bólar ekkert á
nýjum lögum um LÍN
þrátt fyrir að nefnd
um endurskoðun laga
sjóðsins hafi starfað í
næstum eitt og hálft
ár. Kröfur náms-
manna hafa þó lengi
verið ljósar og loforð
framsóknarmanna eru
mönnum í fersku
minni. En hvar er
Sjálfstæðisflokkur-
inn? Hefur hann
kannski enga stefnu í
þessu máli?
Menntamálaráð-
herra hefur sagt að
bankakostnaður námsmanna
vegna eftirágreiðslna sé 1.500
krónur, miðað við námsmann sem
fær 400.000 kr. í námslán. Náms-
menn hafa komist að annarri
niðurstöðu, þ.e. að þessi sami
námsmaður þurfi að greiða 8.100
krónur í kostnað, hann fær að láni
frá LÍN, í formi vaxtaábótar,
5.806 kr. þannig að það sem náms-
maður þarf að greiða beint til
bankans er 2.294 kr. Rétt er að
minna á að vaxtaábótina þarf
námsmaðurinn að greiða til baka
eins og önnur lán. Hann fær því
lán fyrir láni. Námsmenn hafa
skorað á menntamálaráðherra að
gera grein fyrir þeim reikniaðferð-
um sem notaðar voru til að fá þá
útkomu sem hann fékk. Ég ítreka
óskir námsmanna um að svar ber-
ist. Enda er nauðsynlegt, í jafn
mikilvægu máli og Lánasjóðsmál-
inu, að menn viti hvaða aðferðum
er beitt við útreikninga. Aðeins
með því móti er hægt að fjalla um
það á málefnalegan hátt. Náms-
menn hafa þegar gert grein fyrir
sínum útreikningum, nú er komið
að ráðherranum.
Námsmenn eru sammála
menntamálaráðherra um það að
lækka þurfi endur-
greiðsluhlutfall
námslána. En svo
virðist sem aðrir þing-
menn Sjálfstæðis-
flokksins séu ekki á
sama máli. Á Alþingi
3. desember kom fram
í máli Sigríðar Önnu
Þórðardóttur að fuli-
yrðingar námsmanna
um afleiðingar 5-7%
endurgreiðsluhlutfalls
væra stórlega ýktar.
Staðreyndirnar tala
sínu máli. Námsmað-
ur með meðaltekjur
150.000 kr. á mánuði
greiðir 126.000 krónureða 10,16%
af ráðstöfunartekjum sínum á ári
þegar endurgreiðslan er 7% af
heildarlaunum. Eða meira en ráð-
stöfunartekjur eins mánaðar. Það
era því engar ýkjur þegar því er
haldið fram að slík endurgreiðsla
geri námsmönnum nánast ómögu-
legt að festa kaup á húsnæði að
námi loknu. Það er vert að geta
þess að námsmaður sem lauk námi
1975 og hafði tekið eina milljón í
námslán greiddi LÍN til baka
43.783 kr. Námsmaður sem lýkur
námi á morgun og skuldar jafn-
mikið í námslán greiðir til LÍN
1.088.272 kr. enda eru lánin nú
verðtryggð og bera auk þess 1%
vexti. A þessu sést hve gríðarlegur
aðstöðumunur kynsióðanna er.
Námsmenn eru ekki að fara fram
á að fá námslán fyrir ekki neitt.
Það er eðlilegt og sjálfsagt að
greiða það til baka sem menn fá
lánað. En hlutverk LÍN er að gera
fólki kleift að stunda nám óháð
efnahag og ákvörðun fólks um að
ganga menntaveginn á ekki að
Von mín er, segir
Þórður Kristleifsson,
að teknar verði upp
samtímagreiðslur.
vera á kostnað þess að eignast
húsnæði.
Það er von mín að ráðamenn
þessa lands komi til móts við
námsmenn og taki upp samtíma-
greiðslur, lækki endurgreiðslu-
byrði námsiána og komi þannig á
sátt um nýjan Lánasjóð.
Höfundur er formaður Bandalags
íslenskra sérskólanema.
Þórður
Kristleifsson
r
Topptilboð
Herrakuldaskór
Tegund: Outdoor
Litir: Svartir og brúnir
Stærðir: 40-46
Verð áður: Verð nú: 3.995j"
Ath.: Mjög vatidaðir og hlýfóðraðir
Fótlagainniskór
Tegund: 3007
Litur: Hvítur
Stærðir: 36-41
Verð: 995,-
Ath.: Höfutn aukþessfleiri teg. ofinniskótn
Götuskór
Tegund:2234
Litir: Svartir og brúnir
Stærðir: 36-42
Verð áður: 5,995 Verð nú: 1.995,"
Ath.: Mjúkt leður m/gúmtnísóla.
Barna-
íþróttaskór
Tegund: Hanx
Litur: Svartur
Stærðir: 28-35
Verð áður: 2i995y Verð nú: 1.995,"
Ath.: Meðþykkufóðri oggrójúm sóhi
Póstsendum samdægurs
Toppskórinn
• Veltusundi við Ingólfstorg
• Sími 552 1212.
Opið laugardagfrú kL 10-18,
sunnudagfrd kl. 13-17