Morgunblaðið - 07.12.1996, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 1996 | MORGUNBLAÐIÐ

Á RJÚPNAVEIÐUM MEÐ
SIGMARI B. HAUKSSYNI
Engin Jól
án rjúpna
„VIÐ hefðum
þurft að fara klukk-
an sjö í morgun, til
dæmis upp í Súlur.
En þar sem þú ert
ekki í nógu góðu
formi skulum við
bara fara í létta
gönguferð um
Reykjanesið,“ segir
Sigmar þegar við
ökum suður Reykja-
nesbrautina. A leið-
inni segir hann mér
undan og ofan af
starfsemi Skotvís,
Skotveiðifélagi ís-
lands, sem hann er
formaður fyrir.
A síðustu árum
hefur félögum í
Skotvís fjölgað úr
tæpum tvö hundruð
í rúmlega eitt þús-
und manns. „Helsta
baráttumál okkar
nú eru landréttar-
málin,“ segir Sigmar. „Við Islend-
ingar eigum þetta fallega strjálbýla
land, en búum samt við þrengsta al-
mannarétt í Evrópu. Fyrirkomu-
lagið hjá okkur er óbreytt frá því
íslendingar bjuggu upp til hópa í
sveitum. Við sem
búum í þéttbýli
erum nánast rétt-
lausir hvað varðar
nýtingu landsins.
Auk þess eru upp-
lýsingar um landa-
merki af skomum
skammti og mjög
óljósar. Þetta er
auðvitað út í hött og
úr þessu viljum við
bæta. En það liggur
mikil vinna í þess-
ari baráttu okkar
fyrir rýmri aðgangi
að landinu og mörg
ljón í veginum."
Sigmar segir að
annað höfuðmark-
mið Skotvís sé
fræðsla um skot-
veiðar almennt og
þá ekki síst að
kenna mönnum að
umgangast landið
og náttúruna með
virðingu. „Ef við til dæmis særum
fugl, sem síðan sleppur, leggjum við
mikið upp úr að ná honum og nær-
staddir skotveiðimenn leggjast þá
gjarnan á eitt. Samvinna milli skot-
veiðimanna er yfirleitt góð og er
í hufflim margra
eru jól og rjúpur
svo samofín að þar
verður ekki skilið á
milli. Sigmar B.
Hauksson veiðir og
matreiðir sínar
rjúpur sjálfur og
Sveinn Guðjónsson
fyigdist með honum
við þá iðju, þar sem
ekki mátti á milli
sjá hvor undi sér
betur, skotveiði-
maðurinn eða mat-
reiðslumeistarinn.
raunar eitt af þeim markmiðum
sem Skotvís leggur áherslu á. En
aðalatriðið er að menn gangi til
veiðanna eins og siðaðir menn og
haldi í heiðri þær siðareglur sem
menn hafa komið sér saman um,
eins og til dæmis það að skjóta bara
það dýr sem upphaflega var ákveðið
að veiða. Það er slæmur siður að
skjóta bara út í loftið, á hvað sem
fyrir er og án nokkurs tilgangs."
Að mörgu
aé) hyggja
Sjálfur hefur Sigmar komið sér
upp ákveðnum reglum varðandi
skotveiðamar. „Regla númer eitt
er að segja einhverjum frá því
hvert maður ætlar á veiðar. Síðan
verða menn auðvitað að kanna
hver á landið og fá tilsldlin leyfi ef
á þarf að halda. Utbúnaðurinn
skiptir einnig höfuðmáli. Skotveiði-
maður, sem fer út í óbyggðir, verð-
ur að vera með áttavita og kunna á
hann. Landabréf af svæðinu getur
líka komið sér vel og nú eru komin
GPS-leiðsögutæki, sem eni afar
mikilvægt öryggistæki. Ég hef líka
alltaf tamið mér að hafa neyðar-
blys með og dómaraflautu, sem
gefur frá sér hátt og skerandi
hljóð.
Hvað klæðnaðinn varðar skiptir
fótabúnaðurinn mestu máli. Hlýir
ullarsokkar og gönguskór með
legghlífum. Eg hef ennfremur
alltaf með mér aukasokka. Yfir-
höfnin þarf að vera vind- og vatns-
þétt. Hins vegar verða menn að
gæta að því að það er ekki gott að
klæða sig of mikið á rjúpnaveiðum
því maður er á hreyfingu allan dag-
inn.
Ég hef gjarnan með mér dag-
blað, bæði til að vefja fuglinn í og
eins til að hreinsa hlaupið ef
óhreinindi koma í það. Aukablöð
Moggans, til dæmis Iþróttablaðið
og Verið, eru afar hentug í þetta.
Auk þess má nota þau sem bráða-
birgðabætur ef rifur koma á klæðn-
aðinn því þau eru góð einangrun
í ELDHÚSINU er matreiðslumeistarinn á heimavelli.
Morgunblaðið/Ásdís
TILBÚINN í slaginn.
SKOTIÐ ríður af... Morgunblaðið/Öm Svavarsson
STUMRAÐ yfir bráðinni.
HALDIÐ heim á leið með fenginn.
Hvernig lýsir barnaliðagigt sér?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Spurning: Mig langar til þess að
spyrja um barnaliðagigt. Er hún
ættgeng? Ég þekki til tveggja
stúlkna sem eru með þessa gigt,
þær eru 5 og 7 ára. Þær eru báðar
með m.a. gigtina í augunum. Er
bamaliðagigt algengari hjá
stúlkubömum? A hvaða aldri er
algengast að gigtin gangi yfir?
Svar: Barnaliðagigt er alvarlegur
sjúkdómur sem byrjar innan við
16 ára aldur. Til em þrjú til fjögur
afbrigði af sjúkdómnum sem lýsa
sér á mismunandi hátt. Eitt þess-
ara afbrigða er það sem lýst er í
spumingunni, en þar eru bólgur í
liðum ekki endilega það alvarleg-
asta við sjúkdóminn heldur bólgur
í lithimnu augans. Þessar augn-
bólgur geta verið mjög langvar-
andi og krefjast venjulega reglu-
legs eftirlits hjá augnlækni vegna
þess að þær geta leitt til sjón-
skerðingar. Þetta afbrigði af
Barnaliðagigt
barnaliðagigt er mun algengara
hjá stúlkum en drengjum. Ekki er
vitað með vissu um ættgengi sjúk-
dómsins en í flestum tilfellum eru
horfur um varanlegan bata nokk-
uð góðar. Stundum byrjar barna-
liðagigt skyndilega með háum
hita, bólgnum eitlum og stækkun
á lifur og milta en þegar þessi ein:
kenni hjaðna taka liðabólgur við. í
öðrum tilfellum byrjar sjúkdóm-
urinn með bólgum í mörgum lið-
um. Meðferð er mjög svipuð og
við liðagigt fullorðinna og felst í
hæfilegri þjálfun og lyfjameðferð.
Aimennt má segja um batahorfur
við barnaliðagigt að þær eru mun
betri en við liðagigt fullorðinna og
gera má ráð fyrir að um 75%
þessara barna fái fullan eða næst-
um fullan bata. Það er mjög mis-
jafnt á hvaða aldri börnunum fer
að batna og fer það m.a. eftir því
um hvaða afbrigði sjúkdómsins er
að ræða, hversu alvarlegur sjúk-
dómurinn er og á hvaða aldri
hann byrjaði.
Spurning: Hvað er vitað um
rannsóknir á fólki varðandi slím-
húð í munni í tengslum við ónæm-
iskerfið?
Svar: Slímhúð í munni ásamt öðr-
um slímhúðum líkamans tengjast
ónæmiskerfinu á margvíslegan
hátt. Húð og slímhúðir eru mikil-
vægasta vörn líkamans gegn sýkl-
um og ofnæmisvöldum sem
stöðugt herja á líkamann. Þeir
sýklar og ofnæmisvaldar sem slep-
pa framhjá þessum vörnum inn í
líkamann verða viðfangsefni
ónæmiskerfisins sem reynir að
ráða niðurlögum þeirra og eyða
Slímhúðir og
ónæmiskefið
þeim. Ónæmiskerfið þarf að geta
greint á milli hættulegra eða
óæskilegra efna annars vegar og
meinlausra eða gagnlegra efna
hins vegar og eitt af áhugaverð-
ustu rannsóknaverkefnum í
ónæmisfræði fæst einmitt við að
finna hvernig ónæmiskerfið fer að
þessu. Hægt er að nota slímhúð í
munni og nefi til bólusetninga og
er bóluefnið þá sett í munnholið
eða úðað upp í nefið. Þetta er mjög
þægileg og ódýr aðferð til bólu-
setninga vegna þess að ekki þarf
að nota sprautur og rannsóknir á
þessu eru víða í gangi, m.a. hér á
landi. Flestir sjúkdómar í
munnslímhúð sem ekki eru sýk-
ingar af völdum baktería, veira
eða sveppa tengjast ónæmiskerf-
inu beint eða óbeint. Um er að
ræða fjölmarga sjúkdóma sem
eiga sér mismunandi uppruna en
lýsa sér á svipaðan hátt með
blöðrum, flekkjum, fleiðri eða sár-
um. Vegna svipaðs útlits er oft
erfitt að greina þessa sjúkdóma
hvern frá öðrum en það skiptir
máli til að velja megi rétta með-
ferð. Nú eru í gangi viðamiklar
rannsóknir á eðli þessara sjúk-
dóma sem munu gera greiningu
þeirra auðveldari og meðferð
markvissari. Ymsar fleiri rann-
sóknir eru í gangi á tengslum
ónæmiskerfisins og slímhúða lík-
amans.
• Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
lækninn um það sem þeim Iiggur á hjarta.
Tekið er á móti spurningum á virkum
dögum milli klukkan 10 og 17 í síma 569
1100 og bréfum eða símbréfum merkt:
Vikulok, Fnx 5691222.