Morgunblaðið - 08.01.1997, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 8. JANÚAR 1997 29
SAMBAMDSIMS
r verða að
, en EES nær
Mikil fundahöld vegna álvers
og orkuframkvæmda
Deilumar um
umhverfismál
fara vaxandi
Aðstoðarforstjóri Columbia Ventures
ræðir við hreppsnefnd Kjósarhrepps vegna
mótmæla hennar við staðsetningu álvers.
Borgarráð vísar tillögu um jarðvarmavirkjun
til borgarstjómar. Ágreiningur er um
lagningu háspennulínu um Mosfellsbæ.
rmaður lögfræðideildar
imbandsins, ESB, með
ndinga þurfa að hugsa
3umálum, einkum með
ngum Efnahags- og
u, EMU, muni valda.
n hitti Piris er hann
ídi um áramótin.
rópusambandsins í Brussel.
Meðal hugmynda, sem uppi hafa
verið um endurbætur á uppbygg-
ingu og starfsreglum ESB, er sú,
að taka beri upp meirihlutaákvarð-
anir á sem allra flestum sviðum
ESB-samvinnunnar. Þeir sem eru
fylgjandi þessari hugmynd telja að
hana eigi jafnvel að innleiða í
ákvarðanatöku um utanríkisstefnu.
Þótt Piris segist almennt fylgjandi
því, að ákvarðanatökuferlið verði
larstöðum
ð og Esso
tir og eiginmaður hennar,
ris, á góðri stund.
fyrirtækjastjórnendur eiga ekki að
venjast. „Iljá Esso hafði ég aðeins
með að gera samninga sem fóru
yfir 10 milljónir dollara,“ segir
hún.
einfaldað og gert skilvirkara, vill
hann ekki sjá meirihlutaákvarðanir
á öllum sviðum.
„Ég tel að í utanríkismálum sé
æskilegt að neitunarvald einstakra
ríkja haldi sér,“ segir Piris. Ef Evr-
ópusambandið vex í 25 aðildarríki
og 24 þeirra vildu samþykkja
ákveðna sameiginlega stefnu gagn-
vart Tyrklandi - væri þá eðlilegt,
að sú stefna yrði bindandi fyrir alla,
jafnvel þótt Grikkir væru algerlega
andsnúnir henni?
Schengen-samningurinn og
EFTA-ríkin
Piris segir að reikna megi með
því, að Schengen-samningurinn
verði sameinaður „þriðju stoðinni“
og þar með gerður að hluta af
grundvallarsáttmála ESB. Hann
segist ennfremur sannfærður um,
að takast muni að ná samkomulagi
við EFTA-ríkin, sem hafa undirrit-
að samstarfssamninga við ríki
Schengen, um með hvaða hætti þau
geta verið áfram átt aðild að samn-
ingnum þrátt fyrir að hann verði
sameinaður ESB-grundvallarsátt-
málanum.
Piris segir nokkur af stærstu
umbótaskrefunum, sem stigin verði
með endurskoðun grundvallarsátt-
málans nú, varði samvinnu ESB-
ríkjanna í „þriðju stoðinni", í lög-
reglu- og dómsmálum. Þessari þró-
un verði íslendingar að fylgjast vel
með. Þar sem Island sé
hluti af sama stóra mark-
aðnum, þar sem m.a. per-
sónu- og vöruflutningar
séu frjálsir, sé landið ekki
firrt því að sú þróun sem
t.d. verði í skipulagðri al-
þjóðlegri glæpastarfsemi, s.s. fíkni-
efnasmygli, snerti það. Menn verði
að vera mjög vakandi um þessa
þróun, og bregðast sameiginlega
við til að neikvæðar hliðar frelsisins
varpi ekki skugga á ótvíræða kosti
þess.
Sú hlið þeirrar þróunar, sem nú
sé að eiga sér stað í Evrópu, sem
Fjármálastjóri Efnahags- og
framfarastofnunarinnar
Sem liðsmaður alþjóðastarfsliðs
Esso vissi Margrét að henni væri
ætlað að skipta um land í janúar
1986. Þetta leizt henni ekki of vel
á, þar sem hún hafði komið sér
fyrir í París með eiginmanni og
barni. „Eg fór því að litast um
eftir starfi í París,“ segir hún.
Á sama tíma voru lausar stöður
hjá OECD, þar á meðal ein af
æðstu stöðunum, sem fulltrúar
aðildarlandanna kjósa í. Hún
þurfti því tilnefningu Islands til
að koma til greina. Haraldur
Kroyer, þáverandi sendiherra í
París, útvegaði þessa tilnefningu,
en hún er eina aðstoðin sem Mar-
grét hefur á ferli sínum þegið frá
íslenzkum yfirvöldum. Margrét
var ein átta umsækjenda. En hún
fékk stöðuna. Reynsla hennar úr
starfi hjá einkafyrirtæki þótti að
sögn vega þungt.
Þetta var staða fjármálastjóra
(financial controller), en innan
stofnunarinnar var aðeins aðal-
framkvæmdastjórinn yfir henni. í
þessari stöðu hafði Margrétþað
hlutverk að hafa yfirumsjón með
því hvernig fé stofnunarinnar
væri varið, eftir að fjárhagsáætiun
lá fyrir hverju sinni, og að hafa
úrslitavald um ýmis atriði þar sem
fjárveitingar koma við sögu. Auk
íslendingar ættu sízt að láta sig
litlu varða að mati Piris, er Efna-
hags- og myndbandalagið, EMU.
Islendingar ættu, segir hann, að
leggja meiri áherzlu á að huga að
því hvernig þeir fá hagsmunum sín-
um borgið þegar Efnahags- og
myntbandalag Evrópu, EMU, verð-
ur að veruleika, en nú eru ekki
nema um 100 vikur unz af því verð-
ur, í ársbyijun 1999.
Aðspurður með hvaða hætti
hugsanlegt væri að ísland og hin
EFTA-ríkin í EES gætu tryggt
hagsmuni sína þegar hinn sögulegi
atburður verður, að gjaldmiðlar
helztu viðskiptalandanna verði
sameinaðir, segist Piris ekki vilja
fullyrða um það, en hann sé þess
fullviss, að um það verði hægt að
semja. Ut frá íslenzkum hagsmun-
um séð sé það mikilvægast að Is-
lendingar geri sér fulla grein fyrir
því sjálfir, hvaða áhrif EMU muni
hafa á ísland.
Áfangi á lengri leið
Piris segir engan vafa leika á
því, að Evrópska efnahagssvæðið
verki vel, eins og er. Aðspurður um
þá skoðun sem komið hefur fram
um framtíð EES, að það sé hálf-
dauðadæmt eftir að ESB stækkar
í 20 eða fleiri aðildarríki, nema
Sviss gangi til liðs við EFTA-ríkin
í EES, segir Piris að slíkur ótti sé
óþarfur. I því löggjafarstarfí innan
ESB, sem fulltrúum EFTA-ríkjanna
í EES er veittui* aðgangur að með
EES-samningnum, skiptir að mati
Piris ekki máli hver beri upp þessa
eða hina röksemdina - það eina
sem skiptir máli er að hún sé góð.
Því sé ekki hætta á að alvarleg
breyting til hins verra verði á virkni
EES-samstarfsins eftir stækkun
sambandsins, þótt EFTA-hlið EES
samanstæði eftir sem áður aðeins
úr Noregi, íslandi og Liechtenstein.
„En er það nóg fyrir
Island?" spyr Piris. Hann
bendir á að EES-saming-
urinn nái ekki til annarrar
og þriðju stoðar ESB-
samstarfsins. Á sama
tíma sé Evrópusamband-
ið í sífelldri þróun. Ef litið sé til
þess, hvernig tryggja megi íslenzka
hagsmuni í Evrópu til frambúðar,
er að mati Piris ekki nóg að treysta
alfarið á EES-samninginn:
„Við höldum áfram. Við stað-
næmumst ekki. Endurskoðun
grundvallarsáttmálans nú verður
aðeins áfangi á lengri leið.“
þess fólst í starfinu seta í öllum
nefndum sem fjölluðu um samn-
inga, útboð og þess háttar.
Á árunum 1985-1987 átti Mar-
grét meðal annars þátt í mikilvæg-
um samningaviðræðum OECD við
bandarísk sljórnvöld. Lögfræð-
ingur samninganefndar OECD
var þá Frakkinn Jean-Claude Pir-
is, sem síðar varð annar eiginmað-
ur Margrétar. Hún hætti í hinu
annasama starfi sínu hjá OECD
árið 1990, og flutti til Brussel, þar
sem Jean-Claude hafði tekið við
embætti yfirmanns lögfræðideild-
ar ráðherraráðs Evrópusam-
bandsins árið 1988.
Frá því Margrét hætti hjá Efna-
hags- og framfarastofnuninni
starfaði hún við ráðgjöf og sér-
verkefni, mest megnis á vegum
stofnunarinnar. I febrúar 1992
eignuðust þau Jean-Claude dóttur,
Anne-Sophie. „Hún hefur nafnið
frá fósturmóður föður míns, Önnu
Soffíu," segir Margrét.
Þáttaskil
í ársbyijun 1996 greindist Mar-
grét með krabbamein í brjósti.
Allt síðastliðið ár gekkst hún und-
ir meðferð gegn því sem mjög
reyndi á fjölskylduna. „Nú er
meðferðinni lokið,“ segir Margrét
með bjartsýni í röddinni og kveð-
ur blaðamann með tæplega fimm
ára dóttur sína í fanginu.
HREPPSNEFND Kjósar-
hrepps átti í gærkvöldi
fund með James F. Hens-
el, aðstoðarforstjóra Col-
umbia álfyrirtækisins, sem haldinn
var að ósk Hensels, en hann vildi
kynna sér viðhorf hreppsnefndar-
manna, sem hafa mótmælt harðlega
staðsetningu fyrirhugaðs álvers á
Grundartanga.
í dag ætlar hreppsnefndin að eiga
fund með Hollustuvernd ríkisins og
Náttúruverndarráði vegna þessa
máls. Einnig er í undirbúningi fundur
iðnaðarráðherra með hreppsnefnd
Kjósarhrepps. Skv. upplýsingum
Morgunblaðsins er búist við miklum
umræðum og jafnvel hörðum deilum
um umhverfismál og fleiri mál í
tengslum við staðsetningu álversins á
opnum borgarafundi sem boðað er til
í félagsheimilinu Heiðarborg í Leir-
ársveit á fimmtudagskvöldið með
þátttöku sveitarstjórna- og hrepps-
nefndamanna af svæðinu, fulltrúum
stjórnvalda og álfyrirtækisins.
Telur mengun aukast verulega
Guðbrandur Hannesson, oddviti
Kjósarhrepps, vísar á bug ummælum
iðnaðarráðherra um að engin mengun
stafi af fyrirhuguðu álveri Columbia.
Hann bendir á að áður en járn-
blendiverksmiðjan á Grundartanga
var reist á sínum tíma hafi verið var-
að við mengunarhættu af starfsemi
hennar ef eitthvað færi úrskeiðis. Nú
viðurkenni forstjóri Járnblendiverk-
smiðjunnar að hreinsunarbúnaður
hennar hafi verið bilaður í tvö ár án
þess að nokkuð hafi verið að gert.
Guðbrandur telur víst að fyrirhugað
álver Columbia yrði fljótlega stækkað
í 180 þúsund tonn og við það myndi
mengun á svæðinu aukast um 20%.
Guðbrandur vísar því einnig á bug
að hreppsnefnd Kjósarhrepps hafi
komið of seint fram með sínar athuga-
semdir. „Bréf sem við fengum frá
Hollustuvernd hljóðar upp á að við
höfum frest til 13. janúar að gera
athugasemdir og við förum eftir því.
Okkur var ekki boðið upp á þetta í
fyrra en maður á kannski að fylgjast
betur með og lesa völvuspána árið
áður,“ segir hann.
Samningar til borgarstjórnar
Á fundi borgarráðs í gær voru lögð
fram til kynningar árituð drög að
raforkusölusamningum milli Reykja-
víkurborgar vegna Hitaveitu Reykja-
víkur og Rafmagnsveitu Reykjavíkur
annars vegar og Landsvirkjunar hins
vegar vegna 60 MW jarðvarmavirkj-
unar á Nesjavöllum og var samþykkt
samhljóða að vísa málinu til af-
greiðslu borgarstjórnar á fundi hennar
á fimmtudag í næstu viku.
í bókuninni er kveðið á um að leit-
að verði samþykkis borgarstjórnar að
heimila Hitaveitu Reykjavíkur að ráð-
ast í byggingu og rekstur 60 MW
raforkuvers að Nesjavöllum og heim-
ila Rafmagnsveitu Reykjavíkur að
reisa og reka háspennulínu til flutn-
ings fyrir Hitaveitu Reykjavíkur á
samningsbundnu rafmagni frá raf-
orkuverinu á Nesjavöllum að aðveitu-
stöð Rafmagnsveitunnar við Korpu í
Reykjavík. Jafnframt verði óskað eft-
ir virkjunarleyfi iðnaðarráðherra.
Ágreiningur um háspennulínur
Meðal framkvæmda sem ráðast á
í er lagning 132 kV háspennulínu frá
Nesjavöllum að Korpu og mun Raf-
magnsveita Reykavíkur byggja og
annast rekstur línunnar. Lagaheimild
er fyrir byggingu allt að 76 MW raf-
orkuvers að Nesjavöllum en iðnaðar-
ráðherra þarf að veita virkjunarleyfí.
Hins vegar þarf að afla lagaheimildar
fyrir lagningu háspennulínunnar, sem
fellur undir mat á umhverfisáhrifum
og skipulagslög.
Ágreiningur hefur komið upp á
milli borgaryfirvalda, bæjaryfirvalda
í Mosfellsbæ og Landsvirkjunar vegna
lagningar háspennulínunnar. Alfreð
Þorsteinsson, formaður stjórnar veitu-•
stofnana, kveðst þó eiga von á að
samkomulag takist innan tíðar.
Að sögn Jóhanns Siguijór.ssonar,
bæjarstjóra í Mosfellsbæ, gera áætl-
anir ráð fyrir að Nesjavallalínan verði
lögð í jörðu þar sem hún kemur ofan ■
af Mosfellsheiðinni fyrir ofan Gljúfra-
stein og að jarðstrengurinn liggi gegn-
um sveitarfélagið meðfram Þingvalla-
vegi og Vesturlandsvegi. Að sögn
Jóhanns hefur hins vegar svokölluð
Sogslína 1, sem liggur frá Sogsvirkj-
ununum til Reykjavíkur, í gegnum
þéttbýlið í Mosfellsdal og um sveitar-
félagið fyrir neðan Vesturlandsveg,
lengi verið mönnum þyrnir í augum.
„Við höfum átt viðræður við Lands-
virkjun um að þessi lína verði lögð í,
jörðu. Við áttum fund með Rafmagns-
veitu Reykjavíkur í september og var
þá talið að hún fengi línustæði Lands-
virkjunar vegna Sogslínu 1 til afnota
og að strengurinn yrði lagður í jörðu
þannig að Sogslínan hyrfí. Hins vegar
náðist ekki samkomulag milli Lands-
virkjunar og Rafmagnsveitunnar um
að Rafmagnsveitan nýtti þetta gamla
línustæði og þar af leiðandi blasir
núna við að ef ekkert er að gert verð-
um við komin með tvær háspennulín-
ur yfir Mosfellsheiðina, önnur að vísu
í jörðu í gegnum sveitarfélagið en
gamla línan yrði áfram uppihang-
andi. Það þætti okkur dapurleg niður-
staða,“ segir Jóhann.
Hann hefur átt viðræður við for- ^
stjóra Landsvirkjunar vegna þessa
máls og var ákveðið að kalla saman
hóp tæknimanna frá Rafmagnsveit-
unni, Landsvirkjun og Mosfellsbæ til
að fara yfír málið sameiginlega. „Von-
andi leiðir það til farsællar lausnar,"
sagði Jóhann.
Framkvæmt fyrir 1,8 miiyarða
Reiknað er með að útboð á jarð-
vegsframkvæmdum vegna virkjunar
á Nesjavöllum fari fram í mars og
framkvæmdir hefjist í maí. Gert er
ráð fyrir að bygging rafstöðvarhúss
og framkvæmdir við kaldavatns- og
gufulagnir frá borholum fari einnig
fram í sumar en alls er áætlað að
framkvæmt verði fyrir 1,7 milljarða
á Nesjavöllum á þessu ári og að jafn-
framt muni Rafmagnsveita Reykja-
víkur ráðast í framkvæmdir fyrir
130-140 milljónir kr. við lagningu
háspennulínu til höfuðborgarinnar.
Hargrétar Þóroddsdóttur
Mikilvægt, aö
íslendingar
meti áhrif
EMU