Morgunblaðið - 25.07.1997, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 25. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Heimsókn forseta Islands til Utah
Dagurmn ótrú-
leg lífsreynsla
FORSETI íslands, Ólafur Ragnar
GrSmsson, og fylgdarlið hans flugu
í fyrrakvöld til Utah þar sem heim-
sóttar yoru íslendingaslóðir í gær.
Nokkur seinkun varð á fluginu frá
Washington en það olli þó ekki rösk-
un á dagskrá í gær. Forsetinn sagði
í samtali við Morgunblaðið í gær-
kvöldi að dagurinn hefði verið ótrú-
leg lífsreynsla og hvað eftir annað
hefði hann verið djúpt snortinn.
Forsetinn og fylgdarlið byijuðu
daginn á að vera við hátíðarhöld
og skrúðgöngu í Spanish Fork þar
sem 30 til 40 þúsund manns voru
saman komin, að sögn Lil Shep-
herd, formanns íslendingafélagsins
í Utah. Hún segir að mannfjöldinn
hafi fagnað forsetahjónunum vel
og innilega.
„Okkur var tekið af einstökum
fögnuði í hátíðargöngunni í dag,
þar sem um 80 til 90 þúsund manns
voru meðfram götunum. Þau fögn-
uðu okkur hvað eftir annað með
lófaklappi, kölluðu til okkar kveðju-
orð og báðu fyrir kveðjur til ís-
lands,“ sagði Ólafur Ragnar.
Fánar á 400 leiðum
Því næst var farið í kirkjugarð í
Spanish Fork þar sem margir ís-
lendingar hvíla. Búið var að setja
fána á^ um 400 leiði, en það eru
grafir íslendinga sem fóru utan og
þeirra sem fæddust í Bandaríkjun-
um. Þar var m.a. skoðað leiði afa
Lil, Ketils Guðmundssonar úr
Húnavatnssýslu, sem fæddist 1869
og kom til Bandaríkjanna 1883. Lil
sagði að stundin í kirkjugarðinum
hefði verið mjög tilfinningaþrungin.
Ólafur Ragnar sagði að í kirkju-
garðinum sæist greinilega hversu
islenska samfélagið sýndi forfeðr-
um sínum mikla virðingu.
Forsetinn lagði blómsveig að
minnismerki um íslenska landnema
og bað fólk að drúpa höfði í mínútu-
þögn til minningar um og í virðing-
arskyni við þá sem lögðu á sig langa
og erfiða ferð frá íslandi til Utah
á síðustu öld. Við þetta tækifæri
lagði Ólafur Ragnar til að stofnaður
yrði félagsskapur í Utah til að
treysta betur tengslin og auka
I Spánsforki
SPÁNSFORKUR, Spanish Fork,
kemur við sögu í Paradísarheimt
Halldórs Laxness en þangað fer
Steinar Steinsson eftir leiðbeining-
um Þjóðreks biskups: „Þegar þú
kemur á leiðarenda í Saltsjódal,
þá skaltu ekki skifta þér af neinu,
utan spyija hvar liggi þjóðvegur
til Spánska Forks, sem stundum
er nefndur Spánsf orkur, og segjast
vera af íslandi. Munu þá allir menn
kyssa þig. Láttu þá visa þér á póst-
vagninn til Próvóstaðar, en þaðan
skaltu gánga. Nú geingur þú sem
leið liggur eftir þjóðveginum. Þú
hefur þér skáhalt á vinstri hönd
hærra fjall en íslendíngar hafa
séð, það heitir Timpanógosfjall
eftir rauðri drotníngu. Þar eru
gilin tíu sinnum dýpri en Almanna-
gjá. Hér geta islendíngar veitt sér
fagrar smalamennskur í laufskóg-
um með aungum slagviðrum og
þurfa þarafleiðandi ekki brenni-
vín. Efst í þessu háfjalli, sosum
helmfngi hærra uppi en á Öræfa-
jökli, þar vex frómur og þjartagóð-
ur viður, sem heitir piprandi ösp.
Á þessu fjalli á ég tvær hjarðir.
En skiftu þér ekki af því. Hvert
varstu kominn? Passaðu þig bara
að villast ekki út af veginum laxi.
Þegar minst varir er Timpanógos-
fjall að baki þér og komið annað
fjall í laginu einsog það væri klipt
út með skærum í blað sem þú brýt-
ur saman fyrst; það er Fjallið
Blessaða þar sem sólin kemur upp
yfir Spánsforksbygð; þángað upp
fór kelling ein með skjólu og reku
að heya sér silfur og gull.“
Þegar Steinar Steinsson er kom-
inn til Utah fær hann að heyra
söguna af þvi hvernig frumbyggjar
mormóna gerðu eyðimörkina
byggilega. Þar segir:
„Nú voru risin vistleg bændahús
af sólbökuðum múrsteini í Spánsk-
um Forki, bjálkakofar voru óðum
að týna tölunni og í döggáti lifði
ekki nema einstöku lúterstrúar-
fólk. Hérumbil aUir höfðu orðið
viðhafnarstofu með mynd af spá-
manninum og Hirami bróður hans
og svo Brikámi júnga. Á stofuborð-
inu liggur Mormónsbók og Perlan
dýra. Risnar voru þær menningar-
stofnanir sem gera sveit að borg:
samkunduhús, póststofa og búð.
Guð (samvinnuverslunarstofnun
Sionsborgar) átti búðina. Auga
hans var málað yfir búðardyrnar,
umleikið geislum sem voru einsog
broddar á ígulkeri, og þessi orð:
„heilagur sé drottinn". Samkundu-
húsið átti kirkjan og Territóríið
póststofuna. Kirkjan átti réttinn tíl
að úthluta jörðum; hún átti auk
eyðimerkurinnar, fjöll og afrétti
þar sem fé gekk sjálfala; hún var
og tekin að keppa við heiðna menn
í þvi að vinna málm; og hún átti
vatnið sem leitt var úr huldum
æðum fjallsins og veitt á akrana.
Öll tilhögun fyrirskipuð af hálfu
kirkjusljórnarinnar, og eins ef til-
högun var breytt frá því sem áður
var, þá vitnaði alt í senn, breytt
sem óbreytt, um handleiðslu drott-
ins og það sem kallað er kórrétt
hugsun. Alt sem mönnum hlotnað-
ist og áskotnaðist sýndi að kenn-
íngin átti upptök sín i alheimslög-
málinu."
FORSETAHJÓNUNUM var vel fagnað af mannfjöldanum þegar þau óku um götur Spanish Fork.
Mo/gunblaðið/Jason Olson
TÓMAS Valur Ólafsson tók í höndina á forseta íslands og leiddi
hann að minnismerkinu um komu íslendinga til Spanish Fork.
kynni milli fólksins þar og íslend-
inga.
Arfleifðin vel varðveitt
Borgaryfirvöld í Spanish Fork
buðu til hádegisverðar og síðan
voru skoðuð um 40 af þeim húsum
sem íslenskar fjölskyldur reistu á
síðustu öld í Spanish Fork. Saga
íbúanna, uppruni þeirra og örlög
voru rakin og sagði Ólafur Ragnar
að ánægjulegt hefði verið að sjá
hve vel húsin væru varðveitt.
„Við vitum öll á íslandi að stund-
um hefur verið fjallað á neikvæðan
hátt um það fólk sem vegna trúar
sinnar fór frá íslandi til Utah en
það er ljóst að það fólk, börn þess
og afkomendur, hafa varðveitt sína
íslensku arfleifð á áhrifríkan hátt,“
sagði Ólafur Ragnar.
I gærkvöldi snæddi hann kvöld-
verð í boði ríkisstjóra Utah. Þar var
einnig ríkisstjóri Illinois og fleiri
forystumenn nágrannafylkjanna.
Samvörður 97
Björgun
æfð á Suð-
vestur-
landi
ÆFINGIN Samvörður 97 fer
fram á Suðvesturlandi í dag
og á morgun. Líkt verður
eftir afleiðingum öflugs jarð-
skjálfta. Erlendir þátttak-
endur í almannavarnaæfing-
unni munu koma íslensku
björgunarliði til aðstoðar.
Rússneska björgunar-
sveitin varpar flytjanlegu
sjúkrahúsi úr þyrlu. Það er
búið skurðar- og röntgen-
tækjum. 11 þyrlur frá fjórum
löndum, fjórar flutningaflug-
vélar frá þremur löndum,
varðskip frá Noregi, sjúkra-
bílar, slökkvibílar og tækja-
bílar verða notaðir við æfing-
una.
Forseti Kjaradóms
Andlát
EINAR ARNALDS
EINAR Amalds, fyrr-
verandi hæstaréttar-
dómari, lést á þjúkrun-
arheimilinu Skjóli í gær
á 87. aldursári.
Einar var fæddur í
Reykjavík 3. janúar
1911. Foreldrar hans
vom Ari Jónsson Arn-
alds, alþingismaður og
síðar sýslumaður og
bæjarfógeti á Seyðis-
firði, og Matthildur Ein-
arsdóttir Kvaran hús-
freyja.
Einar lauk laganámi
frá Háskóla Islands
1935 og varð héraðs-
dómslögmaður 12. maí 1942. Hann
var skipaður borgardómari 31. maí
1945 og yfirborgardómari í Reykja-
vík 30. desember 1961. Einar var
skipaður hæstaréttardómari 23. maí
1964 og gegndi því starfi til 1. mars
1976 er honum var veitt lausn frá
embætti fyrir aldurs sakir.
Einar var varasáttasemjari 1961-
1962 og var skipaður
dómari í Félagsdómi
1962. Hann var formað-
ur Siglingadóms 1947-
1964 og var kosinn í
landskjörstjóm 1959 til
1971. Einar var kjörinn
af ráðgjafarþingi Evróp-
uráðsins í Mannrétt-
indadómstól Evrópu
1959 og var endurkjör-
inn 1961 til níu ára en
fékk lausn 1967. Hann
var í stjórn íslandsdeild-
ar norrænu lagamanna-
samtakanna 1951-1973
og í stjórn Lögfræðinga-
félags íslands frá stofn-
un 1958 til ársloka 1965.
Eftir Einar liggja nokkur rit um
lagaleg efni. Honum var veittur Ridd-
arakross hinnar íslensku fálkaorðu
1958, stórriddarakross 1971 og stór-
riddarakross með stjömu 1981. Kona
hans, Laufey Amalds, lést 14. apríl
1996. Dætur þeirra eru Kristín skóla-
meistari og Matthildur ritari.
um kröfur um að leggja dóminn niður
Finna þarf fyrirkomulag
sem sæmileg sátt er um
GARÐAR Garðarsson, forseti Kjara-
dóms, segir ýmsar fleiri leiðir færar
við ákvörðun launakjara æðstu emb-
ættismanna en núverandi fyrir-
komulag um starfsemi Kjaradóms.
Miðstjórn ASÍ hefur krafist þess
að Kjaradómur verði lagður niður
og Davíð Oddsson forsætisráðherra
hefur lýst því að hann sé ekki and-
vígur því að aðrar leiðir verði farnar.
Ófært að þjóðin gangi af
göflunum í hvert skipti
„Ég hef frá upphafi verið þeirrar
skoðunar að það séu ýmsar leiðir
mögulegar. En ég legg áherslu á
að menn finni í eitt skipti fyrir öll
fyrirkomulag sem verði sæmileg sátt
um, bæði fyrirfram og eftir á. Það
er algerlega ófært að öll þjóðin skuli
ganga af göflunum í hvert skipti sem
einhverjar breytingar eru gerðar,"
segir Garðar.
„Þetta snýr fyrst og fremst að
Alþingi og ef þingið vill ekki taka
sjálft á þessum málum getur þingið
í sjálfu sér bundið sig við einhvern
tiltekinn launaflokk hjá opinberum
starfsmönnum eða við einhvetjar til-
teknar stéttir. Það er ein leið af
mörgum. Önnur leið er sú að miða
við launavísitöluna, sem mælir
launaskriðið, og það ætti hin teng-
ingin að gera líka,“ segir Garðar.
Hann segir engu að síður nauðsyn-
legt að einhver aðili fylgist með og
meti breytingar sem verða á störfum
og launaþróun.
Garðar hefur greint frá því að
Kjaradómur muni taka launakjör
alþingismanna til sérstakrar skoð-
unar á næstunni. Hann sagði í sam-
tali við Morgunblaðið í gær, að í ljósi
þeirra yfirlýsinga að undanförnu að
ieggja beri Kjaradóm niður og koma
þessum málum fyrir með einhveijum
öðrum hætti sé hann þeirrar skoðun-
ar að Kjaradómur muni doka við og
sjá hvaða stefnu málið tekur áður
en ákvarðanir verði teknar um breyt-
ingar á kjörum þingmanna.