Morgunblaðið - 20.12.1996, Blaðsíða 54

54 FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Stuðlar
Ný meðferðarstöð - nýtt tækifæri
STUÐLAR eru ný
meðferðarstöð fyrir
unglinga á aldrinum
12-16. Þeir koma í stað
þriggja meðferðarheim-
ila sem áður voru starf-
rækt af Unglingaheim-
ili ríkisins og hvíla því
á gömlum merg. Hlut-
verk Stuðla er að taka
til greiningar og með-
ferðar þá sem eiga í
erfiðleikum vegna
hegðunar sinnar, þ.m.t.
neyslu vímuefna. Vist-
unartími er 1-4 mánuð-
ir, en eftir að vistun
lýkur eiga unglingamir
kost á eftirmeðferð í
6-8 mánuði. Þá er og starfrækt
skammtímavistun á Stuðlum, til af-
nota fyrir lögreglu og barnaverndar-
nefndir í bráðatilvikum.
Þegar vandamálið
vex manni yfir höfuð
Öll höfum við okkar eigin leiðir
til að leysa vandamál dagslegs lífs.
Það vill brenna við hjá þeim sem er
*" kominn í mikinn persónulegan
vanda, að flestar leiðir til lausnar,
að öðlast lífsfyllingu og hamingju,
hafa þveröfug áhrif. Sjálfstraustið
bilar og baráttuþrekið dvínar. Sumir
lokast af í heimi reiði og ásakana,
grípa jafnvel til hefndaraðgerða.
Þetta er hlutskipti margra unglinga
sem koma á Stuðla.
Að horfa í eigin barm
Sá sem kemur í meðferð er jafnan
kominn í blindgötu. Hann er öiyænt-
' ingarfullur, kvíðinn og reiður. í upp-
hafí er unglingurinn sjaldnast sjálfur
fær um að taka stjóm eða ákveða
hvað gera skal. Sumir koma fullir
mótþróa, en á bak við hann býr ótti
við eigið stjómleysi og vonameisti
um betra líf. Við byijum á því að
skoða og meta þá aðstöðu sem ungl-
ingurinn er kominn í. Þrátt fyrir
ungan aldur er mikilvægt að muna,
að hann er ábyrgur gerða sinna. Sá
sem t.d. er kominn aftur úr í námi
þarf að horfast í augu við að það
getur verið afleiðing af því að hann
er farinn að hanga úti framá nótt,
sefur af sér skólann, er þreyttur og
pirraður þegar hann loks mætir,
o.s.frv. Ásakanir eins og „þetta er
hinum að kenna“ em lítt til þess falln-
* ar að snúa blaðinu við. Aðeins með
því að sjá hvemig eigin gerðir hafa
skapað ákveðinn vanda, getur ungl-
ingurinn fengið vilja til að breyta
þeim.
Vímuefnavandamál
Ljóst er af neyslukönnunum að
áfengisneysla 13-15 ára unglinga
hefur farið vaxandi á þessum áratug.
Ólögleg fíkniefni, s.s. hass og amfet-
amín, hafa breiðst út meðal þessa
aldurshóps síðustu 1-2
ár. Sumir þeirra sem
koma til meðferðar á
Stuðlum eiga sögu um
neyslu áfengis og jafn-
vel annarra fíkniefna.
Hjá mörgum er neyslan
komin á það stig, að
ánetjun er yfírvofandi,
og ávallt hefur hún nei-
kvæð áhrif á aðlögun
og þroska. Vitaskuld er
öll áfengisneysla bama
á grunnskóialdri skað-
leg og við á Stuðlum
tökum sérstaklega á
þessum þætti hjá öllum
sem til okkar koma.
Neyslunni fylgir undir-
ferli og óheiðarleiki sem komast verð-
ur fyrir áður en bati getur orðið.
Að öðlast nýtt líf
Unglingsárunum fylgja kreppur
og umbrot. En þau em líka heillandi
aldur, sem einkennist af krafti og
sköpunargáfu. Allir unglingar eiga
sér draum um gott líf, að ná árangri
í lífínu, læra, fá góða vinnu, eignast
Fyrir einstakling í
vanda, segir Askell Orn
Kárason, er gott að
komast í viðeigandi
meðferð.
fjölskyldu og njóta álits hjá samferða-
fólki sínu. Þegar svartsýni, reiði og
þunglyndi stjóma gerðum unglings-
ins er það hlutverk okkar að hjálpa
honum að leita uppi þessa von og
glæða hana. Sá sem hefur klúðrað
lífi sínu með hegðun sinni á alltaf
erfítt með að horfast í augu gerðir
sínar og treysta á hjálp annarra til
að fínna nýjar og árangursríkari leið-
ir. Slíkt uppgjör verður þó ekki umflú-
ið ef meðferðin á að skila árangri.
Skóli og meðferð
Unglingar sem eru í meðferð á
Stuðlum fá kennslu á staðnum af
hálfu Einholtsskóla. Meðferðarfund-
ir eru á hveijum degi, auk skólanáms
og tómstundastarfa. Markmið með-
ferðarinnar er að hver unglingur
læri hvemig hann getur sett sér
raunhæf markmið. Allir fá fræðslu
um samskipti og tilfínningar. Mikil-
vægt er að unglingurinn kynnist
sjálfum sér betur og átti sig á eigin
tilfinningum. Heftar og bældar til-
fínningar valda vanlíðan og erfíðri
hegðun. Bætt líðan er og forsenda
þess að unglingur treysti sér til að
takast á við lífið án vímugjafa.
Foreldrastarfið
Jafnframt meðferð unglingsins
höfum við þær skyldur að vinna að
Áskell Örn
Kárason
bættum uppeldisskilyrðum hans.
Foreldrar unglinga á Stuðlum fá
leiðbeiningar og fræðslu á meðferð-
artímanum. Þeir eru okkar mikil-
vægustu samstarfsaðilar. Reynslan
hefur kennt okkur að flestir foreldr-
ar geta lagt meira af mörkum í
meðferð og bata barna sinna en
þeim hefur gefíst kostur á hingað
til. Þeir eru vitaskuld ekki gallalaus-
ir, en þeir búa yfír þekkingu og
styrkleika sem nýtist afar vel í með-
ferðarstarfinu. Þeir eru bestu for-
eldrarnir sem barnið á völ á og eiga
rétt á að fylgjast með framförum
bamsins síns.
Eftirmeðferð
Þeir sem ljúka meðferð á Stuðlum
eiga kost á eftirmeðferð. Sumir fara
til framhaldsdvalar á meðferðar-
heimili, en hinir geta tekið þátt í
eftirmeðferðardagskrá Stuðla.
Markmið hennar er að fylgja eftir
ávinningi meðferðarinnar úti í þjóð-
félaginu. Hin nýja færni og kunn-
átta sem unglingurinn kemur með
úr meðferðinni getur lent í árekstum
við það sem fyrir er. Án eftirmeð-
ferðar er hættan meiri á að ungling-
urinn falli aftur í sama farið og fyr-
ir meðferð. Virk eftirmeðferð er
besta ráðið til að hamla gegn því.
Þegar leitað er hjálpar
Stuðlum er ekki ætlað að veita
grunnþjónustu. Þangað koma þeir
sem áður hafa fengið aðstoð í sínu
heimahéraði. Mikilvægt er að öllum
sé ljóst að hveiju sveitarfélagi ber
skylda til að aðstoða foreldra vegna
uppeldis barna sinna. Með því að
uppfylla þessar skyldur og taka fagn-
andi foreldrum, kennurum og öðrum
sem vilja fá aðstoð við að leysa vanda
bams eða unglings áður en hann verð-
ur erfíðari viðfangs. Víða skortir veru-
lega á að ráðgjöf og grunnþjónusta
af þessu tagi sé nægilega skilvirk og
að hjálp fæst einungis með eftirgangs-
munum.
Við erum flest alin upp við það
viðhorf að best sé að geta gert sem
flest hjálparlaust. Hið eðlilega og góða
líf sé líf án vandamála. Fyrir marga
eru það afar þung skref að leita sér
hjálpar hjá „óviðkomandi fólki“ og það
gerir enginn að gamni sínu. Það er
því mikilvægt að þeir foreldrar, sem
taka ábyrgð á vanda sínum og ungl-
ingsins og leita aðstoðar, fái sína
fyrstu hjálp reíjalaust. Þeir eiga hrós
og viðurkenningu skilið.
Fyrir einstakling í vanda er gott
að komast í viðeigandi meðferð.
Slíku má aldrei jafna við uppgjöf eða
ósigur, heldur tækifæri til jákvæðs
þroska. í fjölda tilvika hefur með-
ferðin hjálpað unglingnum að ná
tökum á lífi sínu og foreldrum að
bæta aðstæður unglingsins heima
fyrir. Mótlætið er þroskandi, segir
einhvers staðar. og það hefur það
svo sannarlega verið fyrir marga þá
unglinga sem fengið hafa hjálp af
því tagi sem hér hefur verið lýst.
Höfundur er sálfræðingur og
stnrfnr sem forstöðumaður Stuðla
— meðferðarstöðvar fyrir
unglinga.
Hvað er
hús?
I GREININNI hér að
neðan er orðrétt tilvitn-
un í lög sett af Alþingi.
Lög eiga að vera skýr,
einföld og stutt. Þessi
eru hreint ekki þannig.
Lögum má skipta í tvo
hópa. Annar hópurinn
er samskiptareglur
þegnanna, eða stjóm-
valda og þegna. Sá hóp-
ur á grunn í boðorðun-
um tíu og á ekki að
breytast nema sem
minnst frá einum tíma
til annars. Því minna
sem breytist þeim mun
betra. Hinn hópurinn
er framkvæmdaáætlanir. Þær
breytast frá ári til árs. Það er eðli
málsins. Sú lagasmíð sem hér er
til umræðu fellur undir fyrri hópinn
og er öllum þeim sem nálægt smíð-
inni komu til skammar. Hún líkist
ekki því að vera samin á þriðja
glasi heldur eftir fáeinar flöskur.
Þar sem alþingismenn eru starfs-
menn þjóðarinnar og þiggja laun
frá henni hlýtur þjóðin að eiga
kröfu á betri vinnubrögðum. Að
öðrum kosti væri kannski rétt að
þjóðin lækkaði laun þingmanna,
eða gerði þá jafnvel launalausa.
Það er góð regla að greiðslan sé í
samræmi við gæði vinnunnar. Við
svona ábendingu munu þeir kvarta
og segja. Við þurfum að vera fleiri
og starfslið og starfsaðstaða betri,
svo þessu líkt gerist ekki. Ég segi
á móti. Það þarf að setja kvóta á
þingið og takmarka þann mála-
fjölda sem þar er til skoðunar. Það
þarf að forgangsraða og taka að-
eins það til skoðunar sem raunveru-
lega er brýnt. Ekki meira en örfá
ný lög á ári í fyrri hópinn og ein
til viðbótar ef þinginu tekst að af-
nema fimm gamla lagabálka úr
honum. Betri eru gæði en magn.
Hvað fjölda þingmanna varðar er
fróðlegt að bera okkur saman við
Bandaríkin. Bandaríkjamenn eru
1.000 sinnum fleiri en við og ættu
því ef þeir hefðu okkar hlutfall af
þingmönnum að hafa 60.000
manns á þingi. Fjörugt þing það.
Ef við hefðum sama hlutfall og
þeir hefðum við einn mann í hálfu
starfí. Þessu til viðbótar má benda
á að of nákvæm lög hefta framfar-
ir og fjötra þjóðfélagið. Ef allt er
bundið í lög eru nýjungar óhugs-
andi án þess að bijóta lögin. Hver
vill standa í þvf?
Innihald 3. og 6. gr. laganna um
ljöleignarhús hlýtur að rýra verð-
gildi „samtengdra" húsa. Þá sam-
eignarstefnu sem felst í greininni
má orða stutt: „Allt
þitt er mitt“. Þetta
minnir óþægilega á
skipulagið sem var
fyrir austan tjald. Með
henni er eign smæl-
ingjans (þeir búa frek-
ar í sambýli, en efna-
menn í sérbýli) gerð
enn minni. Áuk þess
standa eigendur
þeirra, vegna þessara
laga, frammi fyrir
gerð flókinna „eigna-
skiptayfirlýsinga“
sem munu kosta hvem
þeirra um 7.000 kr.
Ef gert er ráð fyrir að
í landinu séu um hundrað þúsund
íbúðir og að 70% þeirra „tengist" í
skilningi laganna nemur þessi
kostnaður um 500.000.000 kr. Þessi
útreikningur gefur trúlega hluta
þeirra nýju starfa sem Framsóknar-
flokkurinn lofaði við síðustu kosn-
ingar. Þetta skal fátækari hluti
húseigenda borga nauðugur viljug-
ur. Kostnaðurinn er svona mikill
vegna þess að flókið samspil flatar-
máls og rúmmáls er lagt til gmnd-
vallar. Það er hins vegar fleira en
flatarmál og rúmmál sem ræður
eðlilegri skiptingu en það gleymist.
Hér er því fundin með reikningi
nákvæmari tala en forsendur gefa
tilefni til og það er rangt. Því er
allt á eina bókina lært. Hugsun og
Hugsun og málfar lag-
anna um fjöleignarhús,
segir Einar Kristins-
son, er tómt rugl.
málfar laganna nr. 26/1994 um fjöl-
eignarhús er tómt rugl. Við lestur
þeirra datt mér í hug eftirfarandi
dæmisaga:
Ég þarf varla að taka það fram
að ég er einn besti lögfræðingur
landsins. Þrátt fyrir það var ég ger-
samlega örmagna og ringlaður enda
búinn að sitja klukkustundum sam-
an og pæla gegnum ofanskráð lög
um íjöleignarhús. Þvílík lesning! Ég
gafst upp og rölti stefnulaust út í
vorblíðuna. Setningar, eða réttara
sagt langlokur á borð við þessar
flugu gegnum huga minn. „Skulu
allir eigendur, hvort sem þeir voru
meðmæltir eða ekki, ljá atbeina sinn
að slíkri breytingu á eignaskipta-
yfírlýsingu nema þeir geti sýnt fram
á að salan varði sérstaka lögmæta
hagsmuni þeirra á þann veg að
þess verði ekki krafist að þeir standi
ALVÖfíU SPORTVÖRUVERSLUN
Ótrúlegt vöruúrval
5% staðgr
afsláttur
Verð stærðir upp í 34,
kr. 5.990
35 og stærra
kr. 6.590
ísskautar - smelluskautar
Vinsælustu skautarnir í dag,
hlýir og engar reimar Verslunin
rmúla 40, símar 553 5320 oe 568 8860