Morgunblaðið - 20.06.1997, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 20. JÚNÍ 1997 3 7
ásamt kennslu þeirri sem hún þeg-
ar hafði við skólann, og er það
ákvörðun sem ég hef svo sannar-
lega aldrei séð eftir enda reyndist
það heillaspor eins og tíminn hefur
sýnt.
Á árunum sem nú fóru í hönd
tók Tónlistarskólinn miklum
stakkaskiptum, var í örum vexti og
færði út kvíarnar jafnt og þétt.
Skólinn flutti í nýtt húsnæði og
varð að menntastofnun sem hafði
það að megin markmiði að þjálfa
atvinnutónlistarmenn og mennta
fagkennara á hinum ýmsu sviðum
tónlistarinnar. í þessari þróun tók
Hólmfríður þátt af fádæma dugnaði
og fómfýsi og vann frá fyrsta degi
ómetanlegt starf fyrir skólann. Svo
fór að brátt tóku störfín á skrifstof-
unni megnið af tíma hennar, en hún
hélt þó alltaf áfram að kenna smá-
vegis jafnhliða, enda frábær píanó-
kennari með trausta menntun á því
sviði að baki. Minnast margir gaml-
ir nemendur markvissrar og vand-
aðrar kennslu hennar með þakk-
læti, enda bar hún hag þeirra mjög
fyrir bijósti. Þegar tímar liðu og
umsvifin jukust þurfti að bæta við
starfsfólki á skrifstofu skólans og
sá Hólmfríður um að velja þá. Fórst
henni það einkar vel úr hendi, því
allt voru þetta úrvalsmanneskjur
sem hafa unnið skólanum i sama
holla anda og Hólmfríður gerði
sjálf.
Hólmfríður var jafnan staðgeng-
ill minn þegar ég var fjarverandi
og er ég árið 1989 fékk árs orlof
gat ég vikið mér frá öldungis róleg-
ur, því Hólmfríður gegndi skóla-
stjórastöðunni á meðan og gerði það
með stakri reisn og grýði enda öllum
hnútum kunnug. Ég veit að sú
stofnun sem hún helgaði starfs-
krafta sína alla ævi var henni meira
en vinnustaður. Nú í vor er hálf öld
liðin frá því hún tók burtfararpróf
úr þessum sama skóla og þá þegar
um haustið hóf hún þar píanó-
kennslu sem hún að undanskildum
stuttum námsleyfum rækti fram á
allra síðustu ár. Hún tók það sem
sitt lífshlutverk að þjóna Tónlistar-
skólanum og stuðla að eflingu hans
og vexti. Ef á hann var hallað var
henni að mæta, heill hans og við-
gangur var henni hjartans mái.
Hólmfríður bjó lengstum með
móður sinni á fallegu æskuheimili
sínu á Öldugötunni og nú síðustu
árin á Laugarásvegi hjá Dóru syst-
ur sinni. Þær systur voru mjög
nánar og var mikil og ljúf elska
þeirra í milli alla tíð, sem ekki kom
síst fram í takmarkalausri um-
hyggju þeirra hvor fyrir annari í
erfiðum veikindum sem hijáð hafa
þær síðustu árin, og var það dapur-
legt að þær systur skyldu ekki fá
að njóta lengra ævikvölds saman.
Hólmfríður var tíguleg kona í sjón,
hún var sköruleg og hreinskiptin
og kom ávallt til dyranna eins og
hún var klædd. Um eigin hagi gat
hún verið dul nema við sína nán-
ustu. Hún var þeirrar gerðar að
því betur sem maður kynntist henni
því meira mat maður hana sökum
mannkosta_ hennar, heiðarleika og
tryggðar. í Hólmfríði átti ég ekki
aðeins traustan og hollan sam-
verkamann heldur engu síður ein-
lægan vin sem ég gat rætt við um
allt milli himins og jarðar. Ófá
voru löng samtöl okkar þegar við
bárum saman bækur okkar um
frammistöðu nemenda skólans í
prófum og á tónleikum og glödd-
umst yfir góðri frammistöðu þeirra
og hveiju framfaraspori í skóla-
starfinu. Hún bar ætíð velferð fjöl-
skyldu minnar fyrir bijósti og lét
vöxt hennar og viðgang sig miklu
varða. Hefðir sköpuðust í sam-
bandi við það, meðal annars fór ég
í meira en þrjá áratugi til hennar
á aðfangadag með börnin mín þrjú.
Fyrst á æskuheimili hennar á með-
an Guðfinna móðir hennar lifði, en
hún var merk kona og öllum eftir-
minnileg sem henni kynntust, og
síðar eftir lát hennar á glæsilegt
heimili systranna við Laugarásveg
sem var á sinn hátt ekki síður
minnisstætt.
Nú að leiðarlokum kveð ég Hólm-
fríði vinkonu mína með söknuði og
miklu þakklæti. Starfsdagur hennar
var sannarlega bjartur og árangurs-
ríkur sem ótalmargir nutu góðs af.
Jón Nordal.
Bjartur og fallegur sumarmorg-
unn - fólk á leið í vinnu. Síminn
hringir og mér er tilkynnt andlát
kærrar og elskulegrar vinkonu
minnar Hólmfríðar Siguijónsdóttur.
Skrifstofan mín, sem einu sinni var
hennar, breytist í huga mér, fær
annan andblæ - og minningarnar
streyma fram.
Við þekktumst í 13 ár og unnum
saman í 10 ár eða þar til veikindi
hennar gerðu fyrst vart við sig og
örlögin höguðu því þannig til að
hún átti ekki afturkvæmt til starfa
nema að hluta til og um stundarsak-
ir. - Það var ung kona á krossgöt-
um sem mætti á skrifstofuna í Tón-
listarskólanum í Reykjavík í byijun
september 1984 á leið í nýja vinnu
og að hitta verðandi yfirmann í
fyrsta sinni. - Ég vissi ekki þá að
spor mín voru gæfuspor, því það
er fátt dýrmætara í þessu lífi en
að eiga góðan vin og stunda vinnu
sem veitir ánægju. - Við höfðum
bara talað saman í síma áður, en
hún afréð samt að ráða mig „blind-
andi“ . Fyrir mig var okkar fyrsti
fundur sérstakur því þegar ég sá
þessa glaðlegu, miðaldra konu, sem
svo mikil reisn yar yfir, voru fyrstu
viðbrögð mín gleði - eins og að
hitta aftur aldagamlan vin. Fljót-
lega eftir að við fórum að vinna
saman tókst með okkur innileg vin-
átta, þrátt fyrir mikinn aidursmun.
Tryggari og traustari vinkonu en
Hólmfríði er ekki hægt að hugsa
sér. Virðing okkar og trúnaður var
gagnkvæmur. En ég var fremur
þiggjandi en gefandi í samskiptum
okkar hvort sem var á andlegu sviði
eða hinu veraldlega og þáði mörg
heilræðin af mér eldri og vitrari
konu að ótöldum öllum hennar góðu
gjöfum. Hún virti mig og treysti,
hvatti mig og hughreysti og bar
hag minn og fjölskyldu minnar fyr-
ir brjósti. Við deildum saman gleði
okkar og sorg yfir því sem fyrir bar
í lífínu. Þau voru fá svið mannlegs
lífs sem við ekki ræddum.
Mannkostir Hólmfríðar voru
miklir. Hún var lífsglöð og greind
kona, jákvæð í hugsun og fram-
göngu, atorkusöm svo gustaði af
henni, fýrirhyggjusöm, grandvör í
orði og verki, húmoristi, mann-
þekkjari, félagslynd og umfram allt
ákaflega umhyggjusöm kona. Hún
stundaði nám í píanóleik við Tónlist-
arskólann í Reykjavík og lauk það-
an burtfararprófi vorið 1947 og
átti því 50 ára útskriftarafmæli á
þessu vori. Að loknu burtfararprófi
stundaði hún nám í píanókennslu
við Guildhall School of Music and
Drama í London og lauk píanókenn-
araprófi frá Royal College of Music
í London. Að námi loknu hóf hún
störf sem píanókennari við Tónlist-
arskólann í Reykjavík. Hún vildi veg
og vanda skólans sem mestan og
lagði alla sína starfsævi og starfs-
krafta til hans. Hún var yfirkenn-
ari og skrifstofustjóri, ásamt píanó-
kennslunni, frá árinu 1959 og
skólastjóri skólaárið 1989-1990, í
orlofí Jóns Nordal, og fórst það
verk einstaklega vel úr hendi eins
og reyndar allt sem hún kom nærri.
Hún hafði ríka skipulagsgáfu og
stjórnunarhæfíleika, var vandvirk,
samviskusöm og raunsæ, en um-
fram allt stýrði velferð skólans,
nemenda og starfsmanna gerðum
hennar.
Hún hafði ómældan áhuga,
ánægju og gleði af að fylgjast með
unga fólkinu í skólanum þroska Iist
sína og hæfni. Skólinn var henni
allt, nemendur, kennarar og tónlist-
in. Tónlistin var vinur hennar - það
voru hennar orð. í starfi sínu sat
Hólmfríður við það borð að vera sá
aðili sem þurfti að segja nei, sem
jafnframt hafði það í för með sér
að erfitt var fyrir hana að skapa
þá nálægð við nemendur og kenn-
ara sem ég veit að hún hefði svo
gjarnan viljað. Oft þótti mér hún
ekki njóta sannmælis vegna þessa.
Hún var ekki allra, en velvild henn-
ar og góður hugur í garð annarra
var ekki falinn þeim sem þekktu
hana vel. Hún gerði takmarka-
lausar kröfur til sjáifrar sín í starfí
sínu og einkalífi svo einstakt má
telja. Að vinna með henni var mér
hvatning hvern einasta dag.
í einkalífi sínu átti Hólmfríður
góða vini og ástvini sem voru henni
kærir umfram allt annað. Hún ann-
aðist móður sína í hárri elli þar til
yfír lauk og systir hennar Dóra, sem
nú kveður sinn eina nána-ættingja,
var hennar lífsförunautur hin síðari
ári. Mjög kært var með þeim systr-
um og voru þær saman öllum stund-
um.
Ég vil þakka Hólmfríði samfylgd-
ina, vináttuna og kærleikann og bið
þess að minningin um einstaka og
kærleiksríka konu veiti systur henn-
ar styrk í hennar miklu sorg og
einsemd. Ég kveð kæra vinkonu
með söknuði, virðingu og þökk.
Vilborg Gunnarsdóttir.
Nú í vor voru 50 ár liðin frá því
að Hólmfríður Siguijónsdóttir lauk
burtfararprófí í píanóleik frá Tón-
listarskólanum í Reykjavík. Er und-
irritaður bar kennurum og nemend-
um skólans kveðju hennar við skóla-
slit í lok maí hvarflaði það ekki að
okkur, þótt okkur væri kunnugt um
veikindi hennar, að hún mundi verð-
a farin frá okkur svo snemma. Er
ég frétti um lát hennar tóku minn-
ingarnar að streyma fram.
Kynni okkar Hólmfríðar ná langt
aftur, en fjölskyldur okkar þekktust
vel og man ég vel eftir því, er ég
fyrst kom sem lítill drengur á heim-
ili foreldra Hólmfríðar. Móðurafí
minn, Gísli Gíslason, vann hjá versl-
un Geirs Zoéga á Vesturgötu, en
þar var faðir Hólmfríðar verslunar-
stjóri. Mér eru minnisstæðar heim-
sóknir í þá daga í Geirsbúð þar sem
ég hitti afa minn og Sigurjón, föður
Hólmfríðar. Þótt fjölskyldur okkar
væru ekki skyldar voru samskipti
þeirra allnokkur og man ég það að
móðir mín sagði mér að hún hefði
stundum gætt Hólmfríðar, er hún
var bam að aldri. Nokkrum ámm
síðar kynnist ég Hólmfríði betur sem
nemandi hennar í píanóleik við Tón-
listarskólann í Reykjavík, en hún
starfaði sem píanókennari við skól-
ann strax að burtfararprófí loknu,
1947. Man ég vel eftir því hve skipu-
lögð og kröfuhörð kennsla hennar
var og verð ég að viðurkenna, að
það var ekki fyrr en mörgum árum
seinna að ég skildi hve góðan grund-
völl hún hafði lagt að því námi sem
við tók. Hef ég stundum komist
þannig að orði, að Hólmfríður hafí
kennt mér mannasiði í píanóleik. Það
er víst erfiðara að siða unga drengi
á vissum aldri en stúlkur, því kynnt-
ist ég sjálfur síðar, og hef ég ávallt
verið þakklátur Hólmfríði fyrir að
sýna mér þá festu og ögun sem til
þurfti og hætta ekki fyrr en tilætluð-
um árangri var náð.
Það var einnig nokkrum árum
síðar að ég uppgötvaði, að Hólmfríð-
ur hafði farið 1956 í framhaldsnám
til London og lokið píanókennara-
prófí frá Royal College of Music
1957. Næstu árin, 1958-59 var hún
við framhaldsnám í Bandaríkjunum.
Er hún snéri heim frá námi 1959
tók hún aftur upp þráðinn sem
píanókennari, en um leið hóf hún
starfsferil sinn á skrifstofu skólans.
Þetta sama ár kom Jón Nordal til
starfa sem skólastjóri Tónlistarskól-
ans í Reykjavík og hófst þá óvenju
farsælt samstarf, sem segja má að
hafí í raun verið kjölfesta skólans í
þeirri þróun sem átti sér stað næstu
áratugi. Starf Hólmfríðar varð
smám saman æ viðameira uns hún
varð yfirkennari og í raun aðstoðar-
skólastjóri í mörg ár. Árið 1989-90
tók Hólmfríður við sem skólastjóri
er Jón Nordal tók sér árs frí frá
störfum. Auk starfa sinna við skól-
ann tók Hólmfríður virkan þátt í
félagslífí tónlistarmanna, átti m.a.
sæti í stjórn bæði Félags íslenskra
tónlistarmanna og stjóm Félags tón-
listarkennara. Áttum við Hólmfríður
allnokkuð samstarf á þessu sviði,
en við sátum stundum saman í stjórn
þessara féiaga. Er ég kom sjálfur
heim frá námi og tók að kenna við
Tónlistarskólann í Reykjavík áttum
við Hólmfríður að sjálfsögðu talsvert
samstarf varðandi kennslumál skól-
ans. Þá heyrði ég nemendur hennar
og annarra kennara í prófum innan
skólans. Sú reynsla hefur verið mér
sem mörgum öðrum ómetanlegt
veganesti í námi tónlistarinnar, námi
sem aldrei sér fyrir endann á, eins
og allir vita sem nærri tónlistarnámi
hafa komið. í prófunum heyrði ég
nemendur ýmissa kennara og gerði
ég mér þá grein fyrir því í hveiju
vönduð vinnubrögð eru fólgin, er ég
heyrði nemendur þessa fyrrverandi
kennara míns spreyta sig í prófum.
Er ég tók við af Jóni Nordal sem
skólastjóri haustið 1992 upphófst
enn nýtt tímabil í samstarfí okkar
Hólmfríðar. Það er skrýtið hvemig
mynstrin á leiksviði lífsins geta orð-
ið, svo sem það að afí minn og fað-
ir Hólmfríðar skulu hafa átt svo
langt og farsælt samstarf í Geirs-
verslun og síðar við Hólmfríður á
vettvangi tónlistarinnar. f þessu
nýja starfi mínu naut ég enn leið-
sagnar Hólmfríðar, hinnar miklu
reynslu hennar og stjórnunarhæfi-
leika. Hún var í raun skrifstofu-
stjóri og fjármálastjóri skólans í
mörg ár um leið og hún var yfír-
kennari. Hún hélt styrkum höndum
um rekstur skólans. Undanfarin ár
er ég hef kynnst betur þeim vanda-
málum sem við er að etja í rekstri
Tónlistarskólans, sem er að ýmsu
leyti flókinn að samsetningu, hefur
mér orðið æ ljósara hve dýrmætar
ábendingar Hólmfríðar hafa verið.
í öllu starfi Hólmfríðar birtust jafn-
an heiðarleiki og ósérplægni, óþijót-
andi starfskraftar, mjög raunsæ og
hagnýt vinnubrögð. I hennar aug-
um var ekkert nógu gott í starfinu
í þágu tónlistarinnar og uppfræðslu
ungs fólks í tónlist. Starfið í þágu
listarinnar var hennar líf. Hún gaf
starfskrafta sína Tónlistarskólan-
um í Reykjavík og það verður ekki
á neinn hallað þótt fullyrt sé, að
enginn sem þar hefur komið við
sögu hafi átt meira starf við skól-
ann en Hólmfríður. Hún starfaði
lengur við skólann en nokkur annar
eða í full 46 ár. Fyrir hönd skólans
vil ég þakka Hólmfríði fyrir alla þá
alúð og fórnfýsi sem hún hefur
sýnt skólanum og persónulega verð
ég henni ávallt þakklátur fyrir góða
leiðsögn, ánægjulega og lærdóms-
ríka samfylgd.
Halldór Haraldsson.
Löng þá sjúkdómsleiðin verður
lífið hvergi vægir þér,
þrautir magnast, þijóta kraftar
þungt og sárt hvert sporið er,
honum treystu, hjálpin kemur,
hann af raunum sigur ber.
Drottinn læknar - Drottinn vakir
daga og nætur yfir þér.
(Sig. Kr. Pétursson.)
Elsku Hólmfríður, um leið og ég
þakka þér fyrir þau ár sem ég fékk
að vera með þér, vottum ég og fjöl-
skylda mín Dóru okkar dýpstu sam-
úð.
Hvíl í friði.
Stella S. Karlsdóttir.
Fyrsta minningin um Fríðu fínnst
mér vera af Öldugötunni. í húsinu
þar sem hún og Guðfinna mamma
hennar áttu heima. Það er bjart og
sólríkt í stofunni og sama hlýjan í
augum þeirra og einhvern veginn
virðist mér hláturinn hafi verið sá
sami. Litlum krakka leið vel í þessu
húsi, líklega vegna þess að þeim
mæðgunum kom svo vel saman. Á
Öldugötu 12 var æskuheimili henn-
ar og Dóru systur hennar. Siguijón
faðir þeirra byggði húsið og þar bjó
Fríða nærri alla ævina.
Ég kom ekki bara í skemmti-
heimsóknir til Fríðu á Öldugötuna,
heldur varð ég þar fastagestur átta
ára gömul. Mætti tvisvar í viku til
hennar í spilatíma. Það lék enginn
vafi á því liver myndi kenna mér á
píanó. Það var enginn annar mögu-
leiki ræddur á mínu heimili.
Mamma og Fríða þekktust frá því
að þær voru ungar stelpur í Tónlist-
arskólanum. Kynntust þegar
mamma var innan við fermingu og
Fríða aðeins eldri. Og þær urðu
strax miklar vinkonur. Þegar þær
töluðu um árin í Tónlistarskólanum
breytti röddin um blæ, þær færðust
allar í aukana og urðu jafnvel dular-
fullar á svipinn. Þær áttu saman
minningar sem enginn annar skildi.
I frásögn þeirra virtust kennararnir
guðir en ekki menn og hinar fátæk-
legu vistarverur skólans hulduhall-
ir. Þær lifðu og hrærðust í músík
alla daga ásamt félögum sínum, og
drukku töfra hennar í sig. Þeim
hefur ábyggilega fundist það ævin-
týri líkast að fá að vera í þessum
heimi. Og það voru Iíka mikil for-
réttindi á fimmta áratugnum að fá
að vera í tónlistarnámi þegar tón-
listarlífið var fábrotið og aðeins
örfáir nemendur í skólanum.
Fríða naut mikils og gaf ríkulega
til baka. Hún hóf að kenna píanó- -r
leik við Tónlistarskólann strax eftir
að hún lauk námi. Og þaðan hvarf
hún ekki fyrr en að loknum löngum
starfsdegi. Rétt eins og Öldugatan
er ætíð baksviðið í minningunni um
Fríðu er Tónlistarskólinn í for-
grunninum. Það eru engar ýkjur
að skólinn hafí verið hennar annað
heimili, hennar líf og yndi. Og hæfi-
leikar hennar nýttust ekki aðeins í
kennslu heldur má segja að hún
hafi verið allt í öllu innan skólans.
Fríða var vinnusöm og öguð, og
bjóst við því sama af öllum í kring-
um sig. 1 Tónlistarskólanum sinnti
hún störfum sínum af fádæma ósér-
hlífni og samviskusemi, sem um-
fram allt var sprottin af áhuga og
ást á tónlistinni. Hún hafði mikinn
metnað fyrir hönd skólans og gætti
hagsmuna hans einarðlega. Stund-
um full einarðlega, því hún gat
verið snögg upp á lagið og hörð við
okkur kærulausa nemendurna og
hafði ekki áhuga á að dekstra þá
sem ekki stunduðu námið. Því það
var svo ólíkt henni sjálfri. En um-
hyggjan og hlýjan var þó aldrei
langt undan. Raunveruleg um-
hyggja fyrir fólki felst nefnilega í
því að búast við hinu besta af öll- x"
um, að fá alla til að leggja sig fram.
Kennari stendur að sumu leyti
berskjaldaður frammi fyrir nem-
anda sínum. Hann getur ekki falið
skapgerð sína eða hjartalag. Ég var
auðvitað bara barn þegar ég var
send í spilatíma til Fríðu, en þau
fjögur ár sem ég lagði reglulega
leið mína á Öldugötuna kynntist ég
vinkonu hennar mömmu. Og án
þess að ég vissi var hún orðin vin-
kona mín. Hún varð mér strax sér-
staklega kær. í samskiptum var hún
hreinskilin og heiðarleg, ákveðin og
stundum hvatskeytt, en alltaf um-
hyggjusöm og hlý. Hún var einstak-
lega myndarleg kona og það sópaði
að henni hvar sem hún kom. Hand-
artakið var mjúkt og hlýtt, og þeg-
ar hún lagði hendurnar á píanóið
og spilaði kom hún sjálf í ljós. Hún
var kannski ekki allra, vegna þess
að fáir þekktu hana vel. En við sem
áttum hana að vini söknum hennar
sárt.
Guðrún Nordal.
Það var okkar lán er fjölskyldan
fluttist til Reykjavíkur að eignast
fyrst íbúð í sama húsi og Dick og
Dóra. Eignuðumst við þá kæra vini
auk þess sem við kynntumst Guð-
finnu og Hólmfríði sem einnig urðu
okkur tryggir vinir. Minnumst við r
margra ánægjustunda sem við átt-
um saman. Eftirminnileg eru litlu
jólin þar sem Fríða, Dóra, Ása og i
Tóta stjórnuðu hver sínu í eldhúsinu
í Eikjuvogi við laufabrauðsbakstur-
inn. Fríða leiðbeindi okkur við
píanónámið og fylgdist ævinlega
af áhuga með öllu því sem við tók-
um okkur fyrir hendur. Við viljum
þakka þá tryggð og vinarhug sem
hún ávallt sýndi okkur.
Hljóð og tóm er hjartans borg.
Heimsins svipur breyttur er.
Andi minn, hann á ei sorg. m
Alltaf lifir þú hjá mér.
(Einar Ben.)
Kæra Dóra, í veikindum Fríðu
hefur þú sýnt mikinn styrk og
tryggð sem við munum ávallt minn-
ast. Við sendum þér okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Fjölskyldan Eikjuvogi 6. <