Morgunblaðið - 08.01.1997, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 8. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Tálsýn spilavítanna
París, Monte Carlo. The Daily Telegraph. Reuter.
RAINER prins: Enginn dans á rósum.
UNDIRBUNINGUR hátíðarhald-
anna náði hámarki í gær. Fánar
voru dregnir að húni, gangstéttir
hvítskúraðar, skólabörnin snurfusuð
og gott ef íbúar dýragarðsins voru
ekki þvegnir og blásnir. í dag hefst
dagskrá sem standa mun í tíu mán-
uði þar sem minnst verður 700 ára
afmælis smáríkisins Mónakó, sem
rekur upphaf sitt til blekkingar, sem
er enn til staðar. Ekki er þó búist
við að þau muni draga að sér erlend
stórmenni eða fjölda gesta. Hæst
setti erlendi gesturinn sem viðstadd-
ur verður opnunarhátíðina í dag er
talsmaður Páfagarðs. í gær var lítið
um að vera í furstadæminu. Götur
voru auðar, margir matsölustaðir
lokaðir og hátíðaskreytingarnar að
mestu leyti notað jólaskraut. Er
búist er við að flestir íbúanna, sem
eru um 30.000 talsins, muni sitja
heima í dag og fylgjast með hátíða-
höldunum í sjónvarpi.
Árið 1297 knúði maður í munka-
kufli dyra á vígi Genúamanna á
Mónakókletti og beiddist skjóls fyrir
nóttina. Verðirnir uggðu ekki að sér
og hleyptu manninum inn. Hann
reyndist hins vegar ekki guðsmaður
heldur frækinn stríðsmaður, Franc-
esco Grimaldi að nafni, sem þakkaði
fyrir sig með því að leggja Mónakó
undir sig. Grimaldi-ættin hefur verið
við völd þar síðan, að frátöldum
tveimur áratugum sem landið var
undir stjórn Frakka í kjölfar frönsku
byltingarinnar, 1789.
ímynd fegurðar og auðs
Margt hefur breyst á þeim 700
árum sem liðin eru og nægir að
nefna öryggisgæsluna. Hins vegar
er ýmislegj; sem ekki hefur breyst,
t.d. að Mónakó dulbýr sig ekki síður
Ýmislegt mætti betur
fara í furstadæminu
Mónakó sem heldur
upp á 700 ára afmæli
sitt í dag. Það er ekki
sú ævintýraveröld,
sem það virðist vera
við fyrstu sýn, og glím-
ir nú við efnahagslega,
félagslega og stjóm-
málalega kreppu.
en Grimaldi í munkakuflinum. Fljótt
á litið virðist landið vera samheiti
fegurðar og auðs, þar sem hinir ríku
baða sig í Ijóma spilavítanna. Þrátt
fyrir að líf Rainiers prins, og barna
hans þriggja, Alberts, Karólínu og
Stefaníu, hafi ekki verið neinn dans
á rósum frá því að Grace, eiginkona
Rainiers, lést í bílslysi árið 1982 og
hvert hneykslismálið hafi rekið ann-
að, virðist það ekki megna að setja
blett á imynd fjölskyldunnar, heldur
þvert á móti styrkja hana. Á opinber-
um myndum veifar fjölskyldan af
svölum hallarinnar, dansar í hátísku-
klæðnaði og slakar á um borð í Iysti-
snekkjum. Hún virðist af öðrum
heimi.
Þegar litið er undir yfirborðið
kemur ýmislegt í Ijós. Mónakó er
fjarri því að vera sú ævintýraveröld
sem virðist í fljótu bragi. Það er eins
og hvert annað stórfyrirtæki, veltan
um 380 milljarðar á ári en gengi
þess með ýmsu móti. Að undanförnu
hefur leiðin legið niður á við. í fyrsta
sinn frá árinu 1949 gengur Mónakó
í gegnum efnahagslega, félagslega
og stjórnmálalega kreppu.
Fyrir hálfum mánuði munaði
minnstu að fjárlög ríkisins fyrir
þetta ár yrðu felld á þingi þess, þar
sem 18 menn eiga sæti. Annað árið
í röð er halli á rekstri ríkissjóðs.
Gengisfall ítölsku lírunnar í upphafi
þessa áratugar og alþjóðleg kreppa
hafa dregið úr fjárfestingum. Verð-
fall hefur orðið á fasteignum í Món-
akó og ferðamönnum hefur fækkað.
Árið 1995 mótmæltu um 3.000
manns opinberlega fyrirhuguðum
niðurskurði á bótum og starfsmenn
spilavítanna, sem Mónakó er einna
þekktast fyrir, hafa farið í verkfall
til að mótmæla 40% launalækkun.
Aðeins 3% af þeim 6.000 sem bera
mónakósk vegabréf, hafa efni á
fasteignum í landinu.
Vera má að erfiðleikar þessarar
smáþjóðar séu lítilvægir í saman-
burði við hinn franska nágranna,
og nægir þar að minna á að enginn
tekjuskattur er innheimtur í Món-
akó. En vandamálin eru fyrir hendi,
það viðurkenna stjórnvöld. „Rétt er
það, við höfum staðnað, það er ekki
endalaust hægt að viðhalda sama
hagvexti,“ segir Michel Sosso, ráð-
herra félagsmála og opinberra
framkvæmda.
í rauninni hefur ljóminn farið af
furstadæminu Mónakó, það er ekki
lengur hið fullkoma athvarf hinna
ríku; getur ekki lengur boðið full-
komið öryggi, algeran stöðugleika
og bankaleynd.
Á undanförnum árum hefur hvert
áfallið af öðru dunið yfir. Ekki er
langt síðan ein stærsta mafíufjöl-
skyldan í Napólí viðurkenndi að
hafa stundað peningaþvott í Món-
akó, að ógleymdu hruni iðnaðar-
bankans í Mónakó (Banque Ind-
ustrielle Monagasque) og umfangs-
mikilli rannsókn á starfsemi spila-
vítanna í Monte Carlo, en ríkið er
einn þeirra aðila sem stendur að
rekstrinum.
í hinum fjölmörgu bönkum Món-
akó er víða að finna illa fengið fé
sem þar er geymt í krafti banka-
leyndar. Vera má að glæpir séu
óalgengir á götum smáríkisins, seg-
ir einn íbúanna. „Ástæðan er ein-
faldlega sú að vopnuð rán eru mun
áhættusamari en þau sem framin
eru fyrir luktum dyrum.“
Vel fylgst með öllu
Mónakó er ekki draumaland
frelsisunnenda, nema þá þeirra sem
vilja vera lausir við óþægilegar
spurningar um bankareikninga
sína. Flestir Mónakóbúar vinna hjá
hinu opinbera, fámennur hópur
embættismanna heldur um valda-
taumana og 400 manna lögreglulið
fylgist grannt með öliu, ekki síst
ferðum inn í og út úr landi. Dæmi
um það var kona búsett í Mónakó
sem fór á námskeið í Frakklandi,
skammt frá landamærunum. Hún
ók jafnan í tíma og ekki voru liðnir
margir dagar áður en mónakóska
lögreglan hafði samband við skól-
ann til að kanna hvaða erindi konan
ætti þangað.
Innanríkisráðherrann neitar því
að Mónakó sé lögregluríki þótt
grannt sé fylgst með öllu. Enda
kannski full nauðsyn á í landi þar
sem hinir ríku og frægu spóka sig
með dýrgripi í spilavítunum og sam-
kvæmisklæðin kosta jafnvel milljón-
ir króna.
Kuífltrs van tUTopð i mm Ttiis wtb %iie is
Dtcyíns d’íUTapfi w . M a ribtx e>f th«r
fsDfgrT "Ciriicm firsr
cot'jei iíu f' " ^ Æ mfoiuMtioa initifibve kundtvd tiy
CtuiiiÍAino* Ihe íuiooean
dr fumpj Itrat Jéf ^ i CnriP'.iTJÍOTi <md ihr tuTop«in PailiapirR?.
íitudinti d'tttnepiL Wn dilfeiíifi
luropc binmsn bereik luJjietL- fieated
Dakernt in tttrepa y \ rri tlus site will
•Cidíltos priöjidddí [ IJHmÍhí givz ynu ar. idra
2f»S oj youT »iglm <»5
Xan5alai3«tt« i natian*f ef a
turoojuiMA Stei?.-kzt 5Ut« QÍ ífc*
mm; 'jí' turopfcian Utiiíbi.
íurnDí .usatú ■ ■■:/ / .'.v* jÆtm
Setect your country
BtJqlt/OrUHquíCapiglrn I CiMntd: I PtitnMie.il I ELIm I EtPjiSt I Ereetc I
Irtlteii/Eirt I Uelii I tuytmfce.m/.tj|gHBtin« I Heiitrltnil 1 wttrrticli I
PortuqBl I Suomi/FinlaBtl | Sverlqe | Unfteri Klnqdom |
HEIMASÍÐA Borgara í fyrirrúmi á alnetinu.
Vilja sam-
evrópskar
varnir
MEIRIHLUTI Svía er hlynntur því
að varnir Svíþjóðar verði í framtíð-
inni hluti af sameiginlegum vörn-
um Evrópu, að því er fram kemur
í niðurstöðum skoðanakönnunar,
sem gerð var síðastliðið haust.
Svenska Dagbladet greinir frá
niðurstöðunum í gær. Spurt var í
könnuninni: „Myndir þú sam-
þykkja að hervarnir okkar yrðu í
framtíðinni hluti af sameiginlegum
hervörnum Evrópu?" Af tæplega
1.100 svarendum svarar 61%
spurningunni játandi, en 33% neit-
andi. Tölurnar hafa snúizt við frá
því sama spurning var borin upp
árið 1992 í sams konar könnun.
Þá sögðust 65% á móti og 33%
hlynnt.
Meirihluti svarenda í könnuninni
taldi að bæði NATO og Bandaríkin
hefðu meiri þýðingu fyrir öryggi
Svíþjóðar en Evrópusambandið.
Hollenzka ríkisstjórnin fundar með framkvæmdastjórninni
Þörf á „áþreifan-
legnni árangri“
Vinsæl
þjónusta
UPPLÝSINGAÞJÓNUSTA Evr-
ópusambandsins um gagn borg-
aranna af innri markaðnum,
„Borgarar í fyrirrúmi" naut mik-
illa vinsælda
fyrstu þrjár vik-
urnar sem hún
var starfrækt.
Þá voru að
beiðni einstakl- » ”>1 f I»J«
ingasendút m 'e el®
127.000 eintök af
bæklingi, þar sem
útskýrt er hvern-
ig innri markaðurinn auðveldi
borgurunum að setjast að og
stunda nám, vinnu eða fyrirtækja-
rekstur í öðru aðildarríki ESB en
sínu eigin.
Loks heimsóttu 68.000 manns
heimasíðu Borgara í fyrirrúmi á
alnetinu. Allt að 5.250 manns skoð-
uðu hana á einum degi. Flestar
upplýsingar, sem er að finna á
heimasiðunni á fjölda tungumála,
eiga einnig við um Evrópska efna-
hagssvæðið. Netslóðin er
„http://citizens.eu.int/“.
Haag. Reuter.
FRAMKVÆMDASTJÖRN Evr-
ópusambandsins átti í gær fund
með hollenzku ríkisstjórninni í
Haag, en Holland tók um áramótin
við forsætinu í ráðherraráði ESB.
Að fundinum loknum sagði Jacqu-
es Santer, forseti framkvæmda-
stjórnarinnar, að Hollendingar
yrðu að ná „áþreifanlegum ár-
angri“ í málefnum sambandsins á
fyrri helmingi ársins. „Þetta er síð-
asta tækifærið ... Ég tel að hinn
pólitíski vilji sé fyrir hendi. Hol-
lendingar eru góðir samningamenn
og innblásnir anda stofnenda Evr-
ópusambandsins," sagði Santer.
Wim Kok, forsætisráðherra Hol-
lands, sagði á blaðamannafundin-
um að Hollendingar myndu tileinka
sér viðhorf
Kennedys
Bandaríkjafor-
seta: „Menn
ættu ekki að
takmarka sig
við spurninguna
um það hvað
Evrópa geti gert fyrir þá. Spurn-
ingin er: Hvað getum við gert sam-
an fyrir Evrópu, fyrir sameiginlega
framtíð okkar?“ sagði Kok.
Meginverkefnin
endurskipulagning stofnana
og undirbúningur EMU
Hann sagði að meginverkefni
Hollendinga næsta hálfa árið væru
tvö. í fyrsta lagi þyrfti að reka
smiðshöggið á endurskipulagningu
stofnana ESB, þannig að það gæti
tekið á móti nýjum aðildarríkjum
Reuter
JACQUES Santer, forseti framkvæmdasljórnar ESB, og Wim
Kok, forsætisráðherra Hollands, heilsast í upphafi
fundarins í Haag í gær.
frá Austur- og Mið-Evrópu. „Þetta
mun þýða hvarf hinnar óeðlilegu
markalínu, sem lá um Evrópu
þvera í hálfa öld,“ sagði Kok. „Við
getum nýtt okkur þetta sögulega
tækifæri til að tryggja stöðugleika
í Evrópu."
í öðru lagi sagði forsætisráð-
herrann að halda þyrfti áfram und-
irbúningi fyrir Efnahags- og mynt-
bandalag Evrópu (EMU) og ljúka
því verki að mynda hindrunarlaus-
an innri markað 370 milljóna
manna. „Þetta er hleðslusteinn,
sem er nauðsynlegur ef okkur á
að takast að auka pólitískt sam-
starf í framtíðinni,“ sagði Kok.
Hann lagði einnig áherzlu á að
ESB yrði að tala einni röddu í utan-
ríkismálum. „Við megum ekki
horfa eingöngu inn á við ... við
eigum ekki aðeins að byggja brýr
á milli núverandi aðildarríkja og
aðildarríkja morgundagsins, held-
ur byggja brýr til allra fjögurra
heimshorna," sagði Kok.