Morgunblaðið - 13.03.1997, Qupperneq 24

24 FIMMTUDAGUR 13. MARZ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Reuter
Kveðst
hafa
fundið
gullskip
NORSKI kafarinn Anton Smith
segist hafa fundið flak
spænska seglskipsins „La Cap-
itana Jesus Maria“ undan
strönd Ekvadors og segir þetta
einn mesta fjársjóðsfund sög-
unnar. Fregnir hafa hermt að
verðmæti farmsins nemi sem
svarar 250-280 milljörðum ís-
lenskra króna en sérfræðingar
draga það í efa.
„La Capitana Jesus Maria“
var flaggskip spænska flotans
í Suður-Ameríku og sökk árið
1653 á leið frá E1 Callao í Perú
til Perico í Panama. í skipinu
var gull, silfur og fleiri gersem-
ar og aðeins um tíunda hluta
farmsins var bjargað í land.
Morten Chr. Mo, stjórnarfor-
maður norska fyrirtækisins La
Capitana Invest, sem fjárfesti
í leitinni að skipinu, hefur ekk-
ert viljað segja um verðmæti
farmsins. Hann hefur ekki
heldur viljað staðfesta að skipið
sem fannst undan strönd
Ekvadors sé „La Capitana Jes-
us Maria“.
Norskir fjölmiðlar hafa sagt
að verðmæti farmsins nemi allt
að 280 milljörðum króna en
sérfræðingar telja þá tölu alltof
háa og jafngilda því að 350
tonn af hreinu gulli séu í skip-
inu. Sé farmurinn svo verð-
mætur sé hann níu sinnum
verðmeiri en stærsti fjársjóður-
inn sem fundist hefur í heimin-
um til þessa.
Zulu-menn
ÞRÍR menn biðu bana og 14
særðust í göngu Zulu-manna
um götur Jóhannesarborgar
í Suður-Afríku í gær.
12.000 Zulu-menn tóku þátt
í göngunni til að minnast
55 manna sem biðu bana í
í vígahug
mótmælum fyrir fyrstu
þingkosningarnar í landinu
eftir afnám aðskilnaðar-
stefnunnar árið 1994. Myndin
er af hópi vígalegra Zulu-
manna sem tók þátt í
göngunni.
Baskneskir hryðjuverkamenn
myrða starfsmann fangelsis
Malaga. Morgunblaðið.
BASKNESKIR hryðjuverkamenn
myrtu í fyrradag starfsmann fangels-
is i San Sebastian á Norður-Spáni.
Þetta er níunda fómarlamb hryðju-
verkamanna, sem tengjast aðskilnað-
arhreyfingu Baska, ETA, á þessu ári.
Maðurinn, 38 ára gamall sálfræð-
ingur, var á leið frá heimili sínu til
vinnu þegar tveir menn undu sér að
honum og skutu hann til bana. Hin
myrti lætur eftir sig konu og eitt
barn.
Ekki er vitað nákvæmlega hvað
maðurinn hafði sér til óhelgi unnið
í huga morðingjanna en fullvíst er
talið að hann hafi verið á dauða-
lista, sem vitað er að baskneskir
hryðjuverkamenn taka saman.
Annar morðingjanna var handtek-
inn skömmu síðar í hverfinu þar sem
ódæðið var framið og sagði talsmað-
ur lögreglu að byssa hans hefði „enn
verið heit“ er laganna verðir höfðu
hendur í hári hans. Talið er að hinn
tilræðismaðurinn, sem nú er leitað,
sé kona.
Hryðjuverkamenn Baska hafa
mjög látið til sfn taka á þessu ári
og eru fórnarlömb þeirra nú orðin
níu, fleiri en allt árið í fyrra.
Japanir beðnir
afsökunar á
kjarnorkuslysi
Tokaimura. Reuter.
AÐ MINNSTA kosti 35 starfsmenn
urðu fyrir lítilsháttar geislavirkni
vegna elds og sprengingar í kjam-
orkuendurvinnslustöð í Japan á
þriðjudag. Þetta er versta kjarnorku-
slysið sem orðið hefur í Japan og
Ryutaro Hashimoto forsætisráð-
herra neyddist til að biðja þjóðina
afsökunar á slysinu og tregðu yfir-
valda til að veita upplýsingar um
málið.
Slysið kynti undir gagnrýni á
stefnu stjórnvalda í kjamorkumálum
og talsmenn kjarnorkuveranna áttu
í mestu erfiðleikum með að svara
því hvers vegna ekki hefði tekist að
slökkva eldinn strax, en það varð
til þess að sprenging varð í stöðinni
tíu klukkustundum eftir að hann
kviknaði. Sprengingin var sögð
stefna 62 hreinsunarmönnum í
hættu.
Geislavirknin sögð lítil
Hashimoto neyddist til að taka
undir gagnrýni umhverfisverndar-
sinna vegna málsins og sagði að
yfirvöld hefðu dregið það of lengi
að veita fullnægjandi upplýsingar
um slysið, sem varð í endurvinnslu-
stöð ríkisrekna kjarnorkufyrirtækis-
«e
ins PNC í bænum Tokaimura, 160
km norðaustur af Tókýó.
Talsmaður PNC sagði að geisla-
virkni hefði orðið í nágrenni endur-
vinnslustöðvarinnar en hún hefði
verið mjög lítil og ekki stefnt heilsu
bæjarbúa í hættu. Starfsmenn end-
urvinnslustöðvarinnar og íbúar í
grenndinni voru ekki fluttir á brott.
Starfsmönnunum, sem urðu fyrir
geislavirkni, var leyft að fara heim
og talsmaður PNC sagði að þeir
hefðu orðið fyrir minna en 0,2% af
þeirri geislavirkni, sem mannslíkam-
inn er talinn þola á ári.
Verið í Tokaimura er eina kjarn-
orkuendurvinnslustöðin í Japan og
endurvinnur um 12% af kjarnorkuúr-
gangi 50 kjarnorkuvera landsins.
Afgangurinn er endurunninn í
Frakklandi.
Slysið varð á mjög slæmum tíma
fyrir kjamorkufyrirtækin í Japan,
því skömmu áður höfðu þau neyðst
til að falla frá áformum um að reisa
nýtt kjarnorkuver vegna andstöðu
aímennings. Umhverfísverndar-
hreyfingar hyggjast einnig efna til
mótmæla á þriðjudag vegna komu
skips með kjarnorkuúrgang, sem
endurunninn var í Frakklandi.
Finnar styrkja
landvarnirnar
Helsinki. Morgunblaðið.
PAAVO Lipponen, forsætisráðherra
Finnlands, kynnti í gær stefnu
stjómar sinnar í öryggis- og varnar-
málum, en skýrsla í þeim málum
verður lögð fram á þinginu í dag.
Kveðst stjómin ætla að efla herinn
enda sé yfirlýst stefna Finna að vera
áfram utan hernaðarbandalaga.
Lipponen sagði á fréttamanna-
fundi að skýrslan bæri því vitni að
Finnar væru ákveðnir í að veija land
sitt og tryggja að þeir hefðu burði
til þess. Þetta þyrfti að liggja ljóst
fyrir því nú væru engar ástæður til
að sækjast eftir aðild að Atlantshafs-
bandalaginu.
Timasetninguna þykir mega rekja
til þess að leiðtogafundur Bills Clint-
ons Bandaríkjaforseta og Borís
Jeltsíns Rússlandsforseta verður
haldinn í höfuðborg Finnlands eftir
viku. Komið hafa fram efasemdir
um framtíð Finnlands og vangavelt-
ur um að Clinton og Jeltsín skipti
Evrópu á milli sín eins og Jósef Stal-
ín Sovétleiðtogi og Adolf Hitler
Þýskalandskanslari fyrir tæpum
sextíu ámm. Þá lenti Finnland á
áhrifasvæði Sovétríkjanna og Rauði
herinn reyndi að hertaka landið í
finnska vetrarstríðinu. Finnar ítreka
nú að þeir séu ekki að velta fyrir
sér aðild að NATO, enda myndu
Rússar lita á það sem ögrun.
Norskur lax á ESB-markaðnum
Refsitollar vegna
undirboðs í athugun
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evr-
ópusambandsins, ESB, íhugar nú,
hvort Noregur verði látinn sæta
refsiaðgerðum vegna undirboðs
á eldislaxi. Greint var frá þessu
f Aftenposten í gær.
Sir Leon Brittan, sem fer með
samkeppnismál í framkvæmda-
stjórninni, hefur lagt bann við
því að starfsmenn framkvæmda-
sljórnarinnar láti nokkrar upp-
lýsingar um málið frá sér fara á
meðan verið er að vega það og
meta. Mun Brittan meta það svo,
að málið sé mjög viðkvæmt og
krefjist ýtarlegrar skoðunar áður
en ákvörðun er tekin um hvort
refsitollar verði lagðir á norskan
lax, sem seldur er á markaði
Evrópusambandsins.
Skozkir eldislaxframleiðendur
kærðu Norðmenn fyrir undirboð
í fyrra. Samkvæmt reglum ESB
um undirboð verður að sannast,
að framleiðendur innan ESB hafi
hlotið skaða af meintu undirboði
til þess að hægt sé að beita refsi-
tollum. Vandasamt mun, að mati
heimildamanna Aftenposten inn-
an framkvæmdastjórnarinnar, að
færa sönnur áað lágt verð á
norskum laxi á Evrópumarkaðn-
um hafi skaðað skozka laxeldis-
menn.
Þar sem Noregur, eins og ís-
land, er með EES-samningnum
þátttakandi í innri markaði Evr-
ópu, þykir ákvörðun um aðláta
vörur þaðan sæta refsitollum vera
pólitískt vafasöm. Mörg dæmi eru
um að vörurfrá löndum utan EES
séu látnarsæta refsitollum, en á
slíkt hefur ekki reynt fyrr þar sem
EFTA-land innan EES á íhlut.
Samkvæmt heimildum Aften-
posten verður málið tekið fyrir á
fundi þeirrar nefndar fram-
kvæmdastjórnarinnar, sem fjall-
ar um undirboðskærur, á fundi
hennar um miðjan apríl nk.
Varað við „öfgafullri
tortryggni" í garð ESB
London. Reuter.
BRESKA dagblaðið The Financial
Times birti í fyrradag bréf frá
hópi frammámanna í bresku at-
vinnulífi þar sem þeir láta í ljós
áhyggjur af því að síaukinnar and-
úðar á Evrópusambandinu (ESB)
hafi gætt í stjómmálaumræðunni
fyrir þingkosningarnar sem búist
er við að fari fram 1. maí.
í bréfinu segjast 23 frammá-
menn í atvinnulífinu bera kvíðboga
fyrir „útbreiðslu öfgafullrar tor-
tryggni í garð Evrópusambands-
ins“ og vara við því að það myndi
skaða efnahag Bretlands ef landið
fjarlægðist ESB frekar.
Einn þeirra sem undirrituðu
bréfið, Sir Colin Marshall, forseti
Samtaka breskra iðnrekenda (CBI)
og formaður British Airways, kvað
hópinn hafa áhyggjur af því að
umræðan um Evrópusambandið
væri farin að snúast um hvort
Bretland ætti að vera aðili að sam-
bandinu áfram.
Frammámenn í
bresku atvinnulífi
láta í ljós áhyggj-
ur af umræðunni
EVRÓPAt
í bréfinu segir að tæp 60% við-
skipta Breta séu við lönd í Evrópu-
sambandinu og rúmlega 2.000 fyr-
irtæki á meginlandi Evrópu hafi
fjárfest í Bretlandi. Þessir hags-
munir verði í hættu ef andúðin á
Evrópusambandinu haldi áfram að
aukast og Bretar kjósi „einangrun-
arleiðina“. „Bretland yrði fátæk-
ara, með minni fjárfestingar og
meira atvinnuleysi," segir í bréf-
inu.
Eyða þarf óvissunni
Bréfritaramir segja að breska
stjórnin þurfi að eyða allri óvissu
um hvort Bretland verði áfram í
Evrópusambandinu. Geri hún það
ekki verði stöðu Bretlands í ríkja-
ráðstefnu ESB „stefnt í alvarlega
hættu“.
Niall Fitzgerald, formaður ensk-
hollenska fyrirtækisins Unilever,
er á meðal þeirra sem skrifuðu
undir bréfið. Hann varaði við því
í liðnum mánuði að fjárfestingar
fyrirtækis hans í Bretlandi yrðu
endurskoðaðar ef landið gengi ekki
í Efnahags- og myntbandalag Evr-
ópu, EMU. Áður hafði komið fram
hjá japanska bílafyrirtækinu Toy-
ota svo kynni að fara að fjárfest-
ingar í landinu yrðu endurmetnar
ef Bretar yrðu utan EMU.