Morgunblaðið - 08.01.1997, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 8. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Enn deilt um nasistagullið
Svisslending-
ar sakaðir
um falsanir
New York. Reuter.
SVISSNESK yfírvöld í heimsstyij-
öldinni síðari óttuðust að gullstangir
sem þýskir nasistar rændu og not-
uðu í viðskiptum við Svisslendinga,
yrðu gerðar upptækar sem stríðs-
skaðabætur að stríði loknu og báðu
því Þjóðveija að stimpla stangimar
með dagsetningum frá því fyrir stríð.
Þetta kemur fram í bandarískri
leyniskýrslu, sem Alþjóðaráð gyð-
inga birti í gær. Svissneski seðla-
bankinn sagði í gær að þetta væri
ekki rétt, engar vísbendingar um
þetta hefðu komið fram í víðtækum
rannsóknum á níunda áratugnum.
Skýrslan er frá 1946 og unnin
fyrir OSS, fýrirrennara bandarísku
leyniþjónustunnar CIA. Þar kemur
fram að þegar tilraun svissneskra
yfírvalda til að leika á bandamenn
með röngum stimplum mistókst,
hafi nokkrir svissneskir bankar selt
gullstangir, sem bræddar vom úr
stolnu gulli, til fyrirtækja sem fram-
leiða mynt úr gulli, sér í lagi fyrir
lönd Suður-Ameríku. Er fullyrt að
yfírmaður svissnesku leyniþjón-
ustunnar á þessum tíma hafi tengst
málinu.
Skjalið sagt áreiðanlegt
Alþjóðaráð gyðinga, sem birti
skjalið, hefur leitað svo mánuðum
skiptir í bandarískum skjalasöfnum
að sönnunum þess að Svisslending-
ar hafí komið nasistagulli undan.
Segja talsmenn ráðsins að skjalið
sé hið fyrsta þar sem Svisslending-
ar séu sakaðir beint um að hafa
reynt að „dulbúa" nasistagullið,
fremur en nasistar sjálfír. Þeir
rændu milljörðum króna af þeim
þjóðum sem þeir hernámu og not-
uðu til að greiða fyrir vistir sem
þeir keyptu í hlutlausum löndum á
borð við Sviss, og til að greiða aðra
reikninga í ríkjum sem lýst höfðu
yfír hlutleysi sínu.
Skjalið sem birt var í gær er
byggt á „áreiðanlegum, íhaldssöm-
um frönskum heimildarmanni sem
fékk upplýsingar hjá bankamanni
sem tengist ýmsum gjaldeyrisvið-
skiptum við Svisslendinga", eins og
segir í upphafi skýrslunnar. Sviss-
lendingar hafa hingað til kvartað
yfír þvi að þau skjöl sem hingað til
hafi verið dregin fram í dagsljósið,
séu byggð sögusögnum eða gögn-
um sem reynst hafí fölsuð. í síðasta
mánuði viðurkenndu Svisslendingar
hins vegar í fyrsta sinn að nasistar
hefðu greitt þeim fyrir vaming með
stolnu gulli.
BELGFLUG BRANSONS
Breski auðkýfingurinn Richard Branson lagði í gær upp í belgflug í þeim
tilgangi að verða fyrstur til þess að svífa umhverfis jörðina í loftbelg
Branson og samferðamenn hans, Per Lindstrand og Alex Ritchie, hafa háð kapp við
bandaríska belgfarann Steve Fossett um að fljúga viðstöðulaust umhverfis jörðina,
32.000 kílómetra vegalengd. Bæði urðu kappliðin að hætta við slíkar tilraunir í fyrra
vegna óhagstæðs veðurs. Fossett bíður færis við annan mann í Sviss.
Breiðþola: 10.600 m hæð
Loftbelgurinn þarf að ná
upp í austlæga skotvinda,
hraðfara háloftavinda þar
sem loft streymir áfram á allt
að 320 km/klst hraða, til þess
að eiga möguleika á að komast
umhverfis jörðina. Marokkó
Til þess að fá hnattflugsmet viðurkennt verður belgfarið að fara að nýju yfir lengdarbaug
flugtaksstaöar og leggja að baki vegalengd, sem svarar til fjðgurra bogmálseininga
jarðar eða 25.500 kílómetra miðaö við þann lendingarstað sem valinn er.
Hvergi má hafa viðkomu á leiðinni eða taka um borð eldsneyti, súrefni eða kjölfestu.
Þenslurásir
Heitaloftsbelgur
Fjöldi mengunarmælitækja og
tilraunabúnaður er í belgfarinu
sem fylgst verður með í ferðinni
Útsýniskúla
Belghylki
Eldsneyitstankar
Freista
hnattflugs
í loftbelg
Marrakesh. Reuter.
TILRAUN breska auðkýfingsins
Richards Bransons og tveggja félaga
hans til þess að verða fyrstir til að
svífa umhverfís jörðina í belgfari
hófst í gær er loftbelgur þeirra hóf
sig á loft frá herstöð í Marokkó.
Belgfararnir lögðu upp klukkan
11:19 að íslenskum tíma í gærmorg-
un og steig belgurinn um 700 fet á
mínútu austur yfír Atlasfjöll. Liggur
leið hans væntanlega yfír Norður-
Afríku, Sádi-Arabíu, Indland, Suður-
Kínahaf, Kyrrahaf, Bandaríkin og
Norður-Atlantshaf en áætlaður lend-
ingarstaður er í Englandi.
Vonuðust belgfararnir til að kom-
ast upp í hagstæða háloftavinda í
um 10 kílómetra hæð yfír jörðu en
gert er ráð fyrir að ferð þeirra um-
hverfís jörðina, gangi allt að óskum,
taki tvær til þijár vikur.
Belgfarið er á hæð við 12 hæða
hús, en þremenningarnir hafast við
í lokuðu hylki sem hangir neðan úr
loftbelgnum. Er það búið tveimur
rúmum, hálfu tonni af matvælum,
og mæli- og fjarskiptabúnaði.
Áætluð leið belgfarsins er um 30
þúsund kílómetrar en lengsta mann-
aða belgflug til þessa er 8.382 kíló-
metra ferð ljögurra bandarískra
belgfara yfír Kyrrahaf, frá Japan til
Kaliforníu, árið 1981.
Mikil keppni ríkir milli Bransons
og félaga og bandarísks belgflug-
manns, Steve Fossett, um hveijir
verða fyrstir að ljúka belghnatt-
flugi. Búist var við að Fossett og
samferðamaður hans freistuðu flug-
taks í St. Louis í Missouri í dag eða
morgun.
Viðræður um Hebron
Israelar
sagðir
tefja
Jerúsalem. Reuter.
FRELSISSAMTÖK Palestínu
(PLO) sögðu í gær að krafa ísra-
ela um að fresta brottför frá
ákveðnum svæðum á Vesturbakk-
anum um tvö ár stæði í vegi fyrir
samkomulagi um að afhenda Pal-
estínumönnum borgina Hebron að
mestu leyti.
Dennis Ross, sérlegur friðarer-
indreki Bandaríkjamanna í Mið-
Austurlöndum, hélt í gær áfram
að reyna að miðla málum milli
Benjamins Netanyahus, forsætis-
ráðherra ísraels, og Yassers Ara-
fats, forseta Palestínumanna.
David Bar-Illan, talsmaður Net-
anyahus, sagði í gær að ísraelar
og PLO væru sammála um flest
atriði, en greindi á um hvað ætti
að fylgja í kjölfarið á samkomulagi
um Hebron.
Vilja frestun
Bar-Illan staðfesti að ísraelar
vildu fresta því að kveðja ísraelska
herinn brott frá þremur stijálbýl-
um svæðum á Vesturbakkanum
þannig að síðasta svæðið verði
yfirgefið 1999. Samkvæmt sam-
komulaginu, sem ísraelar og Pal-
estínumenn undirrituðu í Was-
hington árið 1995 um sjálfstjórn
Palestínumanna, á brottflutningi
ísraelsks herliðs að vera lokið 7.
september á þessu ári. í því sam-
komulagi er einnig kveðið á um
að leiða eigi friðarferlið til lykta
með lokasamkomulagi árið 1999.
Vilja ísraelar nú að brottflutningn-
um frá strjálbýlu svæðunum Ijúki
á sama tíma.
Reuter
Jólasveinn-
inn og Frosti
afi hittast
JÓLASVEINNINN, öðru nafni
Heilagur Nikulás, heimsótti
rússnesk börn á jólaballi sem
haldið var í Kreml í gær en
hann fullyrti að þetta væri í
fyrsta sinn sem hann kæmi til
Rússlands. Hitti jólasveinninn
þar Frosta afa, sem gengir svip-
uðu hlutverki í rússnesku jóla-
haldi, og voru þeir félagar sam-
mála um að ástæða væri til að
útbreiða anda jólanna, ekki að-
eins um jól, heldur aðra daga
ársins.
í gær, 7. janúar, var komu
jólanna fagnað, samkvæmt
tímatali rétttrúnaðarkirkjunn-
ar. Ekki eru nema fimm ár síðan
jóladagur varð frídagur í Rúss-
landi.
Major, forsætisráðherra Bretlands, boðar stöðugleika nái hann endurkjöri
London. Reuter.
Valið stendur um
skin eða skúrir
Virðist ætla að taka kosningabaráttu
Clintons sér til fyrirmyndar
JOHN Major hóf í gær skipulega
baráttu fyrir því að Ihaldsflokkur-
inn haldi velli í þingkosningum, sem
fram verða að fara í síðasta lagi
22. maí nk. Efndi
hann til blaða-
mannafundar sem
þótti að umgjörð
allri minna á vel-
heppnaða fundi
Bills Clintons er
hann barðist fyrir
endurkjöri sem for-
seti Bandaríkjanna
sl. haust. Lagði
Major áherslu á áframhaldandi
stöðugleika og sagði umbætur í
mennta- og heilbrigðismálum
myndu njóta forgangs á næsta kjör-
tímabili. Sagði hann efnahagslega
uppsveiflu og ótta Breta við stjórn-
lagaumrót myndu auðvelda Ihalds-
flokknum að hafa sigur í fímmtu
þingkosningunum í röð.
Major lagði áherslu á þijú mál,
sem búist er við að verði helstu
kosningamál íhaldsflokksins; efna-
hagsmálin, Evrópumálin og stjórn-
arskrárumbætur. Snupraði hann
andstæðinga Evrópusambandsað-
ildar í flokknum með því að segja,
að engin rök væru fyrir því að
Bretar hættu þátttöku í ESB.
Major sagði árangur stefnu
íhaldsflokksins í efnahagsmálum
vera farinn að skila sér í aukinni
hagsæld og væru efnahagshorf-
urnar mjög bjartar. „Það væri fár-
ánlegt að glata þeim tækifærum
sem bíða. Efnahagslega blasa tveir
valkostir við þjóðinni, grátur eða
hlátur. Ég vona og trúi að þegar
í kjörklefann kemur velji menn
frekar skin en skúrir,“ sagði Maj-
or. Kvað hann Verkamannaflokk-
inn ekki trúverðugan til að takast
á við efnahagsmálin. Stefna
flokksins fæli í sér skattahækkanir
og aukið atvinnuleysi.
Boða
stjórnarskrárbreytingar
Bæði Verkamannaflokkurinn og
fijálslyndir demókratar hafa boðað
umfangsmiklar stjórnarskrár-
breytingar, m.a. gerð réttindaskrár
þegnanna, sérstök þing fyrir Skot-
land og Wales og jafnvel hlutfalls-
kosningar til þings. Major sagði
íhaldsflokkinn ekki andvígan
stjórnlagaumbótum en sakaði mót-
flokkana um að viðra „fífldjarfar"
og „skaðvænlegar“ breytingar ein-
göngu breytinganna vegna.
Eftir er að sjá, hvort kjósendur
kaupi boðskap Majors á næstu
mánuðum, en íhaldsflokkurinn
nýtur um 20% minna fylgis en
Verkamannaflokkurinn sam-
kvæmt nýjustu könnunum.
John Major