Morgunblaðið - 08.01.1997, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 8. JANÚAR 1997 23
Hefur Winterson
tapað þræðinum?
Breska skáldkonan Jeanette Winterson hlýtur lítið lof
fyrir nýjustu bók sína, „Gut Symmetries“
SKALDKONAN Jeanette Winter-
son hefur sent frá sér nýja bók,
„Gut Symmetries", sem hefur vakið
athygli eins og raunar flest það sem
Winterson hefur sett á blað. Þrátt
fyrir að aðeins séu liðin ellefu ár
frá því að fyrsta bók hennar var
gefin út hafa Winterson og aðrir
Gítartón-
leikar
KRISTJÁN Eldjárn gítarleik-
ari heldur tónleika i Félags-
heimilinu á Hvammstanga
fimmtudaginn 9. janúar kl. 21.
Kristján lauk burtfarar-
prófi í klassískum gítarleik frá
Tónskóla Sigursveins D.
Kristinssonar sl. vor en hafði
lokið burtfararprófi í djassgít-
arleik frá Tónlistarskóla FIH.
Auk spænskrar tónlistar
spannar efnisskráin svið sem
nær frá 1. lútusvítu Bach til
lagsins All Apologies eftir
hljómsveitina Nirvana, sem
Kristján hefur útsett fyrir
klassískan gítar.
Kristján hefur undanfarið
leikið á höfuðborgarsvæðinu
ásamt jasstríói sínu.
Tónleikarnir eru á vegum
Tónlistarfélags V-Hún.
Konur lesa
meira
í NÝLEGRI breskri könnun
kemur fram að karlar standa
konum langd: að baki hvað
bóklestur varðar. Reyndust
35% ekki hafa litið i bók síð-
ustu fimm árin en um 20%
kvenna. Þá kváðust 47% að-
spurðra kvenna hafa lokið við
bók síðasta hálfan mánuðinn
en 30% karla. Þá var nokkur
munur á lestri eftir aldri, að-
eins 18% fólks á aldrinum
18-24 ára höfðu litið í bók
vikuna áður en könnunin var
gerð, 21% fólks á aldrinum
25-34 ára en 41% þeirra sem
komnir voru yfir fimmtugt
sögðust hafa lesið bók í vik-
unni. Vinsælastar reyndust
matreiðslubækur, sérstaklega
bækur sem tengjast mat-
reiðsluþáttum í sjónvarpi. Þá
seljast ástar- og spennusögur
alltaf vel.
Tímarit
• GRÍMNIR. Rit um nafn-
fræði, 3. 1996, er kominn út.
Auk orðsend-
ingar frá Or-
nefnastof-
nun saman-
stendur ritið
af eftirfar-
andi efni eftir
ritstjórann,
Þórhall Vil-
mundarson:
Þórhallur Njörður í Nó-
Vilmundarson atúnum>
Hjör-
ungavágr, Óðinshani og od-
enssvala og Safn til íslenzkrar
örnefnabókar 3.
Útgefandi er Örnenfastofn-
un Þjóðminjasafns. Oddi
prentaði. Ritiðerl44 síður.
verið óspör á yfirlýsingar um ágæti
skáldkonunnar. Einhveijar efa-
semdir komu þó upp varðandi síð-
ustu sögu hennar og í Daily Tele-
graph þykir Winterson hafa gengið
of langt, hún hafi tapað þræðinum.
Ekki er hægt að mæla gegn því
að Winterson er einstaklega hæfi-
leikaríkur rithöfundur. Hún hefur
sjálf lýst því yfir og margir mætir
menn tekið undir þau orð hennar.
Rithöfundurinn Gore Vidal hefur
sagt hana vera „áhugaverðasta
unga rithöfundinn sem komið hefur
fram síðustu tvo áratugina" og
skáldkonan Muriel Spark sagði
Winterston vera nýja og ferska rödd
með hugsun að baki og að hún
næði meistaralegum tökum á efni-
við sínum. Sjálf sagði Winterson
árið 1992 að „svo fremi sem ég fer
ekki að stunda fjárhættuspil í Las
Vegas er afar ólíklegt að mig muni
nokkurn tímann skorta fé“. Þá
hreykti hún sér af því að vera eina
unga konan sem væri á svokölluð-
um Cape-lista útgefandans Jonat-
hans Capes, „sem er talinn afar
bókmenntalegur, hágæðalisti. Ég
tel að vera mín þar breyti hægt og
sígandi hugmyndum fólks um það
hvað góðar bókmenntir snúist um.“
Rétt er þó að taka það fram að
Winterson er aðeins nokkrum árum
FUNDUR Ameríku er efni bókar-
innar „Oppdagelsen av det nye
land“ eftir Helge Ingstad. í bók-
inni lýsa Helge og Anne Stine
Ingstad því þegar norrænir víking-
ar fundu Ameríku. Eftir forn-
minjafundi á Svalbarða og Græn-
landi og rannsóknir á íslendinga-
sögum setti Helge Ingstad fram
kenningar sínar um að Vínland
Leifs Eiríkssonar væri einhvers
staðar við strendur Nýfundna-
lands. Margar rannsóknarferðir
voru farnar til að sanna þetta og
báru að lokum árangur. Staðurinn
valinn hefur verið á
lista Screen International.
Daninn Peter Aalbæk Jensen
sem er framleiðandi myndarinnar
„Breaking the Waves“ var í fyrsta
yngri en þær konur sem eru á list-
anum, s.s. A.S. Byatt, Anita Brook-
ner og Marina Warner.
Ætlaði að verða trúboði
Winterson er óvenjuleg kona og
það er lífshlaup hennar einnig. Hún
fæddist árið 1959 í Lancastershire
og var ættleidd af heittrúuðum
hjónum sem eru í sértrúarsöfnuði.
Foreldrar hennar töldu hana hafa
mikinn boðskap að færa, þar sem
móður hennar dreymdi draum sem
hún taldi benda til þess að stúlkan
myndi bjarga heiminum. Tólf ára
gömul var Winterson farin að pré-
dika í söfnuðinum og ætlaði sér að
verða trúboði. Hún var hins vegar
rekin úr söfnuðinum sextán ára er
upp komst um ástarævintýri hennar
og fiskverkakonu. Foreldrarnir af-
neituðu Winterson endanlega þegar
fyrsta skáldsaga hennar kom út og
lýstu því yfir að hún væri barn djöf-
ulsins.
Winterson kom víða við á næstu
árum, vann ýmis störf en tókst svo
að komast að í enskunám í Oxford
þrátt fyrir að hún félli á inntöku-
prófi. Samnemendur hennar minnt-
ust hennar fremur fyrir áhuga
hennar á gömlum bílum en bók-
lestri en hún þykir engu að síður
óvenju vel lesin í bókmenntum.
þar sem víkingarnir settust að var
við L ’Anse aux Meadows á Ný-
fundnalandi, að dómi Ingstads, og
þótti staðfesta að vikingar fundu
Ameríku 500 árum á undan Kól-
umbusi.
Helge Ingstad er nú 97 ára.
Hann er höfundur fjölmargra bóka
um landkannanir og ævintýri á
framandi slóðum.
Útgefandi er J. M. Stenersens
Forlag AS Osló. Bókin er 314 síð-
ur í stóru broti og prýdd fjölda
ljósmynda, teikninga og upp-
drátta.
Ian Bryce, Kathleen Kennedy og
Michael Criton framleiðendur
„Twister" og Arnold Kopelson
framleiðandi „Seven“ og „Eraser“.
Nýjar bækur
Fundur Ameríku
Friðrik Þór Friðriksson
Tíundi valdamest-
ur á Norðurlöndum
KVIKMYNDATÍMA-
RITIÐ Screen Intern-
ational setti saman
lista yfir valdamestu
fyrirtæki og fólk í
kvikmyndaiðnaði í lok
síðasta árs. Listanum
er skipt í svæði og á
Norðurlöndum er
Friðrik Þór Friðriks-
son talinn tíundi
valdamesti maðurinn.
Við valið er meðal
annars tekið tillit til
umsvifa og mögu-
leika á ij'ármögnun.
Friðrik Þór er eini
íslendingurinn sem
Friðrik Þór
Friðriksson
sæti á Norðurlöndum
en leikstjórinn Bille
August lenti í fimmta
sæti að þessu sinni.
í samantektinni fyr-
ir Bandaríkin er einnig
að finna lista yfir
valdamestu leikarana.
Þar er efst á blaði Tom
Hanks, en Tom Cruise,
Brad Pitt, Harrison
Ford og Arnold
Schwarzenegger
fylgja í kjölfarið.
Meðal stærstu fram-
leiðandanna í Banda-
ríkjunum eru Dean
Devlin sem framleiddi
Independence Day“,
Jeanette Winterson
Að loknu námi í Oxford vann
Winterson m.a. á skrifstofu verð-
bréfasaia og svo ýmis störf í leik-
húsi og við útgáfu. Á þessum tíma
skrifaði hún fyrstu bók sína
„Oranges Are Not the Only Fruit“,
sem vakti geysilega athygli en hún
kom út árið 1985. Hlaut Winterson
m.a. Whitbread-verðlaunin fyrir
hana. Fleiri bækur fylgdu í kjölfar-
ið, m.a. „The Passion“ (Ástríðan)
sem út kom á íslensku 1991. Engin
þeirra hefur hlotið jafn einróma lof
og sú fyrsta en Winterson hefur
átt sér tryggan aðdáendahóp, svo
tryggan raunar að sagt hefur verið
að hún eigi sér ekki lesendur, held-
ur aðdáendur.
Á síðustu árum hefur Winterson
ekki síður orðið þekkt fyrir það sem
hún er og stendur fyrir, en það sem
hún skrifar, og slíkt er engum hollt,
að mati Daiiy Telegraph, þar sem
Ernest Hemingway er tekinn sem
dæmi um slíkan mann. Þykir Wint-
erson vera umkringd já-fólki sem
hlaði hana lofi en það hafi dregið
mjög úr sjálfsgagnrýni hennar og
gert hana jafnframt geysilega við-
kvæma fyrir gagnrýni annarra.
Blaðamaður sem skrifaði um
hana grein í The Observer fékk það
t.d. óþvegið frá Winterson sem lét
sig ekki muna um að banka upp á
heima hjá honum til að hella sér
yfir hann vegna greinarinnar þar
sem hann fór mörgum fögrum orð-
um skrif hennar en rifjaði jafnframt
upp þau orð skáldkonunnar að hún
væri mesti rithöfundurinn sem nú
væri uppi. Varpaði blaðamaðurinn
fram þeirri spurningn hvort að
Winterson væri ekki með öllum
mjalla að lýsa slíku yfir. Winterson
hefur hins vegar verið óspör á gagn-
rýni á aðra rithöfunda.
Hroði og snilld
í kynningu á nýjustu bók Winter-
son, „Gut Symmetries“, segir að
hún geri þá kröfu til lesandans að
hann skilgreini að nýju ekki aðeins
hið líklega heldur einnig það sem
sé mögulegt. Bókin sé saga heims-
ins, um kynlíf og andans málefni,
hið raunverulega og ímyndanir, um
hið karlmannlega og hið kvenlega,
vísindi og trú. Ritdómari Daily Tele-
graph er lítt hrifinn, segir heims-
speki bókarinnar „hræðilega“ þegar
verst láti. Hins vegar sé söguþráð-
urinn áhugaverður, hinn sígildi ást-
arþríhyrningur, og kaflar inn á
milli sem séu snilldarlega skrifaðir;
fallegir og töfrum hlaðnir. Persón-
urnar standi lesandanum ljóslifandi
fyrir sjónum, hversu ólíkir sem þeir
kunni að vera.
Niðurstaðan sé sú að Winterson
sé gædd ótvíræðri frásagnargáfu
en virðist ekki geta látið sér það
nægja. Hún sé ekki sá mikli hugsuð-
ur sem hún vilji greinilega vera og
því verði lesendur bókarinnar að
leggja upp í leit að sögunni inn í
allt of langri bók.
ANNE Stine og Helge Ingstad.
Windows, Word og Excel
Tölvu- og verkfræðiþjö
jraðgiöf • námskeið • úti
lustan
TölvufSðgjöf • námskeið’ •'utgáfa
Grensásvegi 16 • <2) 568 80 90
Við blöndum
litinn...
DU PONT bílalakk notað af
fagmönnum um land allt.
Er bíllinn þinn
grjótbarinn eða
rispaður ?
DU PONT lakk
á úðabrúsa er
meðfærilegt og
endingargott.
• ■! aTI ; «Lí •
Faxafeni 12. Sími 353 8000
UTSALA
10-50%
+ 100%
fyrir heppinn
viðskiptavin*
*í lok hvers dags drögum
við út nafn neppins
viðskiptavins og rær hann
að rullu enaurgreitt
það sem hann nefur
keypt á útsölunni
þann daginn.
UneHrfquiversluHÍn
Cos
Glæsibæ • Sími 588 5575
, 11-18,
-14.
Opið virka daga kl.;
laugardaga kl 11-