Morgunblaðið - 25.02.1997, Blaðsíða 42

42 ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
„RÍKISSTJÓRNIN mun á kjör-
tímabilinu beita sér fyrir því að
stofnunum og þjónustu á vegum
ríkisins verði komið fyrir utan höf-
uðborgarsvæðisins eftir því sem
hagkvæmt þykir.“ - Úr stjórnar-
sáttmála ríkisstjórnarinnar.
Guðmundur Bjarnason umhverf-
isráðherra segir að ákvörðun sín
um að flytja starfsemi Landmæl-
inga íslands frá Reykjavík til Akra-
ness um áramótin 1998-1999 byggi
á þessari stefnumörkun ríkisstjórn-
arinnar. Hann segir jafnframt að
ákvörðun sín sé „pólitísk" og hefur
á þeim forsendum ekki fært frekari
rök fyrir ákvörðun sinni. Ráðherr-
ann sagði í viðtali við DV 4. júlí
1996 að „staðurinn hefði verið val-
inn í tíð fyrirrennara síns, en hvað
hefði legið að baki ákvörðunar hans
vissi hann ekki, en hann hefði
ákveðið að halda sig við hana engu
að síður“.
Stjórnviska er góður kostur í
fari stjórnmálamanna!
Staðreyndin er nefnilega sú að
engin efnisleg rök eru fyrir því að
flytja starfsemi Landmælinga ís-
lands til Akraness. í öllum gögnum
og fréttum af málinu kemur ekkert
það fram sem mælir með flutningn-
um. Ekki einu sinni í stjórnarsátt-
málanum, þvi þar er kveðið á um
flutning stofnana „eftir því sem
hagkvæmt þykir“. Engar upplýs-
ingar hafa komið fram sem benda
til að hagkvæmt sé að flytja Land-
mælingar frá Reykjavík.
Þvert á móti hefur
verið sýnt fram á að
flutningur Landmæl-
inga íslands frá
Reykjavík er óhag-
kvæmur á allan hátt:
Kostnaður við flutn-
inginn verður umtals-
verður, meðal annars
verður húsaleiga meiri
þegar upp er staðið,
eða a.m.k. 16,5 millj-
ónir á 10 ára tímabili,
skv. úttekt Fram-
kvæmdasýslu ríkisins.
Umhverfisráðuneytið
reiknar með að kostn-
aður við flutninginn
verði 16-20 milljónir.
Þá er miðað við að allir starfsmenn
haldi áfram störfum hjá stofnun-
inni.
Hætti hins vegar allir nema for-
stjórinn má gera ráð fyrir að bið-
launakostnaður verði 15-20 milljón-
ir króna. Einnig er viðurkennt að
sértekjur stofnunarinnar muni
minnka. Ekki er ólíklegt að minnk-
unin verði um 40% á fimm ára tíma-
bili - eða um 110 milljónir króna.
Þá segir reynslan frá Svíþjóð og
Noregi að starfsmannakostnaður
muni hækka um 15-20% - eða um
120 milljónir á fimm árum. Þetta
þýðir að heildarkostnaðurinn er
kominn í 260-270 milljónir á fimm
árum.
Hvar felst hagkvæmnin í því?
Mikill meirihluti (82,5%) almenn-
ings er andvígur flutn-
ingi Landmælinga frá
Reykjavík. Þetta kom
fram í skoðanakönnun
sem Félagsvísinda-
stofnun HÍ gerði í fyr-
rasumar. Spurt var
hvort fólk væri hlynnt
eða andvígt flutningi
ef staðsetning á lands-
byggðinni yrði til að
auka á kostnaðinn við
starfsemina. Aðeins
10% þeirra sem af-
stöðu tóku kváðust
hlynntir slíkum flutn-
ingi opinberra stofn-
ana. Nær tveir þriðju
kváðust andvígir flutn-
ingi væri það gegn eindregnum vilja
starfsfólks. Fram hefur komið að
starfsfólk Landmælinga hefur allar
Vilja starfsmanna, segir
Kristmundur Hannes-
son, er aðeins sýnd lít-
ilsvirðing.
götur lagst mjög gegn flutningi
stofnunarinnar frá höfuðborginni,
jafnt stjómendur sem almennir
starfsmenn. Fulltrúar starfsmanna
ítrekuðu síðast í Málstofu BSRB
6. nóvember sl. að enginn þeirra
myndi fara með stofnuninni til
Akraness, að forstjóranum undan-
skildum.
Felst hagkvæmnin í að losa sig
við starfsmennina?
Um kostnaðinn við flutning
Landmælinga til Akraness sagði
umhverfisráðherra í viðtali við
Bylgjuna 8. júlí sl.: „Það sem við
höfum skoðað núna í þessari athug-
un minni og er það óháð því sem
út af fyrir sig var búið að skoða
áður, er það að við gerum ráð fyrir
því að leigja húsnæðið, sem um er
að ræða að stofnuninni standi til
boða, og innréttað af húseiganda
samkvæmt þörfum stofnunarinnar
og þá .verður auðvitað ekki um
stofnkostnað að ræða heldur kemur
slíkt auðvitað fram í leigusamn-
ingi.“
í Morgunblaðinu 6. júlí sagði
ráðherrann: „Ég geri mér grein
fyrir að flutningur stofnunar kostar
mikla fjármuni en í þessu tilviki er
ijármunum varið til að dreifa opin-
berri þjónustu og fullnægja þeim
viðhorfum sem hafa verið mjög ríkj-
andi að ekki sé nauðsynlegt að all-
ar opinberar stofnanir séu á höfuð-
borgarsvæðinu."
Lái nú hver sem vill starfsmönn-
um Landmælinga fyrir að eiga erf-
itt með að skilja í hveiju „hag-
kvæmnissjónarmið" ráðherra ligg-
ur.
Hugsanleg sala á markaðs- og
söludeildinni til einkaaðila mun
engu breyta um þetta atriði, enda
hefur komið fram í úttektum Fram-
kvæmdasýslu ríkisins að sértekjur
stofnunarinnar muni minnka um-
talsvert við flutninginn, svo ekki
sé talað um ef markaðs- og sölu-
deildin verður seld. Það þýðir ein-
faldlega að frekari þörf verður fyr-
ir framlög úr ríkissjóði eða skatt-
peninga almennings.
í úttekt Framkvæmdasýslu frá
júní 1994 segir ennfremur: „Önnur
mesta tekjulind stofnunarinnar er
sala loftmynda. í flestum tilvikum
gerist það á þann hátt að viðskipta-
vinurinn kemur til stofnunarinnar
og skoðar fyrirliggjandi gögn með
sérfræðingum áður en ákvörðun
um kaup eni tekin. Ef stofnunin
flyst á Akranes verður um óhag-
ræði og kostnaðaraukningu að
ræða fyrir meirihluta viðskipta-
vina.“
Hvar er hagkvæmnin í því?
Mannasiðir?
Hjá Landmælingum starfa ná-
lægt 30 manns. Fjölskyldur þeirra
telja um 100 manns til viðbótar.
Allir búa á höfuðborgarsvæðinu,
flestir í eigin húsnæði. Flutningur
vinnustaðarins mun því augljós-
lega hafa umtalsverð áhrif á hag
og stöðu þessa fólks. Laganefnd
BHM hefur komist að þeirri niður-
stöðu að ráðherra hafi til þess
heimild í lögum að flytja stofnun-
ina, „enda verði sýnt fram á að
það þjóni þeim tilgangi að gera
stofnuninni betur kleift að sinna
verkefnum sínum,“ eins og segir í
áliti laganefndar.
Það er vitaskuld fjarri lagi að
flutningur Landmælinga frá
Reykjavík þjóni þeim tilgangi. Það
viðurkenna allir - ráðherrann einn-
ig-
Framkoma umhverfisráðherra í
garð starfsmanna Landmælinga
Islands í tengslum við þetta mál
hefði mátt vera önnur, svo ekki sé
meira sagt. Á blaðamannafundi í
júlí, þar sem ákvörðun um flutning-
inn var tilkynnt, sagði ráðherra að
„ráðuneytið muni koma til með að
ræða þessi mál nánar bæði við ein-
staklinga og stéttarfélög þeirra,"
eins og Morgunblaðið hefur eftir
ráðherranum. Því er skemmst frá
að segja að engar slíkar viðræður
hafa farið fram. Vilja starfsmanna,
áhyggjum þeirra og óskum er að-
eins sýnd fyrirlitning.
Kannski felst hagkvæmnin í því.
Höfundur er starfsmaður
Landmælinga íslands.
Hagkvæmni um-
hverfisráðherra
Kristmundur
Hannesson
werzalitr í glugga
SÓLBEKKIR Þola
fyrirliggjandi vatn
PP
&CO
SENDUM í PÓSTKRÖFU
fc>. ÞORGRÍMSSON &CO
Ármúla 29 • Reykjavík • Slmi 553 8640
Amerískar fléttimottur.
Cl'
Mörkinni 3, s. 568 7477.
VIRKA
FERMINGARMYNDIR
Nú fer hver aö veröa
síöastur
BARNA ^FJÖISKYIDII
LJÓSMYNDIR
Síjjni 588-7644
Armúla 38
Tökum fiskínn okkar áður
en kvótanum er spilað ót
á hlutabréfamörkuðum
SAMKVÆMT lögum er fiskur-
inn í íslandsmiðum eign þjóðarinn-
ar. Hinsvegar hefur ríkisstjórnin
stundað það að bitla þessari sam-
eiginlegu eign okkar fáeinum út-
völdum einstaklingum og fyrir-
tækjum. Þróunin stefnir nú í þá
átt að blómlegra virðist fyrir út-
gerðarmenn að selja kvótann á
hlutabréfamörkuðum í stað þess
að stunda heiðarlegar fiskveiðar.
Kaupþing og aðrir spilasalir
bankanna bíða nú í ofvæni eftir
umboði til að höndla með hlutabréf
Samheija hf. til þeirra sem betur
standa í íslensku þjóðlífi og þess
tækifæris að mjólka lífeyrissjóði
almúgans um nokkra milljarða
gegn hlutdeild í þessu „óskabarni"
þjóðarinnar.
Um leið og almúganum bjóðast
bréf Samheija á uppsprengdu verði
sem grundvallast á verðlagningu
fiskanna í sjónum, munu örfáar fjöl-
skyldur hagnast um fleiri milljarða
á einni nóttu á kostnað þjóðarinn-
ar. Enda verður það sögulegur við-
burður þegar átta milljarðar veiðast
á þurru landi úr vösum þjóðarinnar
D6ENO B4 CBWvllCA
f
->V si
SlórliöfJla 17 við GulUnbrú, sínU 567 4844
í skiptum fyrir fáein
hlutabréf upp á sextíu
og fimm milljónir
króna að nafnverði.
Þessa svikamyllu er
búið að undirbúa vel.
Bubbi Kóngur tróð
þeim ólögum í gegn á
Alþingi að festa kvót-
ann við skipin og síðan
var það einfalt mál að
skiptast á pappírum til
að ná skipum eins og
Guðbjörginni frá
ísafírði í spilaleikinn
og geta selt þjóðinni
kvótann í hlutabréfa-
formi. Galdrakarlinn í
Oz hefði ekki getað gert betur
þótt hann hefði klætt fiskana í
sjónum gulli og gersemum ög boð-
ið til útsölumarkaðar.
Slíkar svikamyllur sem byggjást
á misnotkun stjómvalda á lýðræð-
inu og fáránlegum ólögum frá Al-
þingi, ætti þjóðin strax að lýsa
ómerkar og koma þannig í veg
fyrir stórkostlegt arðrán sem getur
haft geigvænlegar afleiðingar fyrir
lífsafkomu almennings í framtíð-
inni. Oft hefur verið minni ástæða
en þetta til að þjóðin taki til sinna
ráða og lýsi frati á slíkan yfirgang
kolkrabbans.
í stað þess að þiggja ölmusu frá
nunnunum í Kalkútta sem hér eru
mættar til að hjálpa fátækum,
væri nær fyrir þjóðina að taka sig
saman og sigla eins og tuttugu
togurum í landhelgina og ná í fisk-
inn sinn í sjónum með heiðarlegum
fiskveiðum. Landa þessum fiski
síðan í frystihúsunum
okkar og auka verð-
mætin enn frekar með
því að fullvinna aflann
í neytendaumbúðir
hérlendis.
Það er alveg fáran-
legt eftir að tolla-
múrar hafa verið afn-
umdir að íslendingar
séu enn að senda
óunninn afla í íslensk-
ar verksmiðjur í Bret-
landi og Bandaríkjun-
um þar sem sífellt
fleiri hundruðum
manna er veitt atvinna
við að fullvinna fisk-
inn okkar meðan hérlendis ríkir
atvinnuleysi.
Stofna á eignarhalds-
fyrírtækið Samtak hf.,
segir Ástþór Magnús-
son, og gefa lands-
mönnum hlutabréfin.
Það er tími til kominn að stemma
stigu við þessari þróun. Ef við tök-
um höndum saman og gefum ólög-
unum langt nef munum við kannski
ná fram réttlæti og hrista kolkrabb-
ann fram úr skúmaskotinu. Hann
skal ekki lengur spýta bleki sínu í
augu almennings eða festa sog-
kraft sinn í atvinnuvegi á íslandi
því þjóðin er óðum að átta sig.
Hvað ætlar ríkisstjórnin að gera
ef við tökum til okkar eigin ráða?
Astþór Magnússon
Eiga þessir þrír dallar landhelgis-
gæslunnar að stöðva fiskveiðar
tuttugu skipa sem gerð eru út með
þátttöku þúsunda íslendinga,
hinna réttmætu eigenda auðlindar-
innar, til að veiða fisk úr sameigin-
legri auðlind þjóðarinnar? Víst er
að ef íslenskir útgerðarmenn eru
ekki tilbúnir í slíkar aðgerðir verð-
ur það hægðarleikur að ná í leigu-
skip á góðum kjörum á alþjóðleg-
um mörkuðum til að veiða í okkar
blómlegu fiskimiðum.
Ef við getum ekki náð fram rétt-
látri tekjuskiptingu í þessu þjóðfé-
lagi með því að kurteislega benda
á misfellumar, þá gæti það verið
heillavænlegast fyrir þessa þjóð
að taka ráðin í eigin hendur og
tryggja hag sinn áður en kolkrabb-
inn gerir okkur að öreigum.
Miðað við áætlað hlutabréfa-
verðmæti Samheija á hver ein-
staklingur á íslandi kröfu á hluta-
bréfi í fiskimiðunum upp á nálægt
kr. 500.000,-. Hver meðalfjöl-
skylda á þarna ávísun upp á um
tvær milljónir króna. Ef einhvers-
staðar á að selja slík bréf á það
að gerast með félagi sem öll þjóðin
er hluthafi að, og seljast á alþjóð-
legum hlutabréfamörkuðum þann-
ig að spilagróðinn skili sér i beinum
gjaldeyri í vasa þjóðarinnar. Eins
og þeir vita sem til þekkja, er það
hægðarleikur að selja ýmsa flokka
hlutabréfa og hafa þannig áfram-
haldandi stjóm á viðkomandi félagi
og skiptingu arðsins.
Hér með er þeirri hugmynd
komið á framfæri að stofnað verði
nú þegar eignarhaldsfyrirtækið
Samtak hf. og allri þjóðinni gefin
hlutabréfin í fyrirtækinu. Fiskveið-
ikvótinn verði eign þessa nýja fyr-
irtækis og útgerðinni svo og öðrum
sem áhuga hafa boðin þátttaka
með hlutafjárkaupum eða sam-
vinnu um heiðarlegar fiskveiðar
þar sem réttmætir eigendur auð-
lindarinnar njóta arðsins.
Höfundur er stofnandi Friðar
2000.