Morgunblaðið - 25.02.1997, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
EITT frægasta vörumerki heims; hundurinn „Nipper" hlustar á rödd
húsbónda síns, en þetta merki var tekið upp á útgáfum frá 1900.
Nipper sjálfur féll frá 1895, 5 árum áður en myndin var máluð.
EMI100 ára
BRESKA hljómplötuútgáfan
EMI fagnar 100 ára afmæli sínu
á þessu ári. Meðal þess sem fyrir-
tækið hyggst gera til hátíðar-
brigða er að gefa út sérstakan
kassa með úrvali tónlistar frá
sögu þess og haldnir verða af-
mælistónleikar þar sem fram
koma margir helstu söngvarar
heims.
Fyrir 110 árum endurbætti
Þjóðverjinn Emile Berliner upp-
götvun Edisons, sem hafði smíð-
að tæki sem skráði hljóð á vax-
rúllur. Berliner þróaði tæki sem
tók upp á flatar plötur og afspil-
unartæki. Hann kallaði afspilun-
artækið Gramophone, en vax-
rúllutæki Edisons hét Phono-
graph, og stofnaði United States
Gramophone Company. Átta
árum siðar opnaði hann fyrsta
hljóðverið í New York og ári síð-
ar, 1897, sendi hann mann til
Bretlands til að stofna samsvar-
andi fyrirtæki og ryðja nýrri
tækni braut. The Gramophone
Company, síðar The Gramo-
phone and Typewriter Company,
hóf upptökur 1898 en á kreppu-
tímum sameinaðist það öðru út-
gáfufyrirtæki, Columbia, og til
varð Electric and Musical Ind-
ustries, EMI.
Mikið verður um dýrðir á af-
mælisárinu og meðal annars
hyggst fyrirtækið gefa út í tak-
mörkuðu upplagi kassa með tíu
diskum sem á verður úrval af
upptökum frá 100 ára sögu þess
með ýmsum helstu listamönnum
sögunnar, en í kassanum verður
einnig 100 síðna saga útgáfunnar
og aukadiskur þar sem sögð er
saga fyrirtækisins.
27. apríl verða síðan sérstakir
afmælistónleikar í Glydenbo-
urne. Þar koma fram John Mark
Ainsley, Roberto Alagna, Olaf
Bar, Ian Bostridge, Nocolai
Gedda, Angela Gheorghiu, Ali-
son Hagley, Barbara Hendrsicks,
Felicity Lott, Ann Murray,
Amanda Roocroft, Peter Seiffert
og Ruth-Ann Swenson. Fíl-
harmóníuhljómsveit Lundúna
leikur undir stjórn Andrews Da-
vis og Franz Welser-Mösts.
Kynnin við Bjart í Sumar-
húsum endumýjuð
New York. Morgunblaðið.
ÞEGAR rithöfundurinn Brad Leit-
hauser fór að vekja máls á þvi við
bandarísk útgáfufyrirtæki að full
ástæða væri til að endurútgefa
skáldsögu Halldórs Laxness, Sjálf-
stætt fólk, fékk hann í fyrstu dræm-
ar undirtektir. Honum var sagt að
vissulega væri bókin góð, enginn
vafí á því að sagan væri á sína vísu
meistaraverk. En hinsvegar félli
hún ekki vel að kröfum markaðar-
ins eins og sakir stæðu. „Þegar ég
velti þessu fyrir mér,“ segir Leit-
hauser „að bókin væri ekki sölu-
vænleg eins og sakir stæðu, þá gat
ég ekki séð heldur að hún yrði það
þá eftir eitt ár, eða tvö eða tíu.“
Og hann gafst ekki upp. Að end-
ingu bar erfíðið árangur. Á dögun-
um kom Sjálfstætt fólk út hjá Ran-
dom House í laglegri pappírskilju.
Mynd eftir Louisu Matthíasdóttur
prýðir forsíðuna. Hún er af kindum.
En kindur eru einmitt það sem
Sjálfstætt fólk er um, segir Leit-
hauser.
Norræna félagið í New York
hélt upp á útkomu bókarinnar síð-
asta fimmtudagskvöld með stuttri
kynningardagskrá um Halldór og
Sjálfstætt fólk þar sem Leithauser
var aðalræðumaður. Steinunn Sig-
urðardóttir sagði viðstöddum frá
Halldóri og mikilvægi hans fyrir
íslenska menningu og þjóðlíf á öld-
inni. Verk Halldórs Laxness hafa
ekki notið verðskuldaðrar athygli
vestan hafs undanfarna áratugi að
áliti Leithausers. Sjálfstætt fólk
kom út í stóru upplagi fyrir rúmum
50 árum en bókin hefur verið ófáan-
leg nema á fornbókasölum lengst
af. Edda Magnússon, fyrrverandi
formaður íslendingafélagsins í New
York, segir að það sé eingöngu
dugnaði Brads Leithausers að
þakka að bókin kemur nú út í ann-
að sinn. Hann hefur ekki aðeins
róið í forstöðumönnum Random
House. Fyrir tæpum tveimur árum
birtist eftir hann stór grein um
Sjálfstætt fólk í blaðinu New York
Review of Books sem vakti tölu-
verða athygli og hefur kannski átt
sinn þátt í að sýna mönnum fram
á gildi verksins og að það ætti þrátt
fyrir allt ekki síður erindi við lesend-
ur nú en fyrir 50 árum. Leithauser
hefur reyndar gert Sjálfstætt fólk
að eins konar persónulegum mál-
stað sínum, en um árabil hefur
hann setið um bókina á fornbóka-
sölum og kveðst hafa keypt öll ein-
tök sem urðu á vegi hans, svo fram-
arlega sem verðið var undir tíu
dollurum, til að stinga að þeim sem
hann taldi að kynnu að meta þenn-
an íslenska sagnaheim. Hann hefur
líka notað bókina við kennslu í
Columbia háskóla og víðar. Sjálfur
hefur Leithauser skrifað fjórar
skáldsögur. Sú síðasta „Friends of
Freeland" kom út fyrir skömmu og
fjallar um mannlíf á óskilgreindu
eylandi í Norður-Atlantshafi. Um
90 manns voru samankomin á
kynningardagskránni sem haldin
var í Norsku sjómannakirkjunni í
New York. Louisu Matthíasdóttur
var þó saknað en hún hélt upp á
áttræðisafmæli sitt sama dag.
HAMRAHLÍÐARKÓRINN.
Franska tónlistar-
tímaritið Sonances
Hamrahlíð-
arkórinn
hlaðinn lofi
GEISLAPLATA Hamrahlíðar-
kórsins, Islenskir jólasöngvar
og Maríukvæði, er hlaðin lofi í
janúarhefti franska tónlistar-
tímaritsins Sonances. Segir
gagnrýnandinn, Bernhard Wil-
helm, plötuna þá bestu sinnar
tegundar sem hann hafi heyrt
í langan tíma — efnisskráin,
sýnishorn af íslenskri tónlist í
meira en fimm aldir, sé ákaf-
lega frumleg og áhugaverð og
söngurinn í hæsta gæðaflokki.
„Þetta er plata sem enginn unn-
andi kórsöngs má láta fram hjá
sér fara.“
Hvergi veikur
punktur
Segir Wilhelm hvergi veikan
punkt að finna á plötunni en
sjálfur leiði hann til öndvegis
Máríu eftir Hróðmar Sigur-
björnsson, „yndisfagurt verk
fyrir sópran og kór“, öll verkin
og útsetningarnar eftir Þorkel
Sigurbjörnsson sem sé „sem
fyrr mikilvægasta tónskáld ís-
lands“ og Ó hve dýrleg er að
sjá, eftir Jón Þórarinsson, „með
sín ævintýralegu tónbrigði“.
Þá ber gagnrýnandinn lof á
Þorgerði Ingólfsdóttur, stjórn-
anda kórsins, sem sé frábær
kórstjóri.
Nýju hljóðfæri fagnað
TONLIST
S a í n a d a r h e i m 111
Akurcy rarkirkju
VÍGSLUTÓNLEIKAR
Daníel Þorsteinsson, Dóróthea Dagný Tómasdótt-
ir, Guðrún Anna Kristinsdóttir og Helga Bryndís
Magnúsdóttir, Hólmfríður Benediktsdóttir, Stefán
Öm Amarson, Kór Akureyrarkirkju, Gunnar
Gunnarsson, Ami Ketill og Jón Rafnsson.
Laugardagur 22. febrúar.
NÝR konsertflygill var formlega vígður í
Safnaðarheimili Akureyrarkirkju. Flygillinn er
af gerðinni Steinway D og hinn vandaðasti að
allri gerð. Hann var keyptur fyrir fé sem safnað-
ist í minningarsjóð um hinn þekkta tónlistar-
mann Ingimar Eydal, en það var honum mikið
hjartans mál að Akureyringar ættu góðan flygil.
Á Akureyri hefur verið til all vandaður flygill
af Pertof-gerð, en þar eð hann var kominn nokk-
uð til ára sinna var mikill áhugi á að fá nýtt
og betra hljóðfæri. Ekkja Ingimars, Ásta Sig-
urðardóttir, kom fram með þá hugmynd að
stofna sjóð til kaupa á nýjum flygli. Voru haldn-
ir minningartónleikar um Ingimar sl. haust og
rann ágóði þeirra tónleika i sjóðinn, en að auki
hafa ijölmargir lagt sitt af mörkum til að gera
þennan draum að veruleika. Þeir Jónas Ingi-
mundarson píanóleikari og Leifur Magnússon
hljóðfærasmiður fóru til Hamborgar og skoðuðu
nokkur hljóðfæri og völdu þetta. Milli jóla og
nýárs kom flygillinn síðan til Akureyrar.
Þó svo að hér væri um formlega vígslutón-
leika hljóðfærisins að ræða var búið að leika á
það á nokkrum tónleikum, m.a. var píanókon-
sert Snorra Sigfúsar Birgissonar frumfluttur í
byijun ársins og einnig hélt Jónas Ingimundar-
son tónleika í Glerárkirkju.
Tónleikamir í safnaðarheimilinu hófust á því
að einn okkar þekktasti píanóundirleikari, Guð-
rún A. Kristinsdóttir, lék með Hólmfríði Bene-
diktsdóttur sópransöngkonu. Þær fluttu tvö lög
eftir Franz Schubert við texta Goethe, Náhe
des Geliebte og Rastlose Liebe. Var flutningur
þeirra með ágætum þó svo að píanóið væri
heldur sterkt. Það kann þó að liggja í því að
hljóðfæraleikur berst mun betur í þessum sal
en söngur.
Dóróthea Dagný Tómasdóttir lék næst Fant-
asie-impromtu í cís-moll op. 66 eftir Frederic
Chopin. Þetta er mikið og glæsilegt píanóverk
og reynir mjög á hæfni píanóleikarans og spil-
aði Dóróthea það vel.
Næst á efnisskránni var samleikur þeirra
Stefáns Arnar Amarsonar á selló og Helgu
Bryndísar Magnúsdóttur á píanó. Þau fluttu tvö
íslensk þjóðlög, Kvölda tekur og Ljósið kemur
langt og mjótt, í útsetningu Hafliða Hallgríms-
sonar fyrir selló og píanó. Þetta eru skemmtileg-
ar útsetningar á þessum litlu lögum sem þau
Stefán Arnar og Helga Bryndís fluttu ágætlega.
Síðast fyrir hlé lék Richard Simm píanóleik-
ari Til vorsins eftir Edvard Grieg og Jeux d’Eau
eftir Maurice Ravel. Leikur Richards var mjög
góður og í síðara verkinu lék hann stórglæsi-
lega. Hann nýtti sér vel möguleika hljóðfærisins
til styrkleikabreytinga, t.d. til að ná fram ein-
stökum stefjum.
Eftir hlé flutti Helga Bryndís Magnúsdóttir
tvö píanóverk eftir Franz Liszt, Sonetto 104
del Petrarca og Dans dverganna. Leikur Helgu
Bryndísar var innilegur og glæsilegur.
Nú kvað við nokkuð annan tón á þessum
tónleikum er tríóið Skipað þeim hóf leik sinn.
í tríóinu em: Árni Ketill trommuleikari, Gunnar
Gunnarsson píanóleikari og Jón Rafnsson bassa-
leikari. Þeir fluttu þijú lög í léttri sveiflu, norska
þjóðlagið Og reven 1?, Oskalagið eftir Ingimar
Eydal og amerísku barnagæluna Pop Goes for
Weasel. Leikur þeirra félaga var mjög góður
og náðu þeir fram góðri sveiflu sem gaman var
að hlýða á.
Síðasti einleikarinn á píanó var Daníel Þor-
steinsson. Verkin sem hann lék voru af allt
öðrum toga en hin einleiks píanóverkin sem flutt
voru fyrr á tónleikunum. Hann flutti tvo brasil-
Morgunblaðið/Kristján
HELGA Bryndís Magnúsdóttir
við flygilinn.
íska tangóa, Garóto og Duvidoso, eftir Emesto
Nazareth. Leikur Daníels var mjög fínlegur og
fágaður og juku tangóarnir á ijölbreytileika
tónleikanna.
Síðustu flytjendur á þessum tónleikum voru
Kór Akureyrarkirkju undir stjórn Björns Stein-
ars Sólbergsonar og Helga Bryndís Magnúsdótt-
ir píanóleikari. Fyrra lagið var Litfríð og ljós-
hærð eftir Emil Thoroddsen við texta Jóns Thor-
oddsen en síðara lagið Úr útsæ rísa íslands fjöll
eftir Pál ísólfsson við texta Davíðs Stefánsson-
ar. Söngur kórsins var áferðarfallegur en nokk-
uð lýtti að salurinn hentar ekki vel ti söngs.
í lokin voru allir flytjendur kallaðir fram og
hylltu tónleikagestir, sem fylltu Safnaðarheimili
Akureyrarkirkju, þá vel og innilega. Þessir tón-
leikar sýndu að full þörf er fyrir þetta hljóð-
færi og er vonandi að sem allra flestir píanistar
komi nú til að leika á það og að tónleikagestir
verði jafn áhugasamir að koma og á þessa tón-
leika.
Jóhann Baldvinsson