Morgunblaðið - 20.12.1996, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
sem vísindi
Vín
BÆKUR
Vín
VÍSINDI, LIST
eftir James Halliday og Hugh
Johnson. Útgefandi: Staka, 1996.
Þýðendur Friðjón Amason
og Guðmundur A. Axelsson.
BRETINN Hugh Johnson er
vafalítið einhver þekktasti og
áhrifamesti höfundur samtímans á
sviði vínbóka. Johnson hefur ekki
einbeitt sér að því að dæma vín
líkt og Bandaríkjamaðurinn Robert
Parker (þótt vissulega leggi hann
mat á gæði einstakra framleiðenda
í bókum sínum) heldur er hann
yfirleitt í hlutverki uppfræðarans.
Bækur Johnsons er flestar að-
gengilegar og skemmtilega ritaðar
þótt hann hiki ekki við á köflum
að kafa djúpt ofan í sögu vínsins
eða þá tækni er liggur að baki vín-
gerðinni. Þekktustu rit hans eru
líklega „litla“ og „stóra“ vínbókin
hans. Hugh Johnson’s Wine Comp-
anion, er nokkrum sinnum hefur
verið endurútgefin og vasabókin
Pocket Wine Companion, sem kem-
ur út árlega.
í Vín-vísindi, list (The Art and
Science of Wine) sýnir Johnson á
sér aðra hlið en flestir þekkja. Bók-
in er rituð í samstarfi við ástralska
víngerðarmanninn James Halliday
og nálgast þeir í bókinni vín ekki
fyrst og fremst út frá sjónarhóli
neytandans, heldur framleiðand-
ans, víngerðarmannsins. Líkt og
Johnson segir í formála, þá er ætl-
unin að varpa ljósi á þá valkosti
sem víngerðarmanninum standa til
boða, nú þegar líður að lokum tutt-
ugustu aldarinnar. Rauði þráðurinn
í gegnum bókina er líkt og titillinn
gefur til kynna spurningin um það,
hversu mikið ræðst af vísindum,
tækni og þekkingu, og hversu mik-
ið af innsæi víngerðarmannsins,
reynslunni og listagáfunni?
Bókinni er skipt í þijá hluta, þar
sem ijallað er um vínekrumar, vín-
gerðina og vínið sjálft eftir að í
flöskuna er komið. Einn helsti
styrkur Johnson’s er víðsýni hans
og sú mikla reynsla er hann hefur
öðlast í gegnum árið. Hann skoðar
málið ekki út frá þröngu sjónar-
horni heldur heildarmyndinni. Vín-
framleiðsla í Búrgund og Bordeaux
er honum jafnnálæg og í Chile eða
Ástralíu. Hann virðir hefðina,
reynsluna og söguna en lokar ekki
augunum fyrir þeim framförum er
bætt geta vínframleiðsluna jafnvel
þótt þær stríði gegn ríkjandi hug-
myndafræði.
Vín - vísindi, list er um margt
gífurlega forvitnilegt rit. Nálgunin
er töluvert frábrugðin því sem
gengur og gerist með vínbækur,
sem er jafnt kostur sem löstur.
Kostur vegna þess að höfundarnir
kafa dýpra og skyggnast inn á
svið sem alla jafna er einungis
minnst á í framhjáhlaupi. Fyrir þá
sem vilja vita aðeins meira um vín
en landfræðilegan uppruna og
þrúgutegund fá hér kjörið tækifæri
til að setja sig inn í víngerðarheim-
inn eins og hann er í dag. Hver
er munurinn á framleiðslu léttra og
þungra hvítvína, hvítvína og rauð-
vína? Af hveiju er kampavín freyð-
andi og hvað skilur að framleiðslu
kampavína og freyðivína? Hvað
ræður því hvemig vínið verður?
Þeir Johnson og Halliday fara
yfir flesta vínstíla heims og greina
hvað gerir vínin að því sem þau eru.
Helsti ókosturinn, fyrir hinn al-
menna lesanda, er að umfjöllunin
er á köflum mjög ítarleg og tækni-
leg. Þetta er ekki bók sem hentar
byijendum er vilja setja sig inn í
einföldustu og algengustu atriði
varðandi vín heldur rit fyrir þá er
hafa einhveija smávegis forkunn-
áttu.
Það er ólíklegt að allir eigi auð-
velt með að melta umfjöllun bókar-
innar um tækni, plágur og pestir
eða vökvun vínviðarins. Líklega
verður lesandi að vera haldinn tölu-
verðum vínáhuga til að komast í
gegnum þá. Hins vegar ættu menn
ekki að láta það fæla sig frá lestri
bókarinnar heldur nálgast hana
með réttu hugarfari. Þetta er ekki
fyrst og fremst bók til að setjast
niður með og lesa spjaldanna á
milli heldur uppflettirit til að lesa
kafla og kafla í og nota til að svara
spurningum er upp kunna að koma.
Sem kennslubók í vínfræðum er
þetta kjörin bók.
Mikinn fjölda fallegra og lýsandi
litmynda er að finna í bókinni og
eykur það gildi hennar til muna.
Þær bæta ýmsu við það sem í text-
anum er sagt og gera bók þessa
þar að auki að fallegum og eiguleg-
um grip. Texti er nokkuð þéttur á
síðum, þýðing þokkaleg en ekki
alltaf nógu lipur. Þá truflaði mig
það ósamræmi sem er á rithætti
erlendra nafnorða, til dæmis varð-
andi stóran upphafsstaf. Yfirleitt
er stuðst við þá reglu að nota stór-
an staf sé það gert á frummálinu
en sú regla er brotin er kemur að
þrúguheitum, Cabernet Sauvignon,
Riesling o.s.frv. Yfirleitt hafa þýð-
endur þó skilað ágætu verki, ekki
síst í ljósi þess að hér er fjallað
tæknilega um svið, þar sem oft er
engin íslensk málhefð til staðar,
sem hægt er að grípa til.
Steingrímur Sigurgeirsson
Risaferskjan og Jói litli
FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1996 35

Rolex - heimsþekkt hágæðaúr.
Þar sem saman fer frægð og fágun.
Hið eftirsótta Rolex eftirlit með nákvæmum
Datejust-úr ber nafn- tímamælum. Eins og
bótina „Chronométre“ flest það sem ótvírætt
en þá viðurkenningu ... beraföðru erúrið
veitir opinber Mlu mjög látlaust og þar
stofnun í Sviss ”
sem annast ROLEX
með enn fallegra.
í Austurstræti
Spariskór m/öklabandi
Tegund: B-5604
Verb ábur:-5995;-
Ver& nú: 1.995,-
Stærbir: 36-41
BÓKMENNTIR
Barnabók
JÓI OG RISAFERSKJAN
Eftir Roald Dahl.
Árni Árnason þýddi.
Mál og menning, 1996 -151 s.
ROALD Dahl er vel þekktur fyr-
ir ýkjusögur sínar. Má þar nefna
söguna um Matthildi og um Jóa og
sælgætisgerðina, hvoru tveggja
mjög ýktar frásagnir þótt ólíkar
séu. Sagan um risaferskjuna er í
sama flokki, ótrúleg saga og óraun-
veruleg en skemmtilega ýkt sem
fram kemur í stærð hlutanna.
Sagan um risaferskjuna segir frá
Jóa sem er munaðarlaus drengur.
Endalok foreldra hans urðu þau að
gríðarstór nashyrningur slapp út
úr dýragarði og át þau upp til agna!
Þá er drengurinn sendur í burt með
náttföt og tannbursta sem sína ein-
ustu veraldlegu eign. Hann flyst
búferlum inn á heimili þar sem búa
frænkur hans tvær, en þær eru einu
manneskjurnar sem hann á að.
Frænkur hans, þær Bredda og
Bryðja, eru sannkölluð óféti. Þær
misþyrma drengnum andlega og
líkamlega fyrir utan það að vera
forljótar og svakalegar á allan hátt.
Jói litli á mjög bágt en eitt kvöldið
hittir hann galdramann sem lætur
hann fá poka með þúsund litlum
grænum ögnum. Jói á að drekka
þessar agnir til að fá úr þeim kraft-
inn en tekst ekki betur til en svo
að hann dettur með pokann og
agnirnar renna allar niður í jörðina.
Þar verða þær að næringu fyrir
gamalt og hálfdautt ferskjutré.
Krafturinn er svo mikill að tréð elur
af sér risaferskju sem stækkar og
stækkar þar til hún er orðin stærri
en hús. Þegar ferskjan fer af stað
niður brekkuna kremur hún frænk-
urnar undir sér. „í slóð hennar lágu
þær Bredda og Bryðja útflattar á
grasflötinni, þunnar og lífvana eins
og dúkkulísur klipptar út úr mynda-
bók“ (s. 54). Segir ekki meira af
þeim frænkum.
Ferskjan verður heimkynni Jóa
og hún er byggð fleirum en honum
einum. Þar eru kónguló, glóormur,
margfætla, silkiormur, engispretta,
maríubjalla og ánamaðkur. Allt eru
þetta risastórar skepnur og er engi-
sprettan t.d. á stærð við hund. Líf-
ið í ferskjunni er hið undarlegasta.
Fyrst sigla þau á hafinu en þegar
hákarlar ráðast að ferskjunni og
naga hana í sig tekst þeim að koma
böndum um háls nokkur hundruð
máva sem hefja ferskjuna á loft.
Síðan fljúga þau um víðan geiminn
og lenda í alls kyns ævintýrum en
alltaf er það Jói sem getur komið
með tillögur að lausn á vandanum.
Hann er hugsuðurinn sem leiðir
furðudýrin og ferskjuna til farsælla
endaloka.
Þýðingin er lipur og ber ekki
keim af frummálinu. Textinn er
dálítið upphafinn og tilgerðarlegur
í munni einstakra dýra eins og vera
ber en orðaforðinn er auðugur og
hreint ekkert barnamál. Þýðanda
er ekki orða vant í glímunni við
frumtextann og sagan geislar af
orðgnótt. Hluti textans er í bundnu
máli. Bredda og Bryðja yrkja brag
um fegurð sína og gæði. Margfætl-
Kjarvalsstaðir
Bækur, kort, plaggöt, gjafavörur.
Opið daglega frá kl. 10-18.
an syngur sælusöng um ferskjuna
og hversu bragðgóð hún er, auk
þess sem langur bragur er um alla
íbúa ferskjunnar. Þessir textar eru
skemmtilega saman settir, vísurnar
hafa endarím og orðalag er fjöl-
breytt og í anda höfundar. Þó er
sá galli á mörgum vísunum að í þær
vantar stuðla og höfuðstafi. Það er
svo sterk hefð í íslenkri ljóðagerð
að saman fari stuðlar og höfuðstaf-
ir að mér finnst það spilla annars
góðri ljóðaþýðingu að þetta skuli
ekki hafa verið vandað betur því
aðeins vantar herslumuninn.
Sigrún Klara Hannesdóttir
Litur: Dökk, dökk vínrautt
AtK: Sérlega vandaðír, úr leðrí
og leðurfððraðír
Póstsendum samdægurs
Toppskórinn
1 1 Austurstræti 20,
sími 552 2727
ISLENSKI FJARSJOÐURINN H F.
FUNDARBOÐ
Stjórn Islenska fjársjóðsins hf. boðar til hluthafafundar
föstudaginn 27. desember kl. 11.00
að Suðurlandsbraut 24, 5. hæð, Reykjavík.
Dagskrá:
1. Tillaga um heimild til stjórnar um útgáfu nýs hlutafjár.
2. Önnur mál, löglega upp borin.
Tillagan liggur frammi á skrifstofu félagsins.
Stjórn Islenska íjársjóðsins hf.
, LANDSBRÉl Hl:.
7^4*- »/íh.
Suðurlandsbraut 24, 108 Reykjavík, sími 588 9200, bréfasími 588 8598.
LÖGGILT VERÐBRÉFAFYRIRTÆKI, AÐILIAÐ VERÐBRÉFAÞINGIÍSLANOS.